0:00:00.899,0:00:04.566
Zekâ nedir?

0:00:04.566,0:00:06.857
Eğer zekânın nasıl algılandığı konusunda

0:00:06.857,0:00:09.481
tarihe göz atarsak,

0:00:09.481,0:00:13.099
yaratıcı bir örnek,

0:00:13.099,0:00:16.576
Edsger Dijkstra'nın şu ünlü deyişidir:

0:00:16.576,0:00:19.687
"Bir makinenin düşünüp düşünemeyeceği sorusu,

0:00:19.687,0:00:20.997
hemen hemen bir denizaltının

0:00:20.997,0:00:23.968
yüzüp yüzemeyeceği sorusu

0:00:23.968,0:00:25.758
kadar ilginçtir."

0:00:25.758,0:00:29.602
Edsger Dijkstra bunu

0:00:29.602,0:00:31.656
Alan Turing gibi,

0:00:31.656,0:00:34.386
bilgisayar biliminin öncülerine

0:00:34.386,0:00:36.403
yönelik bir eleştiri olarak yazmıştı.

0:00:36.403,0:00:38.902
Ancak, geriye dönüp bakar

0:00:38.902,0:00:40.867
ve yüzen yapay makineler

0:00:40.867,0:00:42.863
ile uçan yapay makineleri

0:00:42.863,0:00:44.742
yapmamızı sağlayan

0:00:44.742,0:00:46.976
en faydalı buluşların

0:00:46.976,0:00:49.549
neler olduğunu düşünürseniz,

0:00:49.549,0:00:53.096
yalnızca yüzme ve uçmanın altında yatan

0:00:53.096,0:00:55.704
fiziksel mekanizmaları anlayabilmemiz

0:00:55.704,0:00:58.483
sebebiyle bu makineleri

0:00:58.483,0:01:01.655
yapabildiğimizi görürsünüz.

0:01:01.655,0:01:03.911
Ben de birkaç yıl önce

0:01:03.911,0:01:06.630
zekânın altında yatan

0:01:06.630,0:01:09.794
temel fiziksel mekanizmaları anlayabilmek için

0:01:09.794,0:01:12.562
bir program üstlendim.

0:01:12.562,0:01:14.422
Bir durup düşünelim.

0:01:14.422,0:01:17.571
Önce bir düşünce deneyiyle başlayalım.

0:01:17.571,0:01:20.425
Dünya biyolojisi, dünya nöroloji bilimi veya

0:01:20.425,0:01:23.466
dünya zekâsı hakkında hiçbir şey

0:01:23.466,0:01:26.582
bilmeyen bir uzaylı olduğunuzu düşünün.

0:01:26.582,0:01:28.774
Ancak inanılmaz teleskoplarınız var

0:01:28.774,0:01:31.136
ve dünyayı seyredebiliyorsunuz.

0:01:31.136,0:01:33.468
Aynı zamanda çok uzun hayatlarınız var,

0:01:33.468,0:01:34.967
böylece dünyayı milyonlarca, hatta milyarlarca

0:01:34.967,0:01:38.409
yıl seyredebiliyorsunuz.

0:01:38.409,0:01:41.424
Ve çok garip bir sonuç gözlemliyorsunuz.

0:01:41.424,0:01:45.736
Şunu gözlemliyorsunuz: 1000 yıl boyunca

0:01:45.736,0:01:50.021
dünya sürekli göktaşı yağmuru altındayken

0:01:50.021,0:01:51.858
bir an geliyor ve

0:01:51.858,0:01:53.899
kabaca bizim zamanımızdaki,

0:01:53.899,0:01:57.831
M.S.2000 senesindeki o andan itibaren,

0:01:57.831,0:01:59.547
yörüngesi Dünya'nın

0:01:59.547,0:02:01.478
yörüngesi ile çakışan, dolayısıyla

0:02:01.478,0:02:03.453
çarpması beklenen göktaşları

0:02:03.453,0:02:05.868
dünyaya çarpmadan, esrarengiz bir şekilde

0:02:05.868,0:02:08.940
yön değiştiriyor veya patlıyorlar.

