1
00:00:08,719 --> 00:00:11,675
İnsan gözü harika bir mekanizma.

2
00:00:11,675 --> 00:00:15,665
Birkaç fotondan direkt güneş ışığına
kadar herhangi bir yeri algılayabilir

3
00:00:15,665 --> 00:00:19,081
ya da odak noktasını, önündeki ekrandan

4
00:00:19,081 --> 00:00:22,631
uzaktaki ufuk çizgisine saniyenin
üçte birinde değiştirebilir.

5
00:00:22,631 --> 00:00:25,979
Aslında böyle inanılmaz
bir esneklik için gereken yapılar

6
00:00:25,979 --> 00:00:28,418
bir zamanlar o kadar karmaşık 
olarak görüldü ki

7
00:00:28,418 --> 00:00:33,499
Charles Darwin'in kendisi bile gözün
evrimleştiği fikrinin

8
00:00:33,499 --> 00:00:37,456
mümkün olan en yüksek derecede saçma
göründüğünü kabul etti;

9
00:00:37,456 --> 00:00:42,981
ama gözün evrimi 500 milyon yıldan
daha önce başlamıştı.

10
00:00:42,981 --> 00:00:44,892
İnsan gözünün hikayesi,

11
00:00:44,892 --> 00:00:47,255
öglena gibi tek hücreli canlılarda bulunan

12
00:00:47,255 --> 00:00:51,472
basit bir ışık beneği ile başladı.

13
00:00:51,472 --> 00:00:53,843
Bu yapı ışığa duyarlı,
organizmanın kamçısına

14
00:00:53,843 --> 00:00:56,412
bağlı olan proteinler yığınıdır.

15
00:00:56,412 --> 00:01:00,002
Işığı ve yiyeceği bulduğunda aktifleşir.

16
00:01:00,002 --> 00:01:05,037
Bu ışık beneğinin daha karmaşık bir türü,
yassı solucan olan planaryada bulunur.

17
00:01:05,037 --> 00:01:07,512
Kase biçim gelen ışığın
yönünün algılanmasını

18
00:01:07,512 --> 00:01:12,035
düz biçimden daha iyi sağlar.

19
00:01:12,035 --> 00:01:13,768
Başka kullanımları içinde,

20
00:01:13,768 --> 00:01:19,488
bu beceri, organizmanın gölge bulmasını
ve avcılardan saklanabilmesini sağlar.

21
00:01:19,488 --> 00:01:20,922
Binlerce yıldan fazla sürede,

22
00:01:20,922 --> 00:01:23,429
böyle ışık kaseleri
bazı organizmalarda derinleştikçe

23
00:01:23,429 --> 00:01:26,453
öndeki açıklık küçüldü.

24
00:01:26,453 --> 00:01:31,187
Sonuç iğne deliği etkisiydi. Bu etki
göze sadece ince bir ışık demetinin

25
00:01:31,187 --> 00:01:36,464
girmesine izin verip bozulmayı azaltarak
çözünürlüğü çarpıcı bir ölçüde artırdı.

26
00:01:36,464 --> 00:01:39,083
Ahtapotun atası olan notilusda,

27
00:01:39,083 --> 00:01:44,558
iğne deliği gözü ileri çözünürlüğü ve
yönsel algılamayı sağlar.

28
00:01:45,148 --> 00:01:48,559
İğne deliği basit görüntülerin
oluşumunu sağlasa da,

29
00:01:48,559 --> 00:01:52,487
bildiğimiz göze doğru giden
en önemli adım mercektir.

30
00:01:52,487 --> 00:01:54,109
Merceğin, enfeksiyonu önlemek için

31
00:01:54,109 --> 00:01:58,556
açıklığı kapatan, ışık duyarlılığını ve
ışığın işlemden geçmesini

32
00:01:58,556 --> 00:02:01,617
en iyi hale getiren sıvıyla
gözün içinin dolmasına imkan veren

33
00:02:01,617 --> 00:02:05,235
şeffaf hücrelerden
evrimleştiği düşünülüyor.

34
00:02:05,235 --> 00:02:07,435
Yüzeyde oluşan kristal proteinler,

35
00:02:07,435 --> 00:02:09,905
ağ tabaka üzerindeki tek bir noktaya

36
00:02:09,905 --> 00:02:13,275
ışığı odaklamada yararlı olduğunu
kanıtlayan bir şekil yarattı.

37
00:02:13,275 --> 00:02:17,480
Gözün adapte olabilmesinde
mercek en önemli olan yapıdır.

38
00:02:17,480 --> 00:02:21,789
Yakın ve uzak görüşe uyum
sağlamak için merceğin eğriliği değişir.

