0:00:08.444,0:00:12.706
Przejdźmy do prezentacji,[br]która w jakimś sensie,

0:00:12.730,0:00:16.455
gdy o niej myślałem,[br]miałem wątpliwości, od czego zacząć.

0:00:17.362,0:00:19.997
Przyszedł mi tak naprawdę[br]do głowy ten pomysł,

0:00:20.021,0:00:23.306
żebyście państwo[br]sobie wyobrazili sytuację,

0:00:23.330,0:00:25.866
w której tak naprawdę[br]nigdy w życiu nie widzieliście

0:00:25.890,0:00:28.119
"Straży Nocnej" Rembrandta,

0:00:28.143,0:00:30.954
"Ważącej perły" Vermeera

0:00:30.978,0:00:34.538
albo rozkosznych dziewcząt[br]pod parasolami Renoira.

0:00:35.161,0:00:38.671
Po prostu nie widzicie sztuki,[br]ona dla was tak naprawdę nie istnieje.

0:00:39.478,0:00:43.557
Tym drugim koszmarem,[br]który czasami przeżywałem, będąc w muzeum,

0:00:43.581,0:00:47.386
była świadomość i obraz tego,[br]że w salach muzealnych, myślę,

0:00:47.410,0:00:50.557
nigdy nie widzieliście osób niewidomych.

0:00:50.581,0:00:54.411
One po porostu w tym świecie[br]nie istnieją, ich nie ma.

0:00:54.435,0:00:57.617
Paradoksem może jest też to,[br]że tak naprawdę,

0:00:57.641,0:01:00.083
sztuka nie za bardzo[br]się interesuje tymi ludźmi,

0:01:00.107,0:01:05.227
bo gdy patrzymy na portrety,[br]na pejzaże, na sceny rodzajowe,

0:01:05.251,0:01:06.806
nie spotkamy tam niewidomych.

0:01:07.512,0:01:10.099
To oczywiście były te myśli,[br]które mnie prześladowały,

0:01:10.123,0:01:14.041
ale ta, która kierowała[br]moim działaniem, była zupełnie inna.

0:01:14.065,0:01:19.768
Co zrobić i jak to zrobić,[br]żeby sztuka, zwłaszcza malarstwo,

0:01:19.792,0:01:24.910
stała się dostępna dla osób,[br]które jej nie mogą zobaczyć?

0:01:25.783,0:01:30.165
Pytano mnie oczywiście,[br]bo to naturalne pytanie,

0:01:30.189,0:01:32.523
czy mam kogoś, miałem,[br]niewidomego w rodzinie.

0:01:32.547,0:01:33.721
Odpowiadałem, że nie.

0:01:33.745,0:01:36.317
Ale wówczas pokazywałem[br]na to swoje urządzenie na nosie

0:01:36.341,0:01:41.022
i mówiłem: "Każdego,[br]do pewnego stopnia, może to spotkać,

0:01:41.046,0:01:43.014
możemy inaczej widzieć".

0:01:43.543,0:01:46.384
I myślę, że tak naprawdę[br]nigdy nie jest za późno,

0:01:46.408,0:01:49.198
żeby pewne rzeczy zobaczyć w inny sposób,

0:01:49.222,0:01:51.809
otworzyć się na nową rzeczywistość.

0:01:52.657,0:01:53.974
Jak to się stało?

0:01:53.998,0:01:57.714
Tak naprawdę często naszym[br]życiem rządzą przypadki,

0:01:57.738,0:02:00.283
ale, tak jak dzisiaj to już było mówione,

0:02:00.307,0:02:04.600
gdy mamy to coś w sobie,[br]tą pasję, to zacięcie, tą wizję,

0:02:04.624,0:02:06.472
to przypadki właściwie nas znajdują.

0:02:06.496,0:02:10.508
W moim przypadku było ich kilka.

0:02:10.532,0:02:13.942
Gliwice, Instytut Onkologii[br]i krótka informacja prasowa,

0:02:13.966,0:02:17.023
że oto - jest rok 2006 -

0:02:17.047,0:02:24.047
dokonywane są trójwymiarowe wydruki[br]fragmentów czaszko-szczęki i czaszki

0:02:24.979,0:02:28.431
dla pacjentów Instytutu Onkologii,[br]dla tych, którzy walczą z rakiem.

