0:00:00.000,0:00:03.526
Xin chào, tên tôi là Tiến sỹ Scott E. Page. Tôi hiện là giáo sư nghiên cứu về các hệ thống phức hợp,

0:00:03.526,0:00:07.550
khoa học chính trị và kinh tế tại Đại học Michigan, Ann Arbor. Và tôi muốn

0:00:07.550,0:00:11.306
chào mừng bạn đến với khóa học online miễn phí có tên Model Thinking. Trong buổi học mở đầu

0:00:11.306,0:00:14.939
này, trước hết tôi chú trọng 4 việc. Việc đầu tiên tôi là tôi muốn

0:00:14.939,0:00:18.480
giải thích cho bạn tại sao, cá nhân tôi lại cho rằng, thật sự là rất quan trọng

0:00:18.480,0:00:21.731
và thú vị khi tham gia một khóa học về mô hình. Thứ hai là tôi muốn

0:00:21.731,0:00:24.889
giới thiệu tổng quan về cấu trúc khóa học. Những gì chúng ta sẽ tìm hiểu,

0:00:24.889,0:00:27.839
một chút thôi, và những điều đó sẽ được cấu trúc như thế nào. Việc thứ ba là, tôi sẽ nói

0:00:27.839,0:00:31.080
một sơ qua về một khóa học online. Trước đây, tôi chưa bao giờ dạy một khóa học online

0:00:31.080,0:00:34.362
nào cả, và bạn có thể cũng chưa bao giờ tham gia 1 khóa học như thế. Vì vậy, hãy nói một chút về vệc

0:00:34.362,0:00:37.603
cấu trúc khóa học sẽ như thế nào, khóa học sẽ bắt đầu ra sao, những gì được trình bày trên trang web

0:00:37.603,0:00:40.844
hoặc đại loại thế. Và điều cuối cùng, tôi sẽ nói, về việc

0:00:40.844,0:00:44.292
tôi sẽ tổ chức mỗi một bài học cụ thể như thế nào. Mỗi bài học sẽ tập trung vào một mô hình riêng hoặc

0:00:44.292,0:00:47.616
một nhóm mô hình. Tôi muốn giúp bạn cảm nhận một cách chính xác việc chúng ta sẽ

0:00:47.616,0:00:50.982
tìm hiểu những mô hình đó như thế nào, phân tích chúng, và suy ngẫm về chúng. Bạn hình dung ra chứ? Vậy hãy bắt đầu.

0:00:50.982,0:00:54.468
Về lí do đầu tiên, tôi nghĩ thế này. Để trở thành một công dân thông minh của thế giới,

0:00:54.468,0:00:58.042
tôi cho rằng bạn cần phải hiểu được các mô hình. Tại sao lại thế?

0:00:58.042,0:01:01.524
Ví dụ, khi xét đến giáo dục khai phóng, tôi nghĩ rằng một số người trong chúng ta

0:01:01.524,0:01:05.237
thường sẽ nghĩ đến những quyển sách kinh điển, những giá sách trải dài với những cuốn sách mà

0:01:05.237,0:01:08.858
tất cả mọi người đều biết đến. Và vào lúc mà những cuốn sách tuyệt vời đó được tạo ra,

0:01:08.858,0:01:12.525
tôi sẽ nói về điều này trong những bài học sắp tới, phần lớn tri thức của loài người

0:01:12.525,0:01:16.038
không chứa mô hình trong đó. Mô hình là một hiện tượng khá mới mẻ. Vì thế, nếu như

0:01:16.038,0:01:19.668
bạn tìm hiểu về chúng, thì dù bạn xuất phát từ ngành nhân chủng học cho tới động vật học

0:01:19.668,0:01:23.495
hay bất cứ ngành nào. Khi vào đại học, bạn sẽ phát hiện ra là, trời ơi, mình đang học

0:01:23.495,0:01:27.370
về các mô hình trong khóa học này. Và chúng ta sẽ nói thêm một chút, về một số lí do tại sao

0:01:27.370,0:01:31.196
chúng ta lại sử dụng mô hình. Mô hình ở khắp mọi nơi. Và do đó, để tham gia

0:01:31.196,0:01:35.366
vào một cuộc tranh luận trong thời đại ngày nay, việc bạn cần phải sử dụng và hiểu được

0:01:35.366,0:01:39.695
các mô hình là rất quan trọng. Lí do thứ 2, lí do mà các mô hình có mặt khắp mọi nơi,

0:01:39.695,0:01:43.614
từ nhân chủng học cho tới động vật học là, các mô hình rất hữu ích.

