1
00:00:01,309 --> 00:00:06,374
Yetmiş bin yıl önce,
atalarımız önemsiz hayvanlardı.

2
00:00:06,398 --> 00:00:10,497
Tarih öncesi insanların en önemli özelliği

3
00:00:10,521 --> 00:00:12,473
önemsiz olmalarıdır.

4
00:00:12,497 --> 00:00:17,631
Dünya'ya etkileri denizanasından
veya ateş böceklerinden

5
00:00:17,655 --> 00:00:20,226
veya ağaç kakanlardan daha fazla değildi.

6
00:00:20,643 --> 00:00:24,226
Bugün tam tersine, 
gezegeni biz kontrol ediyoruz.

7
00:00:24,853 --> 00:00:26,195
Ve soru şu:

8
00:00:26,219 --> 00:00:29,341
Oradan buraya nasıl geldik?

9
00:00:29,596 --> 00:00:33,142
Kendimizi, Afrika'nın bir köşesinde


10
00:00:33,142 --> 00:00:36,313
kendi işine bakan önemsiz maymunlardan

11
00:00:36,313 --> 00:00:39,323
Dünya hükümdarlarına nasıl çevirdik?

12
00:00:39,876 --> 00:00:44,510
Genelde, diğer hayvanlarla aramızdaki

13
00:00:44,510 --> 00:00:47,071
bireysel farklara bakarız.

14
00:00:47,412 --> 00:00:50,966
Biz, -ben- ayrı bir özelliğimiz olduğuna,

15
00:00:50,966 --> 00:00:55,478
bedenimde ve beynimde beni, 
köpek, domuz

16
00:00:55,478 --> 00:00:59,428
ya da şempanzeye oranla 
daha üstün kılan

17
00:00:59,428 --> 00:01:03,085
bir yönüm olduğuna inanmak isteriz.

18
00:01:03,085 --> 00:01:06,572
Bireysel seviyedeki gerçek maalesef şu:

19
00:01:06,572 --> 00:01:09,827
utanılacak kadar şempanzelere benziyorum.

20
00:01:10,029 --> 00:01:14,798
Şempanzeyle beni ıssız
bir adaya götürseniz ve

21
00:01:14,798 --> 00:01:19,536
kim daha uzun hayatta kalır diye baksanız,

22
00:01:19,560 --> 00:01:24,676
ben iddiamı şempanze üzerine yapardım
kendime değil

23
00:01:25,309 --> 00:01:28,445
Kişisel bir hatam olduğundan değil.

24
00:01:28,469 --> 00:01:32,249
Sanırım, herhangi birimizi tek başımıza

25
00:01:32,249 --> 00:01:34,584
bir şempanzeyle adaya bıraksalar

26
00:01:34,608 --> 00:01:37,505
her zaman şempanze daha iyi iş çıkarır.

27
00:01:38,823 --> 00:01:42,822
Hayvanlarla insanlar arasındaki asıl fark

28
00:01:42,822 --> 00:01:45,223
bireysel seviyede değildir.

29
00:01:45,223 --> 00:01:47,415
Bu fark toplumsal seviyededir.

30
00:01:47,415 --> 00:01:51,988
İnsanlar gezegeni yönetiyorlar çünkü 
büyük gruplar halinde

31
00:01:51,988 --> 00:01:57,297
ve uyumlu şekilde
ortaklık kurabilen tek tür onlar.

32
00:01:57,297 --> 00:01:59,849
Şimdi diğer türlere bakalım

33
00:01:59,849 --> 00:02:03,750
mesela sosyal böcekler olan arılar 
ve karıncalara,

34
00:02:03,750 --> 00:02:08,446
bunlar büyük gruplar halinde ortaklık
kurabiliyorlar fakat uyumlu değiller.

35
00:02:08,446 --> 00:02:11,126
Ortaklıkları çok katı.

36
00:02:11,126 --> 00:02:15,221
Temelde arı kovanı tek yönlü işler.

37
00:02:15,221 --> 00:02:19,026
Eğer yeni bir imkan ya da tehlike olursa

38
00:02:19,050 --> 00:02:23,593
arılar sosyal yapılarını
bir gecede değiştiremezler.

