Tien jaar geleden schreef ik een boek met de titel: 'Onze Laatste Eeuw?' Mijn uitgevers lieten het vraagteken weg. (Gelach) De Amerikaanse uitgevers maakten ervan: 'Ons Laatste Uur'. Amerikanen willen boter bij de vis. (Gelach) Het ging hierover: onze Aarde bestaat al 45 miljoen eeuwen, maar deze eeuw is speciaal. Het is de eerste waar één soort, de onze, de toekomst van de planeet in handen heeft. Gedurende de hele geschiedenis van de Aarde kwamen de bedreigingen van de natuur - ziekte, aardbevingen, asteroïden enzovoort - Maar vanaf nu komen de ergste bedreigingen van onszelf. En niet alleen de kerndreiging. In onze verbonden wereld kunnen netwerken mondiaal uitvallen. Luchtverkeer kan pandemieën in dagen verspreiden. Sociale media kunnen paniek en geruchten letterlijk met de lichtsnelheid verspreiden. We bekommeren ons teveel om kleine gevaren: onwaarschijnlijke luchtvaartongevallen, carcinogenen in ons voedsel, lage stralingsdosissen, enzovoort. Maar wij en onze politieke meesters zijn blind voor catastrofale scenario's. De ergste hebben gelukkig nog niet plaatsgevonden. Waarschijnlijk zullen dat ze ook niet. Maar als een gebeurtenis verwoestend kan zijn, is het de moeite waard een serieuze prijs te betalen om je ertegen te verzekeren, - ook als het onwaarschijnlijk is - net zoals we betalen voor onze brandverzekering. Terwijl de wetenschap steeds grotere macht en beloften inhoudt, worden de negatieve aspecten ook angstaanjagender. We worden steeds kwetsbaarder. Binnen enkele tientallen jaren zullen miljoenen de mogelijkheid hebben om de snel groeiende biotechnologie te misbruiken, net zoals ze vandaag cybertechnologie misbruiken. Freeman Dyson voorzag in een TED Talk dat kinderen nieuwe organismen zouden ontwerpen en maken net zoals zijn generatie met een chemiedoos speelde. Dit balanceert op de rand van sciencefiction, maar als dit scenario ook maar gedeeltelijk werkelijkheid zou worden, dan zou onze ecologie en zelfs onze soort het niet lang ongedeerd overleven. Zo heb je bijvoorbeeld eco-extremisten die denken dat het voor de planeet, voor Gaia, beter zou zijn als er veel minder mensen zouden zijn. Wat gaat er gebeuren als dergelijke mensen technieken van synthetische biologie - tegen 2050 gemeengoed - onder de knie gaan krijgen. Ook andere sciencefiction-nachtmerries kunnen werkelijkheid worden: domme robots die op hol slaan of een netwerk dat een eigen wil gaat ontwikkelen, kan ons allemaal gaan bedreigen. Kunnen we ons tegen dergelijke risico's beschermen door regelgeving? Proberen moeten we het zeker, maar deze ondernemingen zijn zo competitief, zo mondiaal, en zo gedreven door winstbejag, dat alles wat mogelijk is ergens zal worden gedaan, wat de regels ook zullen zeggen. Net zoals de drugswetten - we proberen te reguleren, maar het lukt niet. Het werelddorp zal zijn dorpsidioten hebben, met een mondiaal bereik. Zoals ik zei in mijn boek hebben we deze eeuw een harde rit voor de boeg. Er kunnen zich tegenslagen voordoen voor onze maatschappij - inderdaad, een 50% kans op een zware tegenslag. Maar zijn er gebeurtenissen denkbaar die nog erger kunnen zijn, die alle leven op Aarde zouden kunnen uitroeien? Toen een nieuwe deeltjesversneller in gang werd gezet, vroegen sommigen zich angstig af of dit de Aarde kon vernietigen of, erger nog, de structuur van de ruimte verstoren. Hier kan je gelukkig gerustgesteld worden. Ik en anderen legden uit dat de natuur dit soort experimenten al ontelbare keren had gedaan, bij botsingen in de kosmische straling. Maar wetenschappers moeten zeker voorzichtig zijn met experimenten die voorwaarden scheppen zonder precedent in de natuurlijke wereld. Biologen moeten vermijden om potentieel verwoestende genetisch gemodificeerde pathogenen los te laten. Overigens hangt onze specifieke afkeer voor het risico op waarlijk existentiële rampen van een filosofische en ethische vraag af. En wel deze. Beschouw twee scenario's. Scenario A roeit 90% van de mensheid uit. Scenario B roeit 100% van de mensheid uit. Hoeveel is B erger dan A? Sommigen zouden zeggen 10% erger. Er zijn 10% meer doden. Maar ik zeg dat B onvergelijkbaar erger is. Als astronoom kan ik niet geloven dat mensheid het einde van het verhaal is. We hebben nog 5 miljard jaar voordat de zon ontploft en het universum kan misschien eeuwig blijven bestaan. Posthumane evolutie kan hier op Aarde en ver daarbuiten even lang duren als het Darwiniaanse proces dat tot ons heeft geleid, en zelfs nog wonderlijker zijn. Toekomstige evolutie zal inderdaad veel vlugger verlopen op een technologische tijdschaal, niet op de tijdschaal van natuurlijke selectie. Met deze immense kansen voor ogen zouden we zelfs geen risico van één op een miljard moeten accepteren waardoor onze uitroeiing deze immense mogelijkheden zouden uitsluiten. Enkele voorgestelde scenario's lijken misschien sciencefiction, maar andere zijn misschien verontrustend realistisch. Het is belangrijk je te realiseren dat het ongewone niet hetzelfde is als het onwaarschijnlijke. Daarom hebben we in Cambridge een onderzoekscentrum opgericht om te bestuderen hoe we deze existentiële risico's kunnen afzwakken. Het leek waardevol dat enkele mensen gingen nadenken over mogelijke rampen. We hebben daarbij alle hulp van anderen nodig omdat we de beheerders zijn van een kostbaar bleekblauw plekje in een weidse kosmos, een planeet die nog 50 miljoen eeuwen te gaan heeft. Laten we die toekomst niet in gevaar brengen. Ik zou willen eindigen met een citaat van de grote wetenschapper Peter Medawar. "De klokken die luiden voor de mensheid zijn als de bellen van Alpenvee. Ze hangen om onze eigen nek, dus hangt het van ons af of ze al dan niet welluidend zijn." Erg bedankt. (Applaus)