0:01:43.614,0:01:47.686
Chúng giúp chúng ta trở thành những người tư duy tốt và rõ ràng hơn. Bất cứ khi nào, nếu một ai đó đã từng tham gia một cuộc đua ngựa

0:01:47.686,0:01:51.758
thì xét trên việc lập mô hình, sẽ có những người sử dụng mô hình để đưa ra quyết định, và cũng có

0:01:51.758,0:01:55.728
những người khác không sử dụng, và kết quả là nhóm người đã sử dụng mô hình lại thực hiện tốt hơn.

0:01:55.728,0:01:59.800
Như vậy, mô hình giúp bạn trở thành một người tư duy tốt hơn. Lí do là vì chúng loại bỏ

0:01:59.800,0:02:03.923
sự thiếu nhất quán về mặt logic. Chúng là điểm tựa. Chúng ta đôi khi khá thiếu suy xét,nghĩ ra những điều ngốc nghếch, không thể nghĩ một cách logic xuyên suốt từ đầu đến cuối.

0:02:03.923,0:02:07.486
nghĩ ra những điều ngốc nghếch, không thể nghĩ một cách logic xuyên suốt từ đầu đến cuối.

0:02:07.486,0:02:11.934
Mô hình, trong một chứng mực nhỏ, ràng buộc chúng ta vào một định hướng cụ thể nào đó. Và nhờ làm như vậy,

0:02:11.934,0:02:17.830
chúng ta suy nghĩ tốt hơn, về những gì chúng ta làm.[br]Lí do thứ 3 là để sử dụng và

0:02:17.830,0:02:22.581
hiểu về dữ liệu. Thế giới bên ngoài có rất nhiều dữ liệu, đúng không?[br]Khi tôi bắt đầu trở thành một nhà khoa học xã hội, cần phải có một sự nỗ lực thật sự cho ai đó để

0:02:22.581,0:02:26.408
một nhà khoa học xã hội, cần phải có một sự nỗ lực thật sự cho ai đó để

0:02:26.408,0:02:30.381
nắm bắt một tập dữ liệu. Ngày nay, có đến cả tấn dữ liệu như thế. Tôi coi đó là một luồng dữ liệu,

0:02:30.382,0:02:34.209
nhưng bạn tôi, những nhà khoa học về máy tính,họ gọi nó là búi dữ liệu, bởi vì .

0:02:34.209,0:02:37.987
nó thô sơ và hỗn tạpDo đó, mô hình, chúng

0:02:37.987,0:02:41.765
sẽ nhận các dữ liệu đó, cấu trúc chúng lại thành thông tin, và sau đó

0:02:41.765,0:02:45.739
chuyển thông tin đó thành tri thức. Và như vậy, nếu không có mô hình, tất cả những gì chúng ta có là

0:02:45.739,0:02:49.615
cả một loạt số liệu đơn thuần. Với mô hình, chúng ta thực sự lấy được thông tin và

0:02:49.615,0:02:53.540
tri thức, và cuối cùng thậm chí là sự khôn ngoan. Ít nhất, chúng ta có thể hi vọng, đúng không nhỉ?

0:02:53.540,0:02:56.856
Lí do thứ 4, ý cuối cùng trong mục những lí do chính. Và cũng nhân đây, tôi dự định rằng

0:02:58.514,0:03:00.172
trong bốn bài học tới, tôi sẽ tìm hiểu qua và xem xét mỗi một trong

0:03:00.172,0:03:03.446
số 4 lí do sâu hơn. Tuy nhiên hện tại thì tôi chỉ muốn nêu chúng ra ở đâyở bài giảng đầu tiên

0:03:03.446,0:03:06.550
. Vậy, lí do thứ 4: là để quyết định, vạch chiến lược, và thiết kế.

0:03:06.550,0:03:10.143
Khi bạn muốn tạo một quyết định[br]thì dù

0:03:10.143,0:03:13.459
bạn là tổng thống Mỹ hoặc bạn đang điều hành Hội Phụ Huynh ở địa phương bạn

0:03:13.459,0:03:17.006
đi chăng nữa thì cũng sẽ rất hữu dụng nếu xây dựng hoặc cấu trúc các thông tin theo một cách

0:03:17.006,0:03:20.646
giúp cho việc ra quyết định tốt hơn. Như vậy, chúng ta sẽ học về những điều như là mô hình cây để ra quyết định,

0:03:20.646,0:03:24.285
lí thuyết trò chơi và những thứ tương tự thế, để giúp ta đưa ra quyết định và vạch chiến lược tốt hơn

0:03:24.285,0:03:27.970
Và thêm nữa, ở phần kết thúc của lớp học, chúng ta sẽ nói về các vấn đề thiết kế.

