0:00:00.348,0:00:03.159
W tym odcinku chciałbym[br]omówić zależność

0:00:03.259,0:00:06.163
między cenami[br]ropy naftowej i benzyny.

0:00:06.263,0:00:10.110
Od razu widać, że jest[br]między nimi wyraźna korelacja.

0:00:10.210,0:00:12.769
Ten wykres to cena ropy naftowej.

0:00:12.932,0:00:16.583
W pewnym miejscu świata,[br]bo cena zależy od tego, gdzie jesteś.

0:00:16.683,0:00:19.607
Jest wyrażona w dolarach[br]amerykańskich za baryłkę.

0:00:19.707,0:00:22.142
Na początku 2008[br]wynosiła 100 dolarów,

0:00:22.242,0:00:26.275
potem wzrosła do 140, potem spadła[br]i od tamtej pory wciąż rośnie.

0:00:26.375,0:00:28.934
Obecnie wynosi około 100[br]dolarów za baryłkę.

0:00:29.034,0:00:33.097
To jest zatem wykres cen ropy[br]w dolarach za baryłkę (159 l).

0:00:33.260,0:00:36.254
Natomiast wykres poniżej[br]przedstawia cenę benzyny,

0:00:36.354,0:00:38.773
która jeszcze bardziej[br]zależy od miejsca,

0:00:38.873,0:00:42.424
bo mamy nie tylko koszty[br]transportu, ale też bardzo…

0:00:42.610,0:00:45.867
bardzo różne poziomy[br]opodatkowania paliw na świecie.

0:00:45.967,0:00:49.518
I czasem też różne przepisy,[br]ale podatki są kluczowe.

0:00:49.618,0:00:53.635
Widać, że cena benzyny rośnie,[br]gdy rośnie cena ropy, a potem spada.

0:00:53.735,0:00:55.612
Tu jednostką jest galon (3,78 l).

0:00:55.712,0:00:58.031
Te ceny dotyczą Nowego Jorku.

0:00:58.131,0:00:59.776
Korelacja nie jest idealna.

0:00:59.876,0:01:02.706
W każdym razie widać,[br]że cena baryłki ropy

0:01:02.806,0:01:06.514
waha się dużo bardziej[br]niż cena galona benzyny poniżej.

0:01:06.614,0:01:10.731
Ale ogólny trend jest ten sam:[br]gdy ropa rośnie, benzyna też.

0:01:10.831,0:01:13.522
Chociaż nie zawsze[br]o tyle samo procent,

0:01:13.622,0:01:15.569
to korelacja jest ewidentna.

0:01:15.755,0:01:19.848
Zanim wyjaśnię, dlaczego na stacji[br]płacimy, powiedzmy, 4 dolary;

0:01:19.948,0:01:24.082
ile z tego to koszt ropy,[br]ile rafinacji, a ile transportu,

0:01:24.182,0:01:26.547
musimy się dowiedzieć paru rzeczy.

0:01:26.647,0:01:30.920
Musimy wiedzieć, skąd bierze się[br]paliwo, które wlewamy do baku.

0:01:31.020,0:01:33.943
Wtedy sami dojdziecie do ceny ropy.

0:01:34.409,0:01:36.921
Przepraszam: do ceny benzyny.

0:01:37.223,0:01:41.386
Te dwa zdjęcia – pewnie wiecie,[br]co to jest. To wieże wiertnicze.

0:01:41.486,0:01:46.015
Dwóch różnych typów: to morska[br]platforma naftowa, a to wieża na lądzie.

0:01:46.115,0:01:48.248
Obie jednak robią to samo:

0:01:48.348,0:01:51.341
wiercą w ziemi otwór,[br]aż dotrą do złoża ropy,

0:01:51.441,0:01:55.621
a potem ją wydobywają[br]i w określony sposób wysyłają na rynek.

0:01:55.721,0:01:57.389
Zwykle przez rafinerię.

0:01:57.552,0:02:01.196
Morskie platformy są fascynujące,[br]to arcydzieła techniki.

0:02:01.296,0:02:03.669
Ustawiają je na powierzchni oceanu,

0:02:03.769,0:02:06.390
spuszczają świder na dno tego oceanu

0:02:06.490,0:02:09.088
i dopiero tam zaczynają wiercić,

0:02:09.187,0:02:11.198
aby dotrzeć do złoża ropy.

0:02:11.298,0:02:15.647
Jest to więc cud techniki, ale praca[br]na niej jest bardzo niebezpieczna.

