WEBVTT

00:00:01.309 --> 00:00:06.374
70 000 lat temu nasi przodkowie
byli nic nie znaczącymi zwierzętami.

00:00:06.398 --> 00:00:10.497
Najważniejsza informacja
o prehistorycznych ludziach

00:00:10.521 --> 00:00:12.473
to fakt, że byli nieistotni.

00:00:12.497 --> 00:00:17.631
Wpływali na świat nie więcej niż meduzy,

00:00:17.655 --> 00:00:20.016
świetliki czy dzięcioły.

00:00:20.643 --> 00:00:24.226
Z kolei teraz kontrolujemy całą planetę.

00:00:24.853 --> 00:00:26.195
Powstaje pytanie:

00:00:26.219 --> 00:00:29.341
jak przeszliśmy stamtąd do teraz?

00:00:29.666 --> 00:00:33.318
Jak zmieniliśmy się z nieważnych małp,

00:00:33.342 --> 00:00:36.489
które zajmowały się swoimi
sprawami gdzieś w Afryce,

00:00:36.513 --> 00:00:39.003
we władców Ziemi?

NOTE Paragraph

00:00:39.876 --> 00:00:45.566
Najczęściej patrzy się na różnice
między nami a zwierzętami

00:00:45.590 --> 00:00:47.071
na poziomie jednostki.

00:00:47.412 --> 00:00:50.406
Chcemy wierzyć, ja chcę wierzyć,

00:00:50.430 --> 00:00:53.978
że jest coś wyjątkowego we mnie,

00:00:54.002 --> 00:00:57.128
w moim ciele, w moim mózgu,

00:00:57.152 --> 00:01:02.435
przez co jestem lepszy
od psa, świni czy szympansa.

00:01:03.221 --> 00:01:06.482
Prawda wygląda jednak tak,
że na poziomie jednostki

00:01:06.506 --> 00:01:09.537
jestem żenująco podobny do szympansa.

00:01:10.029 --> 00:01:15.264
Gdyby wziąć mnie i szympansa
na jakąś bezludną wyspę,

00:01:15.288 --> 00:01:19.536
gdzie musielibyśmy walczyć o przetrwanie,
żeby zobaczyć, kto sobie lepiej radzi,

00:01:19.560 --> 00:01:24.776
założyłbym się,
że wygrałby szympans, nie ja.

00:01:25.419 --> 00:01:28.445
Nie dlatego, że jest ze mną coś nie tak.

00:01:28.469 --> 00:01:32.595
Gdyby kogokolwiek z was zostawić samego

00:01:32.619 --> 00:01:34.584
na wyspie z szympansem,

00:01:34.608 --> 00:01:37.075
szympans radziłby sobie znacznie lepiej.

NOTE Paragraph

00:01:38.823 --> 00:01:43.008
Prawdziwa różnica między ludźmi
a wszystkimi innymi zwierzętami

00:01:43.032 --> 00:01:45.479
nie leży na poziomie jednostki,

00:01:45.503 --> 00:01:47.105
a na poziomie zbiorowości.

00:01:47.518 --> 00:01:52.324
Ludzie kontrolują planetę,
ponieważ są jedynym gatunkiem

00:01:52.348 --> 00:01:57.525
który potrafi współpracować zarówno
elastycznie, jak i w znacznych liczbach.

00:01:58.167 --> 00:01:59.935
Są oczywiście inne zwierzęta,

00:01:59.959 --> 00:02:03.130
takie jak owady społeczne, 
pszczoły, mrówki,

00:02:03.154 --> 00:02:07.726
które potrafią zbiorowo współpracować, 
ale nie robią tego elastycznie.

00:02:08.099 --> 00:02:10.536
Ich współpraca jest ściśle ustalona.

00:02:11.012 --> 00:02:15.191
Ul pszczół może funkcjonować
tylko w jeden sposób.

00:02:15.215 --> 00:02:19.026
Jeśli pojawi się nowa okazja
albo nowe zagrożenie,

00:02:19.050 --> 00:02:23.593
pszczoły nie są w stanie
wymyślić nowego systemu.

00:02:23.617 --> 00:02:26.497
Nie mogą, na przykład, obalić królowej

00:02:26.521 --> 00:02:28.427
i ustanowić republiki pszczół

00:02:28.451 --> 00:02:31.553
albo komunistycznej dyktatury robotnic.

NOTE Paragraph

00:02:32.442 --> 00:02:34.785
Inne zwierzęta, takie jak społeczne ssaki,

00:02:34.809 --> 00:02:38.683
wilki, słonie, delfiny, szympansy,

00:02:38.707 --> 00:02:41.453
mogą współpracować znacznie elastyczniej,

00:02:41.477 --> 00:02:44.818
ale tylko w małych liczbach,

00:02:44.842 --> 00:02:47.715
ponieważ współpraca między szympansami

00:02:47.739 --> 00:02:51.787
bazuje na osobistej znajomości.

00:02:51.811 --> 00:02:54.579
Ja jestem szympansem
i ty jesteś szympansem,

00:02:54.603 --> 00:02:56.406
chcę z tobą współpracować.

00:02:56.430 --> 00:02:59.025
Muszę cię znać osobiście.

00:02:59.049 --> 00:03:00.819
Jakim jesteś szympansem?

00:03:00.843 --> 00:03:02.256
Czy jesteś miłym szympansem?

00:03:02.280 --> 00:03:03.933
Czy jesteś złym szympansem?

00:03:03.957 --> 00:03:05.401
Czy jesteś godny zaufania?

00:03:05.425 --> 00:03:08.478
Jeśli nie wiem, jak mogę
z tobą współpracować?

NOTE Paragraph

00:03:09.676 --> 00:03:13.427
Jedyny gatunek, który potrafi
połączyć te dwie zdolności

00:03:13.451 --> 00:03:18.747
i współpracować elastycznie
w znacznych liczbach

00:03:18.771 --> 00:03:20.401
to my, Homo sapiens.

00:03:20.973 --> 00:03:25.104
Jeden na jednego,
nawet dziesięć na dziesięć,

00:03:25.128 --> 00:03:27.697
szympansy mogą być od nas lepsze.

00:03:28.112 --> 00:03:33.291
Ale w walce tysiąca ludzi
z tysiącem szympansów

00:03:33.315 --> 00:03:36.933
ludzie z łatwością wygrają,
z tego prostego powodu,

00:03:36.957 --> 00:03:40.690
że tysiąc szympansów
w ogóle nie potrafi współpracować.

00:03:41.337 --> 00:03:45.388
Jeśli wepchnie się 100 000 szympansów

00:03:45.412 --> 00:03:49.028
na Oxford Street, Stadion Wembley,

00:03:49.052 --> 00:03:51.584
plac Tienanmen czy do Watykanu,

00:03:51.608 --> 00:03:54.225
powstanie kompletny chaos.

00:03:54.249 --> 00:03:58.108
Wystarczy pomyśleć o Stadionie
Wembley z 100 000 szympansów.

00:03:58.616 --> 00:03:59.806
Kompletne szaleństwo.

NOTE Paragraph

00:04:00.219 --> 00:04:06.161
Ludzie z kolei bezproblemowo 
zbierają się tam w dziesiątkach tysięcy

00:04:06.185 --> 00:04:09.249
i zwykle nie ma chaosu.

00:04:09.273 --> 00:04:15.360
Powstaje za to niezwykle skomplikowana
i efektywna sieć współpracy.

00:04:16.554 --> 00:04:21.144
Wszystkie wielkie osiągnięcia
ludzkości w historii,

00:04:21.168 --> 00:04:24.451
takie jak budowa piramid
czy loty na Księżyc,

00:04:24.475 --> 00:04:27.050
dokonały się nie dzięki
indywidualnym zdolnościom,

00:04:27.074 --> 00:04:30.899
ale dzięki zdolności
do elastycznej współpracy mas.

NOTE Paragraph

00:04:31.465 --> 00:04:35.122
Pomyślcie o tej prelekcji.

00:04:35.146 --> 00:04:41.130
Stoję przed publicznością
liczącą około 300 lub 400 osób,

00:04:41.154 --> 00:04:44.278
większości z was w ogóle nie znam.

00:04:44.928 --> 00:04:49.912
Nie znam też wszystkich ludzi,
którzy organizowali

00:04:49.936 --> 00:04:51.563
i pracowali przy tej konferencji.

00:04:51.994 --> 00:04:55.787
Nie znam pilota i załogi samoloty,

00:04:55.811 --> 00:04:58.722
który mnie wczoraj
przywiózł tutaj, do Londynu.

00:04:59.286 --> 00:05:03.009
Nie znam ludzi,
którzy wynaleźli i wyprodukowali

00:05:03.033 --> 00:05:07.543
ten mikrofon i te kamery,
które nagrywają moje słowa.

00:05:08.123 --> 00:05:11.660
Nie znam ludzi, którzy napisali
wszystkie książki i artykuły,

00:05:11.684 --> 00:05:14.077
które przeczytałem, 
przygotowując prelekcję.

00:05:14.495 --> 00:05:17.305
Z całą pewnością nie znam
też wszystkich ludzi,

00:05:17.329 --> 00:05:20.548
którzy będą oglądać
tę prelekcję przez internet,

00:05:20.572 --> 00:05:23.599
gdzieś w Buenos Aires czy Nowym Delhi.

NOTE Paragraph

00:05:24.162 --> 00:05:27.671
Mimo tego, że nie znamy się nawzajem,

00:05:27.695 --> 00:05:33.548
możemy wspólnie dokonać
tej globalnej wymiany myśli.

00:05:34.081 --> 00:05:37.132
Tego nie potrafią robić szympansy.

00:05:37.156 --> 00:05:38.970
Mogą się komunikować, oczywiście,

00:05:38.994 --> 00:05:44.793
ale nigdy nie zobaczymy szympansa
podróżującego do odległych szympansów,

00:05:44.817 --> 00:05:48.937
żeby dać im wykład na temat bananów, słoni

00:05:48.961 --> 00:05:51.969
czy czegoś innego, co mogłoby
zainteresować szympansy.

00:05:53.389 --> 00:05:56.879
Współpraca oczywiście
nie zawsze jest fajna.

00:05:56.903 --> 00:06:00.928
Wszystkie straszliwe rzeczy,
które ludzie zrobili w swojej historii,

00:06:00.952 --> 00:06:03.691
a zrobiliśmy parę strasznych rzeczy,

00:06:03.715 --> 00:06:08.864
wszystko to bazowało
na współpracy na wielką skalę.

00:06:08.888 --> 00:06:11.484
Więzienie to system współpracy,

00:06:11.508 --> 00:06:14.498
rzeźnia to system współpracy,

00:06:14.522 --> 00:06:17.526
obóz koncentracyjny to system współpracy.

00:06:17.907 --> 00:06:23.087
Szympansy nie mają rzeźni, więzień
czy obozów koncentracyjnych.

NOTE Paragraph

00:06:24.183 --> 00:06:28.013
Myślę, że zdołałem was już przekonać,
że faktycznie kontrolujemy ten świat,

00:06:28.037 --> 00:06:33.095
ponieważ potrafimy elastycznie
współpracować w dużych liczbach.

00:06:33.516 --> 00:06:36.464
Natychmiast powstaje następne pytanie

00:06:36.488 --> 00:06:39.371
w umyśle ciekawskiego słuchacza:

00:06:39.395 --> 00:06:41.679
Jak właściwie ludzie to robią?

00:06:42.083 --> 00:06:47.865
Dzięki czemu my, jako jedyny gatunek,
współpracujemy w ten sposób?

00:06:49.714 --> 00:06:52.260
Odpowiedzią jest nasza wyobraźnia.

00:06:52.998 --> 00:06:58.430
Potrafimy elastycznie współpracować
z niezliczoną liczbą nieznajomych,

00:06:58.454 --> 00:07:02.150
bo tylko my pośród wszystkich
gatunków na planecie

00:07:02.174 --> 00:07:06.797
potrafimy tworzyć
i wierzyć w fikcyjne historie.

00:07:07.326 --> 00:07:11.914
Jeśli tylko wszyscy wierzą 
w tę samą fikcję,

00:07:11.938 --> 00:07:15.480
wszyscy będą żyli
według takich samych zasad,

00:07:15.504 --> 00:07:17.793
norm i wartości.

NOTE Paragraph

00:07:18.639 --> 00:07:22.538
Wszystkie zwierzęta używają
swoich systemów komunikacji

00:07:22.562 --> 00:07:25.058
tylko do opisywania rzeczywistości.

00:07:25.590 --> 00:07:29.807
Szympans może powiedzieć:
"Spójrz, tam jest lew, uciekajmy!".

00:07:29.831 --> 00:07:33.937
Albo " Spójrz, tam jest bananowiec,
chodźmy zjeść banany!".

00:07:33.961 --> 00:07:40.238
Ludzie z kolei używają mowy
nie tylko do opisywania rzeczywistości,

00:07:40.262 --> 00:07:44.786
ale także do tworzenia nowych,
fikcyjnych rzeczywistości.

00:07:45.278 --> 00:07:49.232
Człowiek może powiedzieć:
"Spójrz, w chmurach jest Bóg!

00:07:49.256 --> 00:07:51.336
Jeśli nie zrobisz tego, co ci każę,

00:07:51.360 --> 00:07:54.565
to kiedy umrzesz,
Bóg wyśle cię za karę do piekła".

00:07:54.986 --> 00:07:58.758
Jeśli wszyscy uwierzycie
w tę historię, którą wymyśliłem,

00:07:58.782 --> 00:08:02.597
będziecie uznawać te same
normy, zasady i wartości,

00:08:02.621 --> 00:08:03.913
co umożliwi współpracę.

00:08:04.278 --> 00:08:06.628
Tylko ludzie potrafią to robić.

00:08:07.207 --> 00:08:11.048
Nigdy nie przekona się szympansa
do oddania banana

00:08:11.072 --> 00:08:14.865
przez obietnicę, że po śmierci 
pójdzie do szympansiego nieba,

00:08:14.889 --> 00:08:15.912
(Śmiech)

00:08:15.936 --> 00:08:19.198
gdzie dostanie mnóstwo bananów
za swoje dobre uczynki,

00:08:19.222 --> 00:08:20.644
więc niech da banana".

00:08:20.668 --> 00:08:23.426
Żaden szympans nigdy
nie uwierzy w tę historię.

00:08:23.776 --> 00:08:26.466
Tylko ludzie wierzą w takie historie,

00:08:26.490 --> 00:08:28.573
dzięki czemu kontrolujemy świat,

00:08:28.597 --> 00:08:33.442
podczas gdy szympansy są
zamykane w zoo i w laboratoriach.

NOTE Paragraph

00:08:34.904 --> 00:08:37.844
Wielu z was pewnie łatwo akceptuje to,

00:08:37.868 --> 00:08:44.008
że na polu religii ludzie współpracują
dzięki wierze w te same fikcje.

00:08:44.032 --> 00:08:48.984
Miliony ludzie razem
budują katedrę czy meczet,

00:08:49.008 --> 00:08:54.750
walczą w krucjacie czy jihadzie,
ponieważ wierzą w te same historie

00:08:54.774 --> 00:08:57.487
o Bogu, niebie i piekle.

00:08:57.979 --> 00:09:03.218
Chce jednak podkreślić,
że dokładnie taki sam mechanizm

00:09:03.242 --> 00:09:09.106
odpowiada za wszystkie formy
współpracy ludzkiej na masową skalę,

00:09:09.130 --> 00:09:11.650
nie tylko w przypadku religii.

NOTE Paragraph

00:09:11.674 --> 00:09:13.952
Weźmy, na przykład, prawo.

00:09:14.531 --> 00:09:20.508
Większość systemów prawnych w dzisiejszych
czasach bazuje na prawach człowieka.

00:09:21.247 --> 00:09:23.024
Ale czym są prawa człowieka?

00:09:23.596 --> 00:09:28.298
Prawa człowieka, podobnie jak Bóg i niebo,
to tylko historie, które wymyśliliśmy.

00:09:28.322 --> 00:09:30.640
Nie są obiektywną rzeczywistością.

00:09:30.664 --> 00:09:34.330
Nie są jakimś efektem
biologii Homo sapiens.

00:09:34.719 --> 00:09:38.518
Weźmy człowieka, rozetnijmy go,
zajrzyjmy do środka.

00:09:38.542 --> 00:09:43.669
Znajdziemy serce, nerki,
neurony, hormony, DNA,

00:09:43.693 --> 00:09:45.581
ale nie znajdziemy żadnych praw.

00:09:46.200 --> 00:09:50.121
Można je znaleźć tylko w historiach,

00:09:50.145 --> 00:09:54.278
które wymyślono i rozprzestrzeniono
przez ostatnie kilka stuleci.

00:09:54.607 --> 00:09:59.537
Może i są to bardzo dobre,
pozytywne historie,

00:09:59.561 --> 00:10:03.124
ale to nadal tylko fikcja,
którą wymyśliliśmy.

NOTE Paragraph

00:10:03.664 --> 00:10:06.184
Tak samo jest w polityce.

00:10:06.565 --> 00:10:12.935
Najważniejszymi czynnikami
w polityce są państwa i narody.

00:10:13.333 --> 00:10:15.133
Czym jednak są państwa i narody?

00:10:15.593 --> 00:10:17.718
Nie są obiektywną rzeczywistością.

00:10:17.742 --> 00:10:20.455
Góra jest obiektywną rzeczywistością.

00:10:20.479 --> 00:10:23.763
Można ją zobaczyć,
dotknąć, nawet powąchać.

00:10:24.223 --> 00:10:25.995
Ale naród czy państwo,

00:10:26.019 --> 00:10:29.799
jak Izrael, Iran, Francja czy Niemcy,

00:10:29.823 --> 00:10:32.563
to tylko historie, które wymyśliliśmy

00:10:32.587 --> 00:10:34.561
i do których się bardzo przywiązaliśmy.

NOTE Paragraph

00:10:34.949 --> 00:10:37.453
Tak samo w ekonomii.

00:10:37.892 --> 00:10:41.598
Najważniejszymi aktorami
na scenie ekonomii

00:10:41.622 --> 00:10:43.884
są firmy i korporacje.

00:10:44.407 --> 00:10:48.138
Wielu z was zapewne
pracuje dla korporacji,

00:10:48.162 --> 00:10:51.212
takiej jak Google, Toyota czy McDonald's.

00:10:51.577 --> 00:10:53.395
Czym one właściwie są?

00:10:53.982 --> 00:10:57.929
Prawnicy nazywają je prawną fikcją.

00:10:58.359 --> 00:11:01.835
Są to historie wymyślone i utrzymywane

00:11:01.859 --> 00:11:05.192
przez potężnych szamanów
zwanych prawnikami.

00:11:05.216 --> 00:11:06.661
(Śmiech)

00:11:06.685 --> 00:11:10.104
A co robią korporacje przez cały dzień?

00:11:10.128 --> 00:11:12.981
Głównie próbują zarobić pieniądze.

00:11:13.411 --> 00:11:14.744
Właśnie, czym są pieniądze?

00:11:14.768 --> 00:11:19.934
Pieniądze też nie są
obiektywną rzeczywistością.

00:11:19.958 --> 00:11:23.275
Spójrzcie na zielony
kawałek papieru, dolara.

00:11:23.299 --> 00:11:25.676
Nie ma żadnej wartości.

00:11:25.700 --> 00:11:27.934
Nie da się go zjeść, wypić,

00:11:27.958 --> 00:11:29.250
nie da się w niego ubrać.

00:11:29.633 --> 00:11:33.674
Ale przyszli mistrzowie opowieści,

00:11:33.698 --> 00:11:35.182
wielcy bankierzy,

00:11:35.206 --> 00:11:36.646
ministrowie finansów,

00:11:36.670 --> 00:11:38.024
premierzy,

00:11:38.048 --> 00:11:40.526
wszyscy opowiadają nam
bardzo wiarygodną historię.

00:11:40.550 --> 00:11:42.508
"Spójrz, widzisz ten zielony papierek?

00:11:42.532 --> 00:11:45.115
Jest wart dziesięć bananów".

00:11:45.591 --> 00:11:47.700
Jeśli ja w to uwierzę, wy w to uwierzycie

00:11:47.724 --> 00:11:49.240
i każdy w to uwierzy,

00:11:49.264 --> 00:11:51.128
to będzie to działać.

00:11:51.152 --> 00:11:54.065
Mogę wziąć ten bezużyteczny papierek,

00:11:54.089 --> 00:11:55.726
pójść do supermarketu,

00:11:55.750 --> 00:11:59.757
dać go kompletnie nieznanej osobie,
której nigdy nie spotkałem,

00:11:59.781 --> 00:12:04.466
i w zamian dostać prawdziwe
banany, które mogę zjeść.

00:12:04.870 --> 00:12:06.591
To coś niesamowitego.

00:12:06.615 --> 00:12:08.693
Nigdy by się to nie udało z szympansami.

00:12:08.717 --> 00:12:10.662
Szympansy handlują, oczywiście.

00:12:10.686 --> 00:12:13.436
"Dasz mi kokosa, ja ci dam banana".

00:12:13.460 --> 00:12:14.698
To by się udało.

00:12:14.722 --> 00:12:17.714
Ale dawać bezużyteczny papierek

00:12:17.738 --> 00:12:19.752
i oczekiwać, że dam ci banana?

00:12:19.776 --> 00:12:20.928
Nie ma mowy!

00:12:20.952 --> 00:12:22.533
Za kogo mnie masz, za człowieka?

00:12:22.557 --> 00:12:24.930
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:12:24.954 --> 00:12:29.073
Pieniądze to najbardziej udana historia,

00:12:29.097 --> 00:12:31.753
jaką ludzie kiedykolwiek wymyślili,

00:12:31.777 --> 00:12:36.120
ponieważ to jedyna historia,
w którą każdy wierzy.

00:12:36.692 --> 00:12:39.482
Nie wszyscy wierzą w Boga,

00:12:39.506 --> 00:12:42.531
nie wszyscy wierzą w prawa człowieka,

00:12:42.555 --> 00:12:45.340
nie wszyscy wierzą w państwa,

00:12:45.364 --> 00:12:49.107
ale wszyscy wierzą w pieniądze i w dolara.

00:12:49.514 --> 00:12:51.495
Na przykład Osama Bin Laden.

00:12:51.519 --> 00:12:55.206
Nienawidził amerykańskiej polityki,
amerykańskiej religii,

00:12:55.230 --> 00:12:56.679
amerykańskiej kultury,

00:12:56.703 --> 00:12:59.509
ale nie miał problemów
z amerykańskimi dolarami.

00:12:59.533 --> 00:13:01.628
Nawet je całkiem lubił.

00:13:01.652 --> 00:13:03.555
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:13:04.166 --> 00:13:05.866
Podsumowując:

00:13:05.890 --> 00:13:11.658
ludzie kontrolują świat,
bo żyją w podwójnej rzeczywistości.

00:13:12.531 --> 00:13:16.444
Wszystkie zwierzęta żyją 
w obiektywnej rzeczywistości.

00:13:16.992 --> 00:13:21.544
Ich rzeczywistość składa się
z obiektywnych składników,

00:13:21.568 --> 00:13:25.511
takich jak rzeki, drzewa, lwy czy słonie.

00:13:26.067 --> 00:13:29.750
Ludzie także żyją 
w obiektywnej rzeczywistości.

00:13:29.774 --> 00:13:34.842
W naszym świecie też są
rzeki, drzewa, lwy i słonie.

00:13:35.421 --> 00:13:37.266
Ale przez stulecia

00:13:37.290 --> 00:13:42.017
skonstruowaliśmy
na obiektywnej rzeczywistości

00:13:42.041 --> 00:13:45.534
drugą warstwę fikcyjnej rzeczywistości,

00:13:45.558 --> 00:13:49.122
składającą się z fikcyjnych składników,

00:13:49.146 --> 00:13:53.679
takich jak państwa, bogowie,
pieniądze czy korporacje.

00:13:54.481 --> 00:13:59.115
Niezwykłe jest to,
że wraz z postępem historii

00:13:59.139 --> 00:14:04.535
ta fikcyjna rzeczywistość
stawała się coraz potężniejsza,

00:14:04.559 --> 00:14:09.060
więc dziś najpotężniejsze siły na świecie

00:14:09.084 --> 00:14:11.049
są fikcyjne.

00:14:11.715 --> 00:14:18.509
Dzisiaj przetrwanie rzek,
drzew, lwów i słoni

00:14:18.533 --> 00:14:23.638
zależy od decyzji i zachcianek
fikcyjnych bytów,

00:14:23.662 --> 00:14:28.199
takich jak USA, Google, Bank Światowy,

00:14:28.223 --> 00:14:32.262
które istnieją tylko w naszej wyobraźni.

NOTE Paragraph

00:14:32.929 --> 00:14:34.081
Dziękuję.

00:14:34.105 --> 00:14:38.676
(Brawa)

NOTE Paragraph

00:14:44.299 --> 00:14:46.509
Bruno Giussani: Yuval,
napisałeś nową książkę.

00:14:46.533 --> 00:14:48.336
Po "Sapiens" napisałeś kolejną,

00:14:48.360 --> 00:14:50.947
jest już wydana po hebrajsku,
ale jeszcze nie po...

NOTE Paragraph

00:14:50.971 --> 00:14:53.900
Yuval Noah Harari: Właśnie
pracuję nad tłumaczeniem.

NOTE Paragraph

00:14:53.924 --> 00:14:56.092
BG: W tej książce, jeśli dobrze rozumiem,

00:14:56.116 --> 00:15:01.745
twierdzisz, że niesamowite przełomy,
które się teraz odbywają,

00:15:01.769 --> 00:15:04.028
nie tylko polepszą nam życie,

00:15:04.052 --> 00:15:06.288
ale też stworzą, i tu cytuję:

00:15:06.312 --> 00:15:10.930
"... nowe klasy i nowe walki klas,
tak jak rewolucja przemysłowa".

00:15:10.954 --> 00:15:12.177
Mógłbyś wyjaśnić?

NOTE Paragraph

00:15:12.670 --> 00:15:13.474
YNH: Tak.

00:15:13.474 --> 00:15:14.968
W czasie rewolucji przemysłowej

00:15:14.968 --> 00:15:19.520
powstała nowa klasa
społeczna, proletariat.

00:15:19.544 --> 00:15:24.654
Większa część historii ostatnich
200 lat była związana z tym,

00:15:24.678 --> 00:15:28.304
co zrobić z tą klasą, z nowymi
problemami i możliwościami.

00:15:28.328 --> 00:15:32.960
Teraz można zaobserwować tworzenie się
wielkiej klasy ludzi bezużytecznych.

00:15:32.984 --> 00:15:33.985
(Śmiech)

00:15:34.009 --> 00:15:39.664
Komputery stają się coraz lepsze
w coraz większej ilości dziedzin,

00:15:39.664 --> 00:15:41.274
więc bardzo możliwe,


00:15:41.274 --> 00:15:45.816
że komputery prześcigną nas
w większości zadań,

00:15:45.816 --> 00:15:47.913
przez co ludzie staną się zbędni.

00:15:47.937 --> 00:15:50.674
Wielkim politycznym
i ekonomicznym pytaniem

00:15:50.698 --> 00:15:53.061
XXI wieku będzie:

00:15:53.085 --> 00:15:55.247
"Po co nam są ludzie?",

00:15:55.271 --> 00:15:58.638
albo "Po co nam aż tylu ludzi?".

NOTE Paragraph

00:15:58.662 --> 00:16:01.120
BG: Czy w swojej książce 
podałeś odpowiedź?

NOTE Paragraph

00:16:01.144 --> 00:16:05.164
YNH: W tej chwili najlepszym pomysłem
jest uszczęśliwianie ich

00:16:05.188 --> 00:16:06.985
narkotykami i grami komputerowymi...

00:16:07.009 --> 00:16:08.010
(Śmiech)

00:16:08.034 --> 00:16:11.305
Ale nie brzmi to zbyt zachęcająco.

NOTE Paragraph

00:16:11.329 --> 00:16:14.138
BG: Mówisz więc w swojej książce i teraz,

00:16:14.162 --> 00:16:16.948
że mimo całej tej dyskusji
na temat nowych dowodów

00:16:16.972 --> 00:16:20.735
na rosnące nierówności ekonomiczne,
jesteśmy dopiero na początku

00:16:20.759 --> 00:16:21.916
całego procesu?

NOTE Paragraph

00:16:22.225 --> 00:16:23.751
YNH: Nie jest to przepowiednia.

00:16:23.775 --> 00:16:27.718
Książka wymienia cały szereg
możliwych przyszłości.

00:16:27.742 --> 00:16:32.724
Jedną możliwością jest powstanie nowej,
potężnej klasy bezużytecznych ludzi.

00:16:32.748 --> 00:16:35.888
Inną możliwością jest podział ludzkości

00:16:35.912 --> 00:16:38.903
na różne biologiczne kasty,

00:16:38.927 --> 00:16:43.218
bogatych, którzy zmienią się
w wirtualnych bogów,

00:16:43.242 --> 00:16:47.550
i biednych, zdegradowanych
do poziomu bezużytecznych ludzi.

NOTE Paragraph

00:16:47.574 --> 00:16:50.596
BG: Czuję, że zbliża się następna
prelekcja TED za rok czy dwa.

00:16:50.620 --> 00:16:52.442
Dzięki za przyjazd do nas, Yuval.

NOTE Paragraph

00:16:52.466 --> 00:16:53.622
YNH: Dziękuję!

00:16:53.646 --> 00:16:55.311
(Brawa)