Tôi muốn nói rằng thời gian
cũng có chủng tộc,
thứ mà ta tạm thời hiểu như chủng tộc
ở nước Mĩ.
Thông thường, ta nói về
những vấn đề sắc tộc.
Trong cộng đồng người Mĩ gốc Phi mà
tôi đến từ,
chúng tôi nói đùa về một thứ qua
nhiều thế hệ
về thứ mà chúng tôi gọi là "thời đại CP",
hay "thời đại của những người da màu"
Giờ ta không còn gọi người Phi -Mĩ
là da màu,
nhưng lời nói đùa lâu đời này
về việc liên tiếp đến nhà thờ muộn,
đến bữa ăn ngoài trời hay
sự kiện gia đình
và thậm chí cả tang lễ của chính ta,
vẫn tồn tại.
Cá nhân tôi là một người chú trọng
thời gian.
Bởi vì như mẹ tôi thường nói khi
tôi trưởng thành
"Chúng ta sẽ không như
người da đen kia"
Vậy nên chúng tôi thường đến sớm 30 phút.
Nhưng hôm nay tôi muốn nói nhiều hơn về
bản chất chính trị của thời gian,
Vì nếu thời gian thực sự có dòng dõi,
nó sẽ là màu trắng.
Thời đại chỉ của người da trắng,
Tôi biết, tôi biết,
Những tuyên bố như vậy rất dễ gây
kích động
Liệu ta đã qua thời mà chủng tộc
thật sự quan trọng?
Lẽ nào chủng tộc không là 1 khái niệm
độc đoán?
Lẽ nào ta không nên tiến tới việc
khai sáng, phát triển bản thân
và vứt bỏ những ý niệm như chủng tộc vào
"thùng rác lịch sử"?
Làm thế nào ta vượt qua được sự phân biệt
chủng tộc nếu cứ nói về nó?
Có lẽ ta nên "khóa" những khái niệm đó vào
1 chiếc túi thời đại,
chôn chúng và đào lên trong 1000 năm nữa,
rồi xem kĩ với lối suy nghĩ sáng tỏ hơn
và lối giải thích của chính ta trong
tương lai.
Nhưng bạn thấy đấy,
khát vọng giảm bớt tầm ảnh hưởng của
chủng tộc và phân biệt chủng tộc
thể hiện ở cách ta quản lí thời gian,
trong cách ta thuật lại lịch sử,
trong cách ta cố gắng đẩy những
sự thật tiêu cực của hiện tại
về quá khứ,
trong cách ta tìm cách chứng minh rằng
tương lai ta đang hướng đến
là hiện tại ta đang sống.
Khi Barack Obama trở thành Tổng thống
Mĩ năm 2008,
nhiều người Mĩ khẳng định ta
đã thắng nạn phân biệt chủng tộc.
Tôi đến từ một học viện
nơi chúng tôi ủng hộ những cái đến sau
như chủ nghĩa hậu hiện đại, phản đối
chủ nghĩa cấu trúc và ủng hộ nữ quyền.
Tiền tố "sau" giúp hình thành 1 phần
lý thuyết phụ
chúng tôi sử dụng trong
nhiều thuật ngữ
để ghi lại cách ta từng sống.
Nhưng mình tiền tố không đủ mạnh để làm
chủng tộc và phân biệt chủng tộc
một điều thuộc về quá khứ.
Nước Mĩ chưa từng là "tiền" chủng tộc
Nên khẳng định chúng ta vượt qua chủng tộc
khi chưa giải quyết được ảnh hưởng của nó
với người da đen, người Mĩ La-tinh
hay người bản xứ
là không thành thật.
Chỉ khi ta đã chuẩn bị để ăn mừng
tương lai không phân chủng tộc,
hoàn cảnh chính trị trở nên đặc biệt
về chủng tộc
trong vòng 50 năm trở lại.
Tôi muốn cho bạn thấy 3 viễn cảnh,
về quá khứ, hiện tại và tương lai,
vì nó liên quan chống phân biệt chủng tộc
và sự thống trị của tộc da trắng.
Đầu tiên về quá khứ
Thời gian chứa đựng lịch sử,
và người da đen cũng vậy.
Nhưng ta coi thời gian là vô tận,
như thể nó luôn như thế,
như thể lịch sử chính trị không hề tồn tại
cùng với việc chiếm đoạt đất của
người bản địa
hay tìm cách tiêu diệt con người nơi đây
và tước đoạt quê hương từ người châu Phi.
Khi các triết gia châu Âu
lần đầu nghĩ về khái niệm hóa thời gian và
lịch sử, có câu nói nổi tiếng rằng
Châu Phi không thuộc vào lịch sử Thế Giới.
