0:00:09.218,0:00:12.484
Oto mikroraptor,

0:00:12.484,0:00:17.060
mięsożerny czteroskrzydły dinozaur [br]mierzący około 60 cm.

0:00:17.060,0:00:18.271
Żywił się rybami

0:00:18.271,0:00:21.209
i żył około 120 milionów lat temu.

0:00:21.209,0:00:26.176
Większość tego, co o nim wiemy,[br]pochodzi z takich skamieniałości.

0:00:26.176,0:00:29.970
Czy jego ubarwienie na obrazku[br]to tylko domysł artysty?

0:00:29.970,0:00:32.286
Odpowiedź brzmi: nie.

0:00:32.286,0:00:35.414
Wiadomo, że był połyskująco czarny,

0:00:35.414,0:00:40.608
bo paleontolodzy przeanalizowali[br]zawarte w skamielinach wskazówki.

0:00:40.608,0:00:44.828
Jednak wyciągnięcie poprawnych wniosków[br]wymaga starannego zbadania skamieniałości

0:00:44.828,0:00:50.031
i znajomości zasad fizyki[br]światła i koloru.

0:00:50.031,0:00:53.692
Spójrzmy na te skamieliny.

0:00:53.692,0:00:58.386
Odciski kości i piór,[br]po których pozostały osady mineralne.

0:00:58.386,0:00:59.830
Na ich podstawie

0:00:59.830,0:01:02.436
możemy stwierdzić, że pióra mikroraptora

0:01:02.436,0:01:07.572
przypominały pióra współczesnego [br]dinozaura, czyli ptaka.

0:01:07.572,0:01:11.237
Skąd u ptaków bierze się to[br]charakterystyczne różnorodne ubarwienie?

0:01:11.237,0:01:15.827
Większość piór zawiera[br]jeden lub dwa barwiące pigmenty.

0:01:15.827,0:01:18.403
Jasna czerwień pochodzi od karotenoidów,

0:01:18.403,0:01:21.409
tych samych pigmentów,[br]dzięki którym marchewki są pomarańczowe.

0:01:21.409,0:01:23.745
Czarny na głowie pochodzi od melaniny,

0:01:23.745,0:01:27.028
pigmentu barwiącego włosy i skórę.

0:01:27.028,0:01:30.462
Melanina w ptasich piórach[br]to nie tylko barwnik.

0:01:30.462,0:01:34.154
Tworzy dziurawe nanostruktury[br]zwane melanosomami,

0:01:34.154,0:01:37.267
które mogą lśnić[br]we wszystkich kolorach tęczy.

0:01:37.267,0:01:39.188
Żeby zrozumieć, jak to działa,

0:01:39.188,0:01:41.666
warto przypomnieć sobie[br]kilka rzeczy o świetle.

0:01:41.666,0:01:46.935
Światło jest elektromagnetyczną falą[br]przemieszczającą się w przestrzeni.

0:01:46.935,0:01:49.323
Górny wierzchołek fali[br]zwany jest grzbietem,

0:01:49.323,0:01:53.485
a odległość między grzbietami[br]to długość fali.

0:01:53.485,0:01:58.235
W czerwonym świetle grzbiety[br]są od siebie odległe o 700 nanometrów,

0:01:58.235,0:02:01.481
a długość fali fioletowego światła[br]jest nawet krótsza.

0:02:01.481,0:02:06.160
Liczy około 400 miliardowych metra,[br]czyli 400 nanometrów.

0:02:06.160,0:02:10.241
Kiedy światło zderza się z wąską przednią[br]powierzchnią melanosomów ptaka,

0:02:10.241,0:02:13.747
część odbija się,[br]a część przechodzi dalej.

0:02:13.747,0:02:18.110
Część przekazywanego światła[br]odbija się później od tylnej powierzchni.

0:02:18.110,0:02:20.553
Dwie odbite fale oddziałują na siebie.

0:02:20.553,0:02:22.487
Zwykle nawzajem się wymazują,

0:02:22.487,0:02:24.667
ale kiedy długość fali odbitego światła

0:02:24.667,0:02:27.839
jest równa odległości[br]pomiędzy dwoma odbiciami,

0:02:27.839,0:02:29.762
to wzajemnie się wzmacniają.

0:02:29.762,0:02:33.044
Długość fali zielonego światła[br]to około 500 nanometrów,

0:02:33.044,0:02:36.328
więc melanosomy o takiej długości

0:02:36.328,0:02:38.283
wydzielają zielone światło.

0:02:38.283,0:02:40.758
Cieńsze melanosomy[br]wysyłają światło fioletowe,

0:02:40.758,0:02:43.551
a grubsze — czerwone.

0:02:43.551,0:02:45.987
Oczywiście jest to bardziej skomplikowane.

0:02:45.987,0:02:49.711
Melanosomy są zbite w komórkach,[br]ale inne czynniki,

0:02:49.711,0:02:54.371
jak ułożenie melanosomów w piórze,[br]również mają znaczenie.

0:02:54.371,0:02:56.824
Wróćmy do skamieniałości mikroraptora.

0:02:56.824,0:03:01.033
Kiedy naukowcy zbadali odciski jego piór[br]pod potężnym mikroskopem,

0:03:01.033,0:03:04.307
odkryli nanostruktury[br]wyglądające jak melanosomy.

0:03:04.307,0:03:09.156
Analiza rentgenowska melanosomów[br]potwierdziła tę teorię.

0:03:09.156,0:03:13.384
Melanosomy zawierały minerały[br]świadczące o rozkładzie melaniny.

0:03:13.384,0:03:16.784
Później naukowcy wybrali[br]20 piór z jednej skamieliny

0:03:16.784,0:03:20.961
i odkryli, że melanosomy[br]we wszystkich piórach są takie same.

0:03:20.961,0:03:25.041
Dinozaur miał więc jednolity kolor.

0:03:25.041,0:03:29.369
Porównali melanosomy mikroraptora[br]z tymi od współczesnych ptaków

0:03:29.369,0:03:32.938
i znaleźli duże podobieństwo

0:03:32.938,0:03:37.115
do mieniących się niebieskawych piór[br]ze skrzydeł kaczek.

0:03:37.115,0:03:40.998
Po zbadaniu melanosomów[br]o identycznym rozmiarze i układzie

0:03:40.998,0:03:45.870
okazało się, że pióra[br]były połyskująco czarne.

0:03:45.870,0:03:48.967
Teraz gdy możemy określić kolor[br]skamieniałych piór,

0:03:48.967,0:03:54.060
paleontolodzy szukają kolejnych skamielin[br]z dobrze zachowanymi melanosomami.

0:03:54.060,0:03:57.853
Wiele dinozaurów,[br]włączając w to welociraptora,

0:03:57.853,0:03:59.522
najprawdopodobniej miało pióra,

0:03:59.522,0:04:04.857
co oznacza, że niektóre filmy[br]nie są zgodne z rzeczywistością.

0:04:04.857,0:04:06.557
Grzeczne welociraptorki.