1
00:00:01,309 --> 00:00:06,374
70.000 jaar geleden waren onze voorouders
onbeduidende dieren.

2
00:00:06,398 --> 00:00:10,497
Het belangrijkste dat je moet weten
over prehistorische mensen

3
00:00:10,521 --> 00:00:12,473
is dat ze onbelangrijk waren.

4
00:00:12,497 --> 00:00:17,631
Ze hadden niet veel meer impact
op de wereld dan de kwal,

5
00:00:17,655 --> 00:00:20,016
het vuurvliegje of de specht.

6
00:00:20,643 --> 00:00:24,226
In schril contrast daarmee:
vandaag zijn we heerser over deze planeet.

7
00:00:24,853 --> 00:00:26,195
En de vraag is:

8
00:00:26,219 --> 00:00:29,341
hoe zijn we zover geraakt?

9
00:00:29,666 --> 00:00:33,318
Hoe veranderden we onszelf
van onbeduidende apen

10
00:00:33,342 --> 00:00:36,489
die zich met hun eigen zaken bemoeiden
in een hoekje in Afrika,

11
00:00:36,513 --> 00:00:39,003
in de meesters van de planeet Aarde?

12
00:00:39,876 --> 00:00:45,566
Meestal zoeken we naar het verschil
tussen onszelf en alle andere dieren

13
00:00:45,590 --> 00:00:47,071
op individueel niveau.

14
00:00:47,412 --> 00:00:50,406
We willen geloven -- ik wil geloven

15
00:00:50,430 --> 00:00:53,978
dat ik iets speciaals heb,

16
00:00:54,002 --> 00:00:57,128
mijn lichaam, mijn brein,

17
00:00:57,152 --> 00:01:02,435
dat me zo superieur maakt aan een hond, 
een varken of een chimpansee.

18
00:01:03,221 --> 00:01:06,482
Maar de waarheid is dat ik,
op individueel niveau,

19
00:01:06,506 --> 00:01:09,537
beschamend veel 
van een chimpansee weg heb.

20
00:01:10,029 --> 00:01:15,264
Als je mij en een chimpansee samen
op een afgelegen eiland zet,

21
00:01:15,288 --> 00:01:19,536
en we moesten vechten om te overleven,
om te zien wie daar het best in was,

22
00:01:19,560 --> 00:01:24,776
dan zou ik mijn geld beslist inzetten
op de chimpansee, niet op mijzelf.

23
00:01:25,419 --> 00:01:28,445
Niet dat er iets mis is 
met mij persoonlijk.

24
00:01:28,469 --> 00:01:32,595
Als je om het even wie hier zou nemen
en je zou die alleen

25
00:01:32,619 --> 00:01:34,584
op een eiland zetten met een chimpansee,

26
00:01:34,608 --> 00:01:37,075
zou de chimpansee 
het allicht veel beter doen.

27
00:01:38,823 --> 00:01:43,008
Het grote verschil tussen mensen
en alle andere dieren

28
00:01:43,032 --> 00:01:45,479
zit niet op het niveau van het individu,

29
00:01:45,503 --> 00:01:47,105
maar op het collectieve niveau.

30
00:01:47,518 --> 00:01:52,324
Mensen controleren de planeet
omdat het de enige zoogdieren zijn

31
00:01:52,348 --> 00:01:57,525
die flexibel samenwerken,
en in zeer grote groepen.

32
00:01:58,167 --> 00:01:59,935
Er zijn andere dieren --

33
00:01:59,959 --> 00:02:03,130
de sociale insecten, 
de bijen, de mieren --

34
00:02:03,154 --> 00:02:07,726
die in grote groepen kunnen samenwerken,
maar ze zijn daar niet flexibel in.

35
00:02:08,099 --> 00:02:10,536
Hun samenwerking is heel rigide.

36
00:02:11,012 --> 00:02:15,191
Er is eigenlijk maar één manier
waarop een bijenkorf kan werken.

37
00:02:15,215 --> 00:02:19,026
En als er een nieuwe kans opduikt,
of een nieuw gevaar,

38
00:02:19,050 --> 00:02:23,593
kunnen de bijen niet zomaar
hