WEBVTT

00:00:01.089 --> 00:00:05.153
Oliver był wyjątkowo atrakcyjnym,

00:00:05.153 --> 00:00:09.974
przystojnym, uroczym 
i mocno niestabilnym emocjonalnie facetem,

00:00:09.974 --> 00:00:13.159
któremu całkowicie oddałam serce.

NOTE Paragraph

00:00:13.159 --> 00:00:16.080
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:00:16.080 --> 00:00:17.746
Był berneńskim psem pasterskim,

00:00:17.746 --> 00:00:20.929
którego adoptowaliśmy z moim byłym mężem.

00:00:20.929 --> 00:00:25.198
Minęło pół roku zanim zorientowaliśmy się,
jak bardzo jest z nim źle.

00:00:25.198 --> 00:00:27.962
Cierpiał na tak silny syndrom separacyjny,

00:00:27.962 --> 00:00:30.218
że nie mogliśmy zostawiać go samego.

00:00:30.218 --> 00:00:33.286
Kiedyś wyskoczył z okna
mieszkania na trzecim piętrze.

00:00:33.286 --> 00:00:37.047
Zjadał tkaniny i śmieci.

00:00:37.047 --> 00:00:38.952
Polował na nieistniejące muchy.

00:00:38.952 --> 00:00:40.681
Cierpiał na halucynacje.

00:00:40.681 --> 00:00:43.985
Zdiagnozowano u niego
zaburzenia obsesyjno - kompulsywne,

00:00:43.985 --> 00:00:47.331
a był to tylko czubek góry lodowej.

NOTE Paragraph

00:00:47.331 --> 00:00:51.432
Podobnie jest w przypadku ludzi,

00:00:51.432 --> 00:00:56.573
czasami mija pół roku
zanim zorientujemy się,

00:00:56.580 --> 00:00:59.527
że osoba, którą kochamy ma pewne problemy.

00:00:59.527 --> 00:01:00.938
(Śmiech)

00:01:00.938 --> 00:01:04.872
Większość z nas nie oddaje wtedy partnera

00:01:04.872 --> 00:01:07.029
z powrotem do baru, gdzie się poznaliście

00:01:07.029 --> 00:01:10.716
lub przyjacielowi, który was zapoznał,

00:01:10.716 --> 00:01:13.824
ani nie zapisuje tej drugiej osoby
z powrotem na portal randkowy.

00:01:13.824 --> 00:01:17.208
(Śmiech)

00:01:17.218 --> 00:01:20.898
Kochamy ją mimo wszystko
i tego się trzymamy.

00:01:20.898 --> 00:01:25.863
Dokładnie tak było z moim psem.

00:01:25.863 --> 00:01:29.175
Studiowałam biologię.

00:01:29.175 --> 00:01:32.697
Mam doktorat z historii nauki
zdobyty na MIT,

00:01:32.697 --> 00:01:34.880
ale gdyby 10 lat temu ktoś zapytał,

00:01:34.880 --> 00:01:37.915
czy mój pies, lub w psy w ogóle,
posiadają emocje,

00:01:37.915 --> 00:01:40.700
odpowiedziałabym "tak",
ale raczej nie stwierdziłabym,

00:01:40.700 --> 00:01:42.765
że mogą też cierpieć na zespół lękowy,

00:01:42.765 --> 00:01:45.509
otrzymać receptę na Prozac
i skierowanie do terapeuty.

00:01:45.509 --> 00:01:50.477
Ale potem zakochałam się
i to wszystko okazało się prawdą,

00:01:50.477 --> 00:01:56.018
a pomaganie mojemu psu
zmagać się z paniką i lękiem

00:01:56.018 --> 00:01:57.970
zmieniło moje życie.

00:01:57.970 --> 00:02:00.294
To doświadczenie otworzyło mój świat.

00:02:00.294 --> 00:02:02.977
Przez ostatnie siedem lat

00:02:02.977 --> 00:02:06.074
badałam choroby psychiczne
u innych zwierząt.

00:02:06.074 --> 00:02:07.891
Czy mogą chorować jak ludzie,

00:02:07.891 --> 00:02:10.140
a jeśli tak, to co to mówi o nas samych?

00:02:10.140 --> 00:02:15.685
Uwierzyłam, że zwierzęta
cierpią z powodu chorób psychicznych,

00:02:15.685 --> 00:02:19.469
a próby znalezienia
i zidentyfikowania u nich choroby

00:02:19.469 --> 00:02:22.189
sprawiają, że stajemy się dla nich
lepszymi przyjaciółmi

00:02:22.189 --> 00:02:26.105
i pomagają nam lepiej zrozumieć
samych siebie.

00:02:26.105 --> 00:02:28.687
Pomówmy chwilę o diagnozie.

00:02:28.687 --> 00:02:31.081
Wiele osób myśli, że nie jesteśmy w stanie

NOTE Paragraph

00:02:31.081 --> 00:02:34.397
poznać myśli innego zwierzęcia.

00:02:34.397 --> 00:02:38.188
Mają rację,
ale przecież w relacjach z innymi,

00:02:38.188 --> 00:02:40.189
a przynajmniej tak jest w moim wypadku,

00:02:40.189 --> 00:02:43.861
samo zapytanie partnera,
rodzica lub dziecka o samopoczucie

00:02:43.877 --> 00:02:45.847
nie oznacza, że otrzymamy odpowiedź.

00:02:45.847 --> 00:02:48.871
Druga osoba może nie umieć
opisać swoich uczuć,

00:02:48.881 --> 00:02:50.419
może nawet ich nie znać.

00:02:50.419 --> 00:02:53.252
Fakt, że uważamy,
że musimy z kimś porozmawiać

00:02:53.252 --> 00:02:55.085
aby zrozumieć przez co przechodzi,

00:02:55.085 --> 00:02:57.300
to stosunkowo nowa rzecz.

00:02:57.300 --> 00:03:01.446
Przed XX wiekiem
lekarze często używali obserwacji

00:03:01.446 --> 00:03:05.660
do diagnozowania
emocjonalnego cierpienia swoich pacjentów.

00:03:05.660 --> 00:03:08.867
Myślenie o chorobach psychicznych zwierząt

00:03:08.867 --> 00:03:10.828
wcale nie jest aż tak naciągane.

00:03:10.828 --> 00:03:15.493
Większość zaburzeń psychicznych w USA
stanowią zaburzenia lękowe,

00:03:15.493 --> 00:03:17.929
a jeśli się nad tym zastanowić,

00:03:17.929 --> 00:03:21.689
lęk i strach
to bardzo przydatne zwierzęce emocje.

00:03:21.689 --> 00:03:25.278
Strach i lęk odczuwamy z reguły
w sytuacjach niebezpiecznych.

00:03:25.278 --> 00:03:29.540
Te emocje motywują nas,
żeby oddalić się od źródła zagrożenia.

00:03:29.547 --> 00:03:34.356
Problem jest wtedy, gdy czujemy lęk
w sytuacjach, które tego nie wymagają.

00:03:34.356 --> 00:03:37.657
Zaburzenia nastroju mogą być po prostu

00:03:37.657 --> 00:03:41.666
ciemną stroną bycia czującym zwierzęciem,

00:03:41.666 --> 00:03:44.086
a zaburzenia obsesyjno-kompulsywne

00:03:44.086 --> 00:03:47.622
są często manifestacją
zdrowego dążenia zwierząt

00:03:47.622 --> 00:03:50.777
do utrzymania się w czystości.

00:03:50.777 --> 00:03:52.586
Choroba psychiczna zaczyna się wtedy,

00:03:52.586 --> 00:03:54.266
gdy robi się takie rzeczy,

00:03:54.266 --> 00:03:56.404
jak kompulsywne mycie rąk lub łap,

00:03:56.404 --> 00:04:00.700
lub tworzenie rytuałów uniemożliwiających
przystąpienie do posiłku

00:04:00.700 --> 00:04:03.729
zanim się ich nie spełni.

00:04:03.729 --> 00:04:08.111
U ludzi istnieje klasyfikacja
zaburzeń psychicznych DSM,

00:04:08.111 --> 00:04:12.773
która jest spisem powszechnie uznawanych
zaburzeń psychicznych.

NOTE Paragraph

00:04:12.784 --> 00:04:15.651
Jeśli chodzi o inne zwierzęta,
mamy YouTube.

00:04:15.651 --> 00:04:17.234
(Śmiech)

00:04:17.234 --> 00:04:20.585
Oto wyniki dla hasła "Pies z zaburzeniami
obsesyjno-kompulsywnymi",

00:04:20.585 --> 00:04:22.401
ale zachęcam do wpisania hasła

00:04:22.401 --> 00:04:25.088
"Kot z zaburzeniami
obsesyjno-kompulsywnymi".

00:04:25.088 --> 00:04:28.966
Będziecie zszokowani tym, co zobaczycie.

00:04:28.966 --> 00:04:31.897
Oto kilka przykładów.

00:04:32.777 --> 00:04:35.411
To przykład pogoni za cieniem.

00:04:35.411 --> 00:04:38.140
Wygląda zabawnie
i na swój sposób jest słodkie,

00:04:38.140 --> 00:04:42.792
ale psy mogą rozwinąć u siebie
takie zachowania

00:04:42.792 --> 00:04:45.068
i wykonywać je przez cały dzień.

00:04:45.068 --> 00:04:46.553
Nie będą chodzić na spacery,

00:04:46.553 --> 00:04:49.445
ani jeść, ani spotykać się z innymi psami.

00:04:49.447 --> 00:04:51.401
Zafiksują się na przykład

00:04:51.401 --> 00:04:54.317
na kompulsywnym gonieniu ogona.

00:04:54.317 --> 00:04:58.060
Oto kot o imieniu Gizmo.