39
00:02:23,617 --> 00:02:26,321
Mesela, kraliçeyi idam edip

40
00:02:26,321 --> 00:02:28,617
işçi arılar komünist yönetimi

41
00:02:28,617 --> 00:02:31,752
veya bir arılar cumhuriyeti kuramazlar.

42
00:02:31,752 --> 00:02:35,245
Sosyal memeliler olan kurtlar, 
filler, yunuslar

43
00:02:35,245 --> 00:02:38,587
ve şempanzeler gibi diğer hayvanlar

44
00:02:38,587 --> 00:02:41,453
daha uyumlu bir topluluk kurabilirler

45
00:02:41,477 --> 00:02:44,818
ancak bu küçük ölçekli gruplarda olur.

46
00:02:44,842 --> 00:02:47,715
Çünkü şempanzeler arasındaki işbirliği

47
00:02:47,739 --> 00:02:51,341
birinin diğeri hakkındaki 
bireysel bilgisine dayanır.

48
00:02:51,341 --> 00:02:54,363
Eğer ben bir şempanzeysem, 
sen bir şempanzeysen

49
00:02:54,363 --> 00:02:56,406
ve seninle işbirliği yapmak istiyorsam

50
00:02:56,430 --> 00:02:59,025
seni kişisel olarak tanımam gerekir.

51
00:02:59,049 --> 00:03:00,819
Nasıl bir şempanzesin?

52
00:03:00,843 --> 00:03:02,256
İyi bir şempanze misin?

53
00:03:02,280 --> 00:03:03,933
Kötü bir şempanze misin?

54
00:03:03,957 --> 00:03:05,401
Güvenilir misin?

55
00:03:05,425 --> 00:03:08,478
Seni tanımıyorsam seninle 
nasıl işbirliği yapabilirim?

56
00:03:09,676 --> 00:03:13,427
Bu iki kabiliyeti bir araya getirebilen
tek hayvan

57
00:03:13,451 --> 00:03:18,051
ve uyumlu şeklide işbirliğini 
büyük gruplar halinde başaran

58
00:03:18,051 --> 00:03:20,401
sadece bizleriz, Homo sapiensler.

59
00:03:21,223 --> 00:03:25,104
Bire bir ya da ona on

60
00:03:25,128 --> 00:03:27,697
şempanzeler bizden daha iyi olabilirler.

61
00:03:28,112 --> 00:03:33,045
Fakat 1.000 insana karşı 
1.000 şempanze koyarsanız,

62
00:03:33,045 --> 00:03:36,967
insanlar kolayca kazanacaktır.
Basit bir sebepten,

63
00:03:36,967 --> 00:03:41,030
çünkü 1.000 şempanze 
birlikte hareket edemez.

64
00:03:41,337 --> 00:03:45,388
Eğer, 100.000 şempanzeyi Oxford Meydanına,

65
00:03:45,412 --> 00:03:49,028
Wembley Stadyumuna, Tienanmen Meydanına

66
00:03:49,052 --> 00:03:51,584
ya da Vatikan'a toplamak isterseniz

67
00:03:51,608 --> 00:03:54,178
sadece kaos oluşur, tam bir kaos.

68
00:03:54,178 --> 00:03:58,117
Wembley Stadyumu'nda
100.000 şempanzeyi düşünün.

69
00:03:58,117 --> 00:04:00,013
Tamamen çılgınlık.

70
00:04:00,013 --> 00:04:03,976
Oysa, insanlar rahatça orada toplanırlar

71
00:04:03,976 --> 00:04:09,269
ve elde ettiğimiz genelde kaos değildir.

72
00:04:09,269 --> 00:04:15,740
Genellikle, çok etkili ve gelişmiş
bir işbirliği yapısıdır.

73
00:04:16,554 --> 00:04:20,848
İnsanlık tarihindeki büyük başarılar,

74
00:04:20,848 --> 00:04:24,451
Piramitleri inşa etmek ya da
Ay'a gitmek gibi

75
00:04:24,475 --> 00:04:27,050
bireysel yeteneklere dayalı değildir.