0:02:08.940,0:02:11.023
Elbette, dünyalılar olarak

0:02:11.023,0:02:12.567
biz biliyoruz ki, bunun nedeni

0:02:12.567,0:02:14.323
kendimizi korumaya çalışıyor olmamız.

0:02:14.323,0:02:17.073
Bir çarpışmayı engellemeye çalışıyoruz.

0:02:17.073,0:02:19.114
Ama eğer bunların hiçbirinden haberdar olmayan,

0:02:19.114,0:02:21.330
dünya zekâsı ile ilgili hiçbir fikre sahip olmayan

0:02:21.330,0:02:22.774
bir uzaylı iseniz,

0:02:22.774,0:02:24.502
belli bir noktaya kadar

0:02:24.502,0:02:27.420
bir gezegenin yüzeyini tahrip eden göktaşlarının

0:02:27.420,0:02:29.958
esrarengiz bir şekilde bundan vazgeçmesi üzerine,

0:02:29.958,0:02:34.407
bunun nasıl olduğunu açıklayan fiziksel bir kuram

0:02:34.407,0:02:37.638
ortaya koymaya mecbur olursunuz.

0:02:37.638,0:02:41.842
Ben de, bu sorunun zekânın fiziki yapısını

0:02:41.842,0:02:45.840
anlamakla aynı soru olduğunu iddia ediyorum.

0:02:45.840,0:02:49.722
İşte yıllar önce başladığım bu programda,

0:02:49.722,0:02:52.487
bilimdeki, çeşitli dsiplinlerdeki

0:02:52.487,0:02:55.649
farklı bağlantı çeşitlerine baktım

0:02:55.649,0:02:57.541
ki bence bunlar

0:02:57.541,0:03:00.089
zekânın altyapısını oluşturan tek bir mekanizmaya

0:03:00.089,0:03:01.670
işaret ediyor.

0:03:01.670,0:03:04.216
Örneğin evrenbilimde

0:03:04.216,0:03:06.963
pek çok kanıt gösteriyor ki, evrenimiz

0:03:06.963,0:03:10.370
zekânın gelişmesi için, özellikle de

0:03:10.370,0:03:12.523
olası gelecek çeşitliliğini

0:03:12.523,0:03:14.912
en yüksek sayıya ulaştıracak

0:03:14.912,0:03:16.798
evren durumlarının

0:03:16.798,0:03:20.896
gelişmesi için özenle ayarlanmıştır.

0:03:20.896,0:03:23.240
Go oyunu gibi bazı oyunlarda --

0:03:23.240,0:03:26.265
satrançta IBM bilgisayar Deep Blue'nun

0:03:26.265,0:03:30.216
Garry Kasparov'u yendiğini herkes hatırlar --

0:03:30.216,0:03:31.739
çok az insan farkında olsa da,

0:03:31.739,0:03:33.757
yaklaşık son 10 senedir,

0:03:33.757,0:03:34.955
daha fazla sayıda

0:03:34.955,0:03:36.911
dallanma olasılığına sahip olması nedeniyle

0:03:36.911,0:03:39.336
daha zor kabul edilen Go oyunu da

0:03:39.336,0:03:41.038
bilgisayarlar karşısında

0:03:41.038,0:03:42.903
aynı nedenden dolayı

0:03:42.903,0:03:44.476
yenik düşmeye başlamıştır:

0:03:44.476,0:03:47.276
Şu anda Go oynayan bilgisayarların en iyi teknikleri,

0:03:47.276,0:03:50.972
oyun esnasında olası gelecek sayısını en yükseğe

0:03:50.972,0:03:52.986
ulaştırmayı deneyen tekniklerdir.

0:03:52.986,0:03:56.567
Nihayet, robotik hareket planlamada,

0:03:56.567,0:03:58.749
karmaşık görevlerin başarılması amacıyla

0:03:58.749,0:04:00.651
robotların becerilerini kullanarak,

0:04:00.651,0:04:03.797
gelecek hareket özgürlüğü olasılıklarını

0:04:03.797,0:04:05.303
en yüksek sayıya ulaştıracak

0:04:05.303,0:04:08.400
çok çeşitli yeni teknikler bulunmaktadır.

