WEBVTT

00:00:00.706 --> 00:00:03.469
Htela bih da zamislite na trenutak

00:00:03.493 --> 00:00:05.873
da ste vojnik u žaru borbe.

00:00:06.600 --> 00:00:10.261
Možda ste rimski pešak,
srednjovekovni strelac

00:00:10.285 --> 00:00:12.165
ili ste možda ratnik plemena Zulu.

00:00:12.189 --> 00:00:16.443
Bez obzira na vreme i mesto u kome ste,
neke stvari su nepromenljive.

00:00:16.467 --> 00:00:18.361
Nivo adrenalina vam je povišen

00:00:18.385 --> 00:00:23.054
i vaši postupci proističu
iz tih duboko ukorenjenih refleksa,

00:00:23.078 --> 00:00:27.474
refleksa koji imaju osnovu
u potrebi da se vi i vaša strana zaštitite

00:00:27.488 --> 00:00:29.177
i da se porazi neprijatelj.

NOTE Paragraph

00:00:30.746 --> 00:00:34.363
Želim da sada zamislite
da igrate vrlo različitu ulogu,

00:00:34.387 --> 00:00:35.988
ulogu izviđača.

00:00:36.012 --> 00:00:39.401
Posao izviđača nije da napada ili brani.

00:00:39.425 --> 00:00:41.820
Posao izviđača je da razume.

00:00:42.233 --> 00:00:44.294
Izviđač izlazi,

00:00:44.318 --> 00:00:48.381
mapira teren, identifikuje
potencijalne smetnje.

00:00:48.405 --> 00:00:51.981
Izviđač se može nadati
saznanju da, recimo, postoji most

00:00:52.005 --> 00:00:54.339
na pogodnoj lokaciji preko reke.

00:00:54.363 --> 00:00:57.350
No, pre svega, izviđač hoće da zna
šta se zaista tamo nalazi,

00:00:57.364 --> 00:00:58.957
što je tačnije moguće.

00:01:00.195 --> 00:01:05.241
U pravoj, stvarnoj vojsci,
vojnik i izviđač su suštinski značajni.

00:01:05.265 --> 00:01:10.575
Takođe možete zamisliti
obe ove uloge kao mentalni sklop -

00:01:10.599 --> 00:01:14.226
kao metaforu za način
na koji svi obrađujemo informacije i ideje

00:01:14.250 --> 00:01:15.817
u našem svakodnevnom životu.

00:01:16.192 --> 00:01:20.022
Ono što ću obrazložiti danas
je da se posedovanje dobrog rasuđivanja,

00:01:20.046 --> 00:01:23.260
pravljenje tačnih prognoza,
donošenje dobrih odluka,

00:01:23.284 --> 00:01:26.042
većim delom ima veze
sa mentalnim sklopom u kome ste.

NOTE Paragraph

00:01:26.994 --> 00:01:29.587
Da bih ilustrovala
te mentalne sklopove u akciji,

00:01:29.611 --> 00:01:33.095
odvešću vas u Francusku 19. veka,

00:01:33.119 --> 00:01:36.102
gde je ovaj naizgled bezazleni papir

00:01:36.126 --> 00:01:39.164
pokrenuo jedan od najvećih
političkih skandala u istoriji.

00:01:39.718 --> 00:01:44.115
Otkrili su ga 1894. godine
oficiri francuskog generalštaba.

00:01:44.496 --> 00:01:47.158
Bio je pocepan u kanti za otpatke,

00:01:47.182 --> 00:01:49.257
ali kada su ponovo sastavili delove,

00:01:49.281 --> 00:01:51.313
otkrili su da je neko u njihovom rangu

00:01:51.337 --> 00:01:53.700
prodavao vojne tajne Nemačkoj.

NOTE Paragraph

00:01:54.462 --> 00:01:56.819
Stoga su pokrenuli veliku istragu

00:01:56.843 --> 00:02:00.709
i njihova sumnja ubrzo je usmerena
na ovog čoveka,

00:02:00.733 --> 00:02:02.065
Alfreda Drajfusa.

00:02:02.727 --> 00:02:04.185
Imao je čist dosije,

00:02:04.209 --> 00:02:08.069
nije imao istoriju prestupa,
nikakav motiv, koliko se moglo primetiti.

00:02:08.102 --> 00:02:13.460
Međutim, Drajfus je bio
jedini jevrejski oficir tog ranga u vojsci

00:02:13.484 --> 00:02:17.659
i nažalost, u to vreme, francuska vojska
je bila veoma antisemitski nastrojena.

00:02:17.683 --> 00:02:20.905
Uporedili su Drajfusov rukopis
sa onim na belešci

00:02:20.929 --> 00:02:22.866
i zaključili da se podudaraju,

00:02:22.890 --> 00:02:25.932
iako su izvan vojske
profesionalni eksperti za rukopis

00:02:25.956 --> 00:02:28.106
bili mnogo manje uvereni u sličnost,

00:02:28.130 --> 00:02:29.520
ali nema veze.

00:02:29.544 --> 00:02:31.584
Krenuli su da pretražuju Drajfusov stan,

00:02:31.608 --> 00:02:33.274
tražeći bilo kakav znak špijunaže.

00:02:33.288 --> 00:02:36.348
Prošli su kroz njegova dokumenta
i ništa nisu pronašli.

00:02:36.372 --> 00:02:39.300
To ih je samo još više ubedilo
da ne samo da je Drajfus kriv,

00:02:39.300 --> 00:02:42.397
već je i podmukao,
jer je očigledno sakrio sve dokaze

00:02:42.397 --> 00:02:44.696
pre nego što su uspeli da dođu do njih.

NOTE Paragraph

00:02:45.212 --> 00:02:47.754
Zatim su razmotrili njegovu ličnu istoriju

00:02:47.778 --> 00:02:50.229
radi bilo kakvih detalja
koji bi ga okrivili.

00:02:50.253 --> 00:02:54.558
Razgovarali su sa njegovim nastavnicima,
otkrili da je u školi učio strane jezike,

00:02:54.558 --> 00:02:58.595
što je jasno ukazalo na želju
da kuje zaveru sa stranim vladama

00:02:58.595 --> 00:02:59.948
kasnije u životu.

00:02:59.972 --> 00:03:01.627
Njegovi nastavnici su takođe rekli

00:03:01.627 --> 00:03:06.007
da je Drajfus bio poznat
po dobrom pamćenju,

00:03:06.007 --> 00:03:08.119
što je veoma sumnjivo, zar ne?

00:03:08.143 --> 00:03:11.483
Znate, jer špijun mora
da pamti mnogo stvari.

NOTE Paragraph

00:03:12.439 --> 00:03:16.099
Tako je slučaj dospeo na sud
i Drajfus je proglašen krivim.

00:03:16.816 --> 00:03:20.136
Potom su ga odveli na javni trg

00:03:20.160 --> 00:03:23.884
i ritualno pokidali oznake
sa njegove uniforme

00:03:23.908 --> 00:03:25.813
i polomili njegov mač na dva dela.

00:03:25.837 --> 00:03:27.852
To je nazvano degradacija Drajfusa.

00:03:28.860 --> 00:03:31.377
Osudili su ga na doživotnu kaznu zatvora

00:03:31.401 --> 00:03:33.995
na prikladno nazvanom Đavoljem ostrvu,

00:03:34.015 --> 00:03:36.989
koje je pusta stena
pri obali Južne Amerike.

00:03:37.556 --> 00:03:41.306
Otišao je tamo i provodio dane sam,

00:03:41.330 --> 00:03:43.834
pišući pisma i pisma francuskoj vladi,

00:03:43.858 --> 00:03:47.596
moleći ih da ponovo otvore njegov sličaj
da bi mogli da otkriju da je nevin.

00:03:47.634 --> 00:03:50.737
No, u većoj meri, Francuska je smatrala
njegovo pitanje završenim.