00:04:58.060 --> 00:05:00.897
Wygląda, jakby kogoś podglądał,

NOTE Paragraph

00:05:00.897 --> 00:05:04.968
ale robi tak przez wiele, wiele
godzin każdego dnia.

00:05:04.968 --> 00:05:08.880
Po prostu siedzi i uderza łapą w żaluzję.

00:05:09.624 --> 00:05:13.488
Kolejny przykład tego, co uważane jest
za stereotypowe zachowanie.

00:05:13.488 --> 00:05:15.989
Ting Ting to niedźwiedź malajski
z zoo w Oakland.

00:05:15.989 --> 00:05:18.453
Widząc tę scenę przypadkowo,
można pomyśleć,

00:05:18.453 --> 00:05:20.425
że Ting Ting tylko bawi się patykiem,

00:05:20.425 --> 00:05:23.406
ale on to robi przez cały dzień.

00:05:23.406 --> 00:05:28.100
Wystarczy się skupić
i zobaczyć cały półgodzinny film,

00:05:28.106 --> 00:05:32.242
aby stwierdzić, że robi cały czas to samo
w tej samej kolejności,

00:05:32.243 --> 00:05:34.189
obraca patyk za każdym razem tak samo.

00:05:34.189 --> 00:05:37.158
Innymi bardzo częstymi zachowaniami,
jakie można zobaczyć,

00:05:37.158 --> 00:05:39.078
szczególnie u zwierząt w niewoli,

00:05:39.078 --> 00:05:43.070
to ciągłe chodzenie lub kiwanie się.

00:05:43.070 --> 00:05:44.714
Ludzie też tak robią.

00:05:44.714 --> 00:05:48.164
Będą się kiwać, poruszać na boki.

00:05:48.170 --> 00:05:49.474
Wielu z nas tak robi.

00:05:49.474 --> 00:05:52.361
Czasem jest to dla nas sposób
na uspokojenie się

00:05:52.361 --> 00:05:55.042
i sądzę, że inne zwierzęta
robią to z podobnego powodu.

00:05:55.042 --> 00:05:58.684
Ale zwierzęta nie podejmują jedynie
zachowań stereotypowych.

NOTE Paragraph

00:05:58.684 --> 00:06:02.284
Oto Gigi, samica goryla
z bostońskiego Franklin Park Zoo.

00:06:02.284 --> 00:06:04.208
Opiekuje się nią psychiatra z Harvardu,

00:06:04.208 --> 00:06:07.699
który leczy ją między innymi
z zaburzeń nastroju.

00:06:07.707 --> 00:06:10.279
Wiele zwierząt może cierpieć
na zaburzenia nastroju.

00:06:10.279 --> 00:06:11.672
Wiele stworzeń,

00:06:11.672 --> 00:06:13.317
ten koń to tylko jeden przykład,

00:06:13.317 --> 00:06:15.525
oddaje się zachowaniom autodestrukcyjnym.

00:06:15.525 --> 00:06:18.630
Gryzą przedmioty
lub robią inne rzeczy, żeby się uspokoić,

00:06:18.632 --> 00:06:21.707
nawet wtedy, gdy jest to autodestrukcyjne,

00:06:21.707 --> 00:06:24.403
podobnie jak ludzie,
którzy się samookaleczają.

00:06:25.481 --> 00:06:26.558
Skubanie.

00:06:26.558 --> 00:06:30.549
Jeśli posiada się futro, pióra lub skórę,

NOTE Paragraph

00:06:30.549 --> 00:06:32.632
można się kompulsywnie skubać.

00:06:32.632 --> 00:06:34.879
Prowadzono nawet badania nad papugami,

00:06:34.879 --> 00:06:38.304
aby zrozumieć trichotillomanię,
czyli przymusowe wyrywanie włosów,

00:06:38.304 --> 00:06:41.306
coś, co obecnie dotyka
20 milionów Amerykanów.

00:06:41.306 --> 00:06:43.931
Szczury laboratoryjne również się skubią.

00:06:43.931 --> 00:06:45.991
Określa się to mianem łysienia.

00:06:45.991 --> 00:06:48.529
Psy-weterani wojen w Iraku i Afganistanie

00:06:48.529 --> 00:06:52.072
zapadają na coś, co określa się mianem
psiego zespołu stresu pourazowego,

00:06:52.072 --> 00:06:56.209
i co sprawia, że mają kłopoty
z powrotem do cywilnego życia.

00:06:56.210 --> 00:06:58.522
Mogą bać się ludzi z brodami

00:06:58.522 --> 00:07:01.607
lub wsiadania do samochodów.

00:07:01.607 --> 00:07:03.783
Jedna uwaga celem wyjaśnienia.

00:07:03.783 --> 00:07:06.766
Nie uważam,
że psi zespół stresu pourazowego

NOTE Paragraph

00:07:06.766 --> 00:07:09.492
to to samo,
co ludzki zespół stresu pourazowego,

00:07:09.492 --> 00:07:11.939
ale nie uważam też, że mój stres pourazowy

00:07:11.939 --> 00:07:13.250
jest taki sam jak twój,

00:07:13.250 --> 00:07:16.545
lub, że mój lęk lub smutek
jest taki jak twój.

00:07:16.545 --> 00:07:18.350
Wszyscy jesteśmy różni

00:07:18.350 --> 00:07:21.322
i bardzo odmiennie reagujemy.

00:07:21.322 --> 00:07:25.007
Spośród dwóch psów
wychowanych w tym samym domu,

00:07:25.007 --> 00:07:27.692
poddanych działaniu tych samych czynników,

00:07:27.692 --> 00:07:30.763
jeden może panicznie bać się motocykli

00:07:30.763 --> 00:07:34.300
lub dzwonka mikrofalówki,

00:07:34.300 --> 00:07:35.839
a drugiemu nic nie będzie.

00:07:35.839 --> 00:07:38.337
Ludzie często pytają mnie o to,

00:07:38.337 --> 00:07:40.722
czy nie jest to czasem kwestia tego,

NOTE Paragraph

00:07:40.722 --> 00:07:43.045
że to my sprowadzamy szaleństwo
na zwierzęta?

00:07:43.045 --> 00:07:46.268
Lub, czy choroba psychiczna
nie jest wynikiem złego traktowania?

00:07:46.268 --> 00:07:47.907
Okazuje się, że tak naprawdę

00:07:47.907 --> 00:07:51.740
jesteśmy o wiele bardziej skomplikowani.

00:07:51.740 --> 00:07:54.599
Ostatnio miałam ogromną przyjemność

00:07:54.599 --> 00:07:58.284
opublikować książkę na ten temat

NOTE Paragraph

00:07:58.284 --> 00:08:01.831
i gdy teraz otwieram skrzynkę mailową

00:08:01.831 --> 00:08:05.185
lub idę na odczyt czy przyjęcie,

00:08:05.185 --> 00:08:09.039
ludzie opowiadają mi historie zwierząt,
które kiedyś spotkali.

00:08:09.039 --> 00:08:11.332
Niedawno podczas odczytu w Kalifornii

00:08:11.332 --> 00:08:13.596
zgłosiła się po wykładzie kobieta
i powiedziała:

00:08:13.596 --> 00:08:17.460
"Pani doktor, sądzę, że mój kot
cierpi na zespół strasu pourazowego".

00:08:17.460 --> 00:08:20.820
"Dlaczego?" zapytałam
"Proszę powiedzieć mi więcej".

00:08:20.820 --> 00:08:24.146
Kotka Ping została przygarnięta.

NOTE Paragraph

00:08:24.146 --> 00:08:27.150
Wcześniej mieszkała
ze starszym człowiekiem.

NOTE Paragraph

00:08:27.150 --> 00:08:29.139
Pewnego dnia, podczas odkurzania,

00:08:29.139 --> 00:08:31.381
mężczyzna miał zawał serca i umarł.

00:08:31.381 --> 00:08:34.652
Tydzień później
Ping została odkryta w mieszkaniu

00:08:34.652 --> 00:08:39.227
obok ciała jej właściciela
i ciągle włączonego odkurzacza.

00:08:40.491 --> 00:08:45.445
Przez wiele miesięcy
aż do dwóch lat po wypadku

00:08:45.445 --> 00:08:48.662
kotka była tak przerażona,
że nie była w stanie znieść odkurzania.

00:08:48.662 --> 00:08:50.900
Strasznie się bała.

00:08:50.900 --> 00:08:52.360
Chowała się w szafie.

00:08:52.360 --> 00:08:54.300
Była niepewna siebie i roztrzęsiona,

00:08:54.300 --> 00:08:58.510
ale dzięki wsparciu rodziny,
cierpliwości i czasowi,

00:08:58.512 --> 00:09:02.840
po trzech latach Ping jest wesołym,
pewnym siebie kotem.

00:09:03.856 --> 00:09:07.630
Inną historię wyleczenia
traumy usłyszałam kilka lat temu.

NOTE Paragraph

00:09:07.635 --> 00:09:10.130
Pojechałam do Tajlandii robić badania.

00:09:10.130 --> 00:09:13.116
Spotkałam tam samca małpy
o imieniu Boonlua,

00:09:13.116 --> 00:09:17.996
który, gdy był mały,
został zaatakowany przez stado psów,

00:09:18.010 --> 00:09:22.432
które odgryzły mu obie nogi i jedną rękę.

00:09:22.432 --> 00:09:25.236
Boonlua doczołgał się do klasztoru,

00:09:25.236 --> 00:09:27.060
a mnisi zaopiekowali się nim.

00:09:27.060 --> 00:09:29.353
Sprowadzili weterynarza,
który opatrzył rany.

00:09:29.353 --> 00:09:34.004
Ostatecznie Boonlua trafił
do ośrodka dla słoni,

00:09:34.005 --> 00:09:38.220
gdzie zaopiekowano się nim
i odkryto, co lubi.

00:09:38.220 --> 00:09:39.652
Okazało się, że są to Mentosy,

00:09:39.652 --> 00:09:43.735
chrząszcze rohatyńce i jaja.

00:09:43.735 --> 00:09:46.355
Opiekunowie martwili się,
że Boonlua czuje się samotny,

00:09:46.379 --> 00:09:48.781
a nie mogli umieścić go z inną małpą,

00:09:48.781 --> 00:09:52.643
bo brak ręki
uniemożliwiałby mu zabawę i obronę.

00:09:52.650 --> 00:09:54.963
Dali mu więc królika,

00:09:54.963 --> 00:09:57.878
a Boonlua przeszedł
natychmiastową przemianę.

00:09:57.878 --> 00:09:59.974
Obecność królika dała mu szczęście.

00:09:59.974 --> 00:10:02.287
Głaskali się, dotykali
i stali się przyjaciółmi.

00:10:02.287 --> 00:10:05.069
A gdy królik urodził małe,

00:10:05.069 --> 00:10:08.189
Boonlua stał się
jeszcze bardziej szczęśliwy.

00:10:08.189 --> 00:10:10.462
Dzięki temu w pewnym sensie

00:10:10.462 --> 00:10:12.349
zyskał powód, by wstawać każdego ranka.

00:10:12.349 --> 00:10:13.549
Był to tak dobry powód,

00:10:13.549 --> 00:10:15.758
że Boonlua uznał,
że w ogóle nie będzie spał.

00:10:15.758 --> 00:10:18.787
Stał się ekstremalnie opiekuńczy
względem króliczków,

00:10:18.787 --> 00:10:22.031
przestał spać
i tylko zapadał w krótkie drzemki,

00:10:22.031 --> 00:10:23.270
zajmując się nimi.

00:10:23.270 --> 00:10:26.548
Stał się tak opiekuńczy i czuły,

00:10:26.548 --> 00:10:30.229
że opiekunowie zdecydowali odebrać mu małe

00:10:30.229 --> 00:10:33.533
w obawie, że przez jego nadopiekuńczość,
skrzywdzi je ich matka.

00:10:33.538 --> 00:10:36.210
Po odebraniu króliczków,
opiekunowie bali się,

00:10:36.210 --> 00:10:37.885
że małpa popadnie w depresję,

00:10:37.885 --> 00:10:41.734
więc, aby tego uniknąć
dali kolejnego królika.

00:10:41.734 --> 00:10:45.107
(Śmiech)

00:10:45.107 --> 00:10:47.159
Uważam, że nie wygląda
na małpę w depresji.

00:10:47.159 --> 00:10:49.927
(Śmiech)

00:10:49.927 --> 00:10:54.744
Chciałabym, aby ludzie poczuli,

00:10:54.744 --> 00:10:59.589
że mają prawo podejmować się
oceny stanu zwierząt,

NOTE Paragraph

00:10:59.589 --> 00:11:01.191
które dobrze znają.

00:11:01.191 --> 00:11:03.840
Więc jeśli masz psa lub kota,

00:11:03.840 --> 00:11:06.773
lub znasz jednoręką małpę

00:11:06.773 --> 00:11:11.306
i uważasz, że zwierzę ma traumę
lub depresję,

00:11:11.306 --> 00:11:13.264
to prawdopodobnie masz rację.

00:11:13.264 --> 00:11:16.312
To bardzo antropomorficzne podejście,

00:11:16.312 --> 00:11:21.497
przypisujące ludzkie cechy
zwierzętom lub rzeczom.

00:11:21.497 --> 00:11:24.631
Nie uważam jednak, żeby to był problem.

00:11:24.631 --> 00:11:26.394
Wolno nam antropomorfizować.

00:11:26.394 --> 00:11:29.466
Nie da się przecież wyciągnąć
ludzkiego mózgu z głowy,

00:11:29.466 --> 00:11:30.897
wsadzić go do słoika

00:11:30.897 --> 00:11:33.959
i dopiero wtedy myśleć
o innych zwierzętach.

00:11:33.959 --> 00:11:38.531
Zawsze będziemy zwierzęciem myślącym
o emocjach innego zwierzęcia.

00:11:38.545 --> 00:11:41.980
W takim razie,
jak dobrze antropomorfizować?

00:11:41.980 --> 00:11:44.248
A może antropomorfizujesz niepoprawnie?

00:11:44.248 --> 00:11:47.918
Niepoprawne antropomorfizowanie
jest aż nazbyt częste.

NOTE Paragraph

00:11:47.921 --> 00:11:50.141
(Śmiech)

00:11:50.141 --> 00:11:52.645
Obejmuje strojenie psów
i urządzanie im wesela

00:11:52.645 --> 00:11:55.340
lub zbytnie zbliżanie się
do dzikich zwierząt,

00:11:55.340 --> 00:11:58.032
bo się wierzy,
że ma się z nimi duchową łączność.

