WEBVTT

00:00:06.758 --> 00:00:09.918
«Κάποιος πρέπει 
να είχε διαβάλει τον Γιόζεφ Κ.

00:00:09.918 --> 00:00:14.061
γιατί ένα πρωινό, δίχως να έχει κάνει
τίποτα κακό, ήρθαν και τον συνέλαβαν».

00:00:14.851 --> 00:00:16.756
Κι έτσι αρχίζει «Η Δίκη»,

00:00:16.756 --> 00:00:20.264
ένα από τα πιο γνωστά μυθιστορήματα
του συγγραφέα Φραντς Κάφκα.

00:00:20.754 --> 00:00:24.084
Ο Κ, ο πρωταγωνιστής,
συλλαμβάνεται απρόσμενα

00:00:24.084 --> 00:00:26.687
και αναγκάζεται να υποστεί
μια συγκεχυμένη κατάσταση

00:00:26.687 --> 00:00:28.935
κατά την οποία
ούτε η αιτία της σύλληψής του,

00:00:28.935 --> 00:00:31.011
ούτε η δικαστική διαδικασία

00:00:31.011 --> 00:00:32.538
δεν του διευκρινίζονται.

00:00:32.978 --> 00:00:37.197
Αυτού του είδους τα σενάρια θεωρούνται
τόσο χαρακτηριστικά του έργου του Κάφκα,

00:00:37.197 --> 00:00:39.687
που οι μελετητές επινόησαν
μια καινούρια ονομασία.

00:00:40.017 --> 00:00:42.927
Το «καφκικό» έχει εισέλθει
στην καθομιλουμένη

00:00:42.927 --> 00:00:46.814
για να περιγράψει αδικαιολόγητα
περίπλοκες και μάταιες εμπειρίες,

00:00:47.473 --> 00:00:51.135
όπως όταν αναγκάζεσαι να περιπλανηθείς
σε λαβυρίνθους της γραφειοκρατίας.

00:00:51.665 --> 00:00:55.231
Αλλά το να στέκεσαι σε μια σειρά
για να συμπληρώσεις περίπλοκα έγγραφα

00:00:55.231 --> 00:00:57.981
όντως αποδίδει πλήρως 
τον πλούτο του οράματος του Κάφκα;

00:00:58.261 --> 00:01:02.232
Πέρα από την συνήθη χρήση της λέξης,
τι κάνει κάτι καφκικό;

00:01:02.992 --> 00:01:06.089
Οι ιστορίες του Φραντς Κάφκα
όντως σχετίζονται

00:01:06.089 --> 00:01:09.941
με πολλές πληκτικές και παράλογες πτυχές
της σύγχρονης γραφειοκρατείας,

00:01:10.001 --> 00:01:12.220
εμπνευσμένες, εν μέρει, 
από την εμπειρία του

00:01:12.230 --> 00:01:16.450
ως ασφαλιστικός υπάλληλος
στην Πράγα των αρχών του 20ου αιώνα.

00:01:16.730 --> 00:01:19.442
Πολλοί από τους πρωταγωνιστές του
είναι υπάλληλοι γραφείου

00:01:19.442 --> 00:01:22.198
αναγκασμένοι να παλεύουν
με μια πληθώρα εμποδίων

00:01:22.198 --> 00:01:24.196
για να πετύχουν τους στόχους τους.

00:01:24.396 --> 00:01:29.194
Και συχνά, η όλη δοκιμασία αποδεικνύεται
τόσο αποπροσανατολιστική και παράλογη

00:01:29.194 --> 00:01:32.426
που η επιτυχία καθίσταται άσκοπη εξ αρχής.

00:01:33.166 --> 00:01:35.700
Για παράδειγμα, στο διήγημα «Ποσειδώνας»,

00:01:35.700 --> 00:01:40.056
ο αρχαίος Έλληνας θεός είναι ένα στέλεχος
τόσο πλημμυρισμένoς με έγγραφα

00:01:40.056 --> 00:01:43.655
που ποτέ του δεν είχε χρόνο να εξερευνήσει
την υποβρύχια επικράτειά του.

