WEBVTT

00:00:00.348 --> 00:00:03.159
W tym odcinku chciałbym
omówić zależność

00:00:03.259 --> 00:00:06.163
między cenami
ropy naftowej i benzyny.

00:00:06.263 --> 00:00:10.110
Od razu widać, że jest
między nimi wyraźna korelacja.

00:00:10.210 --> 00:00:12.769
Ten wykres to cena ropy naftowej.

00:00:12.932 --> 00:00:16.583
W pewnym miejscu świata,
bo cena zależy od tego, gdzie jesteś.

00:00:16.683 --> 00:00:19.607
Jest wyrażona w dolarach
amerykańskich za baryłkę.

00:00:19.707 --> 00:00:22.142
Na początku 2008
wynosiła 100 dolarów,

00:00:22.242 --> 00:00:26.275
potem wzrosła do 140, potem spadła
i od tamtej pory wciąż rośnie.

00:00:26.375 --> 00:00:28.934
Obecnie wynosi około 100
dolarów za baryłkę.

00:00:29.034 --> 00:00:33.097
To jest zatem wykres cen ropy
w dolarach za baryłkę (159 l).

00:00:33.260 --> 00:00:36.254
Natomiast wykres poniżej
przedstawia cenę benzyny,

00:00:36.354 --> 00:00:38.773
która jeszcze bardziej
zależy od miejsca,

00:00:38.873 --> 00:00:42.424
bo mamy nie tylko koszty
transportu, ale też bardzo…

00:00:42.610 --> 00:00:45.867
bardzo różne poziomy
opodatkowania paliw na świecie.

00:00:45.967 --> 00:00:49.518
I czasem też różne przepisy,
ale podatki są kluczowe.

00:00:49.618 --> 00:00:53.635
Widać, że cena benzyny rośnie,
gdy rośnie cena ropy, a potem spada.

00:00:53.735 --> 00:00:55.612
Tu jednostką jest galon (3,78 l).

00:00:55.712 --> 00:00:58.031
Te ceny dotyczą Nowego Jorku.

00:00:58.131 --> 00:00:59.776
Korelacja nie jest idealna.

00:00:59.876 --> 00:01:02.706
W każdym razie widać,
że cena baryłki ropy

00:01:02.806 --> 00:01:06.514
waha się dużo bardziej
niż cena galona benzyny poniżej.

00:01:06.614 --> 00:01:10.731
Ale ogólny trend jest ten sam:
gdy ropa rośnie, benzyna też.

00:01:10.831 --> 00:01:13.522
Chociaż nie zawsze
o tyle samo procent,

00:01:13.622 --> 00:01:15.569
to korelacja jest ewidentna.

00:01:15.755 --> 00:01:19.848
Zanim wyjaśnię, dlaczego na stacji
płacimy, powiedzmy, 4 dolary;

00:01:19.948 --> 00:01:24.082
ile z tego to koszt ropy,
ile rafinacji, a ile transportu,

00:01:24.182 --> 00:01:26.547
musimy się dowiedzieć paru rzeczy.

00:01:26.647 --> 00:01:30.920
Musimy wiedzieć, skąd bierze się
paliwo, które wlewamy do baku.

00:01:31.020 --> 00:01:33.943
Wtedy sami dojdziecie do ceny ropy.

00:01:34.409 --> 00:01:36.921
Przepraszam: do ceny benzyny.

00:01:37.223 --> 00:01:41.386
Te dwa zdjęcia – pewnie wiecie,
co to jest. To wieże wiertnicze.

00:01:41.486 --> 00:01:46.015
Dwóch różnych typów: to morska
platforma naftowa, a to wieża na lądzie.

00:01:46.115 --> 00:01:48.248
Obie jednak robią to samo:

00:01:48.348 --> 00:01:51.341
wiercą w ziemi otwór,
aż dotrą do złoża ropy,

00:01:51.441 --> 00:01:55.621
a potem ją wydobywają
i w określony sposób wysyłają na rynek.