0:02:15.747,0:02:18.857
No i oczywiście może wywołać[br]katastrofę ekologiczną,

0:02:18.957,0:02:21.113
jak pokazał przypadek[br]platformy BP.

0:02:21.213,0:02:23.718
Jest to jednak arcydzieło techniki.

0:02:23.818,0:02:27.091
Po wydobyciu ropy trzeba[br]ją dostarczyć do rafinerii,

0:02:27.191,0:02:30.580
gdzie rozdziela się ją[br]na różne przydatne substancje.

0:02:30.680,0:02:33.952
Transport od szybu[br]do rafinerii odbywa się zwykle

0:02:34.052,0:02:37.208
przez sieć ropociągów[br]albo na pokładzie tankowca.

0:02:37.308,0:02:41.930
To zdjęcie przedstawia główny[br]ropociąg alaski, zwany Trans-Alaska.

0:02:42.030,0:02:45.768
Przesyła ropę z północnych[br]rejonów Alaski na południe,

0:02:45.868,0:02:47.748
gdzie trafia ona do tankowców,

0:02:47.848,0:02:51.272
które rozwożą ją do rozrzuconych[br]po świecie rafinerii.

0:02:51.373,0:02:55.002
Może trafić od razu do tankowca[br]z morskiej platformy,

0:02:55.102,0:02:57.421
ale jeśli platforma[br]jest blisko brzegu,

0:02:57.521,0:03:00.723
zwykle przesyła ropę[br]własnym rurociągiem na ląd,

0:03:00.823,0:03:03.445
skąd płynie do rafinerii[br]lub do tankowców,

0:03:03.545,0:03:06.211
by przewieźć ją[br]w bardziej odległe miejsce.

0:03:06.515,0:03:08.539
Tak czy siak, trafia do rafinerii.

0:03:08.639,0:03:11.911
Zacznijmy już teraz myśleć,[br]co składa się na cenę benzyny,

0:03:12.011,0:03:15.144
zanim dowiemy się,[br]co właściwie ta rafineria robi.

0:03:15.411,0:03:18.786
Przyjmijmy, że…[br]obecna cena ropy naftowej…

0:03:18.886,0:03:22.556
Przyznam się, że wybrałem[br]taką cenę z wygody.

0:03:22.656,0:03:25.015
Żeby łatwo się liczyło.

0:03:25.115,0:03:28.432
Przyjmijmy, że obecna[br]cena ropy to 90 dolarów za baryłkę.

0:03:28.900,0:03:30.345
90 dolarów…

0:03:30.559,0:03:32.453
90 dolarów za…

0:03:32.726,0:03:34.190
za baryłkę.

0:03:34.620,0:03:37.451
Baryłka równa się…[br]To nie beczka, to jednostka.

0:03:37.551,0:03:40.652
Baryłka równa się 42 galony (159 l).

0:03:41.160,0:03:43.639
Jeśli powiem, że mam baryłkę wody,

0:03:43.739,0:03:46.606
to znaczy, że mam 42 galony wody.

0:03:46.860,0:03:49.300
Przy czym nie jest tak,[br]że 42 galony ropy

0:03:49.400,0:03:53.397
dają 42 galony benzyny.

0:03:53.497,0:03:55.918
Z 42 galonów ropy naftowej

0:03:56.018,0:04:00.545
da się uzyskać[br]19 lub 20 galonów benzyny.

0:04:00.645,0:04:03.512
Dla ułatwienia wybiorę 20.

0:04:03.668,0:04:06.460
20 galonów benzyny.

0:04:06.831,0:04:08.080
…benzyny.

0:04:08.180,0:04:10.169
A z reszty robi się inne rzeczy.

0:04:10.481,0:04:12.082
Reszta to inne rzeczy.

0:04:12.182,0:04:14.034
22 galony na inne rzeczy.

0:04:14.134,0:04:16.529
Właściwie mniej niż 22 galony,

0:04:16.630,0:04:19.051
bo to w części odpady,[br]produkty uboczne,

0:04:19.151,0:04:22.331
no i nieco paliwa napędza[br]sam proces rafinacji.

0:04:22.431,0:04:25.474
Nie będę pisał tej liczby.[br]Reszta to inne rzeczy.

0:04:26.333,0:04:28.675
Inne… rzeczy.

0:04:29.316,0:04:30.806
Zatem powiedzmy, że…

0:04:30.906,0:04:34.335
rafineria płaci 90 dolarów[br]za dostarczoną baryłkę ropy.