00:01:43.885 --> 00:01:47.472
Το αστείο είναι πως ούτε ένας θεός
μπορεί να διαχειριστεί τόσα πολλά έγγραφα

00:01:47.472 --> 00:01:49.751
που απαιτούνται
από το σύγχρονο εργασιακό χώρο.

00:01:50.061 --> 00:01:52.172
Αλλά είναι προφανής
ο λόγος που είναι έτσι.

00:01:52.352 --> 00:01:55.288
Είναι απρόθυμος να αναθέσει
μέρος της δουλειάς σε άλλους


00:01:55.288 --> 00:01:58.489
γιατί τους θεωρεί όλους
ανάξιους του έργου.

00:01:58.919 --> 00:02:02.450
Ο Ποσειδώνας του Κάφκα
είναι ένας δέσμιος του εγωισμού του.

00:02:03.230 --> 00:02:05.570
Αυτή η απλή ιστορία
περιέχει όλα τα στοιχεία

00:02:05.570 --> 00:02:08.255
που κάνουν το σενάριό της
πραγματικά καφκικό.

00:02:08.995 --> 00:02:11.702
Δεν είναι μόνο το παράλογο
της γραφειοκρατίας

00:02:11.702 --> 00:02:16.098
αλλά και η ειρωνεία της κυκλικής λογικής
του πρωταγωνιστή σε αντίδραση αυτού,

00:02:16.098 --> 00:02:18.190
που είναι συμβολικό της γραφής του Κάφκα.

00:02:18.810 --> 00:02:20.773
Οι κωμικοτραγικές ιστορίες του δρουν

00:02:20.773 --> 00:02:24.233
ως μια μορφή μυθολογίας
της σύγχρονης βιομηχανικής εποχής,

00:02:24.233 --> 00:02:27.507
xρησιμοποιώντας τη λογική των ονείρων
για να εξερευνήσει τις σχέσεις

00:02:27.507 --> 00:02:32.128
μεταξύ των συστημάτων αυθαίρετης εξουσίας
και των ατόμων που παγιδεύονται σε αυτά.

00:02:33.008 --> 00:02:36.631
Πάρτε, για παράδειγμα, το πιο γνωστό
διήγημα του Κάφκα, τη «Μεταμόρφωση».

00:02:37.011 --> 00:02:39.402
Όταν ο Γκρέγκορ Σάμσα ξυπνάει ένα πρωί

00:02:39.402 --> 00:02:42.539
και βρίσκει τον εαυτό του
μεταμορφωμένο σε ένα γιγάντιο έντομο,

00:02:42.539 --> 00:02:45.621
η μεγαλύτερή του ανησυχία
είναι ότι θα εργάζεται στην ώρα του.

00:02:46.021 --> 00:02:48.683
Βέβαια, αυτό αποδεικνύεται αδύνατο.

00:02:49.823 --> 00:02:52.769
Δεν ήταν μόνο η αυταρχικότητα
του εργασιακού χώρου


00:02:52.769 --> 00:02:54.029
που ενέπνευσε τον Κάφκα.

00:02:54.319 --> 00:02:57.341
Μερικές από τις δυσκολίες
των πρωταγωνιστών έρχονται εκ των έσω.

00:02:57.601 --> 00:02:59.387
Το διήγημα «Ο Καλλιτέχνης της Πείνας»

00:02:59.387 --> 00:03:04.570
δείχνει έναν περφόρμερ τσίρκου, του οποίου
η παράσταση είναι εκτεταμένες νηστείες.

00:03:05.560 --> 00:03:09.289
Αναστατώνεται γιατί ο επικεφαλής
του τσίρκου τον περιορίζει στις 40 ημέρες,

00:03:09.289 --> 00:03:10.949
πιστεύοντας ότι αυτό τον εμποδίζει


00:03:10.949 --> 00:03:13.245
από το να επιτύχει
το μεγαλείο της τέχνης του.

00:03:13.285 --> 00:03:15.577
Αλλά όταν η παράστασή του
χάνει δημοτικότητα,

00:03:15.577 --> 00:03:18.623
τον αφήνουν να λιμοκτονήσει μέχρι θανάτου.

00:03:19.103 --> 00:03:22.440
Η ανατροπή έρχεται όταν πεθαίνει ανώνυμος,

00:03:22.440 --> 00:03:25.595
παραδεχόμενος με θλίψη
ότι η τέχνη του ήταν πάντα μια απάτη.

00:03:25.975 --> 00:03:28.132
Δε νήστευε λόγω της δύναμης της θέλησης,

00:03:28.132 --> 00:03:31.415
αλλά, απλώς, γιατί δε βρήκε ποτέ
κάποιο φαγητό που να του άρεσε.

00:03:31.925 --> 00:03:33.252
Ακόμη και στη «Δίκη»,

00:03:33.252 --> 00:03:36.047
η οποία φαίνεται να επικεντρώνεται
άμεσα στη γραφειοκρατία,

00:03:36.057 --> 00:03:40.834
οι ασαφείς νόμοι και οι συγκεχυμένες
διαδικασίες δείχνουν κάτι πιο μοχθηρό:

00:03:40.924 --> 00:03:44.853
η φρικτή δυναμική του νομικού συστήματος
αποδεικνύεται ασταμάτητη,

00:03:44.853 --> 00:03:47.739
ακόμα και για θεωρητικά
ισχυρούς αξιωματούχους.

00:03:48.129 --> 00:03:50.758
Αυτό είναι ένα σύστημα
που δεν εξυπηρετεί τη δικαιοσύνη,

00:03:50.758 --> 00:03:54.088
αλλά του οποίου η μόνη λειτουργία
είναι να διαιωνίζεται.

00:03:54.278 --> 00:03:56.624
Είναι αυτό που η πολιτική
επιστήμονας Χάνα Άρεντ,

00:03:56.624 --> 00:03:58.860
γράφοντας χρόνια μετά το θάνατο του Κάφκα,

00:03:58.860 --> 00:04:01.184
θα αποκαλούσε «τυραννία χωρίς τύραννο».

00:04:01.984 --> 00:04:05.104
Ωστόσο, τις θλιβερές ιστορίες του Κάφκα

00:04:05.104 --> 00:04:07.071
συνοδεύει πάρα πολύ χιούμορ

00:04:07.071 --> 00:04:10.460
μέσα από την παράλογη λογική
των καταστάσεων που περιγράφονται.

00:04:11.250 --> 00:04:15.645
Έτσι από τη μια, είναι εύκολο να δούμε
το καφκικό στοιχείο του σημερινού κόσμου.

00:04:16.715 --> 00:04:20.949
Βασιζόμαστε σε όλο και πιο περίπλοκα
συστήματα διοίκησης

00:04:20.949 --> 00:04:24.973
που έχουν πραγματικές συνέπειες
σε κάθε πτυχή της ζωής μας.

00:04:25.473 --> 00:04:28.941
Και βρίσκουμε κάθε λέξη μας να κρίνεται
από ανθρώπους που δε βλέπουμε

00:04:28.941 --> 00:04:31.496
βάσει κανόνων που δε γνωρίζουμε.

00:04:33.046 --> 00:04:36.787
Από την άλλη, με το να ρυθμίζει
την προσοχή μας προς το παράλογο,

00:04:36.787 --> 00:04:40.246
ο Κάφκα αντικατοπτρίζει επίσης
τις αδυναμίες μας πίσω σε εμάς.

00:04:40.856 --> 00:04:43.739
Έτσι, μας υπενθυμίζει
ότι ο κόσμος που ζούμε

00:04:43.739 --> 00:04:45.849
είναι αυτός που εμείς φτιάχνουμε

00:04:45.849 --> 00:04:48.479
και έχουμε την δύναμη
να τον αλλάξουμε προς το καλύτερο.