0:00:00.833,0:00:06.331
Pewien czarnoskóry osiemnastolatek[br]wstąpił do lotnictwa USA

0:00:06.331,0:00:09.585
i trafił do bazy Mountain Home

0:00:09.585,0:00:12.472
oraz do jednostki policji powietrznej.

0:00:12.472,0:00:16.121
Moim pierwszym celem po przyjeździe

0:00:16.121,0:00:18.897
było znalezienie mieszkania,

0:00:18.897,0:00:22.717
żeby moja żona i córeczka Melanie

0:00:22.717,0:00:24.707
mogły zamieszkać ze mną w Idaho.

0:00:24.707,0:00:27.219
Od razu poszedłem do działu kadr

0:00:27.219,0:00:29.153
i ludzie w biurze powiedzieli:

0:00:29.153,0:00:34.319
"Bez trudu znajdziesz coś[br]w Mountain Home, Idaho.

0:00:34.319,0:00:37.869
Ludzie nas tu uwielbiają, bo wiedzą,

0:00:37.869,0:00:41.872
że jeśli lotnik wynajmuje mieszkanie,

0:00:41.872,0:00:44.235
to zawsze opłaci czynsz".

0:00:44.235,0:00:46.108
A to było bardzo ważne.

0:00:46.108,0:00:48.927
"Możesz zadzwonić[br]do osób z tej listy" - powiedzieli.

0:00:48.927,0:00:52.942
"Pomogą ci znaleźć[br]odpowiednie mieszkanie".

0:00:52.942,0:00:55.806
Dostałem listę i zadzwoniłem.

0:00:55.806,0:00:58.824
Odebrała jakaś kobieta; [br]powiedziałem jej, czego szukam.

0:00:58.824,0:01:01.126
"Wspaniale, że pan dzwoni" - odparła.

0:01:01.126,0:01:05.078
"Mamy cztery albo pięć wolnych mieszkań.

0:01:05.078,0:01:08.072
Chce pan dwu- czy trzypokojowe?".

0:01:08.072,0:01:10.125
Dodała: "Co będziemy gadać.

0:01:10.125,0:01:12.946
Niech pan przyjedzie[br]i wybierze sobie mieszkanie.

0:01:12.946,0:01:14.834
Podpiszemy umowę

0:01:14.834,0:01:18.741
i będzie mógł pan zaraz[br]wprowadzić się z rodziną".

0:01:18.741,0:01:22.070
Cały podekscytowany pojechałem do centrum.

0:01:22.070,0:01:23.666
Zapukałem do drzwi.

0:01:23.666,0:01:26.327
Otworzyła mi właścicielka.

0:01:26.327,0:01:29.261
Spojrzała na mnie i pyta: "Pan do kogo?".

0:01:29.261,0:01:33.102
"Dzwoniłem do pani w sprawie mieszkania.

0:01:33.102,0:01:35.516
Przyjechałem dokonać wyboru".

0:01:35.516,0:01:38.052
Odpowiedziała:[br]"Wie pan, bardzo mi przykro.

0:01:38.052,0:01:42.140
Mój mąż wynajął mieszkania, [br]nie mówiąc mi nic o tym".

0:01:42.140,0:01:47.075
"Wynajął wszystkie pięć w godzinę?".

0:01:47.075,0:01:49.070
Zamiast odpowiedzi powiedziała:

0:01:49.070,0:01:52.685
"Niech pan zostawi swój numer telefonu.

0:01:52.685,0:01:55.722
Jeśli coś się zwolni, zadzwonię".

0:01:55.722,0:01:59.004
Nie trzeba dodawać, [br]że nigdy nie zadzwoniła.

0:01:59.004,0:02:02.280
Nie otrzymałem także odpowiedzi

0:02:02.280,0:02:05.801
od innych ludzi na tej liście,[br]którzy mieli mieszkania.