76
00:04:27,074 --> 00:04:31,109
Büyük gruplar olarak uyumlu
hareket etmeye dayalıdır.

77
00:04:31,465 --> 00:04:35,392
Şu an yaptığım
bu konuşmayı bile düşünürseniz,

78
00:04:35,392 --> 00:04:41,130
300 - 400 kişilik bir dinleyici önünde 
duruyorum,

79
00:04:41,130 --> 00:04:44,744
çoğunuz hiç tanımadığım kişilersiniz.

80
00:04:45,148 --> 00:04:49,226
Aynı şekilde, bu toplantıyı

81
00:04:49,226 --> 00:04:51,563
düzenleyenleri de tanımıyorum.

82
00:04:51,824 --> 00:04:55,877
Dün, beni buraya,
Londra'ya getiren uçaktaki

83
00:04:55,877 --> 00:04:58,982
uçuş ekibi ve pilotu da tanımıyorum.

84
00:04:59,226 --> 00:05:03,309
Dediklerimi kaydedenleri, bu mikrofon ve

85
00:05:03,309 --> 00:05:07,543
kamerayı icat edip üretenleri tanımıyorum.

86
00:05:08,023 --> 00:05:11,474
Bu konuşmayı hazırlarken 
okuduğum kitap

87
00:05:11,474 --> 00:05:13,997
ve makaleleri yazanları tanımıyorum.

88
00:05:14,235 --> 00:05:17,159
Ve tabii ki internet üzerinden bu konuşmayı

89
00:05:17,159 --> 00:05:21,128
belki de Boenos Aires ya da 
Yeni Delhi'den seyredecek olan

90
00:05:21,128 --> 00:05:24,049
tüm o insanları da tanımıyorum.

91
00:05:24,162 --> 00:05:27,691
Birbirimizi tanımasak da, yine de

92
00:05:27,691 --> 00:05:32,898
küresel fikir alış verişini 
gerçekleştirebiliriz.

93
00:05:33,671 --> 00:05:36,926
İşte, şempanzelerin yapamadığı budur.

94
00:05:36,926 --> 00:05:39,940
Tabii ki haberleşirler, fakat 
asla bir şempanzeyi

95
00:05:39,940 --> 00:05:44,787
uzaktaki bir şempanze grubuna
muzlar ya da filler hakkında

96
00:05:44,787 --> 00:05:48,931
bir konuşma yapmak için 
seyahat ederken göremezsiniz.

97
00:05:48,931 --> 00:05:52,549
Ya da onları ilgilendiren 
başka bir konu hakkında.

98
00:05:53,249 --> 00:05:56,879
Tabii ki işbirliği her zaman hoş değildir.

99
00:05:56,879 --> 00:06:00,502
Tarih boyunca insanların yaptığı
onca korkunç şey

100
00:06:00,502 --> 00:06:03,771
ki bazıları çok daha korkunç,

101
00:06:03,771 --> 00:06:08,754
tüm bunlar yine
büyük ölçekli işbirliğine dayanır.

102
00:06:08,754 --> 00:06:11,524
Hapishaneler, işbirliği sistemidir.

103
00:06:11,524 --> 00:06:14,472
Mezbahalar işbirliği sistemidir.

104
00:06:14,472 --> 00:06:17,526
Toplama kampları işbirliği sistemidir.

105
00:06:17,907 --> 00:06:23,677
Şempanzelerin mezbahaları, hapishaneleri
ve toplama kampları yoktur.

106
00:06:23,933 --> 00:06:27,617
Farz edin ki, sizi bu ihtimale inandırdım.

107
00:06:27,617 --> 00:06:33,255
Evet, uyum içinde işbirliği yapabildiğimiz 
için Dünya'yı yönetiyoruz.

108
00:06:33,516 --> 00:06:36,458
O zaman, meraklı dinleyicilerin aklına

109
00:06:36,458 --> 00:06:39,255
hemen ikinci bir soru gelir:

110
00:06:39,255 --> 00:06:41,979
Tam olarak bunu nasıl yapıyoruz?