0:02:28.455,0:02:31.947
Pomyślałem po raz pierwszy,[br]że wreszcie jest to instrument, to coś,

0:02:31.971,0:02:36.669
co pozwoli mi generować[br]trójwymiarowe obrazy dla tych,

0:02:36.693,0:02:40.506
którzy nie mogąc zobaczyć,[br]będą mogli dotknąć.

0:02:40.530,0:02:44.486
Bo oczywiście, jeśli gdzieś[br]dla nas wszystkich istnieje coś,

0:02:44.510,0:02:49.962
co jest w jakimś sensie rzeczywistością[br]prześladującą nas w muzeach,

0:02:49.986,0:02:53.403
to jest to, że nie możemy[br]dotykać eksponatów.

0:02:53.427,0:02:56.945
Proszę mi wierzyć lub nie,[br]jako dyrektor kilku tych placówek

0:02:56.969,0:03:00.766
za każdym razem zachowywałem się[br]jak zupełnie nietypowy muzealnik, mówiąc,

0:03:00.790,0:03:04.749
"To jest absurdalne, to nie jest to,[br]co może mieć miejsce.

0:03:04.773,0:03:07.040
Przedmioty powinny być dotykane,

0:03:07.064,0:03:10.016
a przynajmniej powinniśmy móc[br]obcować z tym czymś,

0:03:10.040,0:03:14.603
co jest dotykaniem przyszłości,[br]budowaniem specjalnej, wyjątkowej relacji

0:03:14.627,0:03:17.031
między przedmiotem z przeszłości,

0:03:17.055,0:03:20.468
a tym jak dzisiaj, współcześnie,[br]możemy go postrzegać.

0:03:21.025,0:03:25.104
To pierwsza uwaga, pierwsza rada,[br]pierwszy rodzaj przemyślenia.

0:03:25.128,0:03:27.723
Warto korzystać z tego,[br]co znajdujemy po drodze,

0:03:27.747,0:03:31.514
jeśli to może przysłużyć się[br]do realizacji naszego zamiaru.

0:03:31.993,0:03:35.479
Więc była owa szczęka, sztuczna,

0:03:35.503,0:03:41.107
były pierwsze próby tworzenia[br]odlewów artystycznych

0:03:41.131,0:03:43.553
i tak naprawdę pokazały,

0:03:43.577,0:03:47.299
że jest to w jakimś sensie[br]istotny i dobry kierunek.

0:03:47.323,0:03:50.416
Ale zanim do tego doszło[br]albo już w trakcie, jak to się działo,

0:03:50.440,0:03:54.545
zaczęliśmy poznawać[br]środowisko adresatów tej idei.

0:03:54.569,0:03:56.427
Bo oczywiście można mieć ideę,

0:03:56.451,0:03:58.498
ale tak naprawdę[br]trzeba też się zastanowić,

0:03:58.522,0:04:01.513
czy ci, których chcemy uszczęśliwić,[br]do których chcemy dotrzeć,

0:04:01.537,0:04:05.314
tak naprawdę mają potrzebę,[br]która nam notorycznie,

0:04:05.338,0:04:07.681
nieustannie chodzi po głowie.

0:04:07.705,0:04:09.619
I właściwie tym momentem przełomowym

0:04:09.643,0:04:14.063
była sytuacja, jak w każdej historii,[br]prosta, niemalże ewangeliczna.

0:04:14.538,0:04:18.065
Spotkałem, gdy byłem[br]w jednej ze szkół specjalnych -

0:04:18.089,0:04:21.464
bo tak, niestety, nadal w Polsce,[br]są traktowani niewidomi,

0:04:21.488,0:04:23.615
chodzą do szkół specjalnych,[br]a nie do tych,

0:04:23.639,0:04:27.402
w których używa się czarnego alfabetu,[br]jak powiedzą niewidomi -

0:04:27.426,0:04:29.865
spotkałem czternastolatka,[br]który mi powiedział coś,

0:04:29.889,0:04:32.245
co mną musiało wstrząsnąć, powinno,

0:04:32.269,0:04:35.900
jeśli się myśli o odbiorcach sztuki,[br]muzeów w sposób odpowiedzialny

0:04:35.924,0:04:40.014
i w jakimś sensie tak bardzo,[br]bym powiedział, ludzki.

0:04:40.765,0:04:42.899
On nigdy nie był w muzeum.