0:02:05.801,0:02:08.092
Z poczuciem odrzucenia

0:02:08.092,0:02:11.978
wróciłem do bazy[br]i porozmawiałem z dowódcą.

0:02:11.978,0:02:14.244
Był to major McDow.

0:02:14.244,0:02:16.436
Powiedziałem: "Majorze, [br]potrzebuję pomocy".

0:02:16.436,0:02:19.111
Powiedziałem, co się stało, a on na to:

0:02:19.111,0:02:21.453
"James, chciałbym ci pomóc.

0:02:21.453,0:02:23.182
Ale znasz ten problem:

0:02:23.182,0:02:27.416
Oni wynajmują, komu chcą.

0:02:27.416,0:02:31.914
Poza tym mamy[br]świetne stosunki z miejscowymi

0:02:31.914,0:02:33.956
i naprawdę nie chcemy tego zniszczyć".

0:02:33.956,0:02:36.226
Powiedział: "To może zrób tak:

0:02:36.226,0:02:38.864
Niech rodzina zostanie w domu,

0:02:38.864,0:02:41.818
bo ty masz 30 dni urlopu.

0:02:41.818,0:02:43.213
Więc raz w roku

0:02:43.213,0:02:47.818
pojedziesz tam na miesiąc".

0:02:47.818,0:02:49.988
Wiadomo, że nie o to mi chodziło.

0:02:49.988,0:02:52.914
Wróciłem do kadr

0:02:52.914,0:02:54.414
i rozmawiam z urzędnikiem,

0:02:54.414,0:02:57.215
który mówi: "Jim, mam pomysł.

0:02:57.215,0:03:01.507
Jeden lotnik odchodzi i ma przyczepę.

0:03:01.507,0:03:03.343
Tutaj, w Mountain Home,

0:03:03.343,0:03:05.991
wszędzie są pola kempingowe.

0:03:05.991,0:03:09.534
Odkupisz jego przyczepę za dobrą cenę,

0:03:09.534,0:03:12.208
bo chce szybko wyjechać.

0:03:12.208,0:03:14.190
Problem z głowy,

0:03:14.190,0:03:16.342
rozwiązanie gotowe".

0:03:16.342,0:03:19.578
Szybko udałem się zobaczyć przyczepę.

0:03:19.578,0:03:21.422
Była mała,

0:03:21.422,0:03:23.032
ale w obecnej sytuacji

0:03:23.032,0:03:25.447
nie miałem innego wyboru.

0:03:25.447,0:03:27.008
Kupiłem ją.

0:03:27.008,0:03:30.279
Zapytałem, czy może tu zostać.

0:03:30.279,0:03:32.513
Byłoby idealnie,

0:03:32.513,0:03:34.682
nie musiałbym szukać innego kempingu.

0:03:34.682,0:03:38.536
Powiedział: "Sprawdzę z zarządem".

0:03:38.536,0:03:39.968
Wróciłem do bazy,

0:03:39.968,0:03:42.125
oddzwonił, że zarząd powiedział:

0:03:42.125,0:03:44.569
"Przyczepa nie może tu zostać,

0:03:44.569,0:03:48.133
obiecaliśmy to miejsce innym ludziom".

0:03:48.133,0:03:49.944
Zdziwiłem się,

0:03:49.944,0:03:52.515
były inne wolne miejsca,

0:03:52.515,0:03:56.202
a właśnie nasze było zarezerwowane.

0:03:56.202,0:03:57.504
Wobec tego...

0:03:57.504,0:04:01.571
"Nie martw się, Jim.[br]Jest wiele kempingów".

0:04:01.571,0:04:05.420
Przygotowałem listę[br]innych pól kempingowych.

0:04:05.420,0:04:07.490
Odwiedziłem każde z nich.

0:04:07.490,0:04:09.862
Wszędzie mi odmówiono tak samo,

0:04:09.862,0:04:14.221
jak podczas szukania mieszkania.

0:04:14.221,0:04:18.550
Do tego doszły komentarze.