111
00:06:41,979 --> 00:06:47,971
Böyle bir işbirliği için tüm hayvanlar 
arasından sadece bizi etkileyen ne?

112
00:06:49,714 --> 00:06:52,260
Bunun cevabı hayal etme gücümüzdür.

113
00:06:52,998 --> 00:06:58,430
Sayısız yabancıyla uyumlu bir 
işbirliği yapabiliriz, çünkü

114
00:06:58,454 --> 00:07:02,190
bu gezegendeki hayvanlardan sadece biz

115
00:07:02,190 --> 00:07:06,767
hayal ürünü şeyleri kurgular ve inanırız.

116
00:07:07,256 --> 00:07:11,548
Herkes aynı hayal ürününe inandığı sürece

117
00:07:11,548 --> 00:07:15,464
herkes aynı kurallara uyar ve itaat eder,

118
00:07:15,464 --> 00:07:18,283
aynı kalıplar ve aynı değerlere.

119
00:07:18,639 --> 00:07:22,522
Tüm diğer hayvanlar, haberleşirken

120
00:07:22,522 --> 00:07:25,248
sadece gerçeği tanımlarlar.

121
00:07:25,590 --> 00:07:29,781
Örneğin şempanze "Bak, bir aslan 
hadi kaçalım." ya da

122
00:07:29,781 --> 00:07:33,937
"Bak bir muz ağacı, 
hadi gidip toplayalım." diyebilir.

123
00:07:33,941 --> 00:07:40,298
Tam tersine insanlar, sadece 
gerçeği anlatmak için konuşmazlar.

124
00:07:40,298 --> 00:07:45,146
Aynı zamanda yeni gerçeklikler ve
uydurma gerçeklikler yaratırlar.

125
00:07:45,146 --> 00:07:49,486
Bir insan "Bak, yukarıda bulutların 
üstünde Tanrı var." diyebilir.

126
00:07:49,486 --> 00:07:51,716
"Eğer dediğim şeyi yapmazsanız,

127
00:07:51,716 --> 00:07:54,975
öldüğünüzde,Tanrı sizi cezalandırıp
cehenneme atar."

128
00:07:54,986 --> 00:07:59,018
Ürettiğim bu hikayeye hepiniz inanırsanız,

129
00:07:59,018 --> 00:08:02,487
aynı kalıpları, kural ve değerleri benimsersiniz

130
00:08:02,487 --> 00:08:04,383
ve işbirliği yapabilirsiniz.

131
00:08:04,383 --> 00:08:07,188
Bunu ancak insanlar yapabilir.

132
00:08:07,207 --> 00:08:10,492
"Öldükten sonra şempanzeler cennetine
gideceksin..."

133
00:08:10,492 --> 00:08:14,895
diyerek bir şempanzeyi, size muz 
vermesi için kandıramazsınız.

134
00:08:14,895 --> 00:08:15,826
(Gülüşmeler)

135
00:08:15,826 --> 00:08:19,218
"...ve iyi davranışın için
pek çok muz alacaksın."

136
00:08:19,222 --> 00:08:20,984
Şimdi ver o muzu bana."

137
00:08:20,984 --> 00:08:23,686
Böyle bir hikayeye hiç bir şempanze
inanmayacaktır.

138
00:08:23,686 --> 00:08:26,496
Sadece insanlar böyle bir şeye inanır.

139
00:08:26,496 --> 00:08:28,643
Dünyayı yönetme sebebimiz olan,

140
00:08:28,643 --> 00:08:34,382
şempanzelerin hayvanat bahçeleri ve
laboratuvarlara kilitlenmesine sebep olan.

141
00:08:34,644 --> 00:08:38,094
Bunu kabul edilebilir bulabilirsiniz, evet,

142
00:08:38,094 --> 00:08:44,188
dini alanda, insanlar aynı kurguya
inanarak işbirliği yaparlar.

143
00:08:44,188 --> 00:08:50,088
Bir katedral ya da cami yapmak için, 
haçlı seferi ya da cihada katılmak için

144
00:08:50,088 --> 00:08:54,804
milyonlarca insan bir araya gelir, 
çünkü hepsi Tanrı, cennet

145
00:08:54,804 --> 00:08:57,999
ve cehennem hakkında aynı 
hikayeye inanmışlardır.

146
00:08:57,999 --> 00:09:00,312
Fakat vurgulamak istediğim şey,

147
00:09:00,312 --> 00:09:07,826
sadece dini alanda değil, 
diğer tüm kitlesel işbirliklerinde de

148
00:09:07,826 --> 00:09:11,730
aynı mekanizmanın geçerliliğidir.

149
00:09:11,730 --> 00:09:13,952
Mesela hukuk alanını ele alın.

150
00:09:14,531 --> 00:09:20,618
Bugün Dünya'yadaki çoğu hukuk sistemi,
insan hakları inancına dayanır.

151
00:09:21,247 --> 00:09:23,534
Peki ama, insan hakları nedir?

152
00:09:23,544 --> 00:09:28,268
İnsan hakları, Tanrı ve cennet gibi 
bizim yazdığımız bir hikayedir.

153
00:09:28,268 --> 00:09:30,920
Nesnel gerçeklik değillerdir.

154
00:09:30,920 --> 00:09:34,770
Homo sapiens olmanın 
biyolojik etkisi değillerdir.

155
00:09:34,770 --> 00:09:38,748
Bir insanı alıp, kesip içine baksak

156
00:09:38,748 --> 00:09:43,713
kalp, böbrekler, nöronlar,
hormonlar ve DNA bulursunuz,

157
00:09:43,713 --> 00:09:46,321
ama tek bir hak bulamazsınız.

158
00:09:46,321 --> 00:09:49,961
Hakları sadece hikayelerde bulursunuz.

159
00:09:49,961 --> 00:09:54,618
Kendi yazdığımız ve bir kaç yüzyıldır
etrafa yaydığımız hikayelerde.

160
00:09:54,618 --> 00:09:59,657
Belki çok iyi hikayelerdir 
ya da çok olumlu hikayeleridir,

161
00:09:59,657 --> 00:10:03,584
ancak halen bizim uydurup
yazdığımız hikayelerdir.

162
00:10:03,584 --> 00:10:06,184
Aynı şey politik alanda da doğrudur.

163
00:10:06,565 --> 00:10:12,933
Modern politikanın en önemli faktörleri
devletler ve milletlerdir.

164
00:10:12,933 --> 00:10:15,133
İyi de devlet ve millet nedir?

165
00:10:15,593 --> 00:10:17,798
Nesnel gerçeklik değillerdir.

166
00:10:17,798 --> 00:10:20,495
Bir dağ nesnel bir gerçektir.

167
00:10:20,495 --> 00:10:24,003
Görebilir, dokunabilir, 
hatta koklayabilirsiniz.

168
00:10:24,003 --> 00:10:26,115
Fakat millet ya da devlet

169
00:10:26,115 --> 00:10:29,783
İsrail, İran, Fransa ya da Almanya gibi

170
00:10:29,783 --> 00:10:31,987
bunlar sadece bizim yazdığımız

171
00:10:31,987 --> 00:10:35,041
ve kuvvetli bağlar kurduğumuz
hikayelerdir.

172
00:10:35,041 --> 00:10:37,553
Aynı şey ekonomik alanda da geçerlidir.

173
00:10:37,892 --> 00:10:41,628
Bugün küresel ekonominin 
en önemli aktörleri

174
00:10:41,628 --> 00:10:43,884
şirketler ve kuruluşlardır.

175
00:10:44,407 --> 00:10:48,122
Bugün pek çoğunuz belki de
Google, Toyota

176
00:10:48,122 --> 00:10:51,322
ya da McDonald's gibi 
kuruluşlarda çalışıyorsunuz.

177
00:10:51,437 --> 00:10:53,645
Aslında bunlar nedir?

178
00:10:54,242 --> 00:10:57,929
Avukatların dediği gibi 
hukuki kurgulardır.

179
00:10:58,359 --> 00:11:01,835
Avukat dediğimiz güçlü büyücülerin 


180
00:11:01,859 --> 00:11:05,192
keşfedip sürdürdüğü hikayelerdir.

181
00:11:05,216 --> 00:11:06,661
(Gülüşmeler)

182
00:11:06,685 --> 00:11:10,104
Peki ya kuruluşlar bütün gün ne yaparlar?

183
00:11:10,128 --> 00:11:12,981
Çoğunlukla, para kazanmaya çalışırlar.

184
00:11:13,411 --> 00:11:14,744
O zaman, para nedir?

185
00:11:14,768 --> 00:11:19,798
Gene, para nesnel bir gerçek değildir;
nesnel değeri yoktur.

186
00:11:19,798 --> 00:11:23,275
O yeşil kağıt parçasını elinize alın
dolar banknotunu.

187
00:11:23,299 --> 00:11:25,706
Ona bakın, değeri yoktur.

188
00:11:25,706 --> 00:11:27,934
Onu yiyemezsiniz, içemezsiniz,

189
00:11:27,958 --> 00:11:29,250
giyemezsiniz.

190
00:11:29,503 --> 00:11:33,194
Daha sonra büyük hikaye anlatıcılar 
ortaya çıktılar.

191
00:11:33,194 --> 00:11:34,722
Büyük bankacılar,

192
00:11:34,722 --> 00:11:36,210
para bakanları,

193
00:11:36,210 --> 00:11:37,904
başbakanlar ve bize

194
00:11:37,904 --> 00:11:40,596
oldukça ikna edici bir hikaye anlattılar:

195
00:11:40,596 --> 00:11:42,618
"Bak, bu yeşil kağıdı görüyor musun?

196
00:11:42,618 --> 00:11:45,241
Bu tam olarak 10 muz değerinde."

197
00:11:45,241 --> 00:11:47,700
Eğer buna ben inanırsam, siz inanırsanız,

198
00:11:47,724 --> 00:11:49,430
ve herkes inanırsa,

199
00:11:49,430 --> 00:11:51,418
bu gerçekten işe yarar.

200
00:11:51,418 --> 00:11:53,989
Bu değersiz kağıdı alıp,

201
00:11:53,989 --> 00:11:55,610
markete gidip,

202
00:11:55,610 --> 00:11:59,301
hiç karşılaşmadığım bir yabancıya verip,

203
00:11:59,301 --> 00:12:04,890
karşılığında yiyebileceğim 
gerçek muzlar alabilirim.

204
00:12:04,890 --> 00:12:06,555
Bu şaşırtıcı bir şeydir.

205
00:12:06,555 --> 00:12:08,493
Bunu şempanzelerle yapamazsınız.

206
00:12:08,493 --> 00:12:10,892
Tabii ki, şempanzeler takas ederler:

207
00:12:10,892 --> 00:12:13,496
"Evet, bana hindistan cevizi ver,
ben muz vereceğim."

208
00:12:13,496 --> 00:12:14,968
Bu olur.

209
00:12:14,968 --> 00:12:17,964
Ancak, bana değersiz bir parça kağıt ver

210
00:12:17,964 --> 00:12:19,932
ve sana muz vermemi bekle?

211
00:12:19,932 --> 00:12:20,708
Asla !

212
00:12:20,708 --> 00:12:22,403
Beni ne sandın, insan mı?

213
00:12:22,403 --> 00:12:24,930
(Gülüşmeler)

214
00:12:24,954 --> 00:12:28,767
Para, aslında, insanlarca icat edilip

215
00:12:28,767 --> 00:12:31,753
anlatılmış en başarılı hikayedir.

216
00:12:31,777 --> 00:12:36,120
Çünkü herkesin inandığı tek hikayedir.

217
00:12:36,692 --> 00:12:39,482
Herkes Tanrı'ya inanmıyor,

218
00:12:39,506 --> 00:12:42,531
herkes insan haklarına inanmıyor,

219
00:12:42,555 --> 00:12:45,340
herkes milliyetçiliğe inanmıyor,

220
00:12:45,364 --> 00:12:49,107
ama herkes paraya ve 
dolar banknotuna inanıyor.

221
00:12:49,514 --> 00:12:51,495
Hatta Osama Bin Laden bile.