0:04:44.349,0:04:47.453
Te słowa właściwie zapadły mi[br]bardzo głęboko w serce

0:04:47.477,0:04:51.214
i w jakimś sensie poczułem coś podobnego,[br]co powiedział kiedyś Kennedy,

0:04:51.238,0:04:53.187
gdy stał pod Murem Berlińskim

0:04:53.211,0:04:56.265
i w jakimś stopniu utożsamiając się[br]z losem, z nieszczęściem,

0:04:56.289,0:04:59.917
albo z przeznaczeniem ludzi,[br]do których kierował swoje słowa,

0:04:59.941,0:05:03.401
poczułem ogromną skalę potrzeby[br]utożsamiania się z nimi

0:05:03.425,0:05:04.964
i tak jak on kiedyś powiedział,

0:05:04.988,0:05:08.543
nieważne, czy jest pączkiem, czy[br]berlińczykiem, wiadomo, o co mu chodziło,

0:05:08.567,0:05:11.618
tak ja powiedziałem: "Owszem" -[br]i zespół, w którym pracowałem -

0:05:11.642,0:05:13.599
"jesteśmy niewidomi".

0:05:13.623,0:05:15.261
To zmienia naszą perspektywę.

0:05:15.626,0:05:18.511
Chcemy tworzyć coś dla tych ludzi,

0:05:18.535,0:05:22.216
i z myślą o nich zrezygnować z tego,[br]co wiemy o świecie

0:05:22.240,0:05:23.947
i budować nowe jego postrzeganie.

0:05:25.606,0:05:26.820
Warto być odważnym.

0:05:26.844,0:05:30.113
O tym nie będę długo mówił,[br]nie będziemy się prawem tutaj zajmowali.

0:05:30.137,0:05:34.830
Gdy był rok 2006 nie istniała[br]żadna legislatywa w zakresie tego,

0:05:34.854,0:05:40.513
jak należy myśleć o niepełnosprawnych[br]i ich dostępie do dóbr kultury.

0:05:41.038,0:05:44.996
Pewnie obserwujecie państwo[br]czasami, a może, niechcący,

0:05:45.020,0:05:48.264
że niektóre z relacji telewizyjnych,[br]programów, zawierają informacje

0:05:48.288,0:05:52.546
o tym, że program jest udostępniany[br]w formie audiodeskrypcji.

0:05:52.927,0:05:56.381
To jest zasługa tego, co nazwałbym[br]pewną zmianą mentalnościową.

0:05:56.405,0:05:58.723
Ona niestety, nadal -

0:05:58.747,0:06:01.327
w miejscu takim jak Kazimierz,[br]gdzie jest tyle muzeów,

0:06:01.351,0:06:03.485
warto o tym pamiętać i mieć to na uwadze,

0:06:03.509,0:06:07.211
nie jest tak szeroko, a bywa,[br]że w ogóle, stosowana w muzeach.

0:06:07.235,0:06:09.547
Gdy tutaj stoję,[br]w Gdańsku jest rozbierana,

0:06:09.571,0:06:13.508
rozmontowywana wystawa[br]"Dotknij eksponatu" w Dworze Artusa.

0:06:13.532,0:06:16.088
Konserwator powiedział, że to coś,

0:06:16.112,0:06:19.052
co psuje wnętrze i wystrój muzeum.

0:06:19.076,0:06:21.236
To są rzeczy, które nadal się zdarzają.

0:06:23.489,0:06:26.064
Historia projektu.

0:06:26.088,0:06:29.463
Na początku była szczęka,[br]potem były lata eksperymentów

0:06:29.487,0:06:32.761
i tak naprawdę wiele doświadczeń,

0:06:32.785,0:06:35.118
które były niezwykłe i interesujące

0:06:35.142,0:06:37.926
i w jakimś sensie otwierały nam[br]także naszą perspektywę

0:06:37.950,0:06:40.087
na sztukę i rzeczywistość,

0:06:40.111,0:06:44.487
bo zanim doszło do sytuacji,[br]w której muzeum zjawił się pies,

0:06:44.511,0:06:45.766
pies-przewodnik,

0:06:45.790,0:06:48.959
a na wyposażenie muzeum[br]trafiła miska z wodą,

0:06:48.983,0:06:52.573
która stała się stałym elementem[br]wyposażenia sali ekspozycyjnej,

0:06:52.597,0:06:55.200
odbyliśmy bardzo długą drogę.