0:04:34.435,0:04:38.491
W tej sumie mieści się zysk[br]producentów ropy,

0:04:38.591,0:04:42.808
a także koszt transportu[br]surowca do rafinerii.

0:04:42.908,0:04:45.130
Załóżmy, dla uproszczenia,

0:04:45.230,0:04:48.794
że rafineria… może sprzedać…

0:04:48.894,0:04:51.299
Załóżmy, że nie musi dbać o transport;

0:04:51.399,0:04:55.246
załóżmy, że kontrahenci są gotowi[br]kupować bezpośrednio w rafinerii

0:04:55.346,0:04:59.350
i płacą za benzynę[br]3 dolary i 25 centów za galon.

0:04:59.795,0:05:02.775
Zatem za benzynę…[br]w rafinerii…

0:05:02.875,0:05:06.695
odbieraną w rafinerii…

0:05:07.114,0:05:10.590
klienci są gotowi zapłacić…[br]przewoźnicy są gotowi zapłacić

0:05:10.690,0:05:15.582
3 dolary i 25 centów

0:05:15.682,0:05:17.543
za galon.

0:05:17.643,0:05:20.236
A więc z każdej baryłki…

0:05:20.336,0:05:25.255
rafineria uzyskuje 20 galonów benzyny,[br]którą sprzedaje po 3,25 za galon.

0:05:25.355,0:05:30.173
Czyli mamy…[br]20 razy 3,25 dolara

0:05:30.273,0:05:33.044
równa się… 20 razy 3 to 60,

0:05:33.144,0:05:36.782
a 20 razy 25 centów to 5 dolarów,

0:05:36.882,0:05:39.919
a więc rafineria otrzyma[br]65 dolarów za benzynę.

0:05:40.389,0:05:42.899
…za benzynę.

0:05:42.999,0:05:47.290
I załóżmy, dla uproszczenia,[br]że za inne rzeczy dostają 35 dolarów.

0:05:47.813,0:05:50.322
35 dolarów za inne rzeczy.

0:05:50.422,0:05:53.747
Te inne rzeczy też są przydatne,[br]np. olej silnikowy,

0:05:53.847,0:05:56.387
paliwo lotnicze,[br]propan-butan…

0:05:56.727,0:06:00.935
Każdy z tych produktów jest[br]częściowo zużywany przez rafinerię.

0:06:01.144,0:06:05.253
Podsumujmy zatem, co wiemy.

0:06:05.353,0:06:06.453
A więc…

0:06:06.738,0:06:10.319
można to przedstawić następująco.

0:06:11.077,0:06:13.247
Narysuję to tak.

0:06:13.430,0:06:16.750
Wyjściowa cena to 3,25 za galon.

0:06:16.850,0:06:19.284
To cena benzyny odbieranej w rafinerii.

0:06:19.385,0:06:21.272
Tyle zarabia rafineria.

0:06:21.402,0:06:23.101
Narysujmy to tutaj.

0:06:23.441,0:06:25.376
A więc… narysujmy…

0:06:25.951,0:06:27.807
narysujmy to tak.

0:06:27.907,0:06:30.943
Powiedzmy, że to… 1 dolar…

0:06:31.440,0:06:33.270
to 2 dolary…

0:06:34.002,0:06:35.753
a to 3 dolary.

0:06:36.485,0:06:38.942
Plus to, daje 3 dolary i 25 centów.

0:06:39.042,0:06:41.791
3 dolary i 25 centów wygląda tak.

0:06:41.891,0:06:43.678
Tyle zarabia rafineria.

0:06:43.778,0:06:45.921
Oczywiście to nie jest wszystko.

0:06:46.021,0:06:49.137
Sprzedaż benzyny nie jest[br]jej jedynym dochodem.

0:06:49.237,0:06:51.311
Możemy uznać, że rafineria,

0:06:51.411,0:06:56.430
po przerobieniu tej baryłki ropy,[br]za którą zapłaciła 90 dolarów,

0:06:56.530,0:06:58.865
dostaje 65 dolarów za benzynę

0:06:58.965,0:07:00.821
i kolejne 35 dolarów…

0:07:00.921,0:07:05.185
i kolejne 35 dolarów za…[br]za inne produkty.

0:07:05.285,0:07:08.532
Czyli łącznie dostaje ile?[br]Dostaje 100 dolarów.

0:07:08.632,0:07:12.192
Kupiła tę ropę za 90 dolarów,[br]zrobiła z nią, co trzeba,

0:07:12.292,0:07:15.119
i sprzedała za 100 dolarów.

0:07:15.355,0:07:18.025
Możemy więc uznać,[br]że w tym przykładzie

0:07:18.125,0:07:21.654
90% przychodów ze sprzedaży[br]idzie na pokrycie kosztów.

0:07:21.754,0:07:25.601
Ropę naftową trzeba[br]rozdzielić na benzynę i inne rzeczy.

0:07:25.701,0:07:27.979
Widać nie jest to takie proste.

0:07:28.079,0:07:30.071
Zatem w naszym przykładzie

0:07:30.171,0:07:33.156
lwią część tego stanowi[br]koszt uzyskania benzyny.

0:07:33.522,0:07:37.813
Oczywiście to zależy[br]od kalkulacji, ale lwią część…

0:07:37.913,0:07:42.697
Nie „koszt uzyskania benzyny”.[br]Lwią część stanowi koszt ropy naftowej.

0:07:42.906,0:07:47.898
Natomiast to jest zysk,[br]który rafineria wypracowuje.

0:07:47.998,0:07:51.741
Stosunek dochodów rafinerii[br]do poniesionych kosztów,

0:07:51.841,0:07:56.341
czyli dochód ze sprzedaży produktów[br]w stosunku do ceny zakupu ropy,

0:07:56.441,0:07:59.400
bywa często określany[br]terminem „crack spread”.

0:07:59.766,0:08:02.929
…bywa określany terminem[br]„crack spread”.

0:08:03.029,0:08:05.412
Muszę tu wyjaśnić, co rafineria robi.

0:08:05.512,0:08:08.292
Otóż rozdziela ona ropę[br]na substancje składowe.

0:08:08.392,0:08:11.274
Jest to dość prosty…[br]Nie powiem „prosty proces”,

0:08:11.374,0:08:13.828
bo rafineria nie wygląda[br]na coś prostego.

0:08:13.928,0:08:16.652
Ale w teorii proces[br]ten jest dość prosty.

0:08:16.752,0:08:20.050
Bierze się ropę naftową…

0:08:20.547,0:08:22.533
i podgrzewa się ją…

0:08:23.004,0:08:27.761
i podgrzewa się ją. Podpisałem,[br]żeby pokazać, że ropa staje się gorąca.

0:08:27.861,0:08:30.872
To jest podgrzewacz, zasilany…

0:08:30.972,0:08:35.342
nie zawsze, ale zwykle jest[br]zasilany produktami rafinacji.

0:08:35.442,0:08:38.740
Płomienie podkreślają,[br]że wytwarzane jest ciepło.

0:08:38.948,0:08:41.589
Następnie ropę naftową[br]destyluje się

0:08:42.280,0:08:45.521
w takich kolumnach, jak na zdjęciu.

0:08:45.621,0:08:48.410
Rafineria ma mnóstwo takich kolumn.

0:08:48.586,0:08:53.525
Każdy składnik ropy w kolumnie[br]ma inną temperaturę wrzenia.

0:08:53.720,0:08:57.761
Związki o długich łańcuchach węglowych[br]mają wysoką temperaturę wrzenia,

0:08:57.861,0:09:00.533
zbyt wysoką, by wrzały w kolumnie.

0:09:00.633,0:09:03.168
Pozostają ciekłe[br]i gromadzą się na dnie.

0:09:03.268,0:09:08.049
Związki o nieco krótszych łańcuchach są[br]na granicy wrzenia i trochę odparowują,

0:09:08.149,0:09:11.914
ale podczas wznoszenia[br]stygną i skraplają się.

0:09:12.014,0:09:15.233
Umieszczając tu rurę można je odessać.

0:09:15.448,0:09:18.044
Związki o jeszcze krótszych łańcuchach

0:09:18.144,0:09:21.812
dotrą jeszcze wyżej,[br]zanim osiągną strefę temperatury,

0:09:21.912,0:09:25.306
w której nastąpi skroplenie[br]i będzie można je odessać.

0:09:25.406,0:09:28.661
Najkrótsze łańcuchy,[br]takie jak propan-butan,

0:09:28.761,0:09:30.713
odbiera się na samym szczycie.

0:09:30.813,0:09:34.540
A benzynę do naszych aut[br]odsysa się gdzieś tutaj.

0:09:34.640,0:09:37.620
Odbiera się ją gdzieś tutaj.

0:09:37.720,0:09:40.725
Rozdziela się zatem ropę[br]na jej składniki.

0:09:40.956,0:09:43.753
A inne składniki?[br]Tu jest olej silnikowy,

0:09:43.853,0:09:46.730
do smarowania silnika,[br]a nie napędzania go.