0:04:18.550,0:04:22.753
Mówiąc, że nie ma wolnych miejsc,

0:04:22.753,0:04:27.008
ktoś powiedział: "Nie możemy ci wynająć,

0:04:27.008,0:04:31.188
mamy już jedną czarną rodzinę[br]na polu kempingowym".

0:04:31.188,0:04:35.224
"To nie przeze mnie, bo ja was lubię".

0:04:35.224,0:04:36.526
(Śmiech)

0:04:36.526,0:04:40.263
Też zacząłem się śmiać.

0:04:40.263,0:04:46.542
"Chodzi o to, że jeśli ty[br]się wprowadzisz, to inni odejdą.

0:04:46.542,0:04:49.725
Nie mogę sobie na to pozwolić".

0:04:49.725,0:04:52.052
Powiedział: "Nie mogę ci wynająć".

0:04:52.052,0:04:54.603
Pomimo tego nie poddałem się.

0:04:54.603,0:04:55.933
Szukałem dalej.

0:04:55.933,0:05:00.233
Szukałem po drugiej stronie Mountain Home,

0:05:00.233,0:05:02.327
gdzie było małe pole kempingowe.

0:05:02.327,0:05:04.414
Naprawdę małe.

0:05:04.414,0:05:06.462
Nie było tam asfaltu na drogach,

0:05:06.462,0:05:08.470
betonowych płyt,

0:05:08.470,0:05:10.019
ogrodzenia,

0:05:10.019,0:05:13.111
żeby wyznaczyć swoje miejsce.

0:05:13.111,0:05:14.923
Nie było pralni.

0:05:14.923,0:05:17.116
Ale wtedy zrozumiałem,

0:05:17.116,0:05:19.398
że nie mam innego wyjścia.

0:05:19.398,0:05:22.854
Zadzwoniłem do żony.[br]Powiedziałem: "Damy radę".

0:05:22.854,0:05:24.399
Wprowadziliśmy się.

0:05:24.399,0:05:28.117
Mieliśmy tam dom.

0:05:28.117,0:05:31.308
W końcu wszystko się ułożyło.

0:05:32.758,0:05:38.236
Cztery lata później przenieśli mnie[br]z Mountain Home w Idaho

0:05:38.236,0:05:41.270
do Goose Bay na Labradorze,

0:05:41.270,0:05:45.180
Nie będę o tym mówił.[br]Kolejne świetne miejsce. (Śmiech)

0:05:45.180,0:05:49.888
Musiałem przenieść rodzinę [br]z Mountain Home w Idaho

0:05:49.888,0:05:51.639
do Sharon w Pensylwanii.

0:05:51.639,0:05:55.169
Nie było to trudne,[br]gdyż mieliśmy nowe auto.

0:05:55.169,0:05:57.569
Moja matka obiecała przylecieć,

0:05:57.569,0:06:01.951
żeby pomóc przy dzieciach w podróży.

0:06:01.951,0:06:05.881
Wraz z Alice przygotowały [br]dużo jedzenia na podróż.

0:06:05.881,0:06:08.964
Tego ranka wyruszyliśmy o 5 rano.

0:06:08.964,0:06:12.110
Wspaniała podróż,[br]miły czas, dobra rozmowa.

0:06:12.110,0:06:15.944
O wpół do szóstej, siódmej,[br]poczuliśmy zmęczenie.

0:06:15.944,0:06:18.783
Pomyśleliśmy: "Zatrzymajmy się w motelu,

0:06:18.783,0:06:21.164
a rano wcześnie wyruszymy".

0:06:21.164,0:06:24.544
Widzieliśmy szereg moteli przy drodze

0:06:24.544,0:06:28.021
i jeden z wielkim, migającym neonem:

0:06:28.021,0:06:30.325
"Pokoje, Pokoje, Pokoje".

0:06:30.325,0:06:31.622
Pojechaliśmy tam.

0:06:31.622,0:06:33.807
Rodzina była na parkingu, poszedłem sam.

0:06:33.807,0:06:35.134
Gdy wszedłem,

0:06:35.134,0:06:38.311
recepcjonistka kończyła kogoś obsługiwać,

0:06:38.311,0:06:40.400
jacyś ludzie weszli za mną.

0:06:40.400,0:06:42.133
Podszedłem do niej,

0:06:42.133,0:06:44.296
a ona zapytała: "W czym mogę pomóc?".

0:06:44.296,0:06:47.556
"Chciałbym pokój na jedną noc".

0:06:47.556,0:06:52.058
"Przykro mi, właśnie wynajęłam ostatni.

0:06:52.058,0:06:54.704
Do rana jesteśmy pełni.

0:06:54.704,0:06:58.685
Jeśli pojedziesz dalej około [br]godziny, 45 minut stąd,

0:06:58.685,0:07:01.030
jest tam następne pole kempingowe".

0:07:01.030,0:07:04.811
"Ale znak 'Pokoje' dalej się świeci".

0:07:04.811,0:07:06.287
Powiedziała: "Zapomniałam".

0:07:06.287,0:07:08.663
Wyłączyła go.

0:07:08.663,0:07:10.904
Spojrzała na mnie, a ja na nią.

0:07:10.904,0:07:12.662
Byli tam też inni ludzie.

0:07:12.662,0:07:15.068
Popatrzyła na nich,[br]nikt nic nie powiedział.

0:07:15.068,0:07:18.424
Zrozumiałem, o co chodzi i wyszedłem.

0:07:18.424,0:07:22.574
Opowiedziałem o tym mamie,[br]żonie i Melanie, dodając:

0:07:22.574,0:07:26.370
"Wygląda na to, że musimy jechać dalej,

0:07:26.370,0:07:28.726
żeby się gdzieś dziś przespać".

0:07:28.726,0:07:30.899
Więc pojechaliśmy,

0:07:30.899,0:07:34.421
ale zanim odjechaliśmy z parkingu,

0:07:34.421,0:07:35.914
zgadnijcie, co się stało?

0:07:35.914,0:07:37.733
Znak znowu się zapalił.

0:07:37.733,0:07:40.593
"Pokoje, Pokoje, Pokoje".

0:07:40.593,0:07:42.979
Znaleźliśmy dobre miejsce.

0:07:42.979,0:07:47.715
Nie to, co chcieliśmy,[br]ale było bezpieczne i czyste.

0:07:47.715,0:07:50.537
No i bardzo dobrze się nam spało.

0:07:50.537,0:07:52.356
Chodzi o to,

0:07:52.356,0:07:55.468
że wszędzie traktowano nas podobnie,

0:07:55.468,0:07:58.650
od Idaho aż do Pensylwanii,

0:07:58.650,0:08:02.951
nie chciano nas w hotelach,[br]motelach i restauracjach.

0:08:02.951,0:08:05.151
Ale dotarliśmy do Pensylwanii.

0:08:05.151,0:08:09.711
Rodzina zadomowiła się.[br]Wszyscy ucieszyli się na widok dzieci.

0:08:09.711,0:08:14.286
Poleciałem do Goose Bay na Labradorze,

0:08:14.286,0:08:15.947
ale to już inna historia.

0:08:15.947,0:08:17.254
(Śmiech)

0:08:18.234,0:08:22.657
53 lata później

0:08:22.657,0:08:27.086
mam dziewięcioro wnuków[br]i dwóch prawnuków.

0:08:27.086,0:08:29.863
Pięciu wnuków to chłopcy.

0:08:29.863,0:08:35.076
Jeden ma magistra, doktorat, licencjat, [br]inny jest w szkole medycznej.

0:08:35.076,0:08:37.690
Dwóch trenduje.

0:08:37.690,0:08:40.455
Prawie im się to udało. (Śmiech)

0:08:40.455,0:08:43.555
Jeden uczy się w koledżu już osiem lat.