0:06:55.933,0:06:59.948
Najpierw musieliśmy się dowiedzieć,[br]albo odkryć, tak naprawdę,

0:06:59.972,0:07:03.093
że w polskiej przestrzeni[br]edukacji osób niewidomych

0:07:03.117,0:07:07.017
nie istnieje coś takiego jak wychowanie,[br]czy edukacja plastyczna.

0:07:07.385,0:07:12.427
Dzieci cztero, pięcio, sześcioletnie[br]i starsze nie wiedziały, czym jest obraz,

0:07:12.451,0:07:14.309
czym jest symetria, czym jest ruch.

0:07:14.620,0:07:17.760
Chodziliśmy w ten sposób[br]i mówili: "To jest rytm".

0:07:18.128,0:07:23.119
Albo to jest rodzaj asymetrii,[br]zmiany konstrukcji obrazu.

0:07:23.451,0:07:27.079
Tego wszystkiego musieliśmy[br]ich nauczyć, opowiedzieć o tym,

0:07:27.103,0:07:32.226
żeby później tworząc wyobrażenia,[br]znajdować rodzaj zrozumienia -

0:07:32.250,0:07:33.679
o czym, tak naprawdę, mówimy.

0:07:34.378,0:07:40.835
Dosyć znamiennym jest tutaj[br]ta maska, czy właściwie ten odlew.

0:07:41.458,0:07:44.447
Jest to twarz Chrystusa[br]z Piety Michała Anioła,

0:07:44.471,0:07:47.648
pośmiertny obraz tej maski.

0:07:47.672,0:07:49.629
Nie bez powodu jest tutaj umieszczona.

0:07:49.653,0:07:53.821
Uczyliśmy także rozpoznawania[br]przez dzieci, ale także dorosłych,

0:07:53.845,0:07:57.219
tego, że sztuka operuje własnym językiem,

0:07:57.243,0:07:59.949
że potrafi wyrazić[br]takie emocje, jak śmierć,

0:07:59.973,0:08:03.529
a gdy będą dotykali głowy ojca[br]w "Grupie Laokoona",

0:08:03.553,0:08:05.303
to rozpacz i tragedię ojca...

0:08:05.824,0:08:09.204
że sztuka mówi zupełnie innym językiem

0:08:09.228,0:08:12.006
niż ten, który zna ją, jest innym światem,

0:08:12.030,0:08:13.783
do którego my ich wprowadzamy.

0:08:13.807,0:08:17.221
Nie wiedzieliśmy jeszcze wtedy,[br]że oni nam pokażą też swój,

0:08:17.245,0:08:18.769
który w nim odnajdą.

0:08:20.293,0:08:25.007
To było poszukiwanie różnych form,[br]transpozycji, chciałoby się powiedzieć,

0:08:25.031,0:08:27.298
innego obrazu, sztuki

0:08:27.322,0:08:29.590
i o ile jest rzeczą łatwą

0:08:29.614,0:08:32.224
zrobić to w przypadku[br]form trójwymiarowych,

0:08:32.248,0:08:35.195
rzeźby, brył przestrzennych,

0:08:35.219,0:08:39.330
o tyle, oczywiście, coś,[br]co mnie zwłaszcza interesowało,

0:08:39.354,0:08:42.581
czyli pokazanie malarstwa[br]osobom niewidomym,

0:08:42.605,0:08:44.624
wymagało długoletnich,

0:08:44.648,0:08:47.115
bo trwały, jak widać było z tego grafu,

0:08:47.139,0:08:49.772
dwuletnich, trzyletnich niemalże wysiłków,

0:08:49.796,0:08:53.021
żeby przejść do form,[br]które okazałyby się najlepsze.

0:08:53.564,0:08:55.198
Trochę jak w "Ostatnim samuraju",

0:08:55.222,0:08:57.968
mieliśmy za dużo myśli,[br]za dużo linii w głowie

0:08:57.992,0:08:59.236
i pierwsze reliefy,

0:08:59.260,0:09:02.323
gdy były pokazywane,[br]a właściwie dawane niewidomym,

0:09:02.347,0:09:04.014
były bardzo krótko komentowane.

0:09:04.038,0:09:08.558
Słyszeliśmy: "Są nieostre, niewyraźne,[br]niczego nie widzimy, to jest chaos".

0:09:08.886,0:09:12.052
Powoli, systematycznie,[br]dochodziliśmy do obrazów,

0:09:12.076,0:09:14.708
przy których zaczęli mówić "Tak. Widzimy".