00:11:58.032 --> 00:11:59.726
Jest wiele rodzajów.

00:11:59.726 --> 00:12:03.032
Uważam za to,
że dobre antropomorfizowanie opiera się

00:12:03.032 --> 00:12:06.348
na zaakceptowaniu naszych
podobieństw do innych gatunków

00:12:06.348 --> 00:12:08.786
i używaniu ich do wyciągania wniosków

00:12:08.786 --> 00:12:12.932
na temat umysłów i doświadczeń
innych zwierząt.

00:12:12.932 --> 00:12:17.730
Istnieje cały przemysł
oparty na dobrym antropomorfizowaniu.

00:12:17.730 --> 00:12:21.376
To przemysł psychofarmaceutyczny.

00:12:21.376 --> 00:12:25.332
Jeden na pięciu Amerykanów
zażywa psychofarmaceutyki,

00:12:25.332 --> 00:12:27.512
od leków antydepresyjnych
i przeciwlękowych,

00:12:27.512 --> 00:12:29.923
po leki przeciwpsychotyczne.

NOTE Paragraph

00:12:29.933 --> 00:12:33.348
Cały ten psychofarmaceutyczny arsenał

00:12:33.348 --> 00:12:35.518
zawdzięczamy innym zwierzętom.

00:12:35.518 --> 00:12:38.484
To na nich w pierwszej kolejności
były testowane leki

00:12:38.484 --> 00:12:42.507
i to nie tylko pod kątem toksyczności,
ale i efektów behawioralnych.

00:12:42.507 --> 00:12:46.379
Chlorpromazyna,
popularny lek przeciwpsychotyczny,

00:12:46.379 --> 00:12:49.349
zanim zaczęła relaksować ludzi,
relaksowała szczury.

00:12:49.349 --> 00:12:51.815
W latach 50. przeciwlękowy
chlorodiazepoksyd

00:12:51.815 --> 00:12:55.859
był podawany kotom wyselekcjonowanym
pod kątem agresji

00:12:55.859 --> 00:12:58.285
i czynił z nich miłe kotki.

00:12:58.285 --> 00:13:01.406
Nawet leki antydepresyjne
były najpierw testowane na królikach.

00:13:01.406 --> 00:13:05.259
Dziś jednak nie podajemy tych leków

00:13:05.259 --> 00:13:08.730
innym zwierzętom
tylko w celach badawczych,

00:13:08.730 --> 00:13:10.720
ale także w celach terapeutycznych,

NOTE Paragraph

00:13:10.720 --> 00:13:14.594
tych etycznych
i tych o wiele mniej etycznych.

00:13:14.594 --> 00:13:18.735
SeaWorld podaje matkom
młodych orek leki przeciwlękowe,

00:13:18.735 --> 00:13:20.666
gdy odbiera im dzieci.

00:13:20.666 --> 00:13:25.249
Wiele goryli w zoo otrzymuje leki
przeciwpsychotyczne i przeciwlękowe.

00:13:25.249 --> 00:13:28.483
Ale psy jak mój Oliver

00:13:28.483 --> 00:13:31.676
dostają antydepresanty
i leki przeciwlękowe,

00:13:31.676 --> 00:13:35.232
aby nie skakały z okien
lub nie rzucały się pod koła pojazdów.

00:13:35.235 --> 00:13:38.990
"Science" opublikował ostatnio
wyniki badań mówiące,

00:13:38.990 --> 00:13:42.623
że nawet raki
reagują na leki przeciwlękowe.

00:13:42.623 --> 00:13:44.972
Stają się odważniejsze, mniej płochliwe

00:13:44.972 --> 00:13:47.802
i bardziej chętne
do eksplorowania otoczenia.

00:13:47.802 --> 00:13:49.712
(Śmiech)

00:13:49.712 --> 00:13:52.714
Ciężko określić,
ile zwierząt przyjmuje leki,

00:13:52.714 --> 00:13:55.375
ale zapewniam, że przemysł
farmaceutyków zwierzęcych

00:13:55.375 --> 00:13:57.660
jest ogromny i cały czas rośnie,

00:13:57.660 --> 00:14:00.140
od 7 miliardów dolarów w roku 2011

NOTE Paragraph

00:14:00.140 --> 00:14:04.418
do przewidywanego poziomu
9,25 miliarda do roku 2015.

00:14:05.808 --> 00:14:09.862
Niektóre zwierzęta przyjmują te leki
przez cały czas.

00:14:09.862 --> 00:14:14.930
Inne, jak pewien bonobo z zoo w Milwaukee,

00:14:14.930 --> 00:14:16.523
przyjmują je przez jakiś czas,

00:14:16.523 --> 00:14:18.222
a potem gromadzą recepty na Paxil

NOTE Paragraph

00:14:18.222 --> 00:14:20.309
i rozprowadzają je
wśród innych szympansów.