Người đó về cơ bản nói rằng
người châu Phi là "con hoang" của lịch sử
người mà không có tác động tới thời gian
hay quá trình tiến hóa.
Ý kiến này
là ý niệm của nhà cầm quyền da trắng.
Lí do Carter G. Woodson viết "Tuần lễ của
người da đen" năm 1926.
là lí do ta kỉ niệm Tháng lịch sử của
người da đen
ở Mĩ vào tháng 2.
Giờ ta cũng thấy ý kiến rằng
người da đen hoặc ra khỏi ranh giới
của thời gian
hay bị kẹt ở quá khứ,
ở viễn cảnh giống như tôi ngay lúc này,
một người da màu quả quyết rằng
nạn phân biệt chủng tộc vẫn còn,
và một người khác, thường là da trắng,
nói với họ,
"Tại sao bạn bị kẹt lại ở quá khứ?
Sao bạn không tiến lên?
Chúng ta có vị tổng thống da màu.
Ta đã vượt qua hết thảy."
William Faulkner có câu nói
nổi tiếng rằng
"Quá khứ không chết bao giờ.
Nó thậm chí không phải là quá khứ"
Nhưng bạn tôi, giáo sư Kristie Dotson nói,
"Trí nhớ của ta dài hơn tuổi thọ"
Hi vọng và ước mơ của ta
đều được gia đình và cộng đồng ủng hộ.
Chúng ta không làm được điều xa xỉ như
bỏ đi sức sống của quá khứ.
Nhưng đôi khi,
chính trị diễn biến phức tạp đến nỗi ta
không phân biệt được mình đang ở quá khứ
hay ở hiện tại.
Ví dụ khi những người phản đối quyền cho
người da đen
đe dọa về việc sát hại người da đen
của cảnh sát,
và những cảnh tượng họ vẽ ra
giống với những điều xảy ra 50 năm trước.
Quá khứ sẽ không để ta đi.
Nhưng sẽ để ta tiến tới hiện tại.
Bây giờ tôi sẽ chứng tỏ rằng
việc đấu tranh cho nạn phân biệt chủng tộc
mâu thuẫn với cả thời gian lẫn không gian.
Tôi có ý gì?
Tôi đã nói rồi, là thời đại của riêng
người da trắng.
Những con người độc tài với từng ngày một.
Họ bức chế giá trị thời gian của ta.
Và giáo sư George Lipsitz chỉ rõ rằng
người da trắng chuyên chế cả về
vấn đề xã hội.
Về thời gian đấu tranh của
tộc người thiểu số để giành được quyền
cho bản thân.
Hãy cùng tôi nhìn lại lịch sử và
đưa ra ví dụ
Nếu bạn nghĩ về phong trào dân quyền
và lời kêu gọi cho tự do từ
người đứng đầu,
họ đã thách thức bước tiến của xã hội.
Năm 1965, khi mà quyền bầu cử
được thông qua,
vừa tròn 100 năm
kể từ khi Nội Chiến kết thúc
và sự kiện trao quyền bầu cử cho
cộng đồng Mĩ-Phi.
Bất chấp sự thôi thúc của chiến tranh,
xã hội thực sự mất 100 năm để hiện diện.
Kể từ 2012,
cơ quan lập pháp bảo thủ nhà nước Mĩ
đã nỗ lực
để rút lại quyền bầu cử của người Phi-Mĩ
bằng cách thông qua luật ID
giới hạn số cử tri
và cắt giảm cơ hội bầu cử sớm.
Tháng 7, một tòa án liên bang ở Bắc
Carolina đã bác bỏ luật cử tri
nói rằng nó nhằm vào người Phi -Mĩ.
Việc giới hạn sự hiện diện của tộc Phi-Mĩ
trong chính phủ
là cách cơ bản để ta kiểm soát con người
thông qua việc chế ngự thời gian.
Nhưng ta cũng thấy xung đột giữa
thời gian và không gian
xảy ra ở những nơi quy hoạch như Atlanta,
Brooklyn,
Philadelphia, New Orleans
và Washington, DC
những nơi mà người da đen sống
hàng nghìn đời nay.
Nhưng giờ, quá trình quy hoạch lại đô thị
được dùng để đẩy cộng đồng này ra,
bằng cách hồi sinh nó ở thế kỉ XXI.
Giáo sư Sharon Holland từng hỏi:
Điều gì sẽ xảy ra khi một người tồn tại
trong thời gian
đụng độ với người chiếm lĩnh không gian?
Những cuộc đấu tranh sắc tộc
là cuộc chiến giữa những người được
hiểu như chiếm không gian
với những người được hiểu như
làm nên thế giới.
Những người kiểm soát dòng chảy lịch sử
được xem như người làm nên thế giới với
khả năng làm chủ thời gian.
Hay nói cách khác, người da trắng.
Nhưng khi Hegel nói châu Phi không thuộc
vào Thế Giới,
ông ấy ngụ ý rằng nó chỉ
là một khu đất rộng
chiếm dụng khoảng không ở đáy địa cầu.
Người châu Phi đã từng chiếm giữ
không gian.
Nên hôm nay, khi người da trắng tiếp tục
kiểm soát dòng chảy lịch sử,
và liên tiếp đối xử với người da đen như
thể chúng tôi chỉ chiếm dụng không gian,
như thể chúng tôi không đáng
được đề cập
Sự trôi đi của thời gian được họ
dùng để bào chữa
cho sự ác liệt với những con người
nhạy cảm như chúng tôi,
những người bị coi là kẻ chiếm dụng
không gian thay vì người làm nên thế giới,
người bị đuổi ra khỏi nơi ở
bằng cách hồi sinh các quá trình đó
ở thế kỉ XXI.
Theo mã bưu chính, tuổi thọ ngắn đi
chỉ là một ví dụ
của việc thời gian và không gian
kết hợp theo lối không công bằng
với đời sống của người da đen.
Trẻ em được sinh ra ở New Orleans
số mã 70124,
nơi mà 93% người da trắng,
có thể sống lâu hơn 25 năm
so với trẻ em sinh ra ở đó
số mã 70112,
nơi 60% là da đen.
Trẻ em được sinh ra ở ngoại ô trù phú
Maryland thuộc Washington, DC
có thể sống lâu hơn 20 năm
so với trẻ em được sinh ra ở các khu phố.
Ta-Nehisi Coates tranh luận rằng:
"Việc xác định đặc trưng của tộc da đen
là một tội ác thời đại không thể
lờ đi được."
Chúng ta trải qua sự phân biệt đối xử,
ông ấy bảo ta,
không chỉ về kết cấu,
mà cả với cá nhân:
trong việc đánh mất niềm vui,
đánh mất kết nối,
đánh mất khoảng thời gian với
người ta yêu quý
và những năm tháng khỏe mạnh.
Trong tương lai, bạn có thấy
những người da đen?
Liệu họ có tương lai không?
Sẽ thế nào nếu bạn thuộc tộc người
mà luôn phải chống lại thời gian?
Sẽ thế nào nếu dòng tộc của bạn chưa từng
tưởng tượng về tương lai?
Những xung đột thời - không này
giữa người phản đối và nghe theo
chính phủ,
giữa trưởng giả với người dân
không vẽ nên một bức tranh tuyệt đẹp
về thứ người Mĩ mong muốn cho tương lai
của người da đen.
Nếu hiện tại có bất cứ chỉ thị nào,
con cháu ta sẽ bị thất học,
những căn bệnh sẽ gây thiệt hại nặng nề
và nhu cầu nhà ở sẽ không được đáp ứng.
Vậy nên nếu ta thật sự sẵn sàng để
nói về tương lai,
có lẽ nên bắt đầu với việc thừa nhận
ta đã hết thời gian
Chúng tôi những người da đen luôn
không còn thời gian.
Nó không thuộc về chúng tôi.
Cuộc đời chúng tôi chứa đựng
việc gấp rút liên miên.
Thời gian được sử dụng để
thay thế chúng tôi,
hay trái lại, chúng tôi yêu cầu
được công nhận
qua những cuộc gọi không dứt
chỉ để kiên nhẫn.
Nhưng nếu quá khứ là mở đầu,
hãy để chúng tôi nắm lấy cơ hội vì dù sao
thời gian đã hết
để yêu cầu cấp bách
tự do ngay bây giờ.
Tôi tin rằng tương lai là do ta tạo thành.
Nhưng trước tiên ta phải đồng ý rằng thời gian
thuộc về tất cả chúng ta.
Mà không, ta đều không có
thời gian ngang nhau,
Nhưng ta có thể quyết định thời gian là
tất nhiên và miễn phí.
Ta có thể dừng coi mã bưu chính như
điều cơ bản quyết định
tuổi thọ của mình.
Có thể dừng chiếm thời gian
học tập của trẻ em da đen
qua việc lạm dụng quyền đuổi thải.
Ta có thể dừng chiếm thời gian
người da đen
qua việc bỏ tù tội phạm phi bạo lực.
Cảnh sát có thể chấm dứt việc tước đoạt
cuộc đời họ
qua việc sử dụng vũ lực.
Tôi tin rằng tương lai là do ta tạo thành.
Nhưng không thể tới đó từ thời đại
của người da màu
hay thời đại của tộc da trắng
hoặc của bạn
hay thậm chí của tôi.
Mà là thời đại của chúng ta.
Của tất cả chúng ta
Cảm ơn các bạn.
(vỗ tay)