00:01:55.721 --> 00:01:57.389
Zwykle przez rafinerię.

00:01:57.552 --> 00:02:01.196
Morskie platformy są fascynujące,
to arcydzieła techniki.

00:02:01.296 --> 00:02:03.669
Ustawiają je na powierzchni oceanu,

00:02:03.769 --> 00:02:06.390
spuszczają świder na dno tego oceanu

00:02:06.490 --> 00:02:09.088
i dopiero tam zaczynają wiercić,

00:02:09.187 --> 00:02:11.198
aby dotrzeć do złoża ropy.

00:02:11.298 --> 00:02:15.647
Jest to więc cud techniki, ale praca
na niej jest bardzo niebezpieczna.

00:02:15.747 --> 00:02:18.857
No i oczywiście może wywołać
katastrofę ekologiczną,

00:02:18.957 --> 00:02:21.113
jak pokazał przypadek
platformy BP.

00:02:21.213 --> 00:02:23.718
Jest to jednak arcydzieło techniki.

00:02:23.818 --> 00:02:27.091
Po wydobyciu ropy trzeba
ją dostarczyć do rafinerii,

00:02:27.191 --> 00:02:30.580
gdzie rozdziela się ją
na różne przydatne substancje.

00:02:30.680 --> 00:02:33.952
Transport od szybu
do rafinerii odbywa się zwykle

00:02:34.052 --> 00:02:37.208
przez sieć ropociągów
albo na pokładzie tankowca.

00:02:37.308 --> 00:02:41.930
To zdjęcie przedstawia główny
ropociąg alaski, zwany Trans-Alaska.

00:02:42.030 --> 00:02:45.768
Przesyła ropę z północnych
rejonów Alaski na południe,

00:02:45.868 --> 00:02:47.748
gdzie trafia ona do tankowców,

00:02:47.848 --> 00:02:51.272
które rozwożą ją do rozrzuconych
po świecie rafinerii.

00:02:51.373 --> 00:02:55.002
Może trafić od razu do tankowca
z morskiej platformy,

00:02:55.102 --> 00:02:57.421
ale jeśli platforma
jest blisko brzegu,

00:02:57.521 --> 00:03:00.723
zwykle przesyła ropę
własnym rurociągiem na ląd,

00:03:00.823 --> 00:03:03.445
skąd płynie do rafinerii
lub do tankowców,

00:03:03.545 --> 00:03:06.211
by przewieźć ją
w bardziej odległe miejsce.

00:03:06.515 --> 00:03:08.539
Tak czy siak, trafia do rafinerii.

00:03:08.639 --> 00:03:11.911
Zacznijmy już teraz myśleć,
co składa się na cenę benzyny,

00:03:12.011 --> 00:03:15.144
zanim dowiemy się,
co właściwie ta rafineria robi.

00:03:15.411 --> 00:03:18.786
Przyjmijmy, że…
obecna cena ropy naftowej…

00:03:18.886 --> 00:03:22.556
Przyznam się, że wybrałem
taką cenę z wygody.

00:03:22.656 --> 00:03:25.015
Żeby łatwo się liczyło.

00:03:25.115 --> 00:03:28.432
Przyjmijmy, że obecna
cena ropy to 90 dolarów za baryłkę.

00:03:28.900 --> 00:03:30.345
90 dolarów…

00:03:30.559 --> 00:03:32.453
90 dolarów za…

00:03:32.726 --> 00:03:34.190
za baryłkę.

00:03:34.620 --> 00:03:37.451
Baryłka równa się…
To nie beczka, to jednostka.

00:03:37.551 --> 00:03:40.652
Baryłka równa się 42 galony (159 l).

00:03:41.160 --> 00:03:43.639
Jeśli powiem, że mam baryłkę wody,

00:03:43.739 --> 00:03:46.606
to znaczy, że mam 42 galony wody.