0:09:15.036,0:09:16.432
To à propos tego widzenia,

0:09:16.456,0:09:20.091
ważna rzecz, która oznaczała także[br]rodzaj zbliżania się nas.

0:09:20.115,0:09:23.686
Oczywiście miałem bardzo naturalne[br]ograniczenia i pewne obawy powiedzieć,

0:09:23.710,0:09:27.657
że niewidomy coś widzi,[br]to brzmi lekko przewrotnie,

0:09:27.681,0:09:29.752
ale powiedzieli: "Tak, my widzimy inaczej,

0:09:29.776,0:09:31.640
więc gdy tak mówisz, mów, że widzimy,

0:09:31.664,0:09:35.417
bo my widzimy to, czego ty",[br]i to już kolejna lekcja dla nas,

0:09:35.441,0:09:37.481
"nie jesteś w stanie w ogóle zobaczyć.

0:09:37.505,0:09:39.790
To ty używasz pięciu procent[br]swoich zmysłów,

0:09:39.814,0:09:41.224
a my reszty - 95.

0:09:41.248,0:09:44.028
Kto jest upośledzony - ty czy my?".

0:09:47.111,0:09:49.660
Oczywiście, tworzenie tych reliefów -

0:09:49.684,0:09:54.010
tę historię będę nieco skracał,[br]to jest oczywiste -

0:09:54.034,0:09:56.633
budowane także było[br]w oparciu o ciągłe rozmowy,

0:09:56.657,0:09:58.259
kontakty z niepełnosprawnymi.

0:09:58.748,0:10:01.930
Musieliśmy się nauczyć[br]czasami banalnych rzeczy -

0:10:01.954,0:10:05.413
że relief musi w jakimś sensie być formą,

0:10:05.437,0:10:09.907
która będzie godziła we wrażliwość[br]młodego człowieka i starszego.

0:10:10.496,0:10:13.377
Wydaje się to oczywiste,[br]ale opuszki człowieka się starzeją.

0:10:13.401,0:10:17.543
Osoba starsza dotyka inaczej[br]niż młody człowiek.

0:10:17.567,0:10:22.636
To wszystko wypracowaliśmy[br]w trakcie tych spotkań, uzgodnień,

0:10:22.660,0:10:25.983
czasami dla nas[br]trochę frustrujących narad,

0:10:26.007,0:10:30.903
bo tak naprawdę za każdym razem[br]zapominaliśmy o tym, żeby zamknąć oczy,

0:10:30.927,0:10:32.459
a i to nie wystarczało,

0:10:32.483,0:10:36.137
bo nie byliśmy w stanie przyjąć jednak[br]perspektywy osoby niewidomej.

0:10:36.161,0:10:39.795
Ale oczywiście dowiedzieliśmy się także,[br]że widzieć, to także słuchać.

0:10:40.137,0:10:43.343
Gdy mówiłem kilka chwil wcześniej[br]o audiodeskrypcji,

0:10:43.367,0:10:46.876
to pojęcie, ta kategoria musiała być[br]wprowadzona do tego projektu,

0:10:46.900,0:10:51.710
a więc połączyliśmy słowo i obraz,[br]lub obraz i słowo.

0:10:52.186,0:10:55.924
To one zaczęły dawać coś,[br]co budowało nam rzeczywistość

0:10:55.948,0:10:59.489
i widzieliśmy po raz pierwszy[br]takie szczere, autentyczne uśmiechy

0:10:59.513,0:11:05.699
na twarzy osób, które mogły zobaczyć[br]a to Gierymskiego, a to Chełmońskiego,

0:11:05.723,0:11:10.849
a to innych malarzy,[br]których obrazy zaczęliśmy im prezentować.

0:11:12.215,0:11:14.278
To oczywiście nie jest taki prosty proces.

0:11:14.302,0:11:16.466
Wracamy do tego, co widzimy, a co czujemy.

0:11:16.857,0:11:19.602
Dzieci były fantastyczne[br]w tym odbiorze, muszę powiedzieć,

0:11:19.626,0:11:22.668
i dostarczały mnóstwo anegdot[br]dotyczących tego, co widzą,

0:11:22.692,0:11:24.812
albo jak odczuwają tą rzeczywistość.

0:11:24.836,0:11:27.327
Obraz Kotsisa, nieważne, jaki ma tytuł -

0:11:27.351,0:11:30.741
jest na jednym i drugim,[br]zwłaszcza na jednym, widoczny pies.

0:11:31.684,0:11:34.183
Dzieci bardzo często mówiły,[br]na początku zwłaszcza,

0:11:34.207,0:11:36.382
"Ale co to za pies, który nie ma sierści?

0:11:36.406,0:11:39.878
To jest pies? Gdzie tam jest pies?[br]Tam nie ma psa".

0:11:40.225,0:11:43.772
I oczywiście znowu zaczynaliśmy[br]ten proces mówienia,

0:11:43.796,0:11:47.538
że sztuka to pewna forma[br]upraszczania rzeczywistości

0:11:47.562,0:11:50.042
lub innego kreowania obrazu.

0:11:50.463,0:11:51.613
"Aha".

0:11:52.106,0:11:57.006
Ten proces za każdym razem[br]musiał budować tego rodzaju przejście

0:11:57.030,0:11:58.580
między tym, co wyobrażone,

0:11:58.604,0:12:02.315
a tym, jak myśmy[br]próbowali o tym opowiadać.

0:12:03.612,0:12:07.252
To jest jakiś mój błąd. O, jest. OK.

0:12:08.684,0:12:12.460
Czasami oczywiście okazuje się,[br]że potem rozwiązania są banalne.

0:12:12.484,0:12:14.568
To jest taka wygrzewarka,[br]wypalarka obrazów,

0:12:14.592,0:12:16.265
którą stosowaliśmy w muzeum,

0:12:16.289,0:12:18.770
pokazuje znowu w tych naszych staraniach,

0:12:18.794,0:12:20.275
że warto poszukując rozwiązań,

0:12:20.299,0:12:24.099
realizując swoje marzenie, misje,[br]sięgać po rzeczy proste.

0:12:26.597,0:12:28.523
Bywa też z kolei na odwrót.

0:12:28.547,0:12:33.283
Może się okazać, że niektóre,[br]pozornie łatwe rzeczy,

0:12:33.307,0:12:35.517
są w jakimś sensie klęską.

0:12:36.272,0:12:38.582
Wrócę, w takim razie, do tego slajdu.

0:12:39.106,0:12:43.755
Bo widzicie państwo relief zupełnie inny[br]od tego, który już był pokazywany.

0:12:43.779,0:12:45.500
Myśmy byli zachwyceni na początku,

0:12:45.524,0:12:48.144
to był przedmiot[br]naszej adoracji i szczęścia,

0:12:48.168,0:12:50.059
artystyczna, rzeźbiarska wersja obrazu,

0:12:50.083,0:12:53.938
ale okazało się, że dla niewidomych[br]ona nie ma żadnego znaczenia,

0:12:53.962,0:12:57.522
bo faktura, bo kolor[br]cieszą nasze oczy, nie ich.

0:12:58.278,0:13:00.357
Ta historia ma oczywiście swój happy end.

0:13:00.381,0:13:05.206
Tym happy endem jest to,[br]że otwarta została w 2010 roku,

0:13:05.230,0:13:08.285
w takim dniu ważnym dla tego środowiska,[br]jak Dzień Białej Laski,

0:13:08.309,0:13:13.332
stała ekspozycja malarstwa[br]prezentowanego dla osób niewidomych.

0:13:13.356,0:13:15.641
Ale na czym polegało też novum[br]i pewna lekcja,

0:13:15.665,0:13:18.728
którą myśmy wyciągnęli z tego,[br]co w Polsce do tej pory robiono?

0:13:18.752,0:13:20.489
Bo były warsztaty, spotkania.

0:13:20.831,0:13:23.838
Po raz pierwszy myśmy zrobili coś

0:13:23.862,0:13:27.621
z punktu widzenia niewidomych[br]niezwykłego i dla nich fantastycznego,

0:13:27.645,0:13:32.668
bo zintegrowaliśmy formy reliefowe

0:13:32.692,0:13:34.663
z obrazami

0:13:34.687,0:13:37.098
i wprowadziliśmy ich w przestrzeń galerii.

0:13:37.122,0:13:39.281
I z bardziej wzruszającego, dla nas też,

0:13:39.305,0:13:42.509
a myślę dla odbiorców tego projektu,

0:13:42.533,0:13:45.828
jak przejść się po galerii,[br]w której pachnie werniksem,

0:13:45.852,0:13:48.118
skrzypią deski podłogi,

0:13:48.142,0:13:52.482
a obok są inni, z nami wspólnie[br]doświadczający tego.