0:08:43.555,0:08:44.975
(Śmiech)

0:08:44.975,0:08:48.346
Jeszcze nie ma dyplomu, [br]ale chce zostać komikiem.

0:08:48.346,0:08:51.464
Niech lepiej studiuje.

0:08:51.464,0:08:52.994
Nigdy nic nie wiadomo.

0:08:52.994,0:08:56.894
To, że jest śmieszny w domu[br]nie znaczy, że jest komikiem.

0:08:56.894,0:08:58.646
(Śmiech)

0:08:58.646,0:09:01.078
Chodzi o to, że to dobre dzieci,

0:09:01.078,0:09:05.338
zero narkotyków,[br]nastoletnich ciąży, przestępstw.

0:09:05.338,0:09:07.896
Tyle tytułem wprowadzenia.

0:09:07.896,0:09:10.117
Siedziałem raz i oglądałem telewizję,

0:09:10.117,0:09:14.670
gdzie mówili o Ferguson[br]i całym tym zamieszaniu.

0:09:14.670,0:09:20.141
Nagle jeden komentator powiedział:

0:09:20.141,0:09:22.939
"W ciągu trzech ostatnich miesięcy

0:09:22.939,0:09:26.808
ośmioro nieuzbrojonych Afroamerykanów

0:09:26.808,0:09:34.357
zostało zabitych przez policję[br]lub białych mieszkańców.

0:09:34.777,0:09:37.495
Wtedy nagle coś sobie uzmysłowiłem.

0:09:37.495,0:09:41.487
Co to ma znaczyć? To jakieś szaleństwo.

0:09:41.487,0:09:46.625
Jak bardzo trzeba nienawidzić,[br]żeby zrobić coś takiego?

0:09:46.625,0:09:49.073
Wtedy zadzwonił jeden z wnuków.

0:09:49.073,0:09:52.312
Powiedział: "Dziadku,[br]słyszałeś, co się stało?".

0:09:52.312,0:09:53.770
Odparłem: "Tak, słyszałem".

0:09:53.770,0:09:55.524
"Jestem tak zdezorientowany.

0:09:55.524,0:09:59.044
Żyjemy zwyczajnie, ale wychodzi na to,

0:09:59.044,0:10:04.494
że jazda samochodem, chodzenie i mówienie[br]jest dla czarnych niebezpieczne.

0:10:04.494,0:10:09.373
Co możemy zrobić?[br]Robimy wszystko, co nam kazałeś.

0:10:09.373,0:10:11.163
Kiedy zatrzymuje nas policja,

0:10:11.163,0:10:15.140
kładziemy ręce na kierownicy[br]na godzinie dwunastej.

0:10:15.140,0:10:17.767
Jeśli pytają o dowód osobisty,

0:10:17.767,0:10:23.675
mówimy: "Powoli sięgam[br]do schowka, żeby go wyciągnąć".

0:10:23.675,0:10:26.440
Kiedy wyciągają nas[br]z samochodu na przeszukanie,

0:10:26.440,0:10:28.589
kiedy leżymy na ziemii,

0:10:28.589,0:10:30.731
kiedy przeszukują bagażnik,

0:10:30.731,0:10:34.991
nie protestujemy, nie pyskujemy,[br]bo powiedziałeś nam:

0:10:34.991,0:10:37.030
"Nie kwestionuj policji.

0:10:37.030,0:10:40.638
Jak skończą, zadzwoń,[br]a wtedy zakwestionujemy".

0:10:40.638,0:10:43.370
Mówił: "To mnie nurtuje:

0:10:43.370,0:10:46.988
Mam białych kumpli.

0:10:46.988,0:10:50.225
Kiedy słyszą o czymś takim, mówią:

0:10:50.225,0:10:52.413
Dlaczego na to pozwalasz?

0:10:52.413,0:10:55.392
Musisz protestować, musisz kwestionować.

0:10:55.392,0:10:58.154
Musisz zapytać o ich papiery".