NOTE Paragraph

00:03:51.301 --> 00:03:55.594
Ono što je meni zaista zanimljivo
u vezi sa „Aferom Drajfus“

00:03:55.618 --> 00:03:59.396
je pitanje zašto su oficiri
bili tako ubeđeni

00:03:59.420 --> 00:04:01.311
da je Drajfus kriv.

00:04:01.326 --> 00:04:04.117
Mislim, možete čak i pretpostaviti
da su mu podmetnuli,

00:04:04.117 --> 00:04:06.039
da su ga namerno optužili.

00:04:06.039 --> 00:04:08.250
Međutim, istoričari ne misle
da se to dogodilo.

00:04:08.250 --> 00:04:09.653
Koliko možemo zaključiti,

00:04:09.653 --> 00:04:14.130
oficiri su istinski verovali
da je slučaj protiv Drajfusa ubedljiv.

00:04:14.154 --> 00:04:16.630
To navodi da se zapitate

00:04:16.654 --> 00:04:18.928
šta govori o ljudskom umu

00:04:18.952 --> 00:04:21.265
to da takav tričav dokaz možemo smatrati

00:04:21.289 --> 00:04:23.376
dovoljno uverljivim da osudimo čoveka.

NOTE Paragraph

00:04:24.080 --> 00:04:28.496
Pa, ovo je slučaj onoga što naučnici
zovu „motivisano rezonovanje“.

00:04:28.520 --> 00:04:31.574
To je pojava pri kojoj
naša nesvesna motivacija,

00:04:31.598 --> 00:04:33.950
naše želje i strahovi

00:04:33.974 --> 00:04:36.320
oblikuju način
na koji tumačimo informacije.

00:04:36.344 --> 00:04:39.754
Neke informacije, neke ideje
se doživljavaju kao naši saveznici.

00:04:39.778 --> 00:04:42.420
Želimo da pobede. Želimo da ih branimo.

00:04:42.444 --> 00:04:44.975
Druge informacije
ili ideje su neprijatelji

00:04:44.999 --> 00:04:46.567
i želimo da ih oborimo.

00:04:47.408 --> 00:04:51.115
Zato motivisano rezonovanje nazivam
„vojničkim mentalnim sklopom“.

NOTE Paragraph

00:04:51.988 --> 00:04:54.773
Verovatno da većina vas
nikada nije progonila

00:04:54.787 --> 00:04:57.298
francusko-jevrejskog oficira
zbog veleizdaje,

00:04:57.322 --> 00:04:58.795
pretpostavljam,

00:04:58.819 --> 00:05:04.938
ali možda ste pratili sport ili politiku,
tako da ste možda primetili da,

00:05:04.958 --> 00:05:07.824
kada sudija presudi
da je vaš tim počinio faul,

00:05:07.848 --> 00:05:09.260
na primer,

00:05:09.280 --> 00:05:12.297
visoko ste motivisani
da nađete razloge zbog kojih nije u pravu.

00:05:12.332 --> 00:05:15.128
Međutim, ako presudi
da je drugi tim počinio faul - sjajno!

00:05:15.148 --> 00:05:18.180
To je dobra odluka,
hajde da je ne preispitujemo previše.

00:05:18.792 --> 00:05:20.909
Ili, možda ste čitali
članak ili istraživanje

00:05:20.933 --> 00:05:23.559
koje ispituje neko kontroverzno pravilo,

00:05:23.583 --> 00:05:24.879
kao što je smrtna kazna.

00:05:25.595 --> 00:05:27.852
Kao što su istraživači pokazali,

00:05:27.876 --> 00:05:29.581
ako podržavate smrtnu kaznu

00:05:29.605 --> 00:05:32.121
a istraživanja pokazuje
da nije delotvorna,

00:05:32.145 --> 00:05:35.391
onda ste visoko motivisani
da pronađete sve razloge

00:05:35.415 --> 00:05:37.588
zbog kojih je istraživanje
loše osmišljeno.