222
00:12:51,519 --> 00:12:55,376
Amerikan politikalarından ve
dininden nefret ediyor

223
00:12:55,376 --> 00:12:56,859
ve Amerikan kültüründen,

224
00:12:56,859 --> 00:12:59,889
fakat Amerikan dolarına bir itirazı yok.

225
00:12:59,889 --> 00:13:01,998
Aslında, onlara oldukça düşkün.

226
00:13:01,998 --> 00:13:04,165
(Gülüşmeler)

227
00:13:04,166 --> 00:13:05,906
Sonuç olarak:

228
00:13:05,906 --> 00:13:12,528
Biz insanlar Dünya'yı kontrol ediyoruz,
çünkü ikili gerçeklik içinde yaşıyoruz.

229
00:13:12,548 --> 00:13:16,852
Tüm diğer hayvanlar nesnel 
tek bir gerçeklik içinde yaşıyorlar.

230
00:13:16,852 --> 00:13:21,544
Gerçeklikleri, nehirler, ağaçlar, 
filler ve aslanlar gibi

231
00:13:21,568 --> 00:13:25,511
nesnel unsurlardan ibaret.

232
00:13:25,877 --> 00:13:29,750
Biz insanlar da 
nesnel gerçeklikte yaşarız.

233
00:13:29,774 --> 00:13:35,241
Bizim dünyamızda da nehirler, 
ağaçlar, aslanlar ve filler vardır.

234
00:13:35,241 --> 00:13:37,256
Ancak yüzyıllar içinde,

235
00:13:37,256 --> 00:13:41,121
bu nesnel gerçekliğin üzerine


236
00:13:41,121 --> 00:13:45,534
kurgulanmış ikinci bir
gerçeklik katmanı inşa ettik.

237
00:13:45,558 --> 00:13:49,122
Uluslar, tanrılar, para, kuruluşlar gibi

238
00:13:49,146 --> 00:13:53,679
kurgulanmış unsurlardan oluşmuş bir gerçeklik.

239
00:13:54,211 --> 00:13:58,939
Şaşırtıcı olansa, zaman ilerledikçe

240
00:13:58,939 --> 00:14:04,535
bu kurmaca gerçeklik 
giderek çok daha güçlendi

241
00:14:04,559 --> 00:14:09,130
ve bugün, Dünya'nın en güçlü kuvvetleri

242
00:14:09,130 --> 00:14:11,779
bu kurgusal unsurlardır.

243
00:14:11,779 --> 00:14:18,053
Bugün, geriye kalan nehirler, ağaçlar,
aslanlar ve fillerin kaderi;

244
00:14:18,053 --> 00:14:22,628
Birleşik Devletler, Google 
ve Dünya Bankası gibi

245
00:14:22,628 --> 00:14:28,569
bu kurgusal unsurların karar ve 
isteklerine tabidir ki

246
00:14:28,569 --> 00:14:32,742
bunlar sadece bizim hayalimizde var 
olan unsurlardır.

247
00:14:32,742 --> 00:14:34,681
Teşekkürler.

248
00:14:34,681 --> 00:14:37,806
(Alkışlar)

249
00:14:40,309 --> 00:14:43,333
Bruno Giussani: Teşekkürler.
Yuval, yeni bir kitabın çıktı.

250
00:14:43,333 --> 00:14:47,040
"After Sapiens" (Sapiens sonrası)
yeni bir tane yazdın


251
00:14:47,040 --> 00:14:50,521
ve Hibruca yayınlandı, 
ancak henüz ingilizceye çevrilmedi

252
00:14:50,521 --> 00:14:52,884
Yuval Noah Harari : 
Çevirisi için çalışıyorum.

253
00:14:52,884 --> 00:14:55,872
BG: Kitapta, eğer doğru anladıysam,

254
00:14:55,872 --> 00:15:00,609
şu anda deneyimlemekte olduğumuz 
müthiş atılımları tartışıyorsun

255
00:15:00,609 --> 00:15:04,798
sadece potansiyel olarak 
hayatlarımızı iyileştirmeyecek

256
00:15:04,798 --> 00:15:06,748
hatta - yinelemek isterim -

257
00:15:06,748 --> 00:15:10,790
"...endüstriel devrimin yaptığı gibi
yeni sınıflar ve yeni sorunlar." yaratacak.

