WEBVTT

00:00:07.026 --> 00:00:10.044
สมมติว่าคุณวางกล้องถ่ายรูป
อยู่กับที่ในตำแหน่งเดิมนั้น

00:00:10.044 --> 00:00:11.587
แล้วถ่ายภาพท้องฟ้า

00:00:11.587 --> 00:00:15.040
ในเวลาเดียวกันของทุกวันอยู่ตลอดทั้งปี

00:00:15.040 --> 00:00:18.612
และให้ซ้อนภาพทั้งหมดบนภาพของแต่ละภาพ

00:00:18.612 --> 00:00:21.630
ดวงอาทิตย์จะมีลักษณะเป็นอย่างไร
ในภาพที่ซ้อนรวมกันนั้น

00:00:21.630 --> 00:00:23.033
เป็นภาพจุดเดียว

00:00:23.033 --> 00:00:24.711
เป็นภาพเส้นงกลมหรือเปล่า

00:00:24.711 --> 00:00:25.702
ไม่ใช่ทั้งสองอย่าง

00:00:25.702 --> 00:00:28.531
มันค่อนข้างแปลก รูปที่ปรากฏเป็นเลขแปด

00:00:28.531 --> 00:00:30.559
เรียกกันว่า แอนาเล็มมาของดวงอาทิตย์

00:00:30.559 --> 00:00:32.380
ทำไมล่ะ

00:00:32.380 --> 00:00:35.012
การเคลื่อนที่ของโลกสร้างวัฎจักรสองสามอย่าง

00:00:35.012 --> 00:00:39.318
ประการแรก มันหมุนบนแกนโลก
ประมาณหนึ่งรอบในทุก 24 ชั่วโมง

00:00:39.318 --> 00:00:41.982
ซึ่งทำให้เกิดดวงอาทิตย์ขึ้นและดวงอาทิตย์ตก

00:00:41.982 --> 00:00:44.737
ในขณะเดียวกัน มันทำให้เกิดวัฏจักรที่ช้ากว่า

00:00:44.737 --> 00:00:49.817
คือการโคจรรอบดวงอาทิตย์
ซึ่งใช้เวลาโคจรประมาณทุก ๆ 365 วัน

00:00:49.817 --> 00:00:51.071
แต่มีการหักมุม

00:00:51.071 --> 00:00:53.161
เมื่อเทียบกับการโคจรของมัน

00:00:53.161 --> 00:00:57.396
โลกไม่ได้หมุนในแนว
ที่มีขั้วโลกเหนือชี้ขึ้นตรง

00:00:57.396 --> 00:01:02.857
แต่แกนของมันหมุนในลักษณะเอียงคงที่
อยู่ที่ 23.4 องศาต่างหากล่ะ

00:01:02.857 --> 00:01:06.842
เรียกว่าแกนเอียงระนาบวงโคจรของโลก
หรือค่าของมุมเอียง

00:01:06.842 --> 00:01:09.860
การเอียงที่ 23 องศาอาจดูเหมือนไม่สำคัญ

00:01:09.860 --> 00:01:13.820
แต่นี่เป็นเหตุผลหลักที่ทำให้เรา
ได้เห็นฤดูกาลที่แตกต่างกัน

00:01:13.820 --> 00:01:16.695
เนื่องจากแกนยังคงเอียงไปในทิศทางเดียวกัน

00:01:16.695 --> 00:01:19.064
ในขณะที่โลกทำให้เกิดวงโคจรปี

00:01:19.064 --> 00:01:20.781
ที่มีระยะเวลายาวนานในแต่ละปี

00:01:20.781 --> 00:01:24.601
เมื่อครึ่งหนึ่งทางตอนเหนือของโลก
ยังคงเอียงไปทางดวงอาทิตย์

00:01:24.601 --> 00:01:27.200
ในขณะที่ครึ่งทางใต้เอียงออกไป

00:01:27.200 --> 00:01:28.346
และในทางกลับกัน

00:01:28.346 --> 00:01:31.949
สิ่งที่เราเจอก็คือฤดูร้อนและฤดูหนาวนั่นเอง

00:01:31.949 --> 00:01:33.999
ในช่วงฤดูร้อนของซีกโลกหนึ่ง

00:01:33.999 --> 00:01:38.707
ดวงอาทิตย์ปรากฏสูงขึ้นบนท้องฟ้า
ซึ่งทำให้กลางวันยาวนานและอบอุ่นขึ้น

00:01:38.707 --> 00:01:40.908
ทั้งนี้มีปีละครั้งที่การเอียงของดวงอาทิตย์

00:01:40.908 --> 00:01:42.682
มุมระหว่างเส้นศูนย์สูตร

00:01:42.682 --> 00:01:46.691
กับตำแหน่งบนโลก
ที่ดวงอาทิตย์ปรากฏอยู่ตรงเหนือศีรษะ

00:01:46.691 --> 00:01:48.464
จะเอียงถึงขีดสูงสุด

00:01:48.464 --> 00:01:53.382
เราเรียกวันนี้ว่าฤดูร้อนอายัน
ซึ่งเป็นกลางวันที่ยาวนานที่สุดของปี

00:01:53.382 --> 00:01:57.134
และเป็นหนึ่งวันที่ดวงอาทิตย์
ปรากฏขึ้นสูงสุดบนท้องฟ้า

00:01:57.134 --> 00:01:58.863
ดังนั้นการเอียงของแกนโลก

00:01:58.863 --> 00:02:02.790
อธิบายได้บางส่วนว่าทำไมดวงอาทิตย์
เปลี่ยนตำแหน่งในท้องฟ้า

00:02:02.790 --> 00:02:04.217
และความยาวของแอนาเล็มมา

00:02:04.217 --> 00:02:09.249
เท่ากับ 46.8 องศาเต็ม
ของการเบนลงของดวงอาทิตย์

00:02:09.249 --> 00:02:10.655
ตลอดทั้งปี

00:02:10.655 --> 00:02:13.903
แต่ทำไมถึงมีลักษณะเป็นเลขแปด
และไม่ใช่เป็นแค่รูปเส้นตรงเท่านั้น

00:02:13.903 --> 00:02:17.116
นี่เป็นเพราะคุณลักษณะอย่างอื่น
ของการปฏิวัติของโลก

00:02:17.116 --> 00:02:19.463
การเยื้องศูนย์กลางของวงโคจร

00:02:19.463 --> 00:02:22.190
การโคจรของโลกรอบดวงอาทิตย์
มีลักษณะเป็นวงรี

00:02:22.190 --> 00:02:26.042
ซึ่งระยะทางการโคจรรอบดวงอาทิตย์
มีการเปลี่ยนแปลงที่จุดต่าง ๆ กัน

00:02:26.042 --> 00:02:28.777
การเปลี่ยนแปลงที่สอดคล้องกันของแรงโน้มถ่วง

00:02:28.777 --> 00:02:32.306
เป็นสาเหตุให้โลกเคลื่อนตัว
เร็วที่สุดในเดือนมกราคม

00:02:32.306 --> 00:02:34.809
เมื่อถึงจุดที่ใกล้ที่สุดกับดวงอาทิตย์

00:02:34.809 --> 00:02:36.346
จุดแพริเฮเลียน (perihelion)

00:02:36.346 --> 00:02:40.234
และมีการเคลื่อนตัวช้าที่สุดในเดือนกรกฎาคม
เมื่อมันถึงจุดที่ไกลที่สุด

00:02:40.234 --> 00:02:42.616
จุดอเฟเลียน (aphelion)

00:02:42.616 --> 00:02:45.151
การเยื้องศูนย์กลางของวงโคจร
หมายถึงเวลาเที่ยงสุริยะ