00:05:37.612 --> 00:05:39.722
Međutim, ako pokazuje
da smrtna kazna deluje,

00:05:39.722 --> 00:05:40.915
to je dobro istraživanje,

00:05:40.915 --> 00:05:43.897
i obrnuto, ako ne podržavate
smrtu kaznu, ista stvar.

NOTE Paragraph

00:05:43.897 --> 00:05:47.126
Na naše rasuđivanje
snažno utiče, nesvesno,

00:05:47.150 --> 00:05:49.428
to koja strana želimo da pobedi.

00:05:50.071 --> 00:05:51.134
To je prisutno svuda.

00:05:51.134 --> 00:05:55.022
Oblikuje način na koji razmišljamo
o našem zdravlju, našim vezama,

00:05:55.046 --> 00:05:56.942
kako odlučujemo kako ćemo glasati,

00:05:56.966 --> 00:05:59.334
šta smatramo pravednim ili etičkim.

00:05:59.636 --> 00:06:02.753
Ono što je za mene najstrašnije
u vezi sa motivisanim rezonovanjem

00:06:02.753 --> 00:06:05.474
ili vojničkim mentalnim sklopom
je to koliko je nesvesno.

00:06:05.474 --> 00:06:08.549
Možemo misliti
da smo objektivni i pravični,

00:06:08.573 --> 00:06:12.040
a ipak na kraju uništimo život
nevinog čoveka.

NOTE Paragraph

00:06:12.898 --> 00:06:15.891
Ipak, srećom po Drajfusa,
njegovoj priči nije kraj.

00:06:15.915 --> 00:06:17.283
Ovo je pukovnik Pikar.

00:06:17.307 --> 00:06:19.851
On je drugi oficir visokog čina
u francuskoj vojsci

00:06:19.875 --> 00:06:22.864
i, kao većina ljudi,
pretpostavljao je da je Drajfus kriv.

00:06:22.893 --> 00:06:27.318
Takođe, kao većina ljudi u vojsci,
bio je makar nezvanično antisemit.

00:06:27.342 --> 00:06:30.707
Ipak, u nekom trenutku,
Pikar je počeo da sumnja:

00:06:31.302 --> 00:06:34.427
„Šta ako grešimo u vezi sa Drajfusom?“

00:06:34.448 --> 00:06:36.626
Desilo se da je on pronašao dokaz

00:06:36.650 --> 00:06:38.967
da se špijuniranje za Nemačku nastavilo

00:06:38.991 --> 00:06:41.126
čak i nakon što je Drajfus bio u zatvoru.

00:06:41.516 --> 00:06:45.412
Takođe je otkrio
da drugi oficir u vojsci ima rukopis

00:06:45.412 --> 00:06:47.409
koji se savršeno slagao sa beleškom,

00:06:47.433 --> 00:06:49.794
mnogo bolje nego Drajfusov rukopis.

00:06:50.382 --> 00:06:53.223
Stoga je izneo ta otkrića
pred svoje nadređene,

00:06:54.017 --> 00:06:57.694
ali, na njegovo zaprepašćenje,
njih ili nije bilo briga

00:06:57.718 --> 00:07:01.306
ili su pronašli podrobne racionalizacije
da bi objasnili njegove nalaze,

00:07:01.330 --> 00:07:06.703
poput: „Pa, sve što si zapravo pokazao,
Pikarte, jeste da postoji drugi špijun

00:07:06.727 --> 00:07:09.100
koji je naučio kako da podražava
Drajfusov rukopis

00:07:09.124 --> 00:07:12.664
i preuzeo je štafetu špijuniranja
nakon što je Drajfus otišao,

00:07:13.148 --> 00:07:14.798
ali Drajfus je i dalje kriv.“

00:07:15.854 --> 00:07:18.879
Na kraju je Pikar uspeo
da oslobodi Drajfusa,

00:07:18.903 --> 00:07:20.431
ali mu je trebalo 10 godina,

00:07:20.455 --> 00:07:22.986
a delom tog vremena
je i on sam bio u zatvoru

00:07:23.010 --> 00:07:25.308
zbog zločina nelojalnosti vojsci.