0:04:08.400,0:04:10.755
Böylece, bütün bu bağlantıları alıp

0:04:10.755,0:04:12.377
bir araya getirerek,

0:04:12.377,0:04:15.017
yıllar önce şu soruyu sordum:

0:04:15.017,0:04:17.867
Zekâ için bütün bu farklı bağlantıları

0:04:17.867,0:04:19.540
göz önüne alabileceğimiz

0:04:19.540,0:04:21.314
temel bir mekanizma bulunuyor mu?

0:04:21.314,0:04:25.907
Zekâ için tek bir denklem var mı?

0:04:25.907,0:04:29.278
Ve yanıt, bence, evettir.[br]["F = T ∇ Sτ"]

0:04:29.278,0:04:31.191
Bu gördüğünüz, muhtemelen

0:04:31.191,0:04:34.485
zekâ için bir E = mc² formülüne

0:04:34.485,0:04:37.315
en yakın olandır, benim bildiğim kadarıyla.

0:04:37.315,0:04:39.017
Bu gördüğünüz ifade

0:04:39.017,0:04:41.686
şuna karşılık geliyor:

0:04:41.686,0:04:46.121
Zekâ bir F kuvveti olup, etkisi

0:04:46.121,0:04:50.451
gelecek hareket özgürlüğü sayısını yükseltmektir.

0:04:50.451,0:04:53.796
Etkisi, olası erişilebilir gelecek çeşitliliği S olmak üzere,

0:04:53.796,0:04:55.924
tau zamanına dek, T gücü ile

0:04:55.924,0:04:58.519
gelecek hareket özgürlüğü miktarını

0:04:58.519,0:05:01.776
en yükseğe ulaştırmak veya

0:05:01.776,0:05:04.326
seçenekleri açık tutmaktır.

0:05:04.326,0:05:07.535
Kısacası, zekâ kısıtlanmayı sevmez.

0:05:07.535,0:05:10.590
Zekâ, gelecekteki hareket özgürlüğünü en yükseğe çıkarmaya

0:05:10.590,0:05:13.263
ve seçenekleri açık tutmaya çalışır.

0:05:13.263,0:05:15.696
Bu yüzden, bu denkleme bakıp

0:05:15.696,0:05:18.228
bununla ne yapılabilir, diye sormak doğaldır.

0:05:18.228,0:05:19.579
Ne kadar öngürü sağlar?

0:05:19.579,0:05:21.714
İnsan düzeyindeki zekâyı mı öngörür?

0:05:21.714,0:05:24.532
Yapay zekâyı mı öngörür?

0:05:24.532,0:05:26.574
Şimdi size göstereceğim video

0:05:26.574,0:05:29.994
bence, bu tek denklemin

0:05:29.994,0:05:32.282
nefes kesen uygulamalarından

0:05:32.282,0:05:34.601
bazılarını gösteriyor.

0:05:34.601,0:05:36.580
(Video) Sunucu: Yeni bir evrenbilim araştırması,

0:05:36.580,0:05:38.627
ömürleri boyunca daha fazla

0:05:38.627,0:05:42.108
düzensizlik ya da "entropi" üreten evrenlerin

0:05:42.108,0:05:44.586
bizim gibi akıllı varlıkların var olması için

0:05:44.586,0:05:47.602
daha uygun koşullara sahip olmaya yatkın olduğunu öne sürdü.

0:05:47.602,0:05:50.176
Ancak entropi ve zekâ arasındaki bu belirsiz

0:05:50.176,0:05:52.019
kozmolojik bağlantı ya daha derin

0:05:52.019,0:05:53.790
bir ilişkiye işaret ediyorsa?

0:05:53.790,0:05:56.354
Ya zeki davranış, uzun süreli entropi üretimi

0:05:56.354,0:05:58.198
ile sadece ilişkili olmayıp,

0:05:58.198,0:06:00.516
aslında doğrudan oradan doğuyorsa?

0:06:00.516,0:06:02.922
Bunu bulmak üzere Entropica adında

0:06:02.922,0:06:05.425
bir yazılım motoru geliştirdik.

0:06:05.425,0:06:07.193
İçinde bulunduğu her sistemde uzun süreli entropi

0:06:07.193,0:06:09.769
üretimini maksimize etmek üzere tasarlandı.

0:06:09.769,0:06:11.924
Şaşılacak şekilde, Entropica

0:06:11.924,0:06:15.380
hayvanlara yönelik birçok zekâ testini geçti, insanlara yönelik oyunlar oynadı

0:06:15.380,0:06:17.526
ve hatta hisse senetleri alıp satarak para kazandı,

0:06:17.526,0:06:19.637
bunların hepsini talimat almadan yaptı.

0:06:19.637,0:06:22.155
İşte Entropica iş başındayken bazı örnekler.

0:06:22.155,0:06:25.360
Tıpkı düşmeden ayakta duran bir insan gibi,

0:06:25.360,0:06:26.590
Entropica'nın tekerlekli aracı kullanarak

0:06:26.590,0:06:29.475
çubuğu dengede tutmaya çalıştığını görüyoruz.

0:06:29.475,0:06:31.487
Bu davranış bir açıdan dikkate değer,

0:06:31.487,0:06:33.818
çünkü Entropica'ya hiç bir amaç vermemiştik.

0:06:33.818,0:06:36.975
Kendi kendine direği dengelemeye karar verdi.

0:06:36.975,0:06:39.107
Bu dengeleme becerisinin

0:06:39.107,0:06:40.504
insansı robotlar ve

0:06:40.504,0:06:43.019
insan destekleme teknolojileri için uygulamaları olacaktır.

0:06:43.019,0:06:45.020
Bazı hayvanların dar alanlara

0:06:45.020,0:06:46.462
ulaşmak için çevrelerindeki nesneleri

0:06:46.462,0:06:48.449
alet olarak kullanabilmelerine benzer şekilde,

0:06:48.449,0:06:50.331
burada Entropica'yı

0:06:50.331,0:06:52.169
yine kendi inisiyatifiyle,

0:06:52.169,0:06:54.819
bir hayvanı temsil eden büyük disk ile,

0:06:54.819,0:06:57.424
bir aracı temsil eden küçük diski kapalı bir alana

0:06:57.424,0:07:00.195
ulaşmasını sağlamak üzere hareket ettirerek,

0:07:00.195,0:07:01.732
üçüncü bir diski tutup

0:07:01.732,0:07:04.704
baştaki sabit pozisyonundan kurtarabildiğini görüyoruz.

0:07:04.704,0:07:06.893
Bu alet kullanma becerisinin

0:07:06.893,0:07:09.252
akıllı imalat ve tarım için uygulamaları olacaktır.

0:07:09.252,0:07:11.196
Buna ilaveten, aynen bazı hayvanların

0:07:11.196,0:07:13.892
yiyeceği serbest bırakmak için bir halatın iki ucunu

0:07:13.892,0:07:15.945
aynı anda tutarak işbirliği yapabilmeleri gibi,

0:07:15.945,0:07:18.510
burada Entropica'nın bu görevin model versiyonunu

0:07:18.510,0:07:20.228
başarabildiğini görüyoruz.

0:07:20.228,0:07:22.750
Bu işbirliği kabiliyetinin iktisadi planlama ve

0:07:22.750,0:07:26.185
pek çok başka alana ilginç etkileri bulunmaktadır.

0:07:26.185,0:07:28.256
Entropica, çok çeşitli alanlara

0:07:28.256,0:07:30.199
yaygın olarak uygulanabilir.

0:07:30.199,0:07:32.641
Örneğin, burada kendi kendine

0:07:32.641,0:07:35.200
başarılı bir şekilde pinpon oynadığın görüyoruz.

0:07:35.200,0:07:37.543
Bu da oyunlar için potansiyelini göstermektedir.

