WEBVTT

00:00:17.025 --> 00:00:19.574
Šta nas održava zdravim i srećnim

00:00:19.574 --> 00:00:21.469
kako prolazimo kroz život?

00:00:22.129 --> 00:00:24.674
Ukoliko biste ulagali danas

00:00:25.044 --> 00:00:26.981
u najbolju verziju sebe u budućnosti,

00:00:26.991 --> 00:00:29.994
gde biste uložili svoje vreme i energiju?

00:00:31.654 --> 00:00:33.774
Razni nam se odgovri nude.

00:00:34.324 --> 00:00:38.160
Bombardovani smo prizorima
onoga što je najvažnije u životu.

00:00:39.530 --> 00:00:42.691
Mediji su puni priča o bogatim ljudima

00:00:43.147 --> 00:00:45.712
i poznatim
i o podizanju poslovnog carstva.

00:00:47.382 --> 00:00:49.330
A mi verujemo tim pričama.

00:00:50.000 --> 00:00:52.773
Nedavno je na milenijumskoj generaciji
urađena anketa,

00:00:52.783 --> 00:00:56.919
pitali su ih koji su im najvažniji
životni ciljevi

00:00:58.259 --> 00:01:00.304
i preko 80 procenata je reklo

00:01:00.304 --> 00:01:03.795
da im je najvažniji cilj da se obogate.

00:01:05.655 --> 00:01:09.521
A ostalih 50 procenata
iz iste generacije mladih

00:01:10.021 --> 00:01:12.220
je reklo da im je drugi važan životni cilj

00:01:12.580 --> 00:01:14.149
da budu poznati.

00:01:15.659 --> 00:01:17.268
(Smeh)

00:01:17.298 --> 00:01:23.107
I stalno nam govore da moramo
da zapnemo na poslu, da se više trudimo

00:01:23.977 --> 00:01:25.941
i da više postižemo.

00:01:26.061 --> 00:01:29.561
Stekli smo utisak da je to ono
što bismo trebali da sledimo

00:01:29.601 --> 00:01:31.288
kako bismo imali dobar život.

00:01:32.448 --> 00:01:34.088
Međutim, je li to tačno?

00:01:34.428 --> 00:01:38.559
Da li to zaista održava ljude srećnim
dok prolaze kroz život?

00:01:39.979 --> 00:01:42.075
Slike celokupnih života,

00:01:42.215 --> 00:01:47.220
izbora koje ljudi prave
i kako su im se ti izbori odvijali,

00:01:47.460 --> 00:01:50.817
te slike je gotovo nemoguće napraviti.

00:01:51.577 --> 00:01:54.646
Većina onoga što znamo o ljudskom životu

00:01:54.656 --> 00:01:57.914
znamo iz odgovora na pitanja
o sećanjima iz prošlosti

00:01:58.644 --> 00:02:02.446
i, koliko nam je poznato, osvrtanje
u prošlost uopšte nije pouzdano.

00:02:03.436 --> 00:02:06.565
Zaboravljamo ogromnu većinu onoga
što nam se desilo u životu

00:02:07.155 --> 00:02:09.926
i ponekad je sećanje istinski kreativno.

00:02:10.666 --> 00:02:12.579
Mark Tven je to razumeo.

00:02:13.779 --> 00:02:15.670
Pripisuju mu da je rekao:

00:02:16.240 --> 00:02:20.088
"Neki od najgorih događaja u mom životu
nikad se nisu desili."

00:02:20.178 --> 00:02:22.198
(Smeh)

00:02:23.778 --> 00:02:28.255
A istraživanja pokazuju da zapravo
na prošlost gledamo s vedrije strane

00:02:28.345 --> 00:02:29.810
kako starimo.

00:02:30.430 --> 00:02:33.024
Na pamet mi pada nalepnica za auto
na kojoj stoji:

00:02:33.204 --> 00:02:36.026
"Nikad nije kasno da imate
bezbrižno detinjstvo."

00:02:36.216 --> 00:02:38.220
(Smeh)

00:02:39.600 --> 00:02:43.941
Međutim, šta ako bismo mogli
da posmatramo celokupne živote

00:02:44.001 --> 00:02:46.181
kako se vremenom razvijaju?