0:13:53.232,0:13:56.011
Odnieśmy to do naszych nocy muzeów

0:13:56.035,0:14:00.764
i innych chwil, kiedy będąc w grupie,[br]będąc w jakiejś formie zbiorowości,

0:14:00.788,0:14:02.327
jesteśmy w tym swoim kontakcie,

0:14:02.351,0:14:06.311
ale mamy rodzaj satysfakcji[br]bycia w zbiorowości,

0:14:06.335,0:14:09.381
która doświadcza,[br]w różny sposób, tego samego.

0:14:09.890,0:14:12.993
Samo otwarcie miało kilka[br]spektakularnych elementów.

0:14:13.017,0:14:16.722
To była pierwsza ulotka,[br]która pojawiła się w polskiej prasie,

0:14:16.746,0:14:17.912
która była dwujęzyczna.

0:14:17.936,0:14:21.347
Tym pierwszym językiem było pismo[br]kropkowe, czy punkowe Braille'a,

0:14:21.371,0:14:24.141
a drugim był, jak mówią[br]niewidomi, czarny druk.

0:14:25.414,0:14:30.019
Czasami trzeba było korzystać z rzeczy[br]wydawałoby się anachronicznych.

0:14:30.043,0:14:33.210
Na początku używaliśmy MP3 bardzo małych.

0:14:33.631,0:14:38.335
Te małe były za małe po to,[br]żeby w sposób swobodny nimi operować.

0:14:38.359,0:14:40.173
Korzystaliśmy też z doświadczeń innych

0:14:40.197,0:14:45.947
i to kolejna nauka, która często[br]pozwala pomijać, czy wykluczać błędy.

0:14:46.512,0:14:50.434
Na tym slajdzie jesteśmy we Włoszech,[br]gdzie pan jest z laską,

0:14:50.458,0:14:52.618
a na drodze ma takie rozpisane pasy.

0:14:53.216,0:14:54.368
We Włoszech, w Ankonie,

0:14:54.392,0:14:57.890
istnieje od 1993 roku muzeum[br]dedykowane wyłącznie osobom niewidomym,

0:14:57.914,0:14:59.935
imienia Homera, nomen omen,

0:14:59.959,0:15:03.165
w którym na początku myślano,[br]że niewidomy to trochę inny człowiek,

0:15:03.189,0:15:05.343
powinien iść po linii, po prostej.

0:15:05.367,0:15:07.261
Bardzo szybko okazało się,

0:15:07.285,0:15:09.832
że ten system prowadzenia[br]niewidomych nie jest możliwy

0:15:09.856,0:15:13.395
i w muzeum śląskim był to już[br]wolontariusz albo pracownik muzeum,

0:15:13.419,0:15:15.244
który był obok, bo to proste.

0:15:15.268,0:15:17.927
Audiotaśma, tekst, nie odpowie na pytania,

0:15:17.951,0:15:19.998
które pojawiają się nagle,[br]niespodziewanie,

0:15:20.022,0:15:21.595
gdy doświadczamy sztuki,

0:15:21.619,0:15:25.096
gdy ona rodzi, prowokuje[br]tę sferę zainteresowania,

0:15:25.120,0:15:29.000
na którą nie mogliśmy, nie byliśmy[br]w stanie wcześniej odpowiedzieć.

0:15:29.024,0:15:30.396
O pomyłce już mówiłem,

0:15:30.420,0:15:37.364
o obrazie 2D, który jest przenoszony[br]w tą formę reliefową także.

0:15:38.233,0:15:41.629
Tak wyglądały finalnie formy tego,

0:15:41.653,0:15:45.044
co było próbą pokazania[br]innej rzeczywistości.

0:15:45.502,0:15:48.009
Oczywiście można powiedzieć,

0:15:48.033,0:15:51.996
że sztuka nowoczesna w tym wydaniu[br]jest łatwiejsza, to proste.

0:15:52.020,0:15:55.449
Ta abstrakcja geometryczna właściwie[br]czyni nas partnerami w tym poznaniu.

0:15:55.473,0:15:57.573
Ba, tego były dowodem dzieci,

0:15:57.597,0:15:59.822
dotykanie reliefów,[br]najbardziej zainteresowane,

0:15:59.846,0:16:04.028
często wreszcie pokonujące[br]to swoiste tabu muzealne,

0:16:04.052,0:16:05.624
które mogły zbliżyć się do sztuki

0:16:05.648,0:16:09.202
tak dalece, tak blisko, tak namacalnie.