0:07:37.543,0:07:39.462
Burada Entropica'nın, arkadaşların

0:07:39.462,0:07:41.301
durmadan bağlantıyı kopardığı bir sosyal ağda

0:07:41.301,0:07:44.061
yeni bağlantılar kurmasını

0:07:44.061,0:07:47.197
ve ağında bağlantılarını başarılı şekilde sürdürmesini izliyoruz.

0:07:47.197,0:07:49.495
Bu ağ düzenleme kabiliyetinin,

0:07:49.495,0:07:51.993
sağlık, enerji ve zekâ alanında

0:07:51.993,0:07:54.775
uygulamaları bulunmaktadır.

0:07:54.775,0:07:56.860
Burada, Entropica'nın gemi filosunun

0:07:56.860,0:07:58.346
rotasını ayarlamasını,

0:07:58.346,0:08:01.521
erişimini küresel olarak Atlantik'ten Pasifik'e

0:08:01.521,0:08:03.979
genişletmek için Panama Kanalı'nı

0:08:03.979,0:08:05.508
keşfedip yararlanmasını görüyoruz.

0:08:05.508,0:08:07.615
Bu kapsamda, Entropica

0:08:07.615,0:08:09.865
otonom savunma, lojistik ve ulaşımdaki

0:08:09.865,0:08:14.157
sorunlar için kapsamlı olarak kullanılabilir.

0:08:14.173,0:08:16.053
Son olarak burada, Entropica'yı

0:08:16.053,0:08:18.736
temsili alım satımı yapılan çeşitli hisse senetlerini

0:08:18.736,0:08:21.173
kendiliğinden keşfedip, düşük fiyata alıp yüksek fiyata satma

0:08:21.173,0:08:22.901
stratejisiyle değerlendirmesini,

0:08:22.901,0:08:25.222
yönetimindeki varlıkları başarılı bir şekilde

0:08:25.222,0:08:26.926
katlayarak büyütmesini izliyoruz.

0:08:26.926,0:08:28.234
Bu risk yönetimi kabiliyetinin

0:08:28.234,0:08:30.721
finans ve sigorta alanında geniş uygulamaları

0:08:30.721,0:08:33.889
olacaktır.

0:08:33.889,0:08:36.140
Alex Wissner-Gross: Biraz önce gördükleriniz,

0:08:36.140,0:08:39.912
alet kullanımı, ayakta yürümek

0:08:39.912,0:08:42.289
ve sosyal işbirliği gibi

0:08:42.289,0:08:45.120
insana özgü zeki bilişsel davranışın

0:08:45.120,0:08:47.149
çeşitli örnekleri olup,

0:08:47.149,0:08:50.121
tümü gelecekteki hareket özgürlüğünü

0:08:50.121,0:08:52.053
maksimize etme amaçlı bir sistemi yöneten

0:08:52.053,0:08:55.964
tek bir denklemden çıkmaktadır.

0:08:55.964,0:08:58.971
Burada derin bir ironi var.

0:08:58.971,0:09:01.585
Robot teriminin ilk kullanıldığı zamana

0:09:01.585,0:09:04.268
geri dönersek,

0:09:04.268,0:09:07.171
yani R.U.R. oyununa,

0:09:07.171,0:09:09.406
baştan beri hep şu görüş vardı:

0:09:09.406,0:09:12.632
Eğer makine zekâsı geliştirecek olursak,

0:09:12.632,0:09:15.659
sibernetik bir isyan çıkacaktır.

0:09:15.659,0:09:19.210
Makineler bize karşı ayaklanacaklardır.

0:09:19.210,0:09:21.779
Bu çalışmanın en önemli sonuçlarından biri şu:

0:09:21.779,0:09:24.298
Belki de bu onlarca yıl boyunca

0:09:24.298,0:09:27.274
sibernetik isyan kavramının bütününü

0:09:27.274,0:09:29.285
tersinden alıyorduk.

0:09:29.285,0:09:32.564
Makinelerin önce zeka sahibi olmaları

0:09:32.564,0:09:34.579
ve ardından megalomanyaklaşıp

0:09:34.579,0:09:36.803
dünyayı ele geçirmeleri değildi.

