WEBVTT

00:00:06.758 --> 00:00:09.918
«Մեկը պետք է զրպարտած լիներ Յոզեֆ Կ֊ին,

00:00:09.918 --> 00:00:14.791
քանի որ նա՝ առանց որևէ վատ
բան արած լինելու, ձերբակալվեց մի առավոտ»։

00:00:14.791 --> 00:00:16.756
Այսպես է սկսվում «Դատավարությունը»՝

00:00:16.756 --> 00:00:20.754
Ֆրանց Կաֆկայի հեղինակած
հայտնի վեպերից մեկը:

00:00:20.754 --> 00:00:23.934
Կ-ին՝ գլխավոր հերոսին, 
հանկարծակի ձերբակալում են

00:00:23.934 --> 00:00:26.477
և ստիպում մասնակցել խելագարեցնող
դատական գործընթացի,

00:00:26.477 --> 00:00:28.635
որի ընթացքում ոչ իր ձերբակալման պատճառը,

00:00:28.635 --> 00:00:33.061
ոչ էլ դատական վարույթների էությունը
նրան հայտնի չեն:

00:00:33.168 --> 00:00:37.197
Այս տեսակի սյուժեն այնքան
բնորոշ է Կաֆկայի ստեղծագործությանը,

00:00:37.197 --> 00:00:39.787
որ լեզվաբանները նոր եզրույթ են կորզել:

00:00:39.787 --> 00:00:44.954
«Կաֆկաեսքը» մուտք է գործել բառապաշար՝ 
նկարագրելու անիմաստ, խրթին

00:00:44.954 --> 00:00:47.663
և նյարդայնացնող իրողությունները,

00:00:47.663 --> 00:00:51.955
օրինակ, անծայր թղթաբանության 
մեջ գլուխը կորցնելը:

00:00:51.955 --> 00:00:55.191
Արդյո՞ք խրթին թղթաբանություն 
լրացնելու համար հերթ կանգնելը

00:00:55.191 --> 00:00:58.441
մարմնավորում է Կաֆկայի
ստեղծագործության ամբողջ հարստությունը:

00:00:58.441 --> 00:01:03.262
Ամենօրյա օգտագործումից դուրս,
ի՞նչ է նշանակում «կաֆկաեսք»:

00:01:03.262 --> 00:01:08.159
Ֆրանց Կաֆկայի երկերը առնչվում են, 
իրականում, ժամանակակից բյուրոկրատիայի

00:01:08.159 --> 00:01:10.131
բազմաթիվ առօրեական և աբսուրդ կողմերի հետ,

00:01:10.131 --> 00:01:14.390
որոնք հիմնվում են մասամբ իր մասնագիրության
վրա որպես ապահովագրական գործավար

00:01:14.390 --> 00:01:16.960
20-րդ դարի սկզբերի Պրահայում:

00:01:16.960 --> 00:01:19.382
Նրա հերոսներից շատերը 
գրասենյակային աշխատողներ են,

00:01:19.382 --> 00:01:22.098
ովքեր ջանքեր չեն խնայում դուրս գալ
խոչընդոտների ցանցից

00:01:22.098 --> 00:01:24.546
իրենց նպատակներին հասնելու համար.

00:01:24.546 --> 00:01:29.194
հաճախ ամբողջ չարչարանքը
դառնում է այնքան խճճող և անիմաստ,

00:01:29.194 --> 00:01:33.326
որ հաջողության հույսը մարում է:

00:01:33.326 --> 00:01:35.700
Օրինակ, «Պոսեյդոն» կարճ պատմվածքում,

00:01:35.700 --> 00:01:40.056
հին հունական աստվածը գործակատար է, 
ով այնքան է թաղվել թղթաբանության մեջ,

00:01:40.056 --> 00:01:43.075
որ չի հասցրել ուսումնասիրել 
իր իսկ ջրային թագավորությունը:

00:01:43.075 --> 00:01:44.292
Այստեղ կարևորն այն է,

00:01:44.292 --> 00:01:47.532
որ անգամ աստվածները չեն կարող հաղթահարել
այդ ծավալի թղթաբանությունը,

00:01:47.532 --> 00:01:50.201
որը ենթադրում է յուրաքանչյուր
ժամանակակից գործատու:

00:01:50.201 --> 00:01:52.352
Սակայն, սրա պատճառը հայտնի է:

00:01:52.352 --> 00:01:55.108
Նա չի ցանկանում 
աշխատանքը ուրիշին հանձնարարել,

00:01:55.108 --> 00:01:59.079
քանի որ այս գործին 
համապատասխան ոչ մեկը չկա:

00:01:59.079 --> 00:02:03.230
Կաֆկայի Պոսեյդոնը իր իսկ
ինքնասիրության զոհն է:

00:02:03.230 --> 00:02:05.570
Պատմվածքում առկա են «կաֆկաեսք» սյուժետի

00:02:05.570 --> 00:02:09.105
բոլոր անհրաժեշտ բաղադրիչները:

00:02:09.105 --> 00:02:11.692
Այն ոչ միայն ներառում է 
թղթաբանության աբսուրդը,

00:02:11.692 --> 00:02:16.288
այլ նաև Կաֆկայի 
ստեղծագործությանը հատուկ

00:02:16.288 --> 00:02:18.620
հերոսի շրջապտույտ կատարող 
արձագանքի հեգնանքը:

00:02:18.620 --> 00:02:20.103
Նրա տրագիկոմիկ պատմվածքները

00:02:20.103 --> 00:02:23.843
ներկայանում են որպես ժամանակակից 
արդյունաբերական աշխարհի դյուցազներգություն

00:02:23.843 --> 00:02:27.417
օգտագործելով ցնորային տրամաբանությունը, 
որ բացահայտեն հարաբերությունները

00:02:27.417 --> 00:02:32.118
բռնապետական իշխանության համակարգերի 
և դրանց մեջ խճճված անձանց միջև:

00:02:32.118 --> 00:02:37.681
Մեկ այլ օրինակ՝ Կաֆկայի ամենահայտնի ստեղ-
ծագործությունը՝ «Կերպարանափոխությունը»:

00:02:37.681 --> 00:02:40.942
Երբ Գրեգոր Զամզան մի առավոտ արթնացավ,

00:02:40.942 --> 00:02:42.949
նա կերպարանափոխվել էր մի մեծ ուտիճի.

00:02:42.949 --> 00:02:48.041
այս իրավիճակում նա ամենից շատ անհան-
գըստանում էր աշխատանքի ժամանակին հասնել:

00:02:48.041 --> 00:02:49.823
Իհարկե, սա անհնար է:

00:02:49.823 --> 00:02:55.119
Կաֆկային ոգեշնչել են ոչ միայն 
աշխատատեղի բռնապետական կարգերը:

00:02:55.119 --> 00:02:57.601
Իր որոշ հերոսների տառապանքը ներանձնային է:

00:02:57.601 --> 00:03:01.117
«Սովի արտիստը» պատմվածքում ներկայացված է
կրկեսի դերակատար,

00:03:01.117 --> 00:03:05.320
ում աշխատանքը կապված է երկարատև 
պաս պահելու հետ:

00:03:05.320 --> 00:03:09.389
Նա անհանգստացած է, քանի որ կրկեսի տերը 
արգելել է 40 օրից ավել պաս պահել՝

00:03:09.389 --> 00:03:13.035
հավատալով, որ սա հետ է պահում 
իրեն իր արվեստում բարձունքների հասնելուց:

00:03:13.035 --> 00:03:15.577
Սակայն, երբ նա դադարում է
ժողովրդականություն վայելել,

00:03:15.577 --> 00:03:19.103
նրան թույլ են տալիս սովից մահանալ:

00:03:19.103 --> 00:03:22.440
Նա անանուն մահով է մեռնում,

00:03:22.440 --> 00:03:25.975
խոստովանելով, որ իր արվեստը
միայն խաբեություն է եղել:

00:03:25.975 --> 00:03:28.132
Նա ոչ թե կամքի ուժով էր պաս պահում,

00:03:28.132 --> 00:03:31.725
այլ քանի որ իր սիրած 
ուտելիքը դեռ չէր գտել:

00:03:31.725 --> 00:03:33.362
Անգամ «Դատավարության» մեջ,

00:03:33.362 --> 00:03:35.887
որը, կարծես, միայն թղթաբանության
վրա է կետրոնանում,

00:03:35.887 --> 00:03:40.974
անորոշ օրենքները և ապշեցնող վարույթները
արտահայտում են ավելի մեծ չարիք.

00:03:40.974 --> 00:03:44.913
Իրավական համակարգի ուժն անգամ 
թվացյալ իշխանավորների կողմից

00:03:44.913 --> 00:03:48.359
անկառավարելի է թվում:

00:03:48.359 --> 00:03:50.798
Այս համակարգը չի ծառայում արդարությանը,

00:03:50.798 --> 00:03:54.608
նրա միակ գործառույթը անդադար աշխատանքն է:

00:03:54.608 --> 00:03:56.484
Քաղաքական մեկնաբան Հաննա Արենդտը

00:03:56.484 --> 00:03:58.620
Կաֆկայի մահից տարիներ անց

00:03:58.620 --> 00:04:01.854
այն կանվաներ «առանց
բռանկալի բռնապետություն»:

00:04:01.854 --> 00:04:05.104
Այնուամենայնիվ, Կաֆկայի
ստեղծագործությունների հուսալքությանը

00:04:05.104 --> 00:04:06.851
ուղեկցում է հումորը,

00:04:06.851 --> 00:04:11.110
որը հիմնվում է նկարագրված իրադրությունների
անիմաստ տրամաբանության վրա:

00:04:11.110 --> 00:04:15.855
Մի կողմից, ժամանակակից աշխարհում հեշտ է 
նշմարել «կաֆկաեսք» երևույթները:

00:04:15.855 --> 00:04:20.949
Մենք վստահում ենք կառավարական
չափազանց խճճված համակարգերին,

00:04:20.949 --> 00:04:24.973
որոնք ապահովում են մեր կյանքի բոլոր 
ոլորտներում առաջ եկող հետևանքները:

00:04:24.973 --> 00:04:28.941
Մեր յուրաքանչյուր բառ դատապարտվում է 
անտեսանելի մարդկանց կողմից,

00:04:28.941 --> 00:04:32.096
ըստ մեզ անտեղյակ օրենքների:

00:04:32.096 --> 00:04:36.787
Մյուս կողմից, կետրոնանալով աբսուրդի վրա`

00:04:36.787 --> 00:04:40.596
Կաֆկան արտացոլում է մեր արատները:

00:04:40.596 --> 00:04:45.603
Այսպիսով, նա հիշեցնում է, 
որ մեր աշխարհը կերտողը մենք ենք

00:04:45.603 --> 00:04:47.945
և ունենք ներուժ՝
աշխարհը լավը դարձնելու: