0:00:01.309,0:00:06.374
Shtatëdhjetë mijë vjet më parë, paraardhësit tanë [br]ishin kafshë pa veçanti.

0:00:06.398,0:00:10.497
Gjeja më e rëndësishme që duhet ditur [br]mbi njerëzit prehistorikë

0:00:10.521,0:00:12.473
është se ata ishin të parëndësishëm.

0:00:12.497,0:00:17.631
Ndikimi i tyre në botë nuk ishte më [br]i madh se ai i një kandili deti

0:00:17.655,0:00:20.016
apo xixëllonje apo qukapiku.

0:00:20.643,0:00:24.226
Sot, në të kundërt, ne dominojmë [br]këtë planet.

0:00:24.853,0:00:26.195
Pyetja atehere është:

0:00:26.219,0:00:29.341
Si arritëm deri këtu?

0:00:29.666,0:00:33.318
Si, trasformuam vetveten nga majmunë[br]të rëndomtë

0:00:33.342,0:00:36.489
që jetonin në një cep të Afrikës,

0:00:36.513,0:00:39.003
në sunduesit e botës?

0:00:39.876,0:00:45.566
Zakonisht, ne kërkojmë dallimin mes nesh[br]dhe kafshëve të tjera

0:00:45.590,0:00:47.071
në nivel individual.

0:00:47.412,0:00:50.406
Ne duam të besojmë - unë dua të besoj -

0:00:50.430,0:00:53.978
se ka diçka të veçantë te unë,

0:00:54.002,0:00:57.128
në trupin tim, në trurin tim,

0:00:57.152,0:01:02.435
që më bën superior mbi një qen,[br]mbi një derr, apo një shimpanze.

0:01:03.221,0:01:06.482
Por në të vërtetë, si individ,[br]duhet ta pranoj me siklet

0:01:06.506,0:01:09.537
që jam jashtëzakonisht i ngjashëm[br]me një shimpanze.

0:01:10.029,0:01:15.264
Dhe nëse do të na linit vetëm, mua dhe [br]një shimpanze në një ishull të vetmuar,

0:01:15.288,0:01:19.536
për të parë se cili prej nesh do të ketë[br]sukses më të mirë të mbijetojë,

0:01:19.560,0:01:24.776
pa hezitim do të vija bast [br]mbi shimpanzenë, jo mbi mua.

0:01:25.419,0:01:28.445
Dhe nuk ka ndonjë gjë që nuk vete, [br]tek unë personalisht.

0:01:28.469,0:01:32.595
Unë mendoj se nëse marrin ndonjë nga ju,[br]dhe ju lënë vetëm

0:01:32.619,0:01:34.584
me një shimpanze në ndonjë ishull,

0:01:34.608,0:01:37.075
shimpanzeja do ja dali mbanë më mirë [br]se ju.

0:01:38.823,0:01:43.008
Diferenca e vërtetë mes njerëzve [br]dhe kafshëve të tjera

0:01:43.032,0:01:45.479
nuk është në nivel individi;

0:01:45.503,0:01:47.105
është në nivel kolektiv.

0:01:47.518,0:01:52.324
Njerëzit sundojnë planetin[br]pasi ata janë kafshët e vetme

0:01:52.348,0:01:57.525
që mund të bashkëpunojnë mes tyre në[br]mënyrë fleksibile dhe në numër të madh.

0:01:58.167,0:01:59.935
Sigurisht ka kafshë të tjera -

0:01:59.959,0:02:03.130
si insektet socialë, bletët, milingonat -

0:02:03.154,0:02:07.726
ato mund të bashkëpunojnë në numër[br]të madh, por nuk janë aq fleksibël.

0:02:08.099,0:02:10.536
Kooperimi i tyre është shumë i ngurtë.

0:02:11.012,0:02:15.191
Një zgjua me bletë, në thelb, mund të[br]funksionojë vetëm në një mënyrë.

0:02:15.215,0:02:19.026
Dhe nëse i jepet një mundësi e re[br]apo ndonjë rrezik,

0:02:19.050,0:02:23.593
bletët nuk mund të shpikin një sistem[br]të ri social brenda ditës.

0:02:23.617,0:02:26.497
Ato, p.sh., nuk mund të ekzekutojnë[br]mbretëreshën

0:02:26.521,0:02:28.427
dhe të vendosin republikën e bletëve,

0:02:28.451,0:02:31.553
apo një diktaturë proletariati [br]të bletëve punëtore.

0:02:32.442,0:02:34.785
Shtazë të tjera, si gjitarët socialë -

0:02:34.809,0:02:38.683
ujqërit, elefantët, delfinët, [br]shimpanzetë -

0:02:38.707,0:02:41.453
mund të bashkëpunojnë në mënyrë [br]më elastike,

0:02:41.477,0:02:44.818
por ata e bejnë atë vetëm në numër [br]të vogël,

0:02:44.842,0:02:47.715
pasi bashkëpunimi midis shimpanzeve

0:02:47.739,0:02:51.787
bazohet në njohurinë intime [br]të njëri tjetrit.

0:02:51.811,0:02:54.579
Unë jam një shimpanze [br]dhe ti je një shimpanze,

0:02:54.603,0:02:56.406
dhe dua të bashkëpunoj me ty.

0:02:56.430,0:02:59.025
Unë kam nevojë të të njoh personalisht.

0:02:59.049,0:03:00.819
Çfarë lloj shimpanzeje je?

0:03:00.843,0:03:02.256
A je një shimpanze e bukur?

0:03:02.280,0:03:03.933
A je një shimpanze e keqe?

0:03:03.957,0:03:05.401
A je e besueshme?

0:03:05.425,0:03:08.478
Nëse nuk të njoh, si mund të[br]bashkëpunoj me ty?

0:03:09.676,0:03:13.427
E vetmja kafshë që mund të kombinojë[br]të dyja aftësitë sëbashku

0:03:13.451,0:03:18.747
dhe të bashkëpunojë njëkohësisht[br]me elasticitet dhe në numër të madh

0:03:18.771,0:03:20.401
është ne, Homo sapiens.

0:03:20.973,0:03:25.104
Në një kundër një, apo deri edhe [br]dhjetë kundër dhjetë,

0:03:25.128,0:03:27.697
shimpanzetë mund të jetë[br]më mirë se ne.

0:03:28.112,0:03:33.291
Por nëse vini 1000 njerëz kundër 1000[br]shimpanze,

0:03:33.315,0:03:36.933
njerëzit do të mbizotërojnë me lehtësi,[br]për arsyen të thjeshtë

0:03:36.957,0:03:40.690
që një mijë shimpanzetë[br]nuk mund të bashkëpunojnë.[br]

0:03:41.337,0:03:45.388
Provoni të mbushni me 100.000 shimpanze

0:03:45.412,0:03:49.028
rrugën Oxford të Londrës, apo stadiumin [br]e Wembley

0:03:49.052,0:03:51.584
apo sheshin Tienanmen apo Vatikanin,

0:03:51.608,0:03:54.225
do të kini vetëm kaos, kaos i plotë.

0:03:54.249,0:03:58.108
Vetëm imagjinoni stadiumin e Wembley[br]me 100.000 shimpanze.

0:03:58.616,0:03:59.806
Marrëzi e plotë.

0:04:00.219,0:04:06.161
Në të kundërt, njerëzit normalisht[br]mblidhen aty në dhjetëra mijra

0:04:06.185,0:04:09.249
dhe rezultati nuk është kaos, zakonisht.

0:04:09.273,0:04:15.360
Por është një bashkëpunim i sofistikuar[br]dhe tepër efikas.

0:04:16.554,0:04:21.144
Të gjitha arritjet e mëdha të njerëzimit[br]gjatë historisë,[br]

0:04:21.168,0:04:24.451
që nga ndërtimi i piramidave[br]apo deri tek udhëtimi për në hënë,

0:04:24.475,0:04:27.050
nuk u bazua në aftësitë individuale,

0:04:27.074,0:04:30.899
por në aftësinë të bashkëpunojnë [br]me fleksibilitet në numër të madh.

0:04:31.465,0:04:35.122
Mendoni rreth këtij fjalimi[br]që po mbaj këtu sot:

0:04:35.146,0:04:41.130
Gjendem këtu para një publiku të rreth[br]300 apo 400 personave,

0:04:41.154,0:04:44.278
shumica prej jush jeni krejt të panjohur[br]për mua.

0:04:44.928,0:04:49.912
Po ashtu unë nuk njoh, gjithë personat[br]që kanë organizuar

0:04:49.936,0:04:51.563
dhe kanë punuar në këtë eveniment.

0:04:51.994,0:04:55.787
Unë nuk njoh pilotin dhe anëtarët [br]e ekuipazhit të avionit

0:04:55.811,0:04:58.722
që më solli këtu dje, nga Londra.

0:04:59.286,0:05:03.009
Unë nuk njoh personat që shpikën dhe[br]prodhuan

0:05:03.033,0:05:07.543
këtë mikrofon dhe këto kamera[br]që po rregjistrojnë ç'po them.

0:05:08.123,0:05:11.660
Nuk njoh të gjithë personat që[br]shkruajtën të gjithë librat dhe artikujt

0:05:11.684,0:05:14.077
që lexova për të pergatitur këtë fjalim.

0:05:14.495,0:05:17.305
Dhe natyrisht nuk njoh të gjithe personat

0:05:17.329,0:05:20.548
që mund të shohin këtë fjalim[br]nëpërmjet internetit,

0:05:20.572,0:05:23.599
diku në Buenos Aires apo në Nju Dehli.

0:05:24.162,0:05:27.671
Gjithësesi, edhe kur ne nuk e njohim [br]njëri tjetrin

0:05:27.695,0:05:33.548
ne mund të punojmë sëbashku për të krijuar[br]këtë shkëmbim global idesh.

0:05:34.081,0:05:35.081
Kjo është diçka që shimpanzetë nuk mund[br]të bëjnë.

0:05:37.156,0:05:39.701
Ato komunikojnë, natyrisht,[br]

0:05:39.701,0:05:42.247
por nuk do shihni kurrë një shimpanze

0:05:42.247,0:05:44.793
të udhëtojë diku larg për të takuar [br]një fis tjetër shimpanzesh

0:05:44.817,0:05:48.937
dhe tu mbajë atyre një fjalim mbi bananat [br]apo mbi elefantët,

0:05:48.961,0:05:51.969
apo ç'do gjë tjetër që u intereson [br]shimpanzeve.

0:05:53.389,0:05:56.879
Tani, bashkëpunimi, natyrisht,[br]nuk është gjithnjë i këndshëm;

0:05:56.903,0:06:00.928
gjithë ato gjëra të tmerrshme të kryera[br]nga njerëzit në histori -

0:06:00.952,0:06:03.691
dhe disa janë shumë të tmerrshëm -

0:06:03.715,0:06:08.864
të gjitha këto gjëra janë të bazuara [br]në një bashkëpunim në shkallë të gjerë.

0:06:08.888,0:06:11.484
Burgjet janë një sistem bashkëpunimi;

0:06:11.508,0:06:14.498
thertoret janë një sistem bashkëpunimi;

0:06:14.522,0:06:17.526
kampet e përqëndrimit [br]janë një sistem bashkëpunimi.

0:06:17.907,0:06:23.087
Shimpanzetë nuk kanë thertore dhe burgje[br]dhe kampe përqëndrimi.

0:06:24.183,0:06:28.013
Tani, unë mendoj se arrita t'ju bind,[br]që mbase efektivisht ne kontrollojmë botën

0:06:28.037,0:06:33.095
pasi ne mund të bashkëpunojmë në mënyrë[br]fleksibile dhe në numër të madh.

0:06:33.516,0:06:36.464
Pyetja që lind menjëherë

0:06:36.488,0:06:39.371
në mendjen e një dëgjuesi kureshtar është:

0:06:39.395,0:06:41.679
si e bëjmë atë saktësisht?

0:06:42.083,0:06:47.865
Çfarë mundëson vetëm specien tonë [br]të bashkëpunojë në këtë mënyrë?

0:06:49.714,0:06:52.260
Përgjigja është imagjinata jonë.

0:06:52.998,0:06:58.430
Ne mund të bashkëpunojmë në mënyrë[br]fleksibile me një numër të pallogaritshëm

0:06:58.454,0:07:02.150
personash të panjohur, pasi vetëm ne,[br]nga të gjithë kafshët e planetit

0:07:02.174,0:07:06.797
mund të krijojmë dhe ti besojmë [br]trillimeve, historive imagjinare.

0:07:07.326,0:07:11.914
Dhe për sa kohë të gjithë i besojmë,[br]të njëjtës histori,

0:07:11.938,0:07:15.480
të gjithë binden dhe ndjekin të njëjtat[br]rregulla,

0:07:15.504,0:07:17.793
të njëjtat standarde, të njëjtat vlera.

0:07:18.639,0:07:22.538
Të gjithë kafshët e tjera përdorin[br]sistemet e tyre të komunikimit

0:07:22.562,0:07:25.058
vetëm për të përshkruar realitetin.

0:07:25.590,0:07:29.807
Një shimpanze mund të thotë: "Vini re![br]Qenka një luan, ikim me vrap!"

0:07:29.831,0:07:33.937
Ose, "Shikoni! Atje qenka një pemë [br]bananeje! Vemë të marrim bananet!"

0:07:33.961,0:07:40.238
Njerëzit, në të kundërt, nuk përdorin[br]të folurën e tyre

0:07:40.262,0:07:42.278
thjesht për të përshkruar realitetin, por[br]edhe për të krijuar realitete imagjinarë.

0:07:42.278,0:07:45.278
Një njeri mund të thotë, "Shikoni,[br]ndodhet një perëndi mbi re!

0:07:45.278,0:07:49.232
Dhe nëse nuk bëni atë që ju them,

0:07:49.256,0:07:51.336
kur të vdisni, Perëndia do t'ju dënojë[br]dhe do t'ju çojë në ferr."

0:07:51.360,0:07:54.565
Dhe nëse të gjithë ju i besoni[br]kësaj historie që shpika,

0:07:54.986,0:07:58.758
atëherë ju do të ndiqni të njëjtat[br]norma dhe ligje dhe vlera,

0:07:58.782,0:08:02.597
dhe mund të bashkëpunoni.

0:08:02.621,0:08:03.956
Këtë vetëm njerëzit mund ta bëjnë.

0:08:03.956,0:08:04.846
Nuk mund të bindni dot një shimpanze t'ju[br]japë një banane

0:08:04.846,0:08:05.737
duke i premtuar, "...kur të vdesësh,[br]do vesh në parajsën e shimpanzeve..."

0:08:05.737,0:08:06.628
(Të qeshura)

0:08:07.207,0:08:11.048
"...dhe do të merrni shumë dhe shumë[br]banane për veprat e tua të mira.

0:08:11.072,0:08:14.865
Pra ma jep tani atë banane."

0:08:14.889,0:08:15.912
Asnjë shimpanze nuk do ti besojë[br]një historie të tillë.[br]

0:08:15.936,0:08:19.198
Vetëm njerëzit i besojnë historive [br]të tilla,

0:08:19.222,0:08:20.644
arsyeja që ne kontrollojmë botën,

0:08:20.668,0:08:23.426
ndërsa shimpanzetë janë mbyllura në [br]kopshte zoologjikë dhe laboratore kërkimi.

0:08:23.776,0:08:26.466
Tani, mund të pranoni që po,

0:08:26.490,0:08:28.573
në fushën fetare, njerëzit bashkëpunojnë [br]duke i besuar të njëjtave histori.

0:08:28.597,0:08:31.904
Miliona njerëz mblidhen për të ndërtuar [br]një katedrale apo xhami

0:08:31.904,0:08:34.904
a për të luftuar [br]në një kryqëzatë apo xhihad,

0:08:34.904,0:08:37.844
sepse të gjithë ata besojnë[br]të njëjtat histori

0:08:37.868,0:08:44.008
rreth perëndisë dhe parajsës dhe ferrit.

0:08:44.032,0:08:48.984
Por ajo që unë dua të theksoj është[br]saktësisht i njëjti mekanizëm

0:08:49.008,0:08:54.750
që në bazë të të gjitha formave të[br]bashkëpunimit njerëzor në shkallë të gjerë

0:08:54.774,0:08:57.487
jo vetëm në fushën e fesë.

0:08:57.979,0:09:03.218
Le të marim p.sh. fushën ligjore.

0:09:03.242,0:09:09.106
Shumica e sistemeve ligjore sot në botë[br]bazohen në të drejtat e njeriut.

0:09:09.130,0:09:11.650
Por çfarë janë të drejtat e njeriut?

0:09:11.674,0:09:13.952
Të drejtat e njeriut, ashtu si perëndia [br]dhe parajsa janë vetëm histori të shpikura.

0:09:14.531,0:09:20.508
Ato nuk përfaqësojnë një realitet objektiv.

0:09:21.247,0:09:23.024
Ato nuk përputhen me[br]një fakt biologjik të homo sapiens.

0:09:23.596,0:09:28.298
Merrni një qenie njerëzore, hapeni,[br]dhe shikoni brenda,

0:09:28.322,0:09:30.640
do të gjeni zemrën, veshkat, neuronet,[br]hormonet, ADN-ja,

0:09:30.664,0:09:34.330
dhe nuk do të gjeni të drejta.

0:09:34.719,0:09:38.518
I vetmi vend ku mund të gjeni të drejta[br]janë tek historitë

0:09:38.542,0:09:43.669
ne kemi shpikur dhe shpërndarë[br]në shekujt e fundit.

0:09:43.693,0:09:45.581
Ato mund të jenë histori shumë pozitive,[br]histori shumë të mira,

0:09:46.200,0:09:50.121
por këto janë ende vetëm histori[br]imagjinare që ne kemi shpikur.

0:09:50.145,0:09:54.278
E njëjta gjë vlen edhe për politikën.

0:09:54.607,0:09:59.537
Faktorët më të rëndësishem të politikës[br]moderne janë shtetet dhe kombet.

0:09:59.561,0:10:03.124
Por çfarë janë shtetet dhe kombet

0:10:03.664,0:10:06.184
Ata nuk janë një realitet objektiv.

0:10:06.565,0:10:12.935
Një mal është një realitet objektiv.

0:10:13.333,0:10:15.133
Ju mund ta shihni atë, ta prekni,[br]madje ti ndjeni edhe erën.

0:10:15.593,0:10:17.718
Por një komb apo një shtet

0:10:17.742,0:10:20.455
si Izraeli apo Irani o Franca o Gjermania,

0:10:20.479,0:10:23.763
është vetëm një histori që ne kemi shpikur

0:10:24.223,0:10:25.995
dhe me të cilat jemi shumë të lidhur.

0:10:26.019,0:10:29.799
Është e njëjta gjë edhe për ekonominë.

0:10:29.823,0:10:32.563
Sot, aktorët më të rëndësishëm [br]në ekonominë botërore

0:10:32.587,0:10:34.561
janë ndërmarrjet dhe kompanitë.

0:10:34.949,0:10:37.453
Shumë prej jush sot, ndoshta [br]punojnë për një kompani të madhe,

0:10:37.892,0:10:41.598
si Google apo Toyota apo McDonald's.

0:10:41.622,0:10:43.884
Por, per çfarë po flasim?

0:10:44.407,0:10:48.138
Avokatët i quajnë histori ligjore

0:10:48.162,0:10:51.212
Këto tregime janë shpikur[br]dhe mirëmbahen

0:10:51.577,0:10:53.395
nga këta magjistarë të fuqishëm[br]të quajtur avokatë.

0:10:53.982,0:10:57.929
(Të qeshura)

0:10:58.359,0:11:01.835
Dhe çfarë bëjnë kompanitë e mëdha[br]gjithë ditën?

0:11:01.859,0:11:05.192
Ata kryesisht përpiqen të bëjnë para.

0:11:05.216,0:11:06.661
Tani, çfarë janë paratë?

0:11:06.685,0:11:10.104
Paraja nuk është një realitet objektiv,[br]dhe nuk ka asnjë vlerë objektive.

0:11:10.128,0:11:12.981
Merrni biletën e gjelbërt, dollarin.

0:11:13.411,0:11:14.744
Vini re - nuk ka vlerë.

0:11:14.768,0:11:19.934
Nuk mund ta hani, nuk mund ta pini,

0:11:19.958,0:11:23.275
nuk mund ta vishni.

0:11:23.299,0:11:25.676
por është këtu që arrin mjeshtri [br]i tregimit

0:11:25.700,0:11:27.934
bankierët e mëdhenj,

0:11:27.958,0:11:29.250
ministrat e financave,

0:11:29.633,0:11:33.674
kryeministrat -

0:11:33.698,0:11:35.182
dhe ata na tregojnë një histori shumë [br]të besueshme:

0:11:35.206,0:11:36.646
"E shikoni këtë copë letër të gjelbër?

0:11:36.670,0:11:38.024
Kjo faktikisht vlen 10 banane."

0:11:38.048,0:11:40.526
Dhe nëse unë i besoj, nëse ju e besoni atë,

0:11:40.550,0:11:42.508
dhe të gjithë e besojnë

0:11:42.532,0:11:45.115
kjo gjë faktikisht funksionon.

0:11:45.591,0:11:47.700
Unë mund të marr këtë copë letër pa vlerë

0:11:47.724,0:11:49.240
shkoj në supermarket,

0:11:49.264,0:11:51.128
ja jap një personi krejtësisht të panjohur[br]që nuk kam takuar kurrë më parë

0:11:51.152,0:11:54.065
dhe ta shkëmbej me banane të vërteta[br]të cilat mund ti ha.

0:11:54.089,0:11:55.726
Kjo është diçka e mahnitëse.

0:11:55.750,0:11:59.757
Nuk mund ta bëni kurrë me një shimpanze.

0:11:59.781,0:12:04.466
Shimpanzetë tregtojnë natyrisht:

0:12:04.870,0:12:06.591
"Pra, ti më jep një arrë kokosi,[br]unë të jap një banane."

0:12:06.615,0:12:08.693
Kjo mund të funksionojë.

0:12:08.717,0:12:10.662
Por, ti më jep një copë letër pa vlerë

0:12:10.686,0:12:13.436
dhe pret që unë të jap një banane?

0:12:13.460,0:12:14.698
E pamundur!

0:12:14.722,0:12:17.714
Çmendoni se jam, një njeri?

0:12:17.738,0:12:19.752
(Të qeshura)

0:12:19.776,0:12:20.928
Paraja, në fakt, është historia [br]më e suksesshme

0:12:20.952,0:12:22.533
e shpikur ndonjëherë, dhe treguar njerëzve,

0:12:22.557,0:12:24.930
pasi e vetrmja histori[br]që i besojnë të gjithë.

0:12:24.954,0:12:29.073
Jo të gjithë besojnë tek Perëndia,

0:12:29.097,0:12:31.753
jo të gjithë besojnë tek të drejtat [br]e njeriut,

0:12:31.777,0:12:36.120
jo gjithë i besojnë[br]nacionalizmit,

0:12:36.692,0:12:39.482
Por të gjithë besojnë tek paraja[br]dhe tek kartëmonedha e dollarit.

0:12:39.506,0:12:42.531
Merrni Osama bin Laden.

0:12:42.555,0:12:45.340
Ai urrente politikën amerikane, [br]fenë amerikane

0:12:45.364,0:12:49.107
dhe kulturën amerikane

0:12:49.514,0:12:51.495
por nuk kishte ndonjë kundërshtim[br]ndaj dollarit amerikan.

0:12:51.519,0:12:55.206
Faktikisht dollarët i adhuronte.

0:12:55.230,0:12:56.679
(Të qeshura)

0:12:56.703,0:12:59.509
Pra, për të përfunduar,

0:12:59.533,0:13:01.628
ne kontrollojmë botën për shkak[br]se jetojmë në një realitet të dyfishtë.

0:13:01.652,0:13:03.555
Të gjitha kafshët e tjera[br]jetojnë në një realitet objektiv.

0:13:04.166,0:13:05.866
Realiteti i tyre konsiston[br]në entitete objektive,

0:13:05.890,0:13:11.658
si lumenj dhe pemë[br]luanë dhe elefantë.

0:13:12.531,0:13:16.444
Njerëzit po ashtu jetojnë në një[br]realitet objektiv.

0:13:16.992,0:13:21.544
Edhe në botën tonë, gjenden lumenj,[br]pemë, elefantë dhe luanë.

0:13:21.568,0:13:25.511
Por gjatë shekujve,

0:13:26.067,0:13:29.750
ne kemi ndërtuar[br]mbi këtë realitet objektiv

0:13:29.774,0:13:34.842
një shtresë të dytë të realitetit [br]imagjinar,

0:13:35.421,0:13:37.266
një realitet i bërë prej subjekteve [br]fiktive,

0:13:37.290,0:13:42.017
si kombet, perënditë,[br]paratë, korporatat.

0:13:42.041,0:13:45.534
Dhe ajo që është e jashtëzakonshme,[br]është se gjatë gjithë historisë,

0:13:45.558,0:13:49.122
ky realitet imagjinar është bërë[br]gjithnjë e më i fuqishëm

0:13:49.146,0:13:53.679
deri në pikën që forcat[br]më të fuqishme në botë

0:13:54.481,0:13:59.115
janë këto entitete fiktive.

0:13:59.139,0:14:04.535
Mbijetesa e kafshëve dhe natyrës

0:14:04.559,0:14:09.060
varet nga vendimet dhe dëshirat[br]e këtyre subjekteve fiktive,

0:14:09.084,0:14:11.049
si Shtetet e Bashkuara,[br]Google, Banka Botërore -

0:14:11.715,0:14:18.509
entitete që ekzistojnë[br]vetëm në imagjinatën tonë.

0:14:18.533,0:14:23.638
Faleminderit

0:14:23.662,0:14:28.199
(Duartrokitje)

0:14:28.223,0:14:32.262
Bruno Xhusani: Yuval, ju keni botuar[br]një libër të ri.

0:14:32.929,0:14:34.081
pas botimit të mëparshëm [br]me titull Sapiens.

0:14:34.105,0:14:38.676
Ai është botuar në hebraisht,[br]dhe nuk është përkthyer ende.

0:14:44.299,0:14:46.509
YNH: Po punoj me përkthimin tani.

0:14:46.533,0:14:48.336
BG: Në këtë libër, siç e kuptoj unë,

0:14:48.360,0:14:50.947
ju thoni se progresi i mahnitshëm[br]që ne jemi dëshmitarë sot

0:14:50.971,0:14:53.900
jo vetëm që do të përmirësojë jetën tonë,

0:14:53.924,0:14:56.092
por do të krijojnë - po ju citoj -

0:14:56.116,0:15:01.745
klasa të reja dhe luftë klasash[br]si gjatë revolucionit industrial.

0:15:01.769,0:15:04.028
A mund të na e shpjegoni?

0:15:04.052,0:15:06.288
YNH: Po, gjatë revolucionit industrial,

0:15:06.312,0:15:10.930
ne pamë lindjen e një klase të re[br]proletariati urban.

0:15:10.954,0:15:12.177
Dhe historia politike dhe shoqërore e[br]200 viteve të fundit është lidhur ngushtë

0:15:12.670,0:15:14.594
me këtë klasë, probleme të reja[br]dhe mundësitë që ajo përfaqëson.

0:15:14.618,0:15:19.520
Tani ne shohim krijimin e një klase të re[br]personash të padobishëm.

0:15:19.544,0:15:24.654
(Të qeshura)

0:15:24.678,0:15:28.304
Meqë kompjuterat po përmirësojnë [br]performancat e tyre në shumë fusha,

0:15:28.328,0:15:32.960
Prandaj është e mundur që një ditë[br]kompjuterat mund të na parakalojnë

0:15:32.984,0:15:33.985
në shumicën e detyrave, duke [br]i bërë kështu njerëzit të panevojshëm.

0:15:34.009,0:15:39.370
Pyetja e madhe[br]politike dhe ekonomike

0:15:39.394,0:15:44.286
e shekullit të 21-të,

0:15:44.310,0:15:47.913
"Pse kemi nevojë për njerëzit?"

0:15:47.937,0:15:50.674
ose të paktën "Pse kemi nevojën[br]e kaq shumë njerëzve? "

0:15:50.698,0:15:53.061
BXh: A i jepni një përgjigje[br]në librin tuaj?

0:15:53.085,0:15:55.247
Aktualisht, supozimi më i mirë[br]është ti mbajmë ata të lumtur

0:15:55.271,0:15:58.638
me ndonjë tabletë dhe lojra komputeri...

0:15:58.662,0:16:01.120
(Të qeshura)

0:16:01.144,0:16:05.164
por kjo nuk është një e ardhme[br]shumë e kënaqshme.

0:16:05.188,0:16:06.985
BXh: Pra, ajo që thoni në këtë libër është

0:16:07.009,0:16:08.010
se pavarësisht nga të gjitha diskutimet[br]mbi shenjat e shumta

0:16:08.034,0:16:11.305
e një pabarazie të konsiderueshme [br]ekonomike, jemi praktikisht në fillim

0:16:11.329,0:16:14.138
të procesit.

0:16:14.162,0:16:16.948
YNH: Kjo nuk është një profeci,

0:16:16.972,0:16:20.735
kemi shumë mundësi para nesh

0:16:20.759,0:16:21.916
Një prej tyre është krijimi[br]një klasë e njerëzish të padobishëm.

0:16:22.225,0:16:23.751
Një mundësi tjetër[br]do të jetë ndarja e llojeve të njeriut

0:16:23.775,0:16:27.718
në kasta të ndryshme biologjike,

0:16:27.742,0:16:32.724
me të pasurit që do të lartësohen[br]në perëndi virtuale,

0:16:32.748,0:16:35.888
dhe të varfërit do të degradohen[br]në njerëz të padobishëm.

0:16:35.912,0:16:38.903
BXh: E ndjej që në një tjetër TED Talk[br]do të përvijohet pas një viti o dy.

0:16:38.927,0:16:43.218
Faleminderit, Yuval që erdhët këtu.

0:16:43.242,0:16:47.550
YNH: Faleminderit!

0:16:47.574,0:16:50.596
(Duartrokitje)