00:02:46.871 --> 00:02:50.776
Šta kad bismo mogli da izučavamo ljude
od tinejdžerskog uzrasta

00:02:50.806 --> 00:02:53.256
sve do starosti,

00:02:53.636 --> 00:02:56.556
kako bismo otkrili šta ljude održava
srećnim i zdravim?

00:02:58.216 --> 00:02:59.626
Učinili smo to.

00:03:00.443 --> 00:03:02.683
Harvardovo istraživanje razvoja odraslih

00:03:02.683 --> 00:03:07.184
je možda najduže istraživanje
života odraslih koje je ikad sprovedeno.

00:03:08.364 --> 00:03:14.579
Tokom 75 godina smo pratili
živote 724 muškarca,

00:03:16.158 --> 00:03:20.396
godinu za godinom, pitali smo ih o poslu,
njihovim porodičnim životima, zdravlju

00:03:20.676 --> 00:03:25.076
i, naravno, pitali smo sve vreme
ne znajući kako će njihove životne priče

00:03:25.076 --> 00:03:26.455
ispasti.

00:03:28.075 --> 00:03:30.858
Ovakva istraživanja su izuzetno retka.

00:03:31.718 --> 00:03:35.010
Skoro svi slični projekti
se raspadnu u roku od jedne decenije

00:03:35.800 --> 00:03:38.334
jer prevelik broj ljudi
napusti istraživanje

00:03:39.004 --> 00:03:41.123
ili finansiranje istraživanja prestane

00:03:41.913 --> 00:03:44.157
ili istraživačima nešto drugo
odvuče pažnju

00:03:44.197 --> 00:03:47.595
ili umru i niko ne nastavi započeti posao.

00:03:49.075 --> 00:03:51.038
Međutim, kombinacijom sreće

00:03:51.358 --> 00:03:54.397
i upornosti
nekoliko generacija istraživača,

00:03:55.077 --> 00:03:56.906
ovo istraživanje je preživelo.

00:03:57.316 --> 00:04:01.111
Oko 60, od naša prvobitna 724 muškarca,

00:04:01.841 --> 00:04:03.002
su i dalje živi,

00:04:03.157 --> 00:04:04.996
i dalje učestvuju u istraživanju,

00:04:05.355 --> 00:04:07.574
većina je u devedesetim godinama.

00:04:08.364 --> 00:04:10.275
I sada počinjemo da izučavamo

00:04:10.275 --> 00:04:13.790
preko 2000 dece ovih muškaraca.

00:04:14.280 --> 00:04:16.506
A ja sam četvrti direktor istraživanja.

00:04:18.196 --> 00:04:21.988
Od 1938, pratili smo živote
dve grupe muškaraca.

00:04:22.948 --> 00:04:24.986
Prva grupa je započela istraživanje

00:04:24.986 --> 00:04:27.066
kad su bili druga godina na Harvardu.

00:04:27.796 --> 00:04:31.470
Oni pripadaju generaciji koju je
Tom Brokav zvao "načuvenijom generacijom".

00:04:31.740 --> 00:04:34.581
Svi su završili fakultet
tokom Drugog svetskog rata,

00:04:34.581 --> 00:04:36.846
a potom je većina otišla u ratnu službu.

00:04:37.966 --> 00:04:40.144
A druga grupa koju smo pratili

00:04:40.144 --> 00:04:43.737
je bila grupa dečaka
iz najsiromašnijih četvrti Bostona,

00:04:44.157 --> 00:04:46.314
dečaci koji su izabrani za istraživanje

00:04:46.384 --> 00:04:49.396
baš zato što potiču
iz nekih od najproblematičnijih

00:04:49.726 --> 00:04:51.534
i najugroženijih porodica

00:04:51.624 --> 00:04:53.938
iz Bostona 1930-ih.

00:04:54.378 --> 00:04:58.431
većina je živela u lamelama, mnogi
nisu imali toplu, ni hladnu tekuću vodu.

00:05:01.221 --> 00:05:02.936
Kada su postali deo istraživanja,

00:05:03.136 --> 00:05:06.053
svi ovi tinejdžeri su intervjuisani.

00:05:06.173 --> 00:05:08.193
Obavljeni su medicinski pregledi na njima.

00:05:08.333 --> 00:05:11.453
Posetili smo njihove domove
i razgovarali sa njihovim roditeljima.

00:05:11.893 --> 00:05:14.375
A onda su ovi tinejdžeri
postali odrasli ljudi

00:05:14.375 --> 00:05:16.181
raznih zanimanja.

00:05:16.741 --> 00:05:22.001
Postali su fabrički radnici i pravnici
i zidari i doktori,

00:05:22.861 --> 00:05:25.188
jedan je postao predsednik SAD.

00:05:26.858 --> 00:05:30.959
Neki su postali alkoholičari.
Nekoliko je dobilo šizofreniju.

00:05:32.019 --> 00:05:34.342
Neki su se popeli na društvenoj lestvici,

00:05:34.342 --> 00:05:36.754
s dna skroz do samog vrha,

00:05:37.584 --> 00:05:40.762
a neki su išli obrnutim smerom.

00:05:42.207 --> 00:05:44.359
Osnivači ovog istraživanja

00:05:45.179 --> 00:05:47.124
ne bi ni u najluđim snovima

00:05:47.124 --> 00:05:51.605
mogli da zamisle da ću danas
da stojim ovde, 75 godina kasnije,

00:05:51.775 --> 00:05:54.562
i da vam govorim
da istraživanje i dalje traje.

00:05:55.974 --> 00:05:59.524
Svake dve godine, naše strpljivo
i posvećeno osoblje

00:05:59.624 --> 00:06:02.635
poziva naše muškarce
i pita ih da li možemo da im pošaljemo

00:06:02.695 --> 00:06:05.494
još jednu seriju pitanja
o njihovim životima.

00:06:06.724 --> 00:06:09.762
Mnogi od muškaraca
iz centralnog Bostona nas pitaju:

00:06:10.342 --> 00:06:13.841
"Zašto me i dalje izučavate?
Moj život prosto nije toliko zanimljiv."

00:06:15.301 --> 00:06:17.775
Muškarci sa Harvarda
nikad ne postavljaju to pitanje.

00:06:17.775 --> 00:06:20.506
(Smeh)

00:06:27.606 --> 00:06:30.221
Kako bismo imali jasniju sliku
ovih života,

00:06:30.501 --> 00:06:32.726
ne šaljemo im samo upitnike.

00:06:33.436 --> 00:06:36.202
Intervjuišemo ih
u njihovim dnevnim boravcima

00:06:36.642 --> 00:06:39.311
Uzimamo zdravstvene kartone
od njihovih doktora.

00:06:39.601 --> 00:06:41.986
Uzimamo im krv, skeniramo njihove mozgove,

00:06:42.116 --> 00:06:43.605
razgovaramo s njihovom decom.

00:06:43.835 --> 00:06:47.978
Snimamo ih dok razgovaraju sa suprugama
o svojim najvećim brigama.

00:06:49.118 --> 00:06:52.626
I kada smo, pre jedne decenije,
konačno upitali supruge

00:06:52.656 --> 00:06:54.883
da nam se pridruže
kao učesnice u istraživanju,

00:06:55.083 --> 00:06:57.618
mnoge žene su rekle:
"Znate, bilo je i vreme."

00:06:57.798 --> 00:06:59.631
(Smeh)

00:07:00.581 --> 00:07:02.027
Pa, šta smo naučili?

00:07:02.287 --> 00:07:07.448
Koje su lekcije proizašle
iz desetina hiljada stranica

00:07:07.448 --> 00:07:09.367
informacija koje smo sakupili

00:07:10.607 --> 00:07:11.923
o ovim životima?

00:07:12.832 --> 00:07:18.372
Pa, lekcije nisu o bogatstvu ili slavi
ili sve vrednijem i vrednijem radu.

00:07:19.622 --> 00:07:24.750
Najjasnija poruka koja nam je stigla
iz 75-ogodišnjeg istraživanja je sledeća:

00:07:25.940 --> 00:07:30.824
dobri odnosi nas održavaju
srećnijima i zdravijima, i tačka.

00:07:32.104 --> 00:07:35.168
Naučili smo tri važne lekcije o odnosima.