0:10:58.154,0:11:00.761
Nauczyłem chłopców takiej odpowiedzi:

0:11:00.761,0:11:03.987
"Wiemy, że ty tak możesz,[br]ale nie rób tego,

0:11:03.987,0:11:06.026
kiedy jesteśmy z wami w samochodzie,

0:11:06.026,0:11:09.813
bo konsekwencje dla ciebie[br]będą zdecydowanie inne,

0:11:09.813,0:11:11.862
niż dla nas".

0:11:11.862,0:11:14.750
Co, jako dziadek, mam powiedzieć wnukom?

0:11:14.750,0:11:18.706
Jak zapewnić im bezpieczeństwo?[br]Jak utrzymać ich przy życiu?

0:11:18.706,0:11:21.227
Rezultat jest taki, że na pytanie:

0:11:21.227,0:11:23.908
"Jim, jesteś zły?"

0:11:25.498,0:11:28.619
moja odpowiedź brzmi:

0:11:28.619,0:11:34.065
"Nie mogę sobie pozwolić na złość.

0:11:34.065,0:11:39.075
Znam też konsekwencje wściekłości".

0:11:39.075,0:11:41.168
Jedyną rzeczą, którą mogę zrobić,

0:11:41.168,0:11:47.456
jest wykorzystanie zbiorowego intelektu,[br]mojej energii, pomysłów i doświadczeń

0:11:47.456,0:11:51.445
i skoncentrowanie się[br]na ciągłym kwestionowaniu

0:11:51.445,0:11:54.326
wszelkich objawów rasizmu.

0:11:54.326,0:11:57.059
Najpierw muszę więc kształcić,

0:11:57.059,0:12:00.327
następnie muszę ujawnić rasizm,

0:12:00.327,0:12:03.727
a ostatecznie zrobić to, co w mojej mocy,

0:12:03.727,0:12:10.864
żeby wyeliminować rasizm[br]jeszcze za życia za wszelką cenę.

0:12:10.864,0:12:13.290
Po drugie robię tak:

0:12:13.290,0:12:16.976
chcę zaapelować do Amerykanów.

0:12:16.976,0:12:21.420
Chcę zaapelować do ich[br]człowieczeństwa i godności,

0:12:21.420,0:12:25.887
dumy obywatelskiej i własności,

0:12:25.887,0:12:33.952
żeby nie reagowali na ohydne[br]zbrodnie w szkodliwy sposób.

0:12:33.952,0:12:40.061
Apeluję, aby w zamian[br]podnieśli poziom wiedzy społecznej,

0:12:40.061,0:12:44.465
społecznej świadomości i wrażliwości.

0:12:44.465,0:12:48.484
Apeluję, byśmy się spotkali,[br]zaczęli działać razem,

0:12:48.484,0:12:55.552
pokazali, że jesteśmy przeciw[br]i kwestionujemy każdy rodzaj szaleństwa,

0:12:55.552,0:13:02.753
każdy rodzaj szaleństwa,[br]które pozwala zabijać bezbronnych ludzi,

0:13:02.753,0:13:05.335
niezależnie od ich pochodzenia,

0:13:05.335,0:13:07.438
niezależnie od ich rasy,

0:13:07.438,0:13:09.925
niezależnie od tego, skąd są.

0:13:09.925,0:13:12.924
Musimy to kwestionować, bo to bez sensu.

0:13:13.185,0:13:17.014
Możemy to zrobić tylko dzięki współpracy.

0:13:17.014,0:13:20.914
Trzeba, żeby biali,[br]czarni, Azjaci i Latynosi

0:13:20.914,0:13:22.614
wyszli z cienia i powiedzieli:

0:13:22.614,0:13:27.064
"Nie będziemy już[br]akceptować takiego zachowania".

0:13:28.065,0:13:29.635
Na tym kończę i dziękuję.

0:13:29.635,0:13:33.635
(Brawa)