NOTE Paragraph

00:07:26.491 --> 00:07:32.491
Mnogo ljudi smatra da Pikar
ne može stvarno biti heroj ove priče

00:07:32.515 --> 00:07:37.204
jer je bio antisemit i to je loše,
sa čime se slažem.

00:07:37.243 --> 00:07:41.974
Ipak, za mene lično,
činjenica da je Pikar bio antisemit

00:07:41.998 --> 00:07:44.583
zapravo čini njegov postupak
više vrednim divljenja,

00:07:44.607 --> 00:07:47.473
jer je imao iste predrasude,
iste razloge da bude pristrasan

00:07:47.507 --> 00:07:49.532
kao i njegove kolege oficiri,

00:07:49.556 --> 00:07:54.191
ali je sve to nadjačala njegova motivacija
da nađe istinu i podrži je.

NOTE Paragraph

00:07:55.108 --> 00:07:56.297
Zato je, za mene,

00:07:56.321 --> 00:08:00.127
Pikar je ilustracija onoga što nazivam 
„izviđački mentalni sklop“.

00:08:00.598 --> 00:08:04.588
To je poriv ne da se postigne
da jedna ideja pobedi ili druga izgubi,

00:08:04.588 --> 00:08:06.722
već samo da vidi
šta se zapravo tamo nalazi,

00:08:06.722 --> 00:08:09.121
što je ispravnije i tačnije moguće,

00:08:09.145 --> 00:08:12.425
čak i ako nije lepo,
povoljno ili prijatno.

00:08:13.444 --> 00:08:16.690
Prema tom mentalnom sklopu
lično osećam strast.

00:08:16.714 --> 00:08:21.843
Provela sam poslednjih nekoliko godina
proučavajući i pokušavajući da otkrijem

00:08:21.867 --> 00:08:23.850
šta prouzrokuje izviđački mentalni sklop.

00:08:23.874 --> 00:08:27.022
Zašto su neki ljudi, bar ponekad,

00:08:27.046 --> 00:08:29.646
u stanju da prelome
preko svojih predrasuda,

00:08:29.646 --> 00:08:30.858
naklonosti i motivacija

00:08:30.858 --> 00:08:32.973
i samo pokušavaju da vide
činjenice i dokaze

00:08:32.977 --> 00:08:34.650
što objektivnije mogu?

NOTE Paragraph

00:08:35.602 --> 00:08:38.613
Odgovor je emocionalan.

00:08:39.119 --> 00:08:41.340
Dakle, baš kao što vojnički mentalni sklop

00:08:41.340 --> 00:08:46.555
ima korene u emocijama
kao što su defanzivnost ili tribalizam,

00:08:46.565 --> 00:08:47.835
isto tako je i izviđački.

00:08:47.835 --> 00:08:49.991
Samo je ukorenjen u drugačijim emocijama.

00:08:50.015 --> 00:08:53.434
Na primer, izviđači su radoznali.

00:08:53.458 --> 00:08:57.004
Više su skloni da kažu
da osećaju zadovoljstvo

00:08:57.028 --> 00:08:58.468
kada nauče novu informaciju

00:08:58.482 --> 00:09:01.023
ili osete želju da reše zagonetku.

00:09:01.544 --> 00:09:04.713
Imaju više sklonosti da ih zaintrigira
kada naiđu na nešto

00:09:04.737 --> 00:09:07.153
što se suprotstavlja
njihovim očekivanjima.

00:09:07.166 --> 00:09:09.183
Izviđači takođe imaju drugačije vrednosti.

00:09:09.207 --> 00:09:12.279
Veća je šansa da će reći
da smatraju za vrlinu

00:09:12.303 --> 00:09:13.792
ispitivanje svojih uverenja,

00:09:13.816 --> 00:09:18.812
i manja je šansa da će reći
da neko ko se predomisli deluje slabo.

00:09:18.832 --> 00:09:20.717
Pre svega, izviđači su prizemni,

00:09:20.741 --> 00:09:26.036
što znači da njihovo samovrednovanje
kao osobe nije vezano

00:09:26.036 --> 00:09:30.136
za to koliko su u pravu ili greše
u pogledu neke određene teme.