0:03:27.970,0:03:31.241
Bạn có thể sử dụng các mô hình để thiết kế những thứ như là các thể chế và

0:03:31.241,0:03:34.788
chính sách hoặc những điều tương tự vậy. Do đó, mô hình rất hữu hiệu trong việc giúp đưa ra lựa chọn và

0:03:34.788,0:03:38.789
thực hiện hành động. Vậy, những điều trên là điểm thứ 4. Bây giờ, chúng ta hãy nói một chút về

0:03:38.789,0:03:42.882
tổ chức khóa học, nó sẽ như thế nào. Khóa học này sẽ không phải là

0:03:42.882,0:03:46.871
một khóa học thông thường.Không phải chỉ bởi vì nó là trực tuyến, mà bởi vì cấu trúc

0:03:46.871,0:03:51.172
của nó rất khác biệt. Phần lớn các khóa học, ví như nếu bạn tham gia một lớp toán học,Nó

0:03:51.172,0:03:55.265
sẽ bắt đầu ở đây, và phát triển dần, với mỗi thứ được xây dựng từ những thứ được xây dựng trước đó

0:03:55.265,0:03:59.358
Sự khó khăn của một khóa học như thế là nếu như bạn, giống như bỏ lỡ

0:03:59.358,0:04:02.330
một đoàn tàu, bạn sẽ tụt lại phía sau. Chính là như thế. Bạn sẽ bị lạc. Bởi vì bạn biết rằng

0:04:02.330,0:04:05.647
mọi thứ, những gì tôi làm ở bài 6, bạn cần phải biết về bài 5.

0:04:05.647,0:04:09.005
Và để hiểu bài 5bạn phải nắm được bài 4. Khóa học này sẽ rất

0:04:09.005,0:04:12.280
khác biệt. Khóa học này sẽ đôi chút giống giống như một chuyến đi đến vườn thú. Như vậy chúng ta sẽ học về những chú hươu cao cổ, và chúng ta sẽ học về những con tê giác

0:04:12.280,0:04:16.300
Như vậy chúng ta sẽ học về những chú hươu cao cổ, và chúng ta sẽ học về

0:04:16.300,0:04:20.127
những con tê giác rồi thì chúng ta sẽ đi qua lồng sư tử…như vậy, nếu như bạn không hiểu rõ

0:04:20.127,0:04:23.953
về những con tê giác,thì nó cũng chẳng ảnh hưởng lắm đến bạn khi chúng ta đi qua lồng sư tử, đúng chứ?Như vậy,

0:04:23.953,0:04:27.925
điều này giống như chuyển từ một chủ đề sang chủ đề kế tiếp. Chúng có thể hơi liên quan đến nhau

0:04:27.925,0:04:31.849
rằng tất cả đều là động vật, nhưng bạn không cần hiểu thật đầy đủ về hươu cao cổ

0:04:31.849,0:04:35.530
mới có thể chuyển sang tê giác. Nhưng rõ ràng là, chúng ta không tìm hiểu về hươu và

0:04:35.530,0:04:39.212
tê giácchúng ta học về các mô hình và..Vậy những kiểu mô hình nào. Chúng ta

0:04:39.212,0:04:42.612
sẽ học về các mô hình ví dụ như mô hình hành động chung. Chúng là các mô hình trong đó mỗi cá nhân

0:04:42.612,0:04:45.770
phải quyết định đóng góp bao nhiêu cho cộng đồng

0:04:45.770,0:04:48.805
chúng ta sẽ học những thứ ví như là trí tuệ đám đông. Ví dụ như những nhóm

0:04:48.805,0:04:51.962
người thực sự thông minh như thế nào? Chúng ta còn học về những mô hình có tên kỳ lạ như

0:04:51.962,0:04:54.998
[inaudible] mô hình và mô hình Markov. Đây là mô hình quá trình.

0:04:54.998,0:04:58.034
Những mô hình này nghe có vẻ rắc rối, nhưng thật sự thì chúng rất hay

0:04:58.034,0:05:01.110
và thú vị. Chúng ta sẽ học những mô hình lý thuyết trò chơi, và một vài nội dung khác gọi là

0:05:01.110,0:05:04.470
trò chơi Colonel Blotto, là trò chơi trong đó bạn phải quyết định cần huy động bao nhiêu nguồn lực

0:05:04.470,0:05:07.789
trong những tình huống khác nhau. Đây có thể xem như một mô hình

0:05:07.789,0:05:10.460
thú vị về chiến tranh.Nó còn có thể là một mô hình hấp dẫn

0:05:10.460,0:05:13.586
của những cuộc đọ sức, trận đấu hay cuộc biện hộ, đại loại thế. Chúng ta sẽ

0:05:13.586,0:05:16.915
làm việc với cả một nhóm các vấn đề. Tất cả những thứ từ sự tăng trưởng kinh tế đến

0:05:16.915,0:05:20.285
các điểm bùng phát. Có cả tá vấn đề trong đó. Vì thế, điều này sẽ

0:05:20.285,0:05:24.432
rất rất thú vị. Hình thức nào? Nó hoạt động như thế nào?Một khóa học

0:05:24.432,0:05:27.780
trực tuyến cuối cùng sẽ như thế nào? Hãy suy nghĩ về điều đó. Nhưng trước hết,

0:05:27.780,0:05:31.397
đó là những video này. Ngay bây giờ, bạn đang xem một trong số chúng. Tôi sẽ cố gắng để các đoạn bài giảng

0:05:31.397,0:05:34.807
dài khoảng 8 đến 15 phút. Đôi khi, một vài video kéo dài khoảng

0:05:34.807,0:05:38.434
16 phút nhưng chủ yếu thì các đoạn sẽ chỉ dài khoảng 15 phút. Và trong video [br]95[br]00:05:42,006 --> 00:05:45,068[br]nói “ Thành phố nào là thủ phủ của bang Delaware?”. Đáng nhẽ những cụm từ như thế không xuất hiện, nhưng

0:05:38.434,0:05:42.060
sẽ có những câu hỏi. Có thể như video dừng lại bất chợt và

0:05:42.060,0:05:45.687
đây là một cách để tạo phấn khích cũng như sự tập trung của các bạn vào bài giảng.

0:05:45.687,0:05:49.502
Như vậy, các bài giảng sẽ dài

0:05:49.502,0:05:53.269
8-15 phút. Với mỗi video, tại một số thời điểm sẽ

0:05:53.269,0:05:56.727
xuất hiện những câu như vậy khoảng 3, 4 lần. Ngoài ra, bạn sẽ đọc thêm.

0:05:56.727,0:06:00.085
Bạn có thể tìm những liên kết trên trang Wiki.Không phải

0:06:00.085,0:06:03.578
là những bài viết từ những cuốn sách tôi đã và

0:06:03.578,0:06:07.026
đang viết, mà là những gì Tôi đang viết thực tế về khóa học này. Và chúng

0:06:07.026,0:06:10.519
hoàn toàn miễn phí. Nhà xuất bản Đại học Princeton rất rộng rãi

0:06:10.519,0:06:14.504
trong việc để rất nhiều nội dung trong sách của tôi ra bên ngoài. Do vậy, bạn có thể

0:06:14.504,0:06:18.266
tải xuống miễn phí những gì bạn cần tìm. Tôi đưa một số bài tập lên.

0:06:18.266,0:06:21.893
Bạn sẽ thấy một ít bài tập về nhà.Vì vậy,

0:06:21.893,0:06:25.271
hãy chắn chắc bạn đang theo dõi kịp bài học. [br]Bạn cần biết những gì đang diễn ra

0:06:25.271,0:06:28.685
trong khóa học, và cuối cùng là sẽ có một vài đợt kiểm tra để

0:06:28.685,0:06:32.100
giúp bạn ôn tập và nắm vững vấn đề

0:06:32.100,0:06:35.687
Bạn sẽ lắng nghe tôi và suy nghĩ, Scott hiểu những mô hình nhưng đó không phải

0:06:35.687,0:06:39.144
là điều đáng nói, mà quan trọng là bạn hiểu các mô hình ra sao. Do vậy

0:06:39.144,0:06:42.222
mà cần đến những bài kiểm tra,nhưng sẽ rất thú vị. Và cuối cùng là

0:06:42.222,0:06:45.445
diễn đàn thảo luận. Có 40 đến 50000 người trong lớp học

0:06:45.445,0:06:49.015
do vậy các giờ học chính thức có thể rất đa dạng. Chúng ta sẽ thảo luận trên diễn đàn nơi

0:06:49.015,0:06:52.107
mọi người hỏi các câu hỏi. Tôi sẽ trả lời một số câu. Một vài

0:06:52.107,0:06:55.330
sinh viên cao học của tôi có thể trả lờimột số khác. Những sinh viên khác có thể trả lời, nhưng sẽ có nơi

0:06:55.330,0:06:58.639
để các bạn chia sẻ ý tưởng, suy nghĩ và đưa ra lời khuyên.