00:07:35.938 --> 00:07:39.688
Prva je da su društvene veze
zaista dobre po nas

00:07:40.048 --> 00:07:41.783
i da usamljenost ubija.

00:07:43.183 --> 00:07:46.246
Ispostavilo se da ljudi,
koji su društveno povezaniji

00:07:46.856 --> 00:07:49.417
s porodicom, prijateljima, društvom,

00:07:49.977 --> 00:07:54.117
su srećniji, fizički zdraviji i žive duže

00:07:54.697 --> 00:07:57.087
od ljudi koji su lošije povezani.

00:07:58.097 --> 00:08:01.084
A ispostavilo se
da je iskustvo usamljenosti otrovno.

00:08:01.544 --> 00:08:05.545
Ljudi koji su izolovaniji od drugih,
više nego što bi želeli da budu,

00:08:06.695 --> 00:08:09.211
otkrivaju da su manje srećni,

00:08:09.941 --> 00:08:12.898
zdravlje počnje da im se pogoršava
rano tokom srednjih godina,

00:08:12.898 --> 00:08:15.141
njihove moždane funkcije
ranije počnu da opadaju

00:08:15.141 --> 00:08:18.532
i žive kraće od ljudi koji nisu usamljeni.

00:08:19.742 --> 00:08:22.974
A tužna istina je da u bilo kom momentu,

00:08:22.974 --> 00:08:27.376
više od jednog od pet Amerikanaca
će reći da je usamljeno.

00:08:28.726 --> 00:08:31.417
I znamo da možete biti usamljeni u gomili

00:08:31.417 --> 00:08:33.483
i da možete biti usamljeni u braku,

00:08:34.093 --> 00:08:36.274
pa je sledeća velika lekcija
koju smo naučili

00:08:36.274 --> 00:08:39.191
ta da se ne radi samo o broju
prijatelja koje imate

00:08:39.381 --> 00:08:42.718
i ne radi se o tome
da li ste u privrženoj vezi,

00:08:42.898 --> 00:08:47.498
već je važan kvalitet vaših bliskih veza.

00:08:48.258 --> 00:08:52.454
Ispostavilo se da je život u središtu
konflikta zaista loš za vaše zdravlje.

00:08:53.064 --> 00:08:56.510
Izrazito konfliktni brakovi, na primer,
bez mnogo ljubavi,

00:08:58.160 --> 00:09:02.887
ispostavilo se da su veoma loši
po vaše zdravlje, možda i gori od razvoda.

00:09:03.947 --> 00:09:08.095
A život unutar dobre,
tople veze vas štiti.

00:09:08.755 --> 00:09:11.887
Kako smo pratili naše muškarce
sve do njihovih 80-ih,

00:09:11.887 --> 00:09:15.065
želeli smo da se osvrnemo na njih
tokom srednjih godina

00:09:15.715 --> 00:09:17.317
i da vidimo možemo li predvideti

00:09:17.317 --> 00:09:20.959
ko će da ostari u srećnog,
zdravog osamdesetogodišnjaka,

00:09:21.319 --> 00:09:22.589
a ko neće.

00:09:23.279 --> 00:09:26.950
I kada smo sakupili sve što znamo o njima

00:09:27.320 --> 00:09:28.981
kad su imali 50 godina,

00:09:29.681 --> 00:09:32.151
njihove vrednosti holesterola

00:09:32.231 --> 00:09:34.548
nisu te koje su predvidele
kako će da ostare.

00:09:35.158 --> 00:09:38.371
Već to koliko su zadovoljni
u svojim vezama.

00:09:38.641 --> 00:09:43.266
Ljudi koji su bili najzadovoljniji
u svojim vezama s 50 godina

00:09:43.556 --> 00:09:46.110
su bili najzdraviji sa 80 godina.

00:09:47.290 --> 00:09:50.346
A dobre, bliske veze čini se da ublažavaju

00:09:50.476 --> 00:09:53.202
bičeve i udarce starosti.

00:09:54.082 --> 00:09:57.132
Naši najsrećnije upareni muškarci i žene

00:09:58.082 --> 00:09:59.863
su izjavili, u svojim 80-im,

00:10:00.163 --> 00:10:02.769
da je u danima
kad su osećali više fizičkog bola,

00:10:03.119 --> 00:10:05.268
njihovo raspoloženje
ostajalo jednako vedro.