0:09:46.830,0:09:50.862
Tu mamy paliwo lotnicze.[br]Tych składników jest wiele,

0:09:50.962,0:09:55.430
na przykład nafta. Z ropy[br]uzyskuje się bardzo wiele substancji.

0:09:55.635,0:09:57.842
Ale wróćmy do benzyny.

0:09:58.201,0:10:00.332
Rafineria bierze 3,25.

0:10:00.432,0:10:03.052
Teraz trzeba przewieźć tę benzynę.

0:10:03.152,0:10:05.438
Powiedzmy, że to koszt 10 centów.

0:10:05.538,0:10:07.902
Mamy więc 3,25 rafinerii…

0:10:08.082,0:10:10.828
i 10 centów za transport.

0:10:11.341,0:10:15.678
To tutaj to 10 centów za transport.

0:10:16.371,0:10:18.886
Napiszę skrótowo.

0:10:19.142,0:10:20.764
Benzyna dociera do stacji,

0:10:20.864,0:10:23.709
ale – jak mówiłem –[br]jest wysoko opodatkowana.

0:10:23.809,0:10:28.227
Ten podatek jest różny w różnych[br]krajach, a nawet w różnych stanach.

0:10:28.381,0:10:32.282
Dla uproszczenia przyjmijmy,[br]że wynosi on 50 centów za galon.

0:10:32.487,0:10:35.772
Jest to wartość zbliżona[br]do obowiązującej w USA.

0:10:36.029,0:10:40.058
50 centów za galon[br]wypadnie mniej więcej…

0:10:40.468,0:10:41.931
powiedzmy…

0:10:42.031,0:10:45.396
Wezmę nowy kolor,[br]bo wciąż używam tego samego.

0:10:45.832,0:10:49.604
Zatem to jest…[br]to jest 50 centów podatku za galon.

0:10:49.938,0:10:55.276
To jest podatek, który zasila[br]budżet władz stanowych i federalnych.

0:10:55.376,0:11:00.229
Policzmy: 3,25 bierze rafineria,[br]dodać 10 centów za transport to 3,35…

0:11:00.434,0:11:05.438
50 centów podatku…[br]dodać 50 centów to już 3,85…

0:11:06.003,0:11:08.392
3,85…

0:11:08.672,0:11:12.675
Benzyna dociera na stację,[br]gdzie musi kosztować więcej niż 3,85,

0:11:12.775,0:11:15.267
aby stacja mogła pokryć swoje koszty.

0:11:15.447,0:11:19.502
Dlatego stacja sprzedaje[br]benzynę po 4 dolary za galon.

0:11:19.886,0:11:25.073
4 dolary za galon. Powiecie: nie ma[br]sprawy, to i tak stosunkowo tanio.

0:11:25.173,0:11:29.279
Zgadza się to z tym, ile stacje[br]zarabiają przeciętnie na galonie.

0:11:29.379,0:11:32.515
Zapewne stwierdzicie,[br]że stacja zarabia 15 centów.

0:11:32.615,0:11:37.491
4 dolary odjąć 3,85, w której to sumie[br]mieszczą się wszystkie koszty.

0:11:37.799,0:11:41.520
Niestety sporo z tych 15 centów[br]zabiera obsługa kredytów,

0:11:41.620,0:11:44.061
bo większość ludzi[br]płaci na stacji kartą.

0:11:44.161,0:11:47.782
Dlatego wiele stacji daje[br]zniżki za płacenie gotówką.

0:11:47.882,0:11:50.143
Z tych 15 centów stacji zostaje…

0:11:50.243,0:11:54.249
Średnio, za obsługę kart kredytowych[br]banki pobierają 5 centów.

0:11:55.122,0:11:58.024
To opłata za transakcje kartą kredytową.

0:11:58.124,0:11:59.998
Robi się tu tłoczno.

0:12:00.098,0:12:02.949
Opłata za transakcje[br]kartą kredytową.

0:12:03.049,0:12:05.926
Czyli detaliście zostaje 10 centów.

0:12:06.105,0:12:08.569
Detaliście zostaje 10 centów marży.

0:12:08.851,0:12:13.625
Mam nadzieję, że wiecie już, jak z ropy[br]naftowej otrzymuje się benzynę,

0:12:13.725,0:12:18.347
i płacąc na stacji będziecie się[br]orientować, jaka jest struktura kosztów

0:12:18.447,0:12:22.812
i ile pieniędzy zarabia[br]każdy z pośredników.