0:06:58.639,0:07:01.992
Hy vọng điều đó sẽ hữu ích khi mọi người được làm việc cùng nhau.

0:07:01.992,0:07:06.500
Vậy, khóa học diễn ra như thế nào? Các phần trên

0:07:06.500,0:07:10.758
sẽ như thế nào?Khóa học sẽ có 21 bài học.Mỗi phần tập

0:07:10.758,0:07:14.318
trung vào một mô hình cụ thể. Và như vậy, chúng ta nói về mô hình và

0:07:14.318,0:07:17.969
tìm hiểu mô hình là gì? Giả thiết là gì? Có những phần nào?Mô hình

0:07:17.969,0:07:21.392
làm việc như thế nào? Những kết quả chính là gì? Có những ứng dụng nào?Như vậy,

0:07:21.392,0:07:25.089
chúng ta bàn luận mọi mặt về mô hình đó. Sau đó,

0:07:25.089,0:07:28.648
sẽ là đi vàonhững chi tiết kĩ thuật cụ thể. Đôi khi tôi sẽ trình bày mô hình trong cùng một bài học,

0:07:28.648,0:07:32.299
có khi nó lại ở bài sau. Sẽ có nhiều kiến thức chuyên môn và đôi chút

0:07:32.299,0:07:36.042
về toán học. Hiện tại, tôi cố đưa ra cách rõ ràng cho dù đó có là toán hay không

0:07:36.042,0:07:39.328
dễ, trung bình hay khó. Tôi sẽ để bạn biết trước.

0:07:39.328,0:07:42.933
Điều đó yêu cầu nhiều về đại số và một chút về

0:07:42.933,0:07:46.250
tư duy logic. Tôi hiểu rõ rằng sẽ cần phải nỗ lực hết sức như thế nào để có thể

0:07:46.250,0:07:49.801
hiểu hết mọi thứ. Và sẽ có một số

0:07:49.801,0:07:53.529
bài luyện tập bạn có thể làm thêm nữa. Và một điều nữa tôi muốn làm trong mỗi

0:07:53.529,0:07:57.129
phần là nói về ứng dụng của mô hình.

0:07:57.129,0:08:00.706
Ví dụmô hình Colonel Blotter, mô hình có thể dùng để mô phỏng chiến tranh hoặc

0:08:00.706,0:08:04.058
các cuộctranh tài thể thao hoặc tranh biện pháp lý. Phần lớn các mô hình được phát triển

0:08:04.058,0:08:07.455
cho một mục đích nào đó nhưng chúng ta có thể ứng dụng cho những mục đích khác. Do đó chúng ta sẽ nói nhiều

0:08:07.455,0:08:10.987
về việc làm thể nào để đạt được điều đó.Giờ chúng ta đã học mô hình và phạm vi áp dụng.Và

0:08:10.987,0:08:14.244
liệu mô hình còn đúng trong tình huống nào khác nữa hay không. Chính xác là như thế.Chính xác

0:08:14.244,0:08:17.599
thì nó được thiết lập và ứng dụng như thế nào. Học mô hình là một việc quan trọng.Điều đó

0:08:17.599,0:08:21.046
giúp bạn trở thành công dân thông minh hơn, một con người chín chắn hơn

0:08:21.046,0:08:24.630
trên thế giới. Bởi vì phần lớn những gì người ta nghĩ

0:08:24.630,0:08:28.491
và làm ngày nay đều dựa trên mô hình.Chúng giúp bạn tư duy mạch lạc. Đó là lí do tại sao

0:08:28.491,0:08:32.213
ngày càng nhiều người đang sử dụng mô hình. Nó giúp bạn sử dụng và hiểu dữ liệu, và giúp bạn

0:08:32.213,0:08:35.936
đưa ra quyết định sáng suốt hơn, vạch chiến lược tốt hơn, và thậm chí

0:08:35.936,0:08:39.566
tạo nhiều thứ tốt hơn. Vậy là khóa học sẽ rất hữu ích. Chúng ta sẽ nghiên cứu rất nhiều

0:08:39.566,0:08:43.059
chủ đề Không cần thiết phải được xây dựng từ trước.Sẽ có các

0:08:43.059,0:08:46.690
bài kiểm tra, bài giảng, và đại loại thế. Và đó sẽ là một khoảng thời gian tuyệt vời

0:08:46.690,0:08:50.720
Chào mừng bạn đến với khóa học. Nào hãy bắt đầu! Cảm ơn.