WEBVTT

00:00:01.309 --> 00:00:06.374
70.000 jaar geleden waren onze voorouders
onbeduidende dieren.

00:00:06.398 --> 00:00:10.497
Het belangrijkste dat je moet weten
over prehistorische mensen

00:00:10.521 --> 00:00:12.473
is dat ze onbelangrijk waren.

00:00:12.497 --> 00:00:17.631
Ze hadden niet veel meer impact
op de wereld dan de kwal,

00:00:17.655 --> 00:00:20.016
het vuurvliegje of de specht.

00:00:20.643 --> 00:00:24.226
In schril contrast daarmee:
vandaag zijn we heerser over deze planeet.

00:00:24.853 --> 00:00:26.195
En de vraag is:

00:00:26.219 --> 00:00:29.341
hoe zijn we zover geraakt?

00:00:29.666 --> 00:00:33.318
Hoe veranderden we onszelf
van onbeduidende apen

00:00:33.342 --> 00:00:36.489
die zich met hun eigen zaken bemoeiden
in een hoekje in Afrika,

00:00:36.513 --> 00:00:39.003
in de meesters van de planeet Aarde?

00:00:39.876 --> 00:00:45.566
Meestal zoeken we naar het verschil
tussen onszelf en alle andere dieren

00:00:45.590 --> 00:00:47.071
op individueel niveau.

00:00:47.412 --> 00:00:50.406
We willen geloven -- ik wil geloven

00:00:50.430 --> 00:00:53.978
dat ik iets speciaals heb,

00:00:54.002 --> 00:00:57.128
mijn lichaam, mijn brein,

00:00:57.152 --> 00:01:02.435
dat me zo superieur maakt aan een hond, 
een varken of een chimpansee.

00:01:03.221 --> 00:01:06.482
Maar de waarheid is dat ik,
op individueel niveau,

00:01:06.506 --> 00:01:09.537
beschamend veel 
van een chimpansee weg heb.

00:01:10.029 --> 00:01:15.264
Als je mij en een chimpansee samen
op een afgelegen eiland zet,

00:01:15.288 --> 00:01:19.536
en we moesten vechten om te overleven,
om te zien wie daar het best in was,

00:01:19.560 --> 00:01:24.776
dan zou ik mijn geld beslist inzetten
op de chimpansee, niet op mijzelf.

00:01:25.419 --> 00:01:28.445
Niet dat er iets mis is 
met mij persoonlijk.

00:01:28.469 --> 00:01:32.595
Als je om het even wie hier zou nemen
en je zou die alleen

00:01:32.619 --> 00:01:34.584
op een eiland zetten met een chimpansee,

00:01:34.608 --> 00:01:37.075
zou de chimpansee 
het allicht veel beter doen.

00:01:38.823 --> 00:01:43.008
Het grote verschil tussen mensen
en alle andere dieren

00:01:43.032 --> 00:01:45.479
zit niet op het niveau van het individu,

00:01:45.503 --> 00:01:47.105
maar op het collectieve niveau.

00:01:47.518 --> 00:01:52.324
Mensen controleren de planeet
omdat het de enige zoogdieren zijn

00:01:52.348 --> 00:01:57.525
die flexibel samenwerken,
en in zeer grote groepen.

00:01:58.167 --> 00:01:59.935
Er zijn andere dieren --

00:01:59.959 --> 00:02:03.130
de sociale insecten, 
de bijen, de mieren --

00:02:03.154 --> 00:02:07.726
die in grote groepen kunnen samenwerken,
maar ze zijn daar niet flexibel in.

00:02:08.099 --> 00:02:10.536
Hun samenwerking is heel rigide.

00:02:11.012 --> 00:02:15.191
Er is eigenlijk maar één manier
waarop een bijenkorf kan werken.

00:02:15.215 --> 00:02:19.026
En als er een nieuwe kans opduikt,
of een nieuw gevaar,

00:02:19.050 --> 00:02:23.593
kunnen de bijen niet zomaar
hun sociale systeem heruitvinden.

00:02:23.617 --> 00:02:26.497
Ze kunnen bijvoorbeeld
de koningin niet executeren

00:02:26.521 --> 00:02:28.427
en een bijenrepubliek uitroepen,

00:02:28.451 --> 00:02:31.553
of een communistische dictatuur
van de werkbijen.

00:02:32.442 --> 00:02:34.785
Andere dieren, zoals 
de sociale zoogdieren --

00:02:34.809 --> 00:02:38.683
de wolf, de olifant, de dolfijn, 
de chimpansee --

00:02:38.707 --> 00:02:41.453
kunnen veel flexibeler samenwerken,

00:02:41.477 --> 00:02:44.818
maar dat doen ze alleen in kleine groepen,

00:02:44.842 --> 00:02:47.715
want samenwerking tussen chimpansees

00:02:47.739 --> 00:02:51.787
is gebaseerd op intieme kennis van elkaar.

00:02:51.811 --> 00:02:54.579
Ik ben een chimpansee 
en jij bent een chimpansee,

00:02:54.603 --> 00:02:56.406
en wil ik met je samenwerken,

00:02:56.430 --> 00:02:59.025
dan moet ik je persoonlijk kennen.

00:02:59.049 --> 00:03:00.819
Wat voor chimpansee ben jij?

00:03:00.843 --> 00:03:02.256
Ben je een leuke chimpansee?

00:03:02.280 --> 00:03:03.933
Ben je een slechte chimpansee?

00:03:03.957 --> 00:03:05.401
Ben je betrouwbaar?

00:03:05.425 --> 00:03:08.478
Als ik je niet ken, hoe kan ik dan
met jou samenwerken?

00:03:09.676 --> 00:03:13.427
Het enige dier dat de twee
vaardigheden kan combineren

00:03:13.451 --> 00:03:18.747
en flexibel kan samenwerken
in grote groepen,

00:03:18.771 --> 00:03:20.401
zijn wij, Homo sapiens.

00:03:20.973 --> 00:03:25.104
Eén tegen tegen één,
of zelfs 10 tegen 10

00:03:25.128 --> 00:03:27.697
zijn chimpansees wellicht
sterker dan wij.

00:03:28.112 --> 00:03:33.291
Maar stel 1.000 mensen op
tegen 1.000 chimpansees

00:03:33.315 --> 00:03:36.933
en de mensen winnen met gemak,
om de eenvoudige reden

00:03:36.957 --> 00:03:40.690
dat 1.000 chimpansees
helemaal niet kunnen samenwerken.

00:03:41.337 --> 00:03:45.388
Als je 100.000 chimpansees

00:03:45.412 --> 00:03:49.028
in Oxford Street wil proppen,
of in Wembley Stadium,

00:03:49.052 --> 00:03:51.584
of het Tienanmenplein of het Vaticaan,

00:03:51.608 --> 00:03:54.225
dan krijg je chaos, complete chaos.

00:03:54.249 --> 00:03:58.108
Stel je Wembley Stadium voor
met 100.000 chimpansees.

00:03:58.616 --> 00:03:59.806
Je reinste waanzin.

00:04:00.219 --> 00:04:06.161
Mensen daarentegen komen er vaak
met tienduizenden samen,

00:04:06.185 --> 00:04:09.249
en dat geeft meestal geen chaos.

00:04:09.273 --> 00:04:15.360
Het geeft extreem gesofisticeerde 
en effectieve samenwerkingsnetwerken.

00:04:16.554 --> 00:04:21.144
Alle enorme verwezenlijkingen
van de mensheid in de geschiedenis,

00:04:21.168 --> 00:04:24.451
of het nu het bouwen van de piramides is
of naar de maan vliegen,

00:04:24.475 --> 00:04:27.050
zijn niet gebaseerd 
op individuele vermogens,

00:04:27.074 --> 00:04:30.899
maar op het vermogen om flexibel
samen te werken in grote groepen.

00:04:31.465 --> 00:04:35.122
Denk even na over de talk
die ik nu ga geven:

00:04:35.146 --> 00:04:41.130
ik sta hier voor een publiek
van 300 of 400 mensen,

00:04:41.154 --> 00:04:44.278
en de meesten van jullie
zijn volstrekte vreemden voor mij.

00:04:44.928 --> 00:04:49.912
Ik ken ook niet echt iedereen
die dit evenement organiseert

00:04:49.936 --> 00:04:51.563
of die er werkt.

00:04:51.994 --> 00:04:55.787
Ik ken de piloot niet, 
of de bemanning van het vliegtuig

00:04:55.811 --> 00:04:58.722
dat me gisteren 
naar Londen heeft gebracht.

00:04:59.286 --> 00:05:03.009
Ik ken de uitvinders 
en de fabrikanten niet

00:05:03.033 --> 00:05:07.543
van deze microfoon en deze camera's
die mijn woorden opnemen.

00:05:08.123 --> 00:05:11.660
Ik ken de mensen niet die de boeken
en artikels schreven

00:05:11.684 --> 00:05:14.077
die ik las ter voorbereiding 
van deze talk.

00:05:14.495 --> 00:05:17.305
Ik ken zeker niet alle mensen

00:05:17.329 --> 00:05:20.548
die deze talk bekijken op het internet,

00:05:20.572 --> 00:05:23.599
ergens in Buenos Aires of in New Delhi.

00:05:24.162 --> 00:05:27.671
Maar hoewel we elkaar niet kennen,

00:05:27.695 --> 00:05:33.548
kunnen we samen werken aan die 
wereldwijde uitwisseling van ideeën.

00:05:34.081 --> 00:05:37.132
Dat kunnen chimpansees niet.

00:05:37.156 --> 00:05:38.970
Ze communiceren uiteraard,

00:05:38.994 --> 00:05:44.793
maar je zult een chimpansee nooit 
naar zijn verre neven zien reizen

00:05:44.817 --> 00:05:48.937
om een toespraak te houden 
over bananen of olifanten

00:05:48.961 --> 00:05:51.969
of iets anders dat chimpansees
zou kunnen interesseren.

00:05:53.389 --> 00:05:56.879
Samenwerking is uiteraard
niet altijd positief.

00:05:56.903 --> 00:06:00.928
Alle vreselijke dingen die mensen
sinds mensenheugenis doen --

00:06:00.952 --> 00:06:03.691
en we hebben echt 
vreselijke dingen gedaan --

00:06:03.715 --> 00:06:08.864
die zijn ook gebaseerd
op samenwerking op grote schaal.

00:06:08.888 --> 00:06:11.484
Gevangenissen zijn een systeem
van samenwerking.

00:06:11.508 --> 00:06:14.498
Slachthuizen zijn een systeem
van samenwerking.

00:06:14.522 --> 00:06:17.526
Concentratiekampen zijn een systeem
van samenwerking.

00:06:17.907 --> 00:06:23.087
Chimpansees hebben geen slachthuizen
of gevangenissen of concentratiekampen.

00:06:24.183 --> 00:06:28.013
Stel dat ik je ervan heb weten 
te overtuigen dat wij

00:06:28.037 --> 00:06:33.095
de wereld controleren omdat we
flexibel samenwerken in grote groepen.

00:06:33.516 --> 00:06:36.464
Dan rijst meteen de volgende vraag

00:06:36.488 --> 00:06:39.371
bij de nieuwsgierige luisteraar:

00:06:39.395 --> 00:06:41.679
hoe doen we dat dan precies?

00:06:42.083 --> 00:06:47.865
Hoe komt het dat wij alleen, 
van alle dieren, zo samenwerken?

00:06:49.714 --> 00:06:52.260
Het antwoord ligt in onze verbeelding.

00:06:52.998 --> 00:06:58.430
Wij kunnen flexibel samenwerken
met een oneindig aantal vreemdelingen

00:06:58.454 --> 00:07:02.150
omdat wij als enigen 
van alle dieren op de planeet

00:07:02.174 --> 00:07:04.326
fictie kunnen creëren en erin geloven --

00:07:04.326 --> 00:07:07.326
fictieve verhalen.

00:07:07.326 --> 00:07:11.914
Zolang iedereen gelooft
in dezelfde fictie,

00:07:11.938 --> 00:07:15.480
gehoorzaamt iedereen 
aan dezelfde regels en volgen ze

00:07:15.504 --> 00:07:17.793
dezelfde regels, dezelfde waarden.

00:07:18.639 --> 00:07:22.538
Alle andere dieren gebruiken
hun communicatiesysteem

00:07:22.562 --> 00:07:25.058
alleen om de realiteit te beschrijven.

00:07:25.590 --> 00:07:29.807
Een chimpansee kan zeggen: "Kijk,
daar is een leeuw, laten we wegrennen!"

00:07:29.831 --> 00:07:33.937
Of "Kijk! Daar is een bananenboom!
Laten we bananen gaan eten!"

00:07:33.961 --> 00:07:40.238
Mensen daarentegen gebruiken hun taal
niet alleen om de realiteit te beschrijven

00:07:40.262 --> 00:07:44.786
maar ook om nieuwe realiteiten te maken,
fictieve realiteiten.

00:07:45.278 --> 00:07:49.232
Een mens kan zeggen: "Kijk,
er is een god boven de wolken!

00:07:49.256 --> 00:07:51.336
Als jij niet doet wat ik je zeg,

00:07:51.360 --> 00:07:54.565
zal God je straffen na je dood
en stuurt hij je naar de hel."

00:07:54.986 --> 00:07:58.758
Als iedereen dit verhaal
dat ik heb verzonnen, gelooft,

00:07:58.782 --> 00:08:02.597
dan volgen jullie dezelfde normen
en wetten en waarden,

00:08:02.621 --> 00:08:03.913
en kunnen jullie samenwerken.

00:08:04.278 --> 00:08:06.628
Alleen mensen kunnen dat.

00:08:07.207 --> 00:08:11.048
Je kan een chimpansee er nooit
van overtuigen om je een banaan te geven

00:08:11.072 --> 00:08:14.865
met de belofte "Na je dood 
ga je naar de chimpanseehemel..."

00:08:14.889 --> 00:08:15.912
(Gelach)

00:08:15.936 --> 00:08:19.198
"... en krijg je hopen bananen
voor je goede daden.

00:08:19.222 --> 00:08:20.644
Geef die banaan maar hier."

00:08:20.668 --> 00:08:23.426
Geen enkele chimpansee
trapt in zo'n verhaal.

00:08:23.776 --> 00:08:26.466
Alleen mensen geloven dat soort verhalen,

00:08:26.490 --> 00:08:28.573
en daarom hebben wij
de wereld in onze macht

00:08:28.597 --> 00:08:33.442
terwijl de chimpansees opgesloten zitten
in zoos en onderzoekslaboratoria.

00:08:34.904 --> 00:08:37.844
Je vindt het misschien 
aanvaardbaar dat mensen

00:08:37.868 --> 00:08:44.008
op het religieuze domein samenwerken 
door in dezelfde fictie te geloven.

00:08:44.032 --> 00:08:48.984
Miljoenen mensen komen samen
om een kathedraal of een moskee te bouwen,

00:08:49.008 --> 00:08:54.750
of te vechten als kruisvaarder of jihadi,
omdat ze in dezelfde verhalen geloven

00:08:54.774 --> 00:08:57.487
over God en de hemel en de hel.

00:08:57.979 --> 00:09:03.218
Maar ik wil benadrukken
dat precies hetzelfde mechanisme

00:09:03.242 --> 00:09:09.106
ten grondslag ligt aan alle andere vormen
van grootschalige menselijke samenwerking,

00:09:09.130 --> 00:09:11.650
niet alleen op religieus vlak.

00:09:11.674 --> 00:09:13.952
Neem bijvoorbeeld het juridische vlak.

00:09:14.531 --> 00:09:20.508
De meeste rechtssystemen op de wereld
steunen op een geloof in mensenrechten.

00:09:21.247 --> 00:09:23.024
Maar wat zijn mensenrechten?

00:09:23.416 --> 00:09:25.592
Mensenrechten zijn, 
net als God en de hemel,

00:09:25.592 --> 00:09:28.322
gewoon een verhaal 
dat we uitgevonden hebben.

00:09:28.322 --> 00:09:30.640
Het zijn geen objectieve realiteiten,

00:09:30.664 --> 00:09:34.330
niet één of ander biologisch effect
in verband met homo sapiens.

00:09:34.719 --> 00:09:38.518
Neem een mens, snij hem open,
kijk vanbinnen,

00:09:38.542 --> 00:09:43.669
en je zult het hart, de nieren,
neuronen, hormonen, DNA aantreffen,

00:09:43.693 --> 00:09:45.581
maar geen rechten.

00:09:46.200 --> 00:09:50.121
Rechten vind je alleen in de verhalen

00:09:50.145 --> 00:09:54.278
die we hebben uitgevonden en verspreid
gedurende de jongste eeuwen.

00:09:54.607 --> 00:09:59.537
Het kunnen heel positieve verhalen zijn,
hele goede verhalen,

00:09:59.561 --> 00:10:03.124
maar het is nog steeds fictie
die we uitgevonden hebben.

00:10:03.664 --> 00:10:06.184
Hetzelfde geldt voor het domein 
van de politiek.

00:10:06.565 --> 00:10:12.935
De belangrijkste factoren in de moderne 
politiek zijn staten en naties.

00:10:13.333 --> 00:10:15.133
Maar wat zijn staten en naties?

00:10:15.593 --> 00:10:17.718
Het gaat niet om een objectieve realiteit.

00:10:17.742 --> 00:10:20.455
Een berg is een objectieve realiteit.

00:10:20.479 --> 00:10:23.763
Je kan hem zien, je kan hem aanraken,
je kan hem zelfs ruiken.

00:10:24.223 --> 00:10:25.995
Maar een natie of een staat,

00:10:26.019 --> 00:10:29.799
zeg maar Israël of Iran 
of Frankrijk of Duitsland,

00:10:29.823 --> 00:10:32.563
dat is gewoon een verhaal
dat we verzonnen hebben

00:10:32.587 --> 00:10:34.561
en waar we ons erg aan hebben gehecht.

00:10:34.949 --> 00:10:37.453
Hetzelfde geldt in het domein 
van de economie.

00:10:37.892 --> 00:10:41.598
Vandaag de dag zijn de belangrijkste 
actoren in de wereldeconomie

00:10:41.622 --> 00:10:43.884
vennootschappen en bedrijven.

00:10:44.407 --> 00:10:48.138
Velen van jullie werken wellicht
voor een bedrijf,

00:10:48.162 --> 00:10:51.212
zoals Google of Toyota of McDonald's.

00:10:51.577 --> 00:10:53.395
Wat zijn dat voor dingen?

00:10:53.982 --> 00:10:57.929
Het zijn wat juristen 
'juridische ficties' noemen.

00:10:58.359 --> 00:11:01.835
Het zijn verhalen die zijn verzonnen
en die in stand worden gehouden

00:11:01.859 --> 00:11:05.192
door de machtige tovenaars
die we juristen noemen.

00:11:05.216 --> 00:11:06.661
(Gelach)

00:11:06.685 --> 00:11:10.104
En wat doen bedrijven de hele dag?

00:11:10.128 --> 00:11:12.981
Ze proberen vooral geld te verdienen.

00:11:13.411 --> 00:11:14.744
Maar wat is geld?

00:11:14.768 --> 00:11:19.934
Geld is alweer geen objectieve realiteit,
het heeft geen objectieve waarde.

00:11:19.958 --> 00:11:23.275
Neem dit groene briefje,
het dollarbiljet.

00:11:23.299 --> 00:11:25.676
Kijk eens -- het heeft geen waarde.

00:11:25.700 --> 00:11:27.934
Je kan het niet opeten, niet opdrinken,

00:11:27.958 --> 00:11:29.250
niet dragen.

00:11:29.633 --> 00:11:33.674
Maar toen kwamen 
die meestervertellers op de proppen,

00:11:33.698 --> 00:11:35.182
de grote bankiers,

00:11:35.206 --> 00:11:36.646
de ministers van financiën,

00:11:36.670 --> 00:11:38.024
de eerste ministers --

00:11:38.048 --> 00:11:40.526
en ze vertelden een overtuigend verhaal:

00:11:40.550 --> 00:11:42.508
"Zie je dat groene stuk papier?

00:11:42.532 --> 00:11:45.115
Dat is 10 bananen waard."

00:11:45.591 --> 00:11:47.700
En als ik het geloof, en jij gelooft het,

00:11:47.724 --> 00:11:49.240
en iedereen gelooft het,

00:11:49.264 --> 00:11:51.128
dan werkt het echt.

00:11:51.152 --> 00:11:54.065
Ik kan met dit waardeloze stuk papier

00:11:54.089 --> 00:11:55.726
naar de supermarkt gaan

00:11:55.750 --> 00:11:59.757
het aan een volstrekt vreemde mens 
geven, die ik nog nooit heb gezien,

00:11:59.781 --> 00:12:04.466
en ik krijg in ruil echte bananen
die ik zelfs kan opeten.

00:12:04.870 --> 00:12:06.591
Dat is verbluffend.

00:12:06.615 --> 00:12:08.693
Dat lukt met chimpansees nooit.

00:12:08.717 --> 00:12:10.662
Chimpansees ruilen wel:

00:12:10.686 --> 00:12:13.436
"Geef mij een kokosnoot,
dan krijg je een banaan van mij."

00:12:13.460 --> 00:12:14.698
Dat kan lukken.

00:12:14.722 --> 00:12:17.714
Maar "Jij geeft mij 
een waardeloos stuk papier

00:12:17.738 --> 00:12:19.752
en je verwacht dat ik je een banaan geef?

00:12:19.776 --> 00:12:20.928
Geen denken aan!

00:12:20.952 --> 00:12:22.873
Voor wie hou je mij? 
Voor een mens?"

00:12:22.873 --> 00:12:24.930
(Gelach)

00:12:24.954 --> 00:12:29.073
Geld is het meest succesvolle verhaal

00:12:29.097 --> 00:12:31.753
dat ooit is verzonnen 
en verteld door mensen,

00:12:31.777 --> 00:12:36.120
omdat het het enige verhaal is
dat iedereen gelooft.

00:12:36.692 --> 00:12:39.482
Niet iedereen gelooft in God,

00:12:39.506 --> 00:12:42.531
niet iedereen gelooft in mensenrechten,

00:12:42.555 --> 00:12:45.340
niet iedereen gelooft in nationalisme,

00:12:45.364 --> 00:12:49.107
maar iedereen gelooft in geld
en in het dollarbiljet.

00:12:49.514 --> 00:12:51.495
Neem zelfs Osama bin Laden.

00:12:51.519 --> 00:12:55.206
Hij haatte de Amerikaanse politiek
en de Amerikaanse godsdienst

00:12:55.230 --> 00:12:56.679
en de Amerikaanse cultuur,

00:12:56.703 --> 00:12:59.509
maar hij had geen bezwaar
tegen Amerikaanse dollars.

00:12:59.533 --> 00:13:01.628
Hij was er best wel dol op.

00:13:01.652 --> 00:13:03.555
(Gelach)

00:13:04.166 --> 00:13:05.866
Samenvattend, dus:

00:13:05.890 --> 00:13:11.658
wij mensen controleren de wereld
omdat we in een duale realiteit leven.

00:13:12.531 --> 00:13:16.444
Alle andere dieren leven
in een objectieve realiteit.

00:13:16.992 --> 00:13:21.544
Hun realiteit bestaat
uit objectieve entiteiten,

00:13:21.568 --> 00:13:25.511
zoals rivieren, bomen,
leeuwen en olifanten.

00:13:26.067 --> 00:13:29.750
Wij mensen leven ook
in een objectieve realiteit.

00:13:29.774 --> 00:13:34.842
Ook in onze wereld zijn er rivieren
en bomen en leeuwen en olifanten.

00:13:35.421 --> 00:13:37.266
Maar door de eeuwen heen

00:13:37.290 --> 00:13:42.017
hebben we bovenop 
deze objectieve realiteit

00:13:42.041 --> 00:13:45.534
een tweede laag van fictie geconstrueerd,

00:13:45.558 --> 00:13:49.122
een realiteit die 
uit fictieve entiteiten bestaat:

00:13:49.146 --> 00:13:53.679
naties, goden, geld, bedrijven.

00:13:54.481 --> 00:13:59.115
Het verbluffende is 
dat in de loop van de geschiedenis

00:13:59.139 --> 00:14:04.535
deze fictieve realiteit 
alsmaar machtiger werd

00:14:04.559 --> 00:14:09.060
zodat heden ten dage
de grootmachten van de wereld

00:14:09.084 --> 00:14:11.049
deze fictieve entiteiten zijn.

00:14:11.715 --> 00:14:18.509
Vandaag hangt het overleven van rivieren
en bomen en leeuwen en olifanten

00:14:18.533 --> 00:14:23.638
af van de beslissingen en wensen
van fictieve entiteiten --

00:14:23.662 --> 00:14:28.199
de Verenigde Staten, Google,
de Wereldbank... --

00:14:28.223 --> 00:14:32.262
die slechts in onze eigen 
verbeelding bestaan.

00:14:32.929 --> 00:14:34.081
Dankuwel.

00:14:34.105 --> 00:14:38.676
(Applaus)

00:14:44.299 --> 00:14:46.509
Bruno Giussani: Yuval, 
je nieuwe boek is er.

00:14:46.533 --> 00:14:48.336
Na Sapiens heb je er nog een geschreven.

00:14:48.360 --> 00:14:50.947
Het ligt er in het Hebreeuws
maar is nog niet vertaald.

00:14:50.971 --> 00:14:53.900
Yuval Noah Harari: Ik werk momenteel
aan de vertaling.

00:14:53.924 --> 00:14:56.092
BG: Als ik het boek goed begrijp,

00:14:56.116 --> 00:15:01.745
is je betoog dat de geweldige doorbraken
die we momenteel ervaren,

00:15:01.769 --> 00:15:04.028
potentieel niet alleen 
ons leven zullen verbeteren,

00:15:04.052 --> 00:15:06.288
maar dat ze zullen leiden tot
-- ik citeer --:

00:15:06.312 --> 00:15:10.930
"... nieuwe klassen en klassenstrijd,
net zoals de industriële revolutie."

00:15:10.954 --> 00:15:12.177
Kan je daar even op ingaan?

00:15:12.670 --> 00:15:14.594
YNH: Tijdens de industriële revolutie

00:15:14.618 --> 00:15:19.520
zagen we de opkomst van de nieuwe klasse
van het stadsproletariaat.

00:15:19.544 --> 00:15:24.654
De politieke en sociale geschiedenis
van de jongste 200 jaar draaide vooral

00:15:24.678 --> 00:15:28.304
rond het lot van deze klasse,
de nieuwe problemen en kansen.

00:15:28.328 --> 00:15:32.960
Nu zien we de opkomst van een nieuwe,
enorme klasse van nutteloze mensen.

00:15:32.984 --> 00:15:33.985
(Gelach)

00:15:34.009 --> 00:15:39.370
Nu computers alsmaar beter worden
in alsmaar meer domeinen,

00:15:39.394 --> 00:15:44.286
bestaat er een reële kans dat
computers beter zullen worden dan wij

00:15:44.310 --> 00:15:47.913
in de meeste taken, en dat ze mensen
overbodig zullen maken.

00:15:47.937 --> 00:15:50.674
Dan wordt de grote politieke
en economische kwestie

00:15:50.698 --> 00:15:53.061
van de 21ste eeuw:

00:15:53.085 --> 00:15:55.247
"Waar hebben we mensen voor nodig?"

00:15:55.271 --> 00:15:58.638
of tenmiste "Waar hebben we zoveel
mensen voor nodig?"

00:15:58.662 --> 00:16:01.120
BG: Geef je een antwoord in het boek?

00:16:01.144 --> 00:16:05.164
YNH: Op dit ogenblik is onze beste gok
om ze gelukkig te houden

00:16:05.188 --> 00:16:06.985
met drugs en computerspelletjes ...

00:16:07.009 --> 00:16:08.010
(Gelach)

00:16:08.034 --> 00:16:11.305
maar dat lijkt niet zo'n 
aanlokkelijke toekomst.

00:16:11.329 --> 00:16:14.138
BG: Je zegt dus, in je boek en hier,

00:16:14.162 --> 00:16:16.948
dat ondanks alle discussie
over het groeiende bewijs

00:16:16.972 --> 00:16:20.735
van belangrijke economische ongelijkheid,
we eigenlijk pas aan het begin

00:16:20.759 --> 00:16:21.916
van het proces staan?

00:16:22.225 --> 00:16:23.751
YNH: Ik doe geen voorspelling,

00:16:23.775 --> 00:16:27.718
ik kijk naar allerlei mogelijkheden voor ons.

00:16:27.742 --> 00:16:32.724
Een mogelijkheid is de creatie van 
een nieuwe enorme klasse van nuttelozen.

00:16:32.748 --> 00:16:35.888
Een andere mogelijkheid is 
de opdeling van de mensheid

00:16:35.912 --> 00:16:38.903
in verschillende biologische kasten,

00:16:38.927 --> 00:16:43.218
waarbij de rijken opgewaardeerd worden
tot virtuele goden

00:16:43.242 --> 00:16:47.550
en de armen gedegradeerd worden
tot het niveau van de nuttelozen.

00:16:47.574 --> 00:16:50.596
BG: Ik voel dat er over een jaar of twee
een nieuwe TED Talk inzit.

00:16:50.620 --> 00:16:52.442
Bedankt voor je komst, Yuval.

00:16:52.466 --> 00:16:53.622
YNH: Dankuwel!

00:16:53.646 --> 00:16:55.311
(Applaus)