39
00:02:21,789 --> 00:02:24,681
Mercekle birlikte bu iğne deliği
kamerasının şekli,

40
00:02:24,681 --> 00:02:29,484
eninde sonunda insan gözüne
evrimleşecek şeyin temelini oluşturdu.

41
00:02:29,484 --> 00:02:33,193
Daha ileri bir gelişme, iris denilen,
göze giren ışık miktarını

42
00:02:33,193 --> 00:02:36,694
kontrol eden renkli bir halkayı ve


43
00:02:36,694 --> 00:02:39,982
sklera denilen, gözün yapısını koruyan,

44
00:02:39,982 --> 00:02:41,910
sağlam, beyaz, dış bir tabakayı ve

45
00:02:41,910 --> 00:02:45,469
koruyucu ince örtü salgılayan
göz yaşı bezlerini içerecekti;

46
00:02:45,469 --> 00:02:46,909
ama eşit derecede önemli olan,

47
00:02:46,909 --> 00:02:49,489
aldığı daha keskin ve
renkli görüntüleri işlemek için

48
00:02:49,489 --> 00:02:51,501
görsel korteksin genişlemesiyle,

49
00:02:51,501 --> 00:02:56,157
gözün evrimine eşlik
eden beynin evrimiydi.

50
00:02:56,157 --> 00:03:00,242
Artık biliyoruz ki gözümüz ideal
bir tasarım şaheseri olmaktan uzak olup,

51
00:03:00,242 --> 00:03:04,342
adım adım ilerleyen
evrimin izlerini taşır.

52
00:03:04,342 --> 00:03:07,561
Örneğin, insanlarda ağ tabakası
tersine çevrilmiştir ve

53
00:03:07,561 --> 00:03:11,249
ışığı algılayan hücreler
göz açıklığına karşı ters yöne bakar.

54
00:03:11,249 --> 00:03:12,904
Bu durum kör nokta ile sonuçlanır.

55
00:03:12,904 --> 00:03:15,626
Optik sinir, arkadaki ışığa duyarlı
tabakaya ulaşmak için

56
00:03:15,626 --> 00:03:18,382
ağ tabakayı delmek zorundadır.

57
00:03:18,382 --> 00:03:21,528
Bağımsız olarak evrimleşen,
kafadan bacaklıların

58
00:03:21,528 --> 00:03:23,187
benzer görünen gözleri

59
00:03:23,187 --> 00:03:27,970
kör nokta olmadan görmelerini sağlayan
öne doğru bakan ağ tabakaya sahiptir.

60
00:03:27,970 --> 00:03:30,794
Başka yaratıkların gözleri
farklı adaptasyonlar gösterir.

61
00:03:30,794 --> 00:03:33,732
Dörtgöz balık denilen anableps,

62
00:03:33,732 --> 00:03:38,802
suyun üstüne ve altına bakmak için
iki bölüme ayrılmış gözlere sahiptir.

63
00:03:38,802 --> 00:03:42,258
Hem avcılarını hem de avlarını
görmek için mükemmeldir.

64
00:03:42,258 --> 00:03:47,465
Klasik olarak gece avcıları olan kediler
yansıtıcı bir tabakayla evrimleştiler.

65
00:03:47,465 --> 00:03:51,185
Bu tabaka, gözün algılayabileceği ışık
miktarını maksimuma ulaştırır ve

66
00:03:51,185 --> 00:03:55,715
mükemmel gece görüşünü sağlamakla birlikte
kedilere özgü göz parıltısını verir.

67
00:03:55,715 --> 00:04:00,468
Bunlar hayvanlar alemindeki geniş
göz çeşitliliğinin sadece birkaç örneği.

68
00:04:00,468 --> 00:04:04,869
Eğer bir göz tasarımı yapabilseydin,
farklı bir şekilde yapar mıydın?

69
00:04:04,869 --> 00:04:07,632
Bu soru o kadar da garip değil.

70
00:04:07,632 --> 00:04:11,365
Bugünlerde doktorlar ve bilim insanları
görme engellilere yardım etmek amacıyla

71
00:04:11,365 --> 00:04:15,662
biyomekanik implantların tasarlanması
için farklı göz yapılarını araştırıyorlar.

72
00:04:15,662 --> 00:04:18,279
Çok uzak olmayan bir gelecekte,

73
00:04:18,279 --> 00:04:22,200
insan gözünün hassaslığında ve
esnekliğinde yapılan makineler

74
00:04:22,200 --> 00:04:26,283
kendi evriminin bile ötesine
geçmesini sağlayabilir.