1
00:00:07,026 --> 00:00:10,044
Bir kamerayı sabit bir pozisyona
yerleştirdiğinizi düşünün,

2
00:00:10,044 --> 00:00:11,587
tüm yıl boyunca her gün

3
00:00:11,587 --> 00:00:15,040
aynı saatte gökyüzünün
fotoğrafını çektiniz

4
00:00:15,040 --> 00:00:18,612
ve bütün fotoğrafları üst üste koydunuz.

5
00:00:18,612 --> 00:00:21,630
Ortaya çıkan görüntüde
güneş neye benzerdi?

6
00:00:21,630 --> 00:00:23,033
Hareketsiz bir nokta mı?

7
00:00:23,033 --> 00:00:24,711
Döngüsel bir yol mu?

8
00:00:24,711 --> 00:00:25,702
Hiçbiri.

9
00:00:25,702 --> 00:00:28,531
İşin garip yanı, Güneş'in
gün sekizi olarak bilinen

10
00:00:28,531 --> 00:00:30,559
sekiz figürlü biçimi ortaya çıkıyor,

11
00:00:30,559 --> 00:00:32,380
ama neden?

12
00:00:32,380 --> 00:00:35,012
Dünya'nın hareketi birkaç döngü yaratır.

13
00:00:35,012 --> 00:00:39,318
Öncelikle, ortalama her 24 saatte
bir, kendi ekseni etrafında döner,

14
00:00:39,318 --> 00:00:41,982
sabahı ve akşamı oluşturur.

15
00:00:41,982 --> 00:00:44,737
Aynı zamanda daha yavaş bir döngü ile

16
00:00:44,737 --> 00:00:49,817
yaklaşık 365 gün boyunca
güneşin etrafında döner.

17
00:00:49,817 --> 00:00:51,071
Fakat bir terslik var.

18
00:00:51,071 --> 00:00:53,161
Dünya, yörüngesinin düzlemine göre

19
00:00:53,161 --> 00:00:57,396
yukarıyı gösteren Kuzey Kutbu ile dönmez.

20
00:00:57,396 --> 00:01:02,857
Bunun yerine, ekseninin 23,4
derecelik sabit bir eğimi vardır.

21
00:01:02,857 --> 00:01:06,842
Bu, Dünya'nın eksen eğikliği
veya eğimi olarak bilinir.

22
00:01:06,842 --> 00:01:09,860
23 derecelik bir eğim
önemli görünmeyebilir,

23
00:01:09,860 --> 00:01:13,820
fakat farklı mevsimler
yaşamamızın nedeni budur.

24
00:01:13,820 --> 00:01:16,695
Çünkü Dünya yıllık yörüngesini
tamamlarken, eksen aynı yönde

25
00:01:16,695 --> 00:01:19,064
eğik olarak kalır ve her yıl,

26
00:01:19,064 --> 00:01:20,781
gezegenin kuzey yarısının

27
00:01:20,781 --> 00:01:24,601
Güneş'e eğimli durduğu ve güney
yarısının Güneş'e uzak kaldığı

28
00:01:24,601 --> 00:01:27,200
ya da tam tersinin olduğu, yani yaz ve kış

29
00:01:27,200 --> 00:01:28,346
olarak deneyimlediğimiz

30
00:01:28,346 --> 00:01:31,949
şeyin olduğu uzun dönemler vardır.

31
00:01:31,949 --> 00:01:33,999
Bir yarım küredeki yaz mevsimi esnasında

32
00:01:33,999 --> 00:01:38,707
Güneş gökyüzünden daha yüksekte
durarak günleri uzatır ve ısıtır.

33
00:01:38,707 --> 00:01:40,908
Güneş'in eğimi, yani ekvator ile

34
00:01:40,908 --> 00:01:42,682
Güneş'in doğrudan tepede olduğu

35
00:01:42,682 --> 00:01:46,691
Dünya pozisyonu arasındaki
açı yılda bir kez

36
00:01:46,691 --> 00:01:48,464
en yüksek seviyesine ulaşır.

37
00:01:48,464 --> 00:01:53,382
Bu gün, yaz gün-dönümü olarak
bilinir; yılın en uzun günüdür

38
00:01:53,382 --> 00:01:57,134
ve Güneş'in gökyüzünde en
uzun süre görüldüğü tek gündür.

39
00:01:57,134 --> 00:01:58,863
Dünya'nın eksen eğimi kısmen

40
00:01:58,863 --> 00:02:02,790
Güneş'in gökyüzünde neden pozisyon
değiştirdiğini ve gün sekizi uzunluğunun,

41
00:02:02,790 --> 00:02:04,217
yıl boyunca güneş eğiminin

42
00:02:04,217 --> 00:02:09,249
tam 46,8 dereceyi nasıl yansıttığını

43
00:02:09,249 --> 00:02:10,655
açıklar.