00:14:20.309 --> 00:14:25.234
(Śmiech) (Brawa)

00:14:25.234 --> 00:14:28.141
Ale oprócz psychofarmaceutyków

00:14:28.141 --> 00:14:31.622
istnieje wiele innych
możliwości interwencji terapeutycznych

00:14:31.622 --> 00:14:32.963
dla tych stworzeń.

00:14:32.963 --> 00:14:35.376
Uważam, że na tym polu

NOTE Paragraph

00:14:35.376 --> 00:14:39.385
weterynaria może nauczyć czegoś medycynę.

00:14:39.390 --> 00:14:42.798
Jeśli zaprowadzisz psa,
który kompulsywnie goni własny ogon

00:14:42.798 --> 00:14:45.072
do weterynarza-behawiorysty,

00:14:45.072 --> 00:14:48.078
nie sięgnie on od razu po bloczek recept,

00:14:48.078 --> 00:14:50.708
tylko wypyta o życie psa.

00:14:50.708 --> 00:14:53.868
O to, jak często pies wychodzi na spacer.

00:14:53.868 --> 00:14:56.216
O to, ile ruchu zażywa,

00:14:56.216 --> 00:15:00.190
ile czasu spędza z innymi psami i ludźmi.

00:15:00.196 --> 00:15:02.782
Zapyta o to, jakie terapie,

00:15:02.782 --> 00:15:04.196
głównie behawioralne,

00:15:04.196 --> 00:15:07.211
były już stosowane
w przypadku tego zwierzęcia.

00:15:07.211 --> 00:15:09.950
Takie rzeczy często pomagają najbardziej,

00:15:09.950 --> 00:15:12.530
szczególnie, jeśli połączy
się je z lekami.

00:15:12.530 --> 00:15:14.915
Ale rzeczą, która moim zdaniem
pomaga najbardziej,

00:15:14.915 --> 00:15:17.085
szczególnie w przypadku
zwierząt społecznych,

00:15:17.085 --> 00:15:20.582
jest przebywanie z innymi
społecznymi zwierzętami.

00:15:20.582 --> 00:15:25.191
W pewnym sensie czuję,
że stałam się psem-przewodnikiem

NOTE Paragraph

00:15:25.191 --> 00:15:27.424
dla mojego własnego psa.

00:15:27.424 --> 00:15:30.861
Widziałam, jak papugi robią to dla ludzi,

00:15:30.861 --> 00:15:32.779
a ludzie dla papug,

00:15:32.779 --> 00:15:34.227
psy dla słoni,

00:15:34.227 --> 00:15:37.751
a słonie dla innych słoni.

00:15:37.751 --> 00:15:38.958
Nie wiem jak wy,

00:15:38.958 --> 00:15:41.178
ale ja dostaję dużo emaili

00:15:41.178 --> 00:15:44.816
o nietypowych zwierzęcych przyjaźniach.

00:15:44.816 --> 00:15:47.264
Również Facebook jest tego pełen:

00:15:47.264 --> 00:15:49.797
małpa adoptująca kota,

00:15:49.797 --> 00:15:54.677
dog niemiecki adoptujący jelonka

00:15:54.677 --> 00:15:57.973
lub krowa przyjaźniąca się ze świnią.

00:15:57.973 --> 00:16:00.730
Gdybyście zapytali mnie o to 8-9 lat temu,

00:16:00.730 --> 00:16:04.157
powiedziałabym,
że te filmiki są sentymentalne

00:16:04.157 --> 00:16:07.723
i może zbyt antropomorfizujące
w ten zły sposób

00:16:07.723 --> 00:16:10.487
lub nawet "ustawione",
ale dziś mogę powiedzieć,

00:16:10.487 --> 00:16:12.293
że coś w nich jest na rzeczy.

00:16:12.293 --> 00:16:13.723
Są prawdziwe!

00:16:13.723 --> 00:16:18.796
Istnieją interesujące badania
wskazujące na poziom oksytocyny,

00:16:18.796 --> 00:16:20.565
która jest "hormonem przywiązania"

00:16:20.565 --> 00:16:23.097
uwalnianym podczas seksu
lub karmienia piersią,

00:16:23.097 --> 00:16:25.622
lub w obecności kogoś,
na kim bardzo nam zależy.

00:16:25.622 --> 00:16:28.148
Poziom oksytocyny rośnie u ludzi i psów,

00:16:28.148 --> 00:16:31.424
którzy troszczą się o siebie nawzajem
lub lubią spędzać razem czas.

00:16:31.424 --> 00:16:33.109
Ponadto inne badania mówią,

00:16:33.109 --> 00:16:36.261
że poziom oksytocyny rośnie
też u innych par zwierząt,

00:16:36.261 --> 00:16:40.175
na przykład u kóz i psów,
które się przyjaźnią,

00:16:40.175 --> 00:16:42.785
po wspólnej zabawie
poziom hormonu strzela w górę.