00:03:46.860 --> 00:03:49.300
Przy czym nie jest tak,
że 42 galony ropy

00:03:49.400 --> 00:03:53.397
dają 42 galony benzyny.

00:03:53.497 --> 00:03:55.918
Z 42 galonów ropy naftowej

00:03:56.018 --> 00:04:00.545
da się uzyskać
19 lub 20 galonów benzyny.

00:04:00.645 --> 00:04:03.512
Dla ułatwienia wybiorę 20.

00:04:03.668 --> 00:04:06.460
20 galonów benzyny.

00:04:06.831 --> 00:04:08.080
…benzyny.

00:04:08.180 --> 00:04:10.169
A z reszty robi się inne rzeczy.

00:04:10.481 --> 00:04:12.082
Reszta to inne rzeczy.

00:04:12.182 --> 00:04:14.034
22 galony na inne rzeczy.

00:04:14.134 --> 00:04:16.529
Właściwie mniej niż 22 galony,

00:04:16.630 --> 00:04:19.051
bo to w części odpady,
produkty uboczne,

00:04:19.151 --> 00:04:22.331
no i nieco paliwa napędza
sam proces rafinacji.

00:04:22.431 --> 00:04:25.474
Nie będę pisał tej liczby.
Reszta to inne rzeczy.

00:04:26.333 --> 00:04:28.675
Inne… rzeczy.

00:04:29.316 --> 00:04:30.806
Zatem powiedzmy, że…

00:04:30.906 --> 00:04:34.335
rafineria płaci 90 dolarów
za dostarczoną baryłkę ropy.

00:04:34.435 --> 00:04:38.491
W tej sumie mieści się zysk
producentów ropy,

00:04:38.591 --> 00:04:42.808
a także koszt transportu
surowca do rafinerii.

00:04:42.908 --> 00:04:45.130
Załóżmy, dla uproszczenia,

00:04:45.230 --> 00:04:48.794
że rafineria… może sprzedać…

00:04:48.894 --> 00:04:51.299
Załóżmy, że nie musi dbać o transport;

00:04:51.399 --> 00:04:55.246
załóżmy, że kontrahenci są gotowi
kupować bezpośrednio w rafinerii

00:04:55.346 --> 00:04:59.350
i płacą za benzynę
3 dolary i 25 centów za galon.

00:04:59.795 --> 00:05:02.775
Zatem za benzynę…
w rafinerii…

00:05:02.875 --> 00:05:06.695
odbieraną w rafinerii…

00:05:07.114 --> 00:05:10.590
klienci są gotowi zapłacić…
przewoźnicy są gotowi zapłacić

00:05:10.690 --> 00:05:15.582
3 dolary i 25 centów

00:05:15.682 --> 00:05:17.543
za galon.

00:05:17.643 --> 00:05:20.236
A więc z każdej baryłki…

00:05:20.336 --> 00:05:25.255
rafineria uzyskuje 20 galonów benzyny,
którą sprzedaje po 3,25 za galon.

00:05:25.355 --> 00:05:30.173
Czyli mamy…
20 razy 3,25 dolara

00:05:30.273 --> 00:05:33.044
równa się… 20 razy 3 to 60,

00:05:33.144 --> 00:05:36.782
a 20 razy 25 centów to 5 dolarów,

00:05:36.882 --> 00:05:39.919
a więc rafineria otrzyma
65 dolarów za benzynę.

00:05:40.389 --> 00:05:42.899
…za benzynę.

00:05:42.999 --> 00:05:47.290
I załóżmy, dla uproszczenia,
że za inne rzeczy dostają 35 dolarów.

00:05:47.813 --> 00:05:50.322
35 dolarów za inne rzeczy.

00:05:50.422 --> 00:05:53.747
Te inne rzeczy też są przydatne,
np. olej silnikowy,

00:05:53.847 --> 00:05:56.387
paliwo lotnicze,
propan-butan…

00:05:56.727 --> 00:06:00.935
Każdy z tych produktów jest
częściowo zużywany przez rafinerię.

00:06:01.144 --> 00:06:05.253
Podsumujmy zatem, co wiemy.

00:06:05.353 --> 00:06:06.453
A więc…

00:06:06.738 --> 00:06:10.319
można to przedstawić następująco.

00:06:11.077 --> 00:06:13.247
Narysuję to tak.

00:06:13.430 --> 00:06:16.750
Wyjściowa cena to 3,25 za galon.

00:06:16.850 --> 00:06:19.284
To cena benzyny odbieranej w rafinerii.

00:06:19.385 --> 00:06:21.272
Tyle zarabia rafineria.

00:06:21.402 --> 00:06:23.101
Narysujmy to tutaj.

00:06:23.441 --> 00:06:25.376
A więc… narysujmy…

00:06:25.951 --> 00:06:27.807
narysujmy to tak.

00:06:27.907 --> 00:06:30.943
Powiedzmy, że to… 1 dolar…

00:06:31.440 --> 00:06:33.270
to 2 dolary…

00:06:34.002 --> 00:06:35.753
a to 3 dolary.

00:06:36.485 --> 00:06:38.942
Plus to, daje 3 dolary i 25 centów.

00:06:39.042 --> 00:06:41.791
3 dolary i 25 centów wygląda tak.

00:06:41.891 --> 00:06:43.678
Tyle zarabia rafineria.

00:06:43.778 --> 00:06:45.921
Oczywiście to nie jest wszystko.

00:06:46.021 --> 00:06:49.137
Sprzedaż benzyny nie jest
jej jedynym dochodem.

00:06:49.237 --> 00:06:51.311
Możemy uznać, że rafineria,

00:06:51.411 --> 00:06:56.430
po przerobieniu tej baryłki ropy,
za którą zapłaciła 90 dolarów,

00:06:56.530 --> 00:06:58.865
dostaje 65 dolarów za benzynę

00:06:58.965 --> 00:07:00.821
i kolejne 35 dolarów…

00:07:00.921 --> 00:07:05.185
i kolejne 35 dolarów za…
za inne produkty.

00:07:05.285 --> 00:07:08.532
Czyli łącznie dostaje ile?
Dostaje 100 dolarów.

00:07:08.632 --> 00:07:12.192
Kupiła tę ropę za 90 dolarów,
zrobiła z nią, co trzeba,

00:07:12.292 --> 00:07:15.119
i sprzedała za 100 dolarów.

00:07:15.355 --> 00:07:18.025
Możemy więc uznać,
że w tym przykładzie

00:07:18.125 --> 00:07:21.654
90% przychodów ze sprzedaży
idzie na pokrycie kosztów.

00:07:21.754 --> 00:07:25.601
Ropę naftową trzeba
rozdzielić na benzynę i inne rzeczy.

00:07:25.701 --> 00:07:27.979
Widać nie jest to takie proste.

00:07:28.079 --> 00:07:30.071
Zatem w naszym przykładzie

00:07:30.171 --> 00:07:33.156
lwią część tego stanowi
koszt uzyskania benzyny.

00:07:33.522 --> 00:07:37.813
Oczywiście to zależy
od kalkulacji, ale lwią część…

00:07:37.913 --> 00:07:42.697
Nie „koszt uzyskania benzyny”.
Lwią część stanowi koszt ropy naftowej.

00:07:42.906 --> 00:07:47.898
Natomiast to jest zysk,
który rafineria wypracowuje.

00:07:47.998 --> 00:07:51.741
Stosunek dochodów rafinerii
do poniesionych kosztów,

00:07:51.841 --> 00:07:56.341
czyli dochód ze sprzedaży produktów
w stosunku do ceny zakupu ropy,

00:07:56.441 --> 00:07:59.400
bywa często określany
terminem „crack spread”.

00:07:59.766 --> 00:08:02.929
…bywa określany terminem
„crack spread”.

00:08:03.029 --> 00:08:05.412
Muszę tu wyjaśnić, co rafineria robi.