258
00:15:10,790 --> 00:15:12,657
Bize ayrıntıları verebilir misin?

259
00:15:12,657 --> 00:15:14,634
YNH: Evet, sanayil devriminde,

260
00:15:14,634 --> 00:15:19,444
şehirli işçilerin yeni bir çeşidinin 
oluştuğunu gördük.

261
00:15:19,444 --> 00:15:24,148
Ve son 200 yılı içeren politik ve
sosyal tarih daha çok

262
00:15:24,148 --> 00:15:28,454
bu sınıfla ve yeni sorun ve imkanlarla
ne yapılacağıyla ilgilenmiş.

263
00:15:28,454 --> 00:15:33,270
Faydasız insanlardan oluşan büyük ve 
yeni bir sınıfın oluştuğunu görüyoruz.

264
00:15:33,270 --> 00:15:34,465
(Gülüşmeler)

265
00:15:34,465 --> 00:15:39,510
Bilgisayarlar çok daha fazla alanda, 
çok daha iyileştikçe,

266
00:15:39,510 --> 00:15:44,236
bariz bir ihtimal olarak, çoğu alanda
bilgisayarlar bizi aşacaklar

267
00:15:44,236 --> 00:15:47,897
ve insanları gereksiz kılacaklar.

268
00:15:47,897 --> 00:15:51,078
Ardından, 21. yüzyılın politik ve 
ekonomik büyük sorusu

269
00:15:51,078 --> 00:15:53,991
"İnsanlara ne için ihtiyacımız var?"

270
00:15:53,991 --> 00:15:55,051
olacaktır.

271
00:15:55,051 --> 00:15:58,638
En azından "Bu kadar çok insana
ne için ihtiyacımız var?"

272
00:15:58,638 --> 00:16:01,064
BG: Kitabında bir cevap var mı?

273
00:16:01,064 --> 00:16:04,088
YNH: Şu anda, elimizdeki en iyi tahmin,

274
00:16:04,088 --> 00:16:07,085
haplar ve bilgisayar oyunlarıyla
onları mutlu etmek.

275
00:16:07,085 --> 00:16:08,060
(Gülüşmeler)

276
00:16:08,060 --> 00:16:11,475
Ancak bu pek de ilgi çekici
bir gelecek gibi görünmüyor.

277
00:16:11,475 --> 00:16:14,358
BG: O zaman kitapta şöyle diyorsun,
şu anda,

278
00:16:14,358 --> 00:16:18,238
belirgin ekonomik eşitsizliklerin 
gelişme bulguları hakkındaki,

279
00:16:18,238 --> 00:16:19,665
tüm o tartışmalar,

280
00:16:19,665 --> 00:16:22,276
henüz sürecin başlangıcında 
gibi bir durumda mıyız?

281
00:16:22,276 --> 00:16:23,861
YNH: Bu bir kehanet değil.

282
00:16:23,861 --> 00:16:27,758
Her tür ihtimali bizden önce görüyor.

283
00:16:27,758 --> 00:16:32,694
İhtimallerden biri, kitlesel faydasız 
insan sınıfının oluşumu.

284
00:16:32,694 --> 00:16:37,738
Bir diğer ihtimalse, zenginler 
sanal tanrılığa yükselirken,

285
00:16:37,738 --> 00:16:41,773
fakirlerin faydasız insanlar 
seviyesine inişiyle

286
00:16:41,773 --> 00:16:43,588
insan türünün

287
00:16:43,588 --> 00:16:47,564
farklı biyolojik sınıflara bölünmesi.

288
00:16:47,564 --> 00:16:50,200
BG: Sanırım bir iki sene içinde 
yeni bir TED konuşması geliyor.

289
00:16:50,200 --> 00:16:52,592
YNH: Belki de, teşekkürler.
BG: Yuval, gezinti için teşekkürler.

290
00:16:52,592 --> 00:16:54,831
(Alkışlar)