0:00:01.590,0:00:05.140
Я даследчыца марскіх глыбінь,

0:00:05.140,0:00:09.356
калі дакладней — акваспелеолаг.

0:00:09.356,0:00:11.933
У дзяцінстве я хацела стаць касманаўткай,

0:00:11.933,0:00:17.170
але ў Канадзе, дзе я расла, [br]такі варыянт не праходзіў.

0:00:17.170,0:00:20.756
Але апынулася,[br]што нам больш вядома пра космас,

0:00:20.756,0:00:25.411
чым пра падземныя воды,[br]якія бягуць па жылах планеты, —

0:00:25.411,0:00:29.869
крывяноснай сістэме нашай Маці Зямлі.

0:00:29.869,0:00:33.172
Таму я вырашыла заняцца[br]гэтай значна больш выключнай справай.

0:00:33.172,0:00:34.991
Замест даследванняў касмічнай прасторы

0:00:34.991,0:00:38.228
Я вырашыла даследваць цуды[br]падводнай марской прасторы.

0:00:38.228,0:00:41.607
Шмат хто можа сказаць,

0:00:41.607,0:00:45.449
што акваспелеалогія — адзін з[br]самых небяспечных заняткаў.

0:00:45.449,0:00:49.593
Уявіце, што вы седзіцё ў гэтай прасторы

0:00:49.593,0:00:51.845
і раптам усё паглыбляецца ў цемру,

0:00:51.845,0:00:54.364
а вашая адзіная задача — знайсці выйсце,

0:00:54.364,0:00:57.185
прытым часам трэба плыць[br]скрозь шырокія прасветы,

0:00:57.185,0:01:00.355
а часам — паўзці пад крэсламі,

0:01:00.355,0:01:03.268
кіруючыся тонкай накіравальнай ніткай,

0:01:03.268,0:01:07.308
спадзеючыся на сістэму жаццязабяспечання,[br]каб зрабіць наступны ўдых.

0:01:07.984,0:01:10.770
Вось дзе я працую.

0:01:10.770,0:01:12.631
Сёння я хачу падзяліцца сваім веданнем,

0:01:12.631,0:01:16.572
што наш свет — не вялікі цвёрды камень.

0:01:16.572,0:01:19.684
Ён больш падобны да губкі.

0:01:19.684,0:01:23.630
Я магу праплыць скрозь большасць пор[br]нашай губкі-Зямлі,

0:01:23.113,0:01:25.128
а там, дзе гэта недасягальна для мяне,

0:01:25.128,0:01:29.567
іншыя формы жыцця і рэчывы[br]працягваюць сваю вандроўку без мяне.

0:01:29.567,0:01:33.538
І менавіта мой голас раскажа вам

0:01:33.538,0:01:38.379
пра ўнутраны свет Маці Зямлі.

0:01:38.379,0:01:41.641
Ніякіх даведнікаў не існавала ў тыя дні,

0:01:41.641,0:01:47.677
калі я вырашыла стаць першым чалавекам,[br]які нырнуў у пячоры айсбергаў Антарктыды.

0:01:47.677,0:01:52.176
У 2000 годзе ён быў самымі вялікім[br]аб'ектам на Зямлі, які рухаўся.

0:01:52.176,0:01:54.155
Гэта быў аскепак [br]шэльфавага ледніка Роса,

0:01:54.155,0:01:57.557
і мы паглыбіліся ў яго для даследвання[br]экалогіі лядовага бар'еру

0:01:57.557,0:02:00.598
і пошуку існуючых пад лёдам формаў жыцця.

0:02:00.598,0:02:05.546
Мы карыстаемся рэбрызерамі[br][ізалюючымі дыхальнымі апаратамі].

0:02:05.546,0:02:08.024
Гэта практычна тая ж тэхналогія,[br]як для выйсця ў адкрыты космас.

0:02:08.024,0:02:10.559
Гэта тэхналогія дазваляе[br]нам пагружацца глыбей,

0:02:10.559,0:02:13.148
чым мы маглі б сабе ўявіць[br]нават 10 год таму.