00:08:05.512 --> 00:08:08.292
Otóż rozdziela ona ropę
na substancje składowe.

00:08:08.392 --> 00:08:11.274
Jest to dość prosty…
Nie powiem „prosty proces”,

00:08:11.374 --> 00:08:13.828
bo rafineria nie wygląda
na coś prostego.

00:08:13.928 --> 00:08:16.652
Ale w teorii proces
ten jest dość prosty.

00:08:16.752 --> 00:08:20.050
Bierze się ropę naftową…

00:08:20.547 --> 00:08:22.533
i podgrzewa się ją…

00:08:23.004 --> 00:08:27.761
i podgrzewa się ją. Podpisałem,
żeby pokazać, że ropa staje się gorąca.

00:08:27.861 --> 00:08:30.872
To jest podgrzewacz, zasilany…

00:08:30.972 --> 00:08:35.342
nie zawsze, ale zwykle jest
zasilany produktami rafinacji.

00:08:35.442 --> 00:08:38.740
Płomienie podkreślają,
że wytwarzane jest ciepło.

00:08:38.948 --> 00:08:41.589
Następnie ropę naftową
destyluje się

00:08:42.280 --> 00:08:45.521
w takich kolumnach, jak na zdjęciu.

00:08:45.621 --> 00:08:48.410
Rafineria ma mnóstwo takich kolumn.

00:08:48.586 --> 00:08:53.525
Każdy składnik ropy w kolumnie
ma inną temperaturę wrzenia.

00:08:53.720 --> 00:08:57.761
Związki o długich łańcuchach węglowych
mają wysoką temperaturę wrzenia,

00:08:57.861 --> 00:09:00.533
zbyt wysoką, by wrzały w kolumnie.

00:09:00.633 --> 00:09:03.168
Pozostają ciekłe
i gromadzą się na dnie.

00:09:03.268 --> 00:09:08.049
Związki o nieco krótszych łańcuchach są
na granicy wrzenia i trochę odparowują,

00:09:08.149 --> 00:09:11.914
ale podczas wznoszenia
stygną i skraplają się.

00:09:12.014 --> 00:09:15.233
Umieszczając tu rurę można je odessać.

00:09:15.448 --> 00:09:18.044
Związki o jeszcze krótszych łańcuchach

00:09:18.144 --> 00:09:21.812
dotrą jeszcze wyżej,
zanim osiągną strefę temperatury,

00:09:21.912 --> 00:09:25.306
w której nastąpi skroplenie
i będzie można je odessać.

00:09:25.406 --> 00:09:28.661
Najkrótsze łańcuchy,
takie jak propan-butan,

00:09:28.761 --> 00:09:30.713
odbiera się na samym szczycie.

00:09:30.813 --> 00:09:34.540
A benzynę do naszych aut
odsysa się gdzieś tutaj.

00:09:34.640 --> 00:09:37.620
Odbiera się ją gdzieś tutaj.

00:09:37.720 --> 00:09:40.725
Rozdziela się zatem ropę
na jej składniki.

00:09:40.956 --> 00:09:43.753
A inne składniki?
Tu jest olej silnikowy,

00:09:43.853 --> 00:09:46.730
do smarowania silnika,
a nie napędzania go.

00:09:46.830 --> 00:09:50.862
Tu mamy paliwo lotnicze.
Tych składników jest wiele,

00:09:50.962 --> 00:09:55.430
na przykład nafta. Z ropy
uzyskuje się bardzo wiele substancji.

00:09:55.635 --> 00:09:57.842
Ale wróćmy do benzyny.

00:09:58.201 --> 00:10:00.332
Rafineria bierze 3,25.

00:10:00.432 --> 00:10:03.052
Teraz trzeba przewieźć tę benzynę.

00:10:03.152 --> 00:10:05.438
Powiedzmy, że to koszt 10 centów.

00:10:05.538 --> 00:10:07.902
Mamy więc 3,25 rafinerii…

00:10:08.082 --> 00:10:10.828
i 10 centów za transport.