44
00:02:10,655 --> 00:02:13,903
Peki neden düz bir
çizgi değil de sekiz figürü?

45
00:02:13,903 --> 00:02:17,116
Bu da Dünya'nın dönüşünün
diğer bir özelliğinden ötürüdür,

46
00:02:17,116 --> 00:02:19,463
yörüngesel dış-merkezliliğinden.

47
00:02:19,463 --> 00:02:22,190
Dünya'nın Güneş etrafında
dönüşü, Güneş'e olan mesafesinin

48
00:02:22,190 --> 00:02:26,042
çeşitli noktalarda değişmesiyle,
bir elips şeklini oluşturmaktadır.

49
00:02:26,042 --> 00:02:28,777
Yerçekim kuvvetindeki uyumlu değişim,

50
00:02:28,777 --> 00:02:32,306
Dünya'nın Ocak ayında,
Güneş'e en yakın noktasına,

51
00:02:32,306 --> 00:02:34,809
yani günberi'ye ulaştığında,
en hızlı dönüşünü

52
00:02:34,809 --> 00:02:36,346
yapmasını sağlar

53
00:02:36,346 --> 00:02:40,234
ve Temmuz ayında, en uzak noktasına,
yani günöte'ye ulaştığında ise

54
00:02:40,234 --> 00:02:42,616
en yavaşını.

55
00:02:42,616 --> 00:02:45,151
Dünya'nın dış-merkezliliği,
güneş vaktinin, yani

56
00:02:45,151 --> 00:02:47,788
gökyüzünde Güneş'in
en yüksekte durduğu zamanın,

57
00:02:47,788 --> 00:02:50,968
gün içinde her zaman aynı
noktada gerçekleşmediği anlamına gelir.

58
00:02:50,968 --> 00:02:54,410
Yani güneş saati, düzenli bir
saatin on altı dakika önünden

59
00:02:54,410 --> 00:02:58,187
veya on dört dakika ardından gelebilir.

60
00:02:58,187 --> 00:03:04,202
Aslında saatin zamanı ile Güneş'in
zamanı, yılda yalnızca dört kez uyuşur.

61
00:03:04,202 --> 00:03:08,620
Gün sekizinin eni, bu
sapmanın boyutunu yansıtır.

62
00:03:08,620 --> 00:03:11,736
Peki insanlar yıllar önce
doğru zamanı nasıl biliyorlardı?

63
00:03:11,736 --> 00:03:13,635
İnsanlık tarihinin çoğunda,

64
00:03:13,635 --> 00:03:16,334
Güneş'in pozisyonunu izlemek yeterliydi.

65
00:03:16,334 --> 00:03:17,844
Fakat modern dönemde

66
00:03:17,844 --> 00:03:22,085
güneş zamanı ile mekanik saatler
arasındaki fark önem kazandı.

67
00:03:22,085 --> 00:03:25,423
Batlamyus'un bulduğu ve
daha sonra Johannes Kepler'in

68
00:03:25,423 --> 00:03:28,439
çalışmasına bağlı olarak
düzenlenen zaman eşitliği,

69
00:03:28,439 --> 00:03:34,417
görünür güneş zamanı ve hepimizin
güvendiği ana zaman arasında değişiyor.

70
00:03:34,417 --> 00:03:37,847
Hatta, insanların saat zamanı ve
güneş zamanı arasındaki farkı

71
00:03:37,847 --> 00:03:40,004
yılın gününe göre belirleyebilmeleri için

72
00:03:40,004 --> 00:03:44,563
kürelerin üzerlerinde 
gün sekizleri basılıydı.

73
00:03:44,563 --> 00:03:48,679
Gün sekizinin belirme şekli,
nerede olduğunuza bağlıdır.

74
00:03:48,679 --> 00:03:51,759
Enleminize göre bir açıda
eğilecektir veya eğer güney

75
00:03:51,759 --> 00:03:54,227
yarım küredeyseniz tersine dönecektir.

76
00:03:54,227 --> 00:03:55,778
Eğer başka bir gezegendeyseniz

77
00:03:55,778 --> 00:03:58,378
tamamen farklı bir şey bulabilirsiniz.

78
00:03:58,378 --> 00:04:01,844
O gezegenin yörüngesel dış
merkezliliği ve eksen eğimine göre

79
00:04:01,844 --> 00:04:04,351
gün sekizi bir gözyaşı olarak,

80
00:04:04,351 --> 00:04:07,365
oval veya düz bir çizgi
olarak ortaya çıkabilir.