0:02:13.148,0:02:15.307
Мы прымяняем газы з экзатычнымі назвамі,

0:02:15.307,0:02:21.321
а нашы падводныя заходы[br]могуць цягнуцца да 20 гадзін.

0:02:21.321,0:02:23.526
Я працую з біёлагамі.

0:02:23.526,0:02:27.567
Апынулася, пячоры —[br]сховішчы дзіўных форм жыцця,

0:02:27.567,0:02:31.827
відаў, пра існаванне якіх[br]мы ніколі і не ведалі.

0:02:31.827,0:02:35.200
Многія з іх жывуць досыць незвычайна.

0:02:35.200,0:02:39.590
У іх няма колеру, часам няма вачэй,

0:02:39.590,0:02:43.727
а яшчэ яны неверагодныя доўгажыхары.

0:02:43.727,0:02:47.198
Арганізмы, якімі населеныя[br]гэтыя пячоры сёння,

0:02:47.198,0:02:51.497
ідэнтычныя выкапнёвым рэшткам відаў,

0:02:51.497,0:02:53.118
якія жылі да вымірання дыназаўраў.

0:02:53.118,0:02:56.787
Так што ўявіце: вы глядзіцё на дыназаўра,[br]які плавае.

0:02:56.787,0:03:01.244
Што можна па іх даведацца[br]аб эвалюцыі і выжыванні?

0:03:01.244,0:03:05.144
Паглядзім на гэтага рачка ў слоіку.

0:03:05.144,0:03:08.187
У яго ёсць велізарны атрутны зуб.

0:03:08.187,0:03:11.925
Ён здольны напасці на жывёлу[br]ў 40 раз большую за яго і забіць яе.

0:03:11.925,0:03:13.921
Будзь ён памерам з кошку,

0:03:13.921,0:03:17.775
гэты рачок быў бы[br]самым небяспечным відам на планеце.

0:03:17.775,0:03:21.224
Гэтыя жывёлы жывуць[br]у надзвычай прыгожых мясцінах,

0:03:21.224,0:03:25.878
часам вось у такіх пячорах,[br]зусім маладых,

0:03:25.878,0:03:27.841
але іх жыхары — старажытныя істоты.

0:03:27.841,0:03:29.721
Як жа яны сюды патрапілі?

0:03:29.721,0:03:32.240
Я таксама працую з фізікамі,

0:03:32.240,0:03:35.838
якія часта зацікаўлены пытаннямі[br]глабальных зменаў клімату.

0:03:35.838,0:03:37.976
Яны збіраюць камяні ў пячорах,

0:03:37.976,0:03:41.121
разразаюць іх і вывучаюць пласты,

0:03:41.121,0:03:43.153
як колы на зрэзе дрэва.

0:03:43.153,0:03:44.895
Па іх яны могуць зазірнуць у мінулае

0:03:44.895,0:03:48.841
і даведацца пра клімат на нашай планеце[br]ў розныя гістарычныя эпохі.

0:03:48.841,0:03:51.279
Чырвонае рэчыва на малюнку —

0:03:51.279,0:03:54.774
пыл з пустыні Сахара.

0:03:54.774,0:03:58.756
То бок пыл адтуль, падняты ветрам,[br]перасёк увесь Атлантычны акіян.

0:03:58.756,0:04:03.121
У гэтым выпадку ён выпаў з дажджом[br]на востраве Абака на Багамах.

0:04:03.121,0:04:05.100
Яго ўвабрала глеба,

0:04:05.100,0:04:07.335
і пыл асеў на камянях ўнутры пячоры.

0:04:07.335,0:04:12.338
Гледзячы на пласты ўнутры каменняў,[br]мы можам адшукаць перыяды,

0:04:12.338,0:04:14.949
калі клімат на планеце быў вельмі сухім,

0:04:14.949,0:04:20.650
сотні тысяч год таму.

0:04:20.650,0:04:23.200
Палеакліматолагам таксама цікава ведаць,

0:04:23.200,0:04:25.920
якім быў узровень акіяну на планеце[br]ў розныя перыяды часу.