00:10:11.341 --> 00:10:15.678
To tutaj to 10 centów za transport.

00:10:16.371 --> 00:10:18.886
Napiszę skrótowo.

00:10:19.142 --> 00:10:20.764
Benzyna dociera do stacji,

00:10:20.864 --> 00:10:23.709
ale – jak mówiłem –
jest wysoko opodatkowana.

00:10:23.809 --> 00:10:28.227
Ten podatek jest różny w różnych
krajach, a nawet w różnych stanach.

00:10:28.381 --> 00:10:32.282
Dla uproszczenia przyjmijmy,
że wynosi on 50 centów za galon.

00:10:32.487 --> 00:10:35.772
Jest to wartość zbliżona
do obowiązującej w USA.

00:10:36.029 --> 00:10:40.058
50 centów za galon
wypadnie mniej więcej…

00:10:40.468 --> 00:10:41.931
powiedzmy…

00:10:42.031 --> 00:10:45.396
Wezmę nowy kolor,
bo wciąż używam tego samego.

00:10:45.832 --> 00:10:49.604
Zatem to jest…
to jest 50 centów podatku za galon.

00:10:49.938 --> 00:10:55.276
To jest podatek, który zasila
budżet władz stanowych i federalnych.

00:10:55.376 --> 00:11:00.229
Policzmy: 3,25 bierze rafineria,
dodać 10 centów za transport to 3,35…

00:11:00.434 --> 00:11:05.438
50 centów podatku…
dodać 50 centów to już 3,85…

00:11:06.003 --> 00:11:08.392
3,85…

00:11:08.672 --> 00:11:12.675
Benzyna dociera na stację,
gdzie musi kosztować więcej niż 3,85,

00:11:12.775 --> 00:11:15.267
aby stacja mogła pokryć swoje koszty.

00:11:15.447 --> 00:11:19.502
Dlatego stacja sprzedaje
benzynę po 4 dolary za galon.

00:11:19.886 --> 00:11:25.073
4 dolary za galon. Powiecie: nie ma
sprawy, to i tak stosunkowo tanio.

00:11:25.173 --> 00:11:29.279
Zgadza się to z tym, ile stacje
zarabiają przeciętnie na galonie.

00:11:29.379 --> 00:11:32.515
Zapewne stwierdzicie,
że stacja zarabia 15 centów.

00:11:32.615 --> 00:11:37.491
4 dolary odjąć 3,85, w której to sumie
mieszczą się wszystkie koszty.

00:11:37.799 --> 00:11:41.520
Niestety sporo z tych 15 centów
zabiera obsługa kredytów,

00:11:41.620 --> 00:11:44.061
bo większość ludzi
płaci na stacji kartą.

00:11:44.161 --> 00:11:47.782
Dlatego wiele stacji daje
zniżki za płacenie gotówką.

00:11:47.882 --> 00:11:50.143
Z tych 15 centów stacji zostaje…

00:11:50.243 --> 00:11:54.249
Średnio, za obsługę kart kredytowych
banki pobierają 5 centów.

00:11:55.122 --> 00:11:58.024
To opłata za transakcje kartą kredytową.

00:11:58.124 --> 00:11:59.998
Robi się tu tłoczno.

00:12:00.098 --> 00:12:02.949
Opłata za transakcje
kartą kredytową.

00:12:03.049 --> 00:12:05.926
Czyli detaliście zostaje 10 centów.

00:12:06.105 --> 00:12:08.569
Detaliście zostaje 10 centów marży.

00:12:08.851 --> 00:12:13.625
Mam nadzieję, że wiecie już, jak z ropy
naftowej otrzymuje się benzynę,

00:12:13.725 --> 00:12:18.347
i płacąc na stacji będziecie się
orientować, jaka jest struktura kosztów

00:12:18.447 --> 00:12:22.812
i ile pieniędzy zarabia
każdy z pośredników.