0:16:09.226,0:16:10.709
Na przykład Kantor w 3D.

0:16:10.733,0:16:13.166
To zupełnie inne doświadczenie,[br]proszę mi wierzyć.

0:16:13.190,0:16:16.304
Zapraszam do muzeum,[br]wrażenia są zupełnie wyjątkowe.

0:16:18.288,0:16:20.645
To projekt, który często[br]był trudny finansowo.

0:16:21.383,0:16:22.866
To projekt, gdzie okazało się,

0:16:22.890,0:16:25.548
że stajemy czasami[br]zupełnie w poprzek edukacji,

0:16:25.572,0:16:26.882
która istnieje w Polsce.

0:16:27.454,0:16:30.550
To jest czasami ta trudność,[br]której, gdy my edukujemy niewidomych,

0:16:30.574,0:16:32.210
słyszymy od środowisk niewidomych,

0:16:32.234,0:16:33.520
"Ale my też ich edukujemy".

0:16:33.544,0:16:35.965
Niestety nie zawsze,[br]więc pewnie bywa to coś,

0:16:35.989,0:16:38.000
co może ograniczać.

0:16:38.024,0:16:40.623
Na pewno, jeśli się czegoś nauczyliśmy -

0:16:40.647,0:16:43.417
i to jest lekcja[br]dla Kazimierza, z pewnością -

0:16:43.441,0:16:48.902
to to, że muzeum nie może być[br]wyizolowaną wyspą,

0:16:48.926,0:16:52.418
gdzie rzeczywistość jest dostosowana[br]do potrzeb osób niewidomych,

0:16:52.442,0:16:55.058
a chociażby bariery architektoniczne

0:16:55.082,0:16:57.383
stanowią morze zagrożeń i niebezpieczeństw

0:16:57.407,0:16:59.687
czyhające na niepełnosprawnych.

0:17:01.549,0:17:02.810
Efekty projektu:

0:17:02.834,0:17:04.064
Zmieniliśmy muzeum.

0:17:04.088,0:17:05.888
Ono stało się otwarte dla wszystkich.

0:17:05.913,0:17:08.240
Nie tylko chodzi o wizerunek,[br]to także edukacja,

0:17:08.263,0:17:09.714
to to, co spowodowało,

0:17:09.738,0:17:15.667
że nagle zaczęliśmy być postrzegani[br]przez wszystkich wokół

0:17:15.692,0:17:18.896
jako miejsce, które integruje

0:17:18.921,0:17:22.571
i które pozwala zupełnie inaczej[br]postrzegać właśnie rzeczywistość.

0:17:23.724,0:17:25.028
Kazimierz.

0:17:25.051,0:17:27.796
Kazimierz jest wyjątkowy,[br]gdy mowa o takim projekcie.

0:17:27.819,0:17:30.768
To jest projekt,[br]który, gdy myśleć o Kazimierzu,

0:17:30.792,0:17:36.510
pozwala tą historię obrazu, słów,[br]emocji opowiedzieć wszystkim.

0:17:37.194,0:17:39.512
I wyjdźmy poza krąg osób niewidomych.

0:17:39.836,0:17:45.297
To jest opowieść o emocjach,[br]którą możemy opowiedzieć.

0:17:46.169,0:17:48.447
Mam tu przed sobą książkę,[br]którą wydało muzeum.

0:17:48.471,0:17:50.655
Ona jest nudna, z naszego punktu widzenia.

0:17:50.679,0:17:54.216
Ona niesie białe strony, pismo punktowe.

0:17:54.240,0:17:56.676
Nic ciekawego, państwo powiecie,

0:17:56.700,0:17:57.850
a ja powiem "Nie".

0:17:58.549,0:18:02.969
Dotyk, emocja, powoduje moim zdaniem,

0:18:02.993,0:18:06.604
że wszyscy możemy być[br]i poczuć się, jak z Kazimierza

0:18:06.628,0:18:09.954
i w ten sposób - i muzea i społeczność -

0:18:09.978,0:18:14.364
dużo piękniej i ciekawiej[br]opowiedzieć historię tego miejsca.

0:18:14.388,0:18:15.708
Bardzo dziękuję.

0:18:15.732,0:18:21.206
(Brawa)