00:09:30.160 --> 00:09:33.288
Tako mogu da veruju
da smrtna kazna deluje.

00:09:33.288 --> 00:09:36.491
Ako se pojave istraživanja koja pokazuju
da ne deluje, mogu da kažu:

00:09:36.491 --> 00:09:40.184
„Izgleda da možda nisam u pravu.
To ne znači da sam loš ili glup.“

NOTE Paragraph

00:09:41.954 --> 00:09:46.204
Za ovu grupu osobina
su istraživači pronašli -

00:09:46.204 --> 00:09:48.010
a i ja sam pronašla kroz anegdote -

00:09:48.034 --> 00:09:50.275
da predviđaju dobro prosuđivanje.

00:09:50.316 --> 00:09:53.509
Glavna stvar u vezi sa tim osobinama,
sa kojom bih da vas napustim,

00:09:53.533 --> 00:09:57.330
jeste da se prvenstveno ne odnose
na to koliko ste pametni

00:09:57.354 --> 00:09:59.352
ili koliko toga znate.

00:09:59.376 --> 00:10:02.182
Zapravo, uopšte ne koreliraju
naročito sa IQ-om.

00:10:02.638 --> 00:10:04.288
Odnose se na to kako osećate.

00:10:04.849 --> 00:10:08.872
Postoji citat na koji se uvek vraćam,
koji je napisao Sent Egziperi.

00:10:08.896 --> 00:10:10.837
On je autor „Malog princa“.

00:10:10.861 --> 00:10:14.130
Rekao je: „Ako hoćete da izgradite brod,

00:10:14.164 --> 00:10:18.539
ne terajte svoje ljude
da skupljaju drva, da naređuju

00:10:18.569 --> 00:10:20.579
i raspodeljuju posao.

00:10:20.599 --> 00:10:25.236
Umesto toga ih naučite da žude
za velikim i beskrajnim morem.“

NOTE Paragraph

00:10:26.142 --> 00:10:28.798
Drugim rečima, tvrdim,

00:10:28.810 --> 00:10:31.800
ako zaista želimo da poboljšamo
naše rasuđivanje kao pojedinci

00:10:31.834 --> 00:10:33.477
i kao društva,

00:10:33.501 --> 00:10:37.010
ono što nam je najviše potrebno
nisu dodatna uputstva iz oblasti logike,

00:10:37.034 --> 00:10:40.582
retorike, verovatnoće ili ekonomije,

00:10:40.606 --> 00:10:42.689
mada su te stvari prilično korisne.

00:10:42.713 --> 00:10:46.017
Ono što nam je najviše potrebno
da bismo dobro koristili te principe

00:10:46.041 --> 00:10:47.459
je izviđački mentalni sklop.

00:10:47.483 --> 00:10:49.723
Treba da promenimo
način na koji se osećamo.

00:10:49.759 --> 00:10:52.213
Potrebno je da naučimo
kako da se osećamo ponosno

00:10:52.213 --> 00:10:56.135
umesto posramljeno kada primetimo
da smo možda pogrešili u vezi sa nečim.

00:10:56.135 --> 00:10:59.383
Treba da naučimo kako da se osećamo
zaintrigirano umesto defanzivno

00:10:59.407 --> 00:11:03.650
kada naiđemo na neku informaciju
koja protivreči našim uverenjima.

NOTE Paragraph

00:11:04.555 --> 00:11:07.415
Dakle, pitanje sa kojim želim
da vas napustim je:

00:11:07.817 --> 00:11:09.967
za čim najviše žudite?

00:11:10.771 --> 00:11:13.398
Da li žudite da odbranite svoja uverenja?

00:11:14.128 --> 00:11:17.722
Ili žudite da vidite svet
što je jasnije moguće?

NOTE Paragraph

00:11:18.352 --> 00:11:19.487
Hvala.

00:11:19.487 --> 00:11:21.757
(Aplauz)