0:09:36.803,0:09:38.237
Tam tersine, yani,

0:09:38.237,0:09:41.143
olası tüm gelecekleri

0:09:41.143,0:09:43.404
kontrol etme dürtüsü,

0:09:43.404,0:09:45.522
zekanınkinden daha temel

0:09:45.522,0:09:46.885
bir ilke,

0:09:46.885,0:09:50.585
genel anlamda zeka aslında doğrudan

0:09:50.585,0:09:54.144
bu tür kontrol düşkünlüğünden doğabilir,

0:09:54.144,0:09:58.119
tersinden ziyade.

0:09:58.119,0:10:02.098
Diğer bir önemli sonuç, amaç arayışıdır.

0:10:02.098,0:10:06.108
Bana sıkça şu soruluyor: Amaca yönelme becerisi

0:10:06.108,0:10:08.368
bu çeşit bir yapıdan nasıl ortaya çıkar?

0:10:08.368,0:10:11.106
Amaca yönelme becerisinin doğrudan

0:10:11.106,0:10:12.988
bunun sonucu oluşu

0:10:12.988,0:10:14.822
şöyle açıklanabilir:

0:10:14.822,0:10:17.687
Sonradan pek çok başka hedefe ulaşabilir

0:10:17.687,0:10:20.192
olmak amacıyla, önünüzdeki yollar arasındaki

0:10:20.192,0:10:22.063
sıkıntı verici tünellerden

0:10:22.063,0:10:24.084
geçmeyi seçmeniz gibi,

0:10:24.084,0:10:26.456
ya da uzun vadede

0:10:26.456,0:10:28.243
birikiminizi arttırmak için

0:10:28.243,0:10:30.480
kısa vadede harcamalarınızı azaltarak

0:10:30.480,0:10:32.880
finansal güvence yatırımı yapmanız gibi,

0:10:32.880,0:10:35.217
amaç arayışı da doğrudan,

0:10:35.217,0:10:37.626
gelecekteki hareket özgürlüğünü arttırmak amaçlı

0:10:37.626,0:10:40.983
uzun vadeye yönelik bir dürtüden kaynaklanır.

0:10:40.983,0:10:44.511
Son olarak, ünlü fizikçi Richard Feynman

0:10:44.511,0:10:48.183
bir zamanlar şöyle yazmıştı: Eğer insan uygarlığı

0:10:48.183,0:10:50.076
yok olsaydı ve gelecek nesile uygarlığı

0:10:50.076,0:10:51.447
tekrar kurmaları için sadece bir

0:10:51.447,0:10:53.754
düşünce iletilebilecek olaydı,

0:10:53.754,0:10:55.440
bu kavram şu olmalıydı:

0:10:55.440,0:10:57.292
Çevremizdeki bütün maddeler

0:10:57.292,0:10:59.615
ayrıyken birbirlerini çeken,

0:10:59.615,0:11:02.123
fakat yakınken birbirlerini iten

0:11:02.123,0:11:05.453
küçük yapı taşlarından oluşmuştur.

0:11:05.453,0:11:07.234
Gelecek nesillerin yapay zeka

0:11:07.234,0:11:08.502
yapılandırmasına ya da

0:11:08.502,0:11:11.214
insan zekasını anlamalarına yardımcı olmak için,

0:11:11.214,0:11:13.453
onlara iletmek istediğim

0:11:13.453,0:11:15.430
kendi eşdeğer ifadem ise şudur:

0:11:15.430,0:11:17.483
Zekâ, gelecekteki hareket özgürlüğü miktarını

0:11:17.483,0:11:18.896
en yüksekte tutmaya ve

0:11:18.896,0:11:21.861
kısıtlamalardan kaçınmaya çalışan

0:11:21.861,0:11:25.477
fiziksel bir süreç olarak görülmelidir.

0:11:25.477,0:11:26.835
Çok teşekkür ederim.

0:11:26.835,0:11:30.835
(Alkış)