00:02:45.151 --> 00:02:47.788
ซึ่งเป็นเวลาที่ดวงอาทิตย์
อยู่สูงสุดบนท้องฟ้า

00:02:47.788 --> 00:02:50.968
ไม่ได้เกิด ณ จุดเดิมของวัน

00:02:50.968 --> 00:02:54.410
ดังนั้นนาฬิกาแดดอาจจะร้อนมากเท่ากับ
เวลาในอีกสิบหกนาทีต่อมา

00:02:54.410 --> 00:02:58.187
หรือช้ากว่านาฬิกาปกติถึงสิบสี่นาที

00:02:58.187 --> 00:03:04.202
ในความเป็นจริง เวลานาฬิกาและเวลาแดด
ตรงกันเพียงปีละสี่ครั้งเท่านั้น

00:03:04.202 --> 00:03:08.620
ความกว้างของแอนาเล็มมาหมายถึง
ขอบเขตของความคลาดเคลื่อนนี้

00:03:08.620 --> 00:03:11.736
แล้วเมื่อหลายปีก่อน
ผู้คนรู้เวลาที่ถูกต้องได้อย่างไรกัน

00:03:11.736 --> 00:03:13.635
ส่วนใหญ่ในประวัติศาสตร์มนุษย์

00:03:13.635 --> 00:03:16.334
การดูเวลาตามตำแหน่งของดวงอาทิตย์
ก็ใกล้เคียงพอสมควรแล้ว

00:03:16.334 --> 00:03:17.844
แต่ในยุคสมัยใหม่

00:03:17.844 --> 00:03:22.085
ความแตกต่างระหว่างนาฬิกาแดด
กับนาฬิกากลไกกลายเป็นเรื่องสำคัญ

00:03:22.085 --> 00:03:25.423
สมการเวลาเกิดขึ้นโดยทอเลมี

00:03:25.423 --> 00:03:28.439
และต่อมาได้มีการปรับใช้
ตามผลงานของโจฮันเนส เคปเลอร์

00:03:28.439 --> 00:03:34.417
ซึ่งแปลงค่าระหว่างเวลาแดดที่ปรากฏกับ
เวลาสำคัญที่เราทั้งหมดต้องพึ่งพา

00:03:34.417 --> 00:03:37.847
แม้แต่บนแผนที่ลูกโลกยังเคยพิมพ์
แอนาเล็มมาไว้บนลูกโลก

00:03:37.847 --> 00:03:40.004
เพื่อให้ผู้คนสามารถกำหนดความแตกต่าง

00:03:40.004 --> 00:03:44.563
ระหว่างเวลานาฬิกากับเวลาแดด
ตามวันเวลาของปีได้

00:03:44.563 --> 00:03:48.679
เพียงแต่วิธีที่แอนาเล็มมาปรากฏนั้น
ขึ้นอยู่กับว่าคุณอยู่ที่ไหน

00:03:48.679 --> 00:03:51.759
มันอาจจะเอียงไปที่มุมหนึ่ง
ก็ขึ้นอยู่กับละติจูดของคุณ

00:03:51.759 --> 00:03:54.227
หรืออยู่กลับหัวถ้าคุณอยู่ที่ซีกโลกใต้

00:03:54.227 --> 00:03:55.778
และถ้าคุณอยู่บนดาวเคราะห์ดวงอื่น

00:03:55.778 --> 00:03:58.378
คุณอาจจะพบบางสิ่งบางอย่าง
ที่แตกต่างอย่างสิ้นเชิง

00:03:58.378 --> 00:04:01.844
ขึ้นอยู่กับการเยื้องศูนย์กลางของวงโคจร
และแกนเอียงของดาวเคราะห์ดวงนั้น

00:04:01.844 --> 00:04:04.351
แอนาเล็มมาอาจจะปรากฏเป็นรูปหยดน้ำตา

00:04:04.351 --> 00:04:05.255
รูปไข่

00:04:05.255 --> 00:04:07.137
หรือแม้แต่เส้นตรง