0:04:25.920,0:04:28.078
Тут, на Бермудах, [br]я і мая каманда здзейснілі

0:04:28.078,0:04:31.574
самае глыбокае пагружэнне,[br]прадпрынятае чалавекам у гэтым рэгіёне.

0:04:31.574,0:04:32.991
Мы шукалі месцы,

0:04:32.991,0:04:36.635
дзе ўзровень акіяну раней[br]супадаў з узроўнем берагавой лініі,

0:04:36.635,0:04:40.396
на многія сотні метраў ніжэй[br]за сучасны ўзровень.

0:04:40.396,0:04:44.587
Я таксама працую[br]з палеантолагамі і археолагамі.

0:04:44.587,0:04:48.406
У пячорах Мексікі,[br]Багамскіх выспаў і нават Кубы

0:04:48.406,0:04:53.678
мы шукаем скамянеласці і чалавечыя рэшткі.

0:04:53.678,0:04:54.989
Яны шмат што раскрываюць

0:04:54.989,0:04:58.854
пра самых ранніх жыхароў гэтых месцаў.

0:04:58.854,0:05:02.152
Але маім самым любімым праектам быў той,[br]які мы ладзілі 15 год таму,

0:05:02.152,0:05:03.615
калі я была ў складзе каманды,

0:05:03.615,0:05:08.490
распрацаваўшай першую дакладную[br]трохвымерную мапу падземнай паверхні.

0:05:08.490,0:05:10.708
Вось гэта прылада,[br]якую я вяду па пячоры,

0:05:10.708,0:05:14.994
па меры прасоўвання[br]стварала трохвымерную мадэль.

0:05:14.994,0:05:17.673
Мы таксама выкарыстоўвалі радыё[br]на ўльтранізкіх частотах

0:05:17.673,0:05:22.190
для перадачы на паверхню інфармацыі[br]пра наша дакладнае становішча ў пячоры.

0:05:22.190,0:05:26.925
Так я праплывала пад дамамі і офісамі,[br]кегельбанамі і палямі для гольфу,

0:05:26.925,0:05:31.151
нават пад рэстарацыяй Sonny's BBQ.

0:05:31.151,0:05:33.532
Гэта было неверагодна [br]і навучыла мяне таму,

0:05:33.532,0:05:36.166
што ўся нашая дзейнасць на паверхні

0:05:36.166,0:05:38.708
вяртаецца да нас у пітной вадзе.

0:05:38.708,0:05:42.970
Воды нашай планеты —[br]гэта не толькі рэкі, вазёры і акіяны,

0:05:42.970,0:05:46.220
але і шырокая сетка падземных вод,[br]якая звязвае нас усіх.

0:05:46.220,0:05:51.917
Гэта агульная крыніца, з якой п'ем мы ўсе.

0:05:51.917,0:05:56.395
І як толькі мы ўсведамляем [br]нашу сувязь з падземнымі водамі

0:05:56.395,0:05:59.190
і ўсімі воднымі рэсурсамі на планеце,

0:05:59.190,0:06:00.818
тады мы пачынаем вырашаць,

0:06:00.818,0:06:04.418
напэўна, самую складаную праблему [br]гэтага стагоддзя.

0:06:04.418,0:06:08.689
Мне так і не давялося стаць касманаўткай,[br]як я марыла,

0:06:08.689,0:06:12.291
але гэтай прыладзе для стварэння мапаў,[br]створанай Білам Стоўнам, давядзецца.

0:06:12.291,0:06:13.554
Яна ператварылася.

0:06:13.554,0:06:16.932
Зараз гэта аўтаномны робат

0:06:16.932,0:06:18.208
са штучным інтэлектам,

0:06:18.208,0:06:21.575
асноўная мэта якога —[br]выправіцца на спадарожнік Юпіцера, Эўропу,

0:06:21.575,0:06:26.311
і даследваць акіяны [br]пад змёрзлай паверхняй нябеснага цела.

0:06:26.311,0:06:29.214
Гэта так цудоўна.

0:06:29.214,0:06:33.214
(Апладысменты)