00:16:43.775 --> 00:16:46.214
Mam przyjaciela, który pokazał mi,

00:16:46.214 --> 00:16:48.970
że zdrowie psychiczne
ma charakter dwukierunkowy.

00:16:48.970 --> 00:16:53.435
Nazywa się Lonnie Hodge
i jest weteranem wojny wietnamskiej.

00:16:53.435 --> 00:16:56.364
Po swoim powrocie
zaczął pracować z ludźmi,

NOTE Paragraph

00:16:56.364 --> 00:16:59.721
którzy przeżyli ludobójstwo
i z wieloma z traumą wojenną.

00:16:59.725 --> 00:17:02.754
Sam cierpiał na zespół stresu pourazowego
oraz lęk wysokości,

00:17:02.754 --> 00:17:05.374
bo w Wietnamie musiał opuszczać się tyłem

00:17:05.374 --> 00:17:08.017
z płoz śmigłowców wiszących nad ziemią.

00:17:08.017 --> 00:17:10.451
Aby pomóc mu uporać się z tymi problemami,

00:17:10.451 --> 00:17:14.490
otrzymał psa, mieszankę labradora
i pudla o imieniu Gander.

00:17:14.490 --> 00:17:17.145
To oni pierwszego dnia, gdy się poznali.

00:17:17.145 --> 00:17:18.470
To niesamowite.

00:17:18.470 --> 00:17:20.969
Od tego momentu spędzili razem dużo czasu,

00:17:20.969 --> 00:17:25.550
odwiedzając innych weteranów
cierpiących na podobne problemy.

00:17:25.550 --> 00:17:28.850
Ale mnie w związku Lonniego i Gandera
najbardziej interesuje fakt,

00:17:28.850 --> 00:17:33.992
że po kilku miesiącach
u psa rozwinął się lęk wysokości,

00:17:33.997 --> 00:17:37.637
prawdopodobnie na skutek tego,
że tak bacznie obserwował swego pana.

00:17:37.637 --> 00:17:41.859
Wspaniałe jest to, że on nadal jest
fantastycznym psem towarzyszącym,

00:17:41.859 --> 00:17:44.467
bo teraz, gdy obaj są na wysokości,

00:17:44.467 --> 00:17:47.434
Lonnie jest tak zajęty stanem Gandera,

00:17:47.434 --> 00:17:51.031
że zapomina o własnym lęku wysokości.

00:17:53.341 --> 00:17:56.732
Spędziłam wiele czasu
nad takimi historiami,

00:17:56.732 --> 00:17:58.153
przekopywałam archiwa,

00:17:58.153 --> 00:18:01.045
dosłownie poświeciłam lata na te badania

00:18:01.045 --> 00:18:02.683
i to mnie zmieniło.

00:18:02.683 --> 00:18:06.947
Nie patrzę już na zwierzęta
z poziomu gatunku.

NOTE Paragraph

00:18:06.947 --> 00:18:09.328
Widzę je jako indywidualne jednostki

00:18:09.328 --> 00:18:13.602
i myślę o nich jak o stworzeniach
posiadających własną emocjonalność,

00:18:13.602 --> 00:18:17.446
sterującą ich zachowaniem
i reakcjami na świat.

00:18:17.446 --> 00:18:20.150
Naprawdę wierzę, że to uczyniło mnie osobą

00:18:20.150 --> 00:18:23.482
o większej ciekawości i empatii,

00:18:23.482 --> 00:18:28.391
zarówno wobec zwierząt,
z którymi dzielę łóżko lub które zjadam,

00:18:28.391 --> 00:18:33.472
ale również wobec ludzi, których znam,

00:18:33.472 --> 00:18:37.084
cierpiących z powodu lęków,
fobii i innych rzeczy.

00:18:37.084 --> 00:18:38.947
Naprawdę wierzę w to,

00:18:38.947 --> 00:18:41.363
że choć nigdy nie dowiemy się dokładnie,

00:18:41.363 --> 00:18:44.303
co się dzieje w umyśle świni,

00:18:44.303 --> 00:18:47.164
twojego mopsa lub twojego partnera,

00:18:47.164 --> 00:18:50.161
to nie powinniśmy przestawać
przejawiać empatii wobec nich.

00:18:50.161 --> 00:18:53.116
Najlepszą rzeczą, jaką możemy zrobić
dla naszych ulubieńców

00:18:53.116 --> 00:18:55.434
to, być może, antropomorfizować ich.

00:18:57.334 --> 00:19:00.481
Ojciec Karola Darwina
powiedział mu pewnego razu,

00:19:00.481 --> 00:19:04.298
że każdy może kiedyś stracić rozum.

00:19:05.498 --> 00:19:08.855
Na szczęście często można go odzyskać,

00:19:08.855 --> 00:19:10.764
ale tylko dzięki pomocy innych.

00:19:10.764 --> 00:19:12.180
Dziękuję.

NOTE Paragraph

00:19:12.181 --> 00:19:14.011
(Brawa)