WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:02.707
Mười năm trước, tôi đã viết 
một cuốn sách có tựa

00:00:02.707 --> 00:00:05.800
"Thế kỷ cuối cùng của chúng ta?" 
Chấm hỏi.

00:00:05.800 --> 00:00:09.377
Nhà xuất bản đã cắt bỏ dấu chấm hỏi. 
(Tiếng cười)

00:00:09.377 --> 00:00:11.739
Các nhà xuất bản Mỹ 
thay đổi tựa đề thành

00:00:11.739 --> 00:00:15.168
"Giờ cuối của chúng ta."

00:00:15.168 --> 00:00:18.660
Người Mỹ thích thưởng nóng và ngược lại.

00:00:18.660 --> 00:00:20.368
(Tiếng cười)

NOTE Paragraph

00:00:20.368 --> 00:00:22.118
Và chủ đề của tôi là:

00:00:22.118 --> 00:00:26.284
Trái đất đã tồn tại 45 triệu thế kỷ

00:00:26.284 --> 00:00:28.297
nhưng thế kỷ này đặc biệt --

00:00:28.297 --> 00:00:31.313
đó là lần đầu tiên loài người chúng ta

00:00:31.313 --> 00:00:34.115
nắm trong tay tương lai 
của cả hành tinh này.

00:00:34.115 --> 00:00:36.105
Gần như suốt lịch sử Trái đất,

00:00:36.105 --> 00:00:38.041
các mối đe dọa tới từ thiên nhiên --

00:00:38.041 --> 00:00:41.537
bệnh tật, động đất, 
thiên thạch và nhiều nữa...

00:00:41.537 --> 00:00:47.209
nhưng từ nay trở đi,
hiểm họa đáng sợ nhất đến từ chúng ta.

00:00:47.209 --> 00:00:50.480
Giờ đây, không chỉ là hiểm họa hạt nhân;

00:00:50.480 --> 00:00:52.481
trong thế giới kết nối của chúng ta,

00:00:52.481 --> 00:00:55.394
sự sụp đổ internet 
có thể diễn ra ở phạm vi toàn cầu;

00:00:55.394 --> 00:00:59.580
đại dịch có thể lan khắp thế giới
trong vài ngày bằng đường hàng không

00:00:59.580 --> 00:01:02.677
và mạng xã hội có thể lan truyền
sự hoảng sợ và tin đồn

00:01:02.677 --> 00:01:05.894
với tốc độ ánh sáng 
theo đúng nghĩa đen.

00:01:05.894 --> 00:01:09.529
Chúng ta phải lo lắng quá nhiều 
về những mối nguy hiểm cỏn con

00:01:09.529 --> 00:01:13.150
tai nạn máy bay hiếm hoi, 
chất gây ung thư trong thực phẩm,

00:01:13.150 --> 00:01:15.376
độ phóng xạ liều lượng thấp, 
và nhiều nữa

00:01:15.376 --> 00:01:18.201
nhưng chúng ta và những 
bậc thầy về chính trị

00:01:18.201 --> 00:01:22.404
đang phủ nhận tất cả 
các kịch bản thảm họa khác.

00:01:22.404 --> 00:01:25.442
Điều tồi tệ nhất, may thay,
vẫn chưa xảy đến.

00:01:25.442 --> 00:01:27.638
Chúng có thể sẽ không đến.

00:01:27.638 --> 00:01:30.823
Nhưng nếu có một hiểm họa tiềm tàng,

00:01:30.823 --> 00:01:33.691
rất đáng để đóng một khoản bảo hiểm

00:01:33.691 --> 00:01:37.527
để bảo vệ ta khỏi nó, 
dù xác suất xảy ra là rất thấp,

00:01:37.527 --> 00:01:42.040
cũng như việc đóng bảo hiểm hỏa hoạn
cho căn nhà của mình.

NOTE Paragraph

00:01:42.040 --> 00:01:47.037
Cũng như khoa học đề xuất 
nhiều năng lượng và hứa hẹn hơn,

00:01:47.037 --> 00:01:50.903
mặt trái là càng nhiều lo sợ hơn.

00:01:50.903 --> 00:01:53.142
Chúng ta 
lại càng dễ bị tổn thương hơn.

00:01:53.142 --> 00:01:54.980
Chỉ trong vài thập kỷ,

00:01:54.980 --> 00:01:57.210
hàng triệu người sẽ có khả năng

00:01:57.210 --> 00:02:00.331
sử dụng sai một cách nhanh chóng
công nghệ sinh học tiên tiến,

00:02:00.331 --> 00:02:03.884
cũng như sử dụng sai 
công nghệ số ngày nay.

00:02:03.884 --> 00:02:07.083
Freeman Dyson, trong một buổi TED Talk,

00:02:07.083 --> 00:02:10.939
đã tiên đoán rằng trẻ em sẽ thiết kế và
tạo nên các vi sinh vật mới

00:02:10.939 --> 00:02:15.190
cũng đều đặn như thế hệ của ông 
làm việc với các tập hóa chất.

00:02:15.190 --> 00:02:17.718
Vâng, đây có thể chỉ là 
khoa học viễn tưởng,

00:02:17.718 --> 00:02:20.901
nhưng nếu chỉ một phần tiên đoán đó 
thành hiện thực,

00:02:20.901 --> 00:02:23.638
hệ sinh thái của chúng ta,
thậm chí chính loài người

00:02:23.638 --> 00:02:27.627
đã không thể tồn tại lâu đến vậy.

00:02:27.627 --> 00:02:31.490
Ví dụ, một số nhà sinh thái học
cực đoan cho rằng

00:02:31.490 --> 00:02:33.999
sẽ tốt hơn cho hành tinh

00:02:33.999 --> 00:02:37.402
cho mẹ trái đất, nếu có ít con người hơn.

00:02:37.402 --> 00:02:40.119
Điều gì xảy ra nếu những kẻ đó nắm rõ

00:02:40.119 --> 00:02:42.256
các kỹ thuật về sinh học tổng hợp

00:02:42.256 --> 00:02:45.108
thứ sẽ được phổ biến trước 2050?

00:02:45.108 --> 00:02:48.150
Và từ đó, nhiều ác mộng viễn tưởng khác

00:02:48.150 --> 00:02:49.860
có thể thành hiện thực:

00:02:49.860 --> 00:02:51.930
những robot vô tri trở nên tinh ranh,

00:02:51.930 --> 00:02:54.347
hoặc một mạng lưới biết tự suy nghĩ

00:02:54.347 --> 00:02:56.936
đe dọa tất cả chúng ta.

NOTE Paragraph

00:02:56.936 --> 00:03:00.206
Liệu có thể phòng ngừa 
những hiểm họa đó bằng luật lệ?

00:03:00.206 --> 00:03:02.613
Chúng ta chắc chắn phải cố,
nhưng những tổ chức đó

00:03:02.613 --> 00:03:05.552
cạnh tranh như thế, 
toàn cầu như thế,

00:03:05.552 --> 00:03:08.122
bị chi phối như thế
bởi những áp lực thương mại

00:03:08.122 --> 00:03:11.017
rằng việc gì có thể xảy đến
sẽ xảy đến đâu đó,

00:03:11.017 --> 00:03:13.443
dù luật lệ có 
quy định gì đi nữa.

00:03:13.443 --> 00:03:17.280
Cũng như luật chống ma túy
chúng ta cố, nhưng không thể.

00:03:17.280 --> 00:03:20.474
Ngôi làng toàn cầu sẽ có 
những kẻ ngốc của chính nó,

00:03:20.474 --> 00:03:23.470
và chúng sẽ có quy mô toàn cầu.

NOTE Paragraph

00:03:23.470 --> 00:03:25.761
Thế nên, như tôi đã nói 
trong sách của mình,

00:03:25.761 --> 00:03:28.650
chúng ta có một đoạn đường gập ghềnh
trong thế kỷ này.

00:03:28.650 --> 00:03:32.140
Chúng có thể đem cả xã hội này
trở về điểm xuất phát.

00:03:32.140 --> 00:03:36.255
Thực tế là xác suất 
của sự quay ngược thảm khốc là 50%.

00:03:36.255 --> 00:03:39.169
Nhưng liệu có tồn tại những biến cố
có thể nhận thấy

00:03:39.169 --> 00:03:41.330
thậm chí là tồi tệ hơn nữa,

00:03:41.330 --> 00:03:44.760
những biến cố có thể tận diệt
tất cả sự sống?

00:03:44.760 --> 00:03:47.686
Khi một thí nghiệm gia tốc hạt mới
được vận hành.

00:03:47.686 --> 00:03:49.475
một số người lo lắng hỏi:

00:03:49.475 --> 00:03:51.725
"Liệu nó có thể phá hủy trái đất, 
hay tệ hơn

00:03:51.725 --> 00:03:54.384
là xé toạc kết cấu của vũ trụ?"

00:03:54.384 --> 00:03:57.927
May thay, người ta có thể đưa ra
sự bảo đảm nhất định.

00:03:57.927 --> 00:03:59.971
Tôi và một số người 
đã chỉ ra rằng

00:03:59.971 --> 00:04:04.084
thiên nhiên đã làm những thí nghiệm 
tương tự vô số lần trước đó,

00:04:04.090 --> 00:04:06.235
thông qua va chạm các tia vũ trụ.

00:04:06.235 --> 00:04:08.909
Nhưng các nhà khoa học 
chắc chắn là nên đề phòng

00:04:08.909 --> 00:04:11.489
việc các thí nghiệm tạo ra các điều kiện

00:04:11.489 --> 00:04:13.972
chưa có tiền lệ trong 
thế giới tự nhiên.

00:04:13.972 --> 00:04:17.395
Các nhà sinh học nên tránh phóng thích
các mầm bệnh biến đổi gen

00:04:17.395 --> 00:04:20.110
tiềm tàng nguy hiểm.

NOTE Paragraph

00:04:20.110 --> 00:04:23.627
Và tiện thể, 
sự ác cảm đặc biệt của chúng ta

00:04:23.627 --> 00:04:27.088
dành cho nguy cơ 
thảm họa tuyệt chủng

00:04:27.088 --> 00:04:30.363
phụ thuộc vào một câu hỏi
triết học và đạo đức,

00:04:30.363 --> 00:04:32.033
đó là:

00:04:32.033 --> 00:04:34.341
Suy xét hai kịch bản.

00:04:34.341 --> 00:04:39.577
Kịch bản A quét sạch 90% nhân loại.

00:04:39.577 --> 00:04:43.473
Kịch bản B quét sạch 100%.

00:04:43.473 --> 00:04:46.391
B tồi tệ hơn A bao nhiêu?

00:04:46.391 --> 00:04:49.414
Một số người sẽ nói 10% tồi tệ hơn.

00:04:49.414 --> 00:04:52.564
Số cá thể đếm được là 10% cao hơn.

00:04:52.564 --> 00:04:55.780
Tôi nói rằng B tồi tệ hơn 
một cách không thể so sánh được.

00:04:55.780 --> 00:04:58.099
Là một nhà thiên văn học,
tôi không thể tin

00:04:58.099 --> 00:05:00.566
rằng loài người là kết thúc 
của câu chuyện.

00:05:00.566 --> 00:05:03.889
Còn năm tỷ năm 
trước khi mặt trời nổ tung,

00:05:03.889 --> 00:05:06.600
và vũ trụ có thể vẫn tiếp tục mãi,

00:05:06.600 --> 00:05:08.892
cũng như sự tiến hóa hậu nhân loại,

00:05:08.892 --> 00:05:11.082
tại đây trên trái đất và xa hơn nữa,

00:05:11.082 --> 00:05:13.796
có thể sẽ được kéo dài
như tiến trình Darwin

00:05:13.796 --> 00:05:17.077
đã dẫn đến chúng ta,
thậm chí còn tuyệt vời hơn.

00:05:17.077 --> 00:05:20.011
Thực tế, tiến hóa trong tương lai 
sẽ xảy ra nhanh hơn,

00:05:20.011 --> 00:05:21.940
trên phạm vi thời gian về kỹ thuật,

00:05:21.940 --> 00:05:24.499
thay vì phạm vi thời gian 
về chọn lọc tự nhiên.

NOTE Paragraph

00:05:24.499 --> 00:05:28.434
Vậy thì chúng ta chắc hẳn, 
nhìn vào những điều to tát đó,

00:05:28.434 --> 00:05:31.820
không nên chấp nhận thậm chí 
một hiểm họa có xác suất một phần tỷ

00:05:31.820 --> 00:05:34.499
rằng sự tuyệt chủng nhân loại
có thể đặt dấu chấm hết

00:05:34.499 --> 00:05:36.359
cho tiến trình vĩ đại này.

00:05:36.359 --> 00:05:38.131
Một số kịch bản mà ta 
dự tính

00:05:38.131 --> 00:05:40.250
thực sự có thể là khoa học viễn tưởng,

00:05:40.250 --> 00:05:43.336
nhưng một số trở thành hiện thực 
một cách đáng lo ngại.

00:05:43.336 --> 00:05:46.210
Có một câu châm ngôn là

00:05:46.210 --> 00:05:48.907
điều xa lạ 
không giống với điều ít xảy ra,

00:05:48.907 --> 00:05:51.545
đó là lý do tại sao chúng tôi 
tại ĐH Cambridge

00:05:51.545 --> 00:05:54.680
đang thiết lập một trung tâm nghiên cứu
cách giảm nhẹ

00:05:54.680 --> 00:05:56.712
những nguy hiểm tiềm tàng đó.

00:05:56.712 --> 00:05:59.775
Dường như, chỉ một số ít người

00:05:59.775 --> 00:06:02.091
quan tâm
về những thảm họa tiềm tàng.

00:06:02.091 --> 00:06:05.104
Và chúng tôi cần tất cả sự giúp đỡ có thể,

00:06:05.104 --> 00:06:07.583
bởi vì chúng tôi là những người bảo trợ

00:06:07.583 --> 00:06:11.066
cho một chấm xanh le lói tuyệt đẹp
trong vũ trụ rộng lớn,

00:06:11.066 --> 00:06:14.444
một hành tinh còn 50 triệu thế kỷ
phía trước.

00:06:14.444 --> 00:06:17.270
Vậy nên xin đừng gây nguy hại 
cho tương lai đó.

NOTE Paragraph

00:06:17.270 --> 00:06:19.265
Tôi muốn kết thúc bằng trích dẫn

00:06:19.265 --> 00:06:22.296
từ nhà khoa học vĩ đại Peter Medawar:

00:06:22.296 --> 00:06:25.569
"Những cái chuông rung cho nhân loại

00:06:25.569 --> 00:06:28.213
giống như những cái chuông gia súc
trên dãy An-pơ

00:06:28.213 --> 00:06:30.499
Chúng được đeo trên cổ 
của chính chúng ta,

00:06:30.499 --> 00:06:33.174
và là lỗi của chính ta nếu 
chúng không rung

00:06:33.174 --> 00:06:35.485
một giai điệu du dương êm ái."

NOTE Paragraph

00:06:35.485 --> 00:06:37.572
Xin cảm ơn rất nhiều.

NOTE Paragraph

00:06:37.572 --> 00:06:39.685
(Tiếng vỗ tay)