00:10:05.998 --> 00:10:08.649
Međutim, ljudi koji su bili
u nezadovoljavajućim vezama,

00:10:09.269 --> 00:10:12.007
u danima kada bi prijavili
više fizičkog bola,

00:10:12.227 --> 00:10:15.445
on je bio pojačan višim stepenom
emotivnog bola.

00:10:17.458 --> 00:10:21.830
A treća važna lekcija koju smo naučili
o vezama i našem zdravlju

00:10:21.870 --> 00:10:24.749
je da dobre veze, ne štite samo naša tela,

00:10:25.139 --> 00:10:26.686
već štite i naše mozgove.

00:10:27.536 --> 00:10:31.709
Ispostavilo se da kad ste
u sigurnoj i privrženoj vezi

00:10:32.219 --> 00:10:36.004
s drugom osobom, u svojim 80-im,
to je poput štita,

00:10:36.134 --> 00:10:38.085
da ljudi koji su u vezama

00:10:38.125 --> 00:10:42.098
u kojim osećaju da zaista mogu da računaju
na drugu osobu kad je to potrebno,

00:10:42.298 --> 00:10:45.515
sećanja tih ljudi duže ostaju jasna.

00:10:46.015 --> 00:10:47.522
A ljudi u vezama

00:10:47.542 --> 00:10:50.413
u kojim osećaju da zaista ne mogu
da računaju na drugu osobu,

00:10:50.703 --> 00:10:54.592
ti ljudi ranije doživljavaju
pogoršanje pamćenja.

00:10:55.622 --> 00:10:59.074
A te dobre veze,
ne moraju stalno da budu prijatne.

00:10:59.104 --> 00:11:02.713
Neki od naših osamdestogodišnjih
parova mogu zvocati jedno drugom

00:11:02.713 --> 00:11:04.084
po čitavi dan,

00:11:04.364 --> 00:11:07.670
međutim dokle god bi osećali da se zaista
mogu osloniti jedno na drugo

00:11:07.670 --> 00:11:09.195
kad dođe teško vreme,

00:11:09.495 --> 00:11:12.944
te svađe nisu uzimale danak
njihvom pamćenju.

00:11:14.704 --> 00:11:16.909
Dakle, ova poruka

00:11:17.449 --> 00:11:22.241
da su dobre, prisne veze
dobre za naše zdravlje i dobrobit,

00:11:23.181 --> 00:11:25.542
ova mudrost je stara kao Grčka.

00:11:26.172 --> 00:11:29.293
To su vam bake i popovi savetovali.

00:11:30.083 --> 00:11:31.817
Zašto je ovo toliko teško shvatiti?

00:11:32.747 --> 00:11:35.186
Na primer,
uzimajući u obzir bogatstvo, znamo

00:11:35.406 --> 00:11:38.138
da čim su zadovoljene
vaše osnovne materijalne potrebe,

00:11:38.478 --> 00:11:40.060
bogatstvo prestaje da ima uticaj.

00:11:40.060 --> 00:11:43.765
Ukoliko pređete sa zarade
od 75,000 dolara godišnje

00:11:43.845 --> 00:11:45.584
na 75 miliona,

00:11:45.854 --> 00:11:49.512
znamo da će se vaše zdravlje i sreća
promeniti veoma malo,

00:11:49.832 --> 00:11:51.223
ako se uopšte promene.

00:11:51.983 --> 00:11:53.652
Kad se radi o slavi,

00:11:54.202 --> 00:11:56.333
stalni upadi medija

00:11:56.603 --> 00:11:58.355
i nedostatak privatnosti

00:11:58.395 --> 00:12:01.501
su razlog zašto je većina poznatih
značajno manje zdrava.

00:12:02.111 --> 00:12:04.574
Svakako ih to ne održava srećnijim.

00:12:06.084 --> 00:12:08.416
A kada je u pitanju sve vredniji rad,

00:12:09.426 --> 00:12:12.330
postoji ona istina da se niko nikad
na svojoj smrtnoj postelji

00:12:12.330 --> 00:12:15.221
nije kajao što
više vremena nije proveo u kancelariji.

00:12:15.221 --> 00:12:16.793
(Smeh)

00:12:16.833 --> 00:12:19.992
Zašto je ovo teško shvatiti
i lako zanemariti?

00:12:21.362 --> 00:12:22.791
Pa, ljudi smo.

00:12:22.841 --> 00:12:25.388
Mi bismo zaista želeli brza rešenja,

00:12:25.658 --> 00:12:27.224
nešto što možemo da uzmemo

00:12:27.404 --> 00:12:30.261
zbog čega će naši životi biti dobri
i takvi će i ostati.

00:12:31.121 --> 00:12:34.371
Veze su haotične i složene,

00:12:34.481 --> 00:12:37.622
a vredan rad na održavanju
porodice i prijatelja,

00:12:38.322 --> 00:12:40.209
nije ni seksi, ni glamurozan.

00:12:40.999 --> 00:12:43.792
Uz to je i celoživotan.
Nikad se ne završava.

00:12:44.362 --> 00:12:50.144
Ljudi iz našeg 75-ogodišnjeg istraživanja
koji su bili najsrećniji kao penzioneri

00:12:50.234 --> 00:12:55.585
su oni koji su aktivno radili na zameni
prijatelja s posla, onim za zabavu.

00:12:59.975 --> 00:13:03.262
Baš kao milenijumska generacija
u skorašnjem istraživanju,

00:13:03.282 --> 00:13:06.481
većina naših muškaraca,
na samom početku, kao mladići,

00:13:06.911 --> 00:13:11.460
zaista su verovali da su slava i bogatstvo
i velika dostignuća

00:13:11.460 --> 00:13:14.551
ono što moraju da jure
da bi imali dobar život.

00:13:15.421 --> 00:13:19.178
Ali iznova i iznova, tokom ovih 75 godina,
naše istraživanje je pokazivalo

00:13:19.618 --> 00:13:24.648
da su najdalje stigli
ljudi koji su se oslanjali na veze,

00:13:25.228 --> 00:13:28.656
s porodicom, prijateljima, zajednicom.

00:13:30.376 --> 00:13:31.784
Dakle, šta je s vama?

00:13:32.384 --> 00:13:35.917
Recimo da imate 25 ili 40 ili 60 godina.

00:13:37.097 --> 00:13:39.679
Kako bi oslanjanje na veze
uopšte izgledalo?

00:13:41.059 --> 00:13:43.973
Pa, mogućnosti su skoro neograničene.

00:13:44.903 --> 00:13:49.992
Moglo bi da bude nešto prosto kao menjanje
vremena ispred ekrana vremenom s ljudima

00:13:51.032 --> 00:13:54.980
ili oživljavanje učmale veze
novom zajedničkom aktivnošću,

00:13:55.500 --> 00:13:57.605
dugim šetnjama ili izlascima uveče

00:13:58.645 --> 00:14:02.893
ili posezanje za članom porodice
s kim niste razgovarali godinama

00:14:03.533 --> 00:14:06.393
jer sve te opšte poznate porodične svađe

00:14:07.063 --> 00:14:08.593
uzimaju užasan danak

00:14:09.303 --> 00:14:11.606
ljudima koji su zlopamtila.

00:14:13.296 --> 00:14:17.213
Želeo bih da završim
još jednim citatom Marka Tvena.

00:14:18.883 --> 00:14:20.703
Pre više od jednog veka,

00:14:21.283 --> 00:14:23.301
osvrtao se na svoj život

00:14:23.921 --> 00:14:25.317
i napisao sledeće:

00:14:26.437 --> 00:14:29.409
"Nema vremena, tako kratak je život,

00:14:30.159 --> 00:14:34.889
za prepirke, izvinjenja,
prezir, pozivanja na odgovornost.

00:14:36.319 --> 00:14:38.330
Imamo samo vremena za ljubav,

00:14:39.160 --> 00:14:42.535
i to samo tren, tako reći, za to."

00:14:44.355 --> 00:14:48.216
Dobar život se gradi dobrim vezama.

00:14:48.946 --> 00:14:51.052
I to je ideja koju vredi širiti.

00:14:51.182 --> 00:14:52.552
Hvala vam.

00:14:52.552 --> 00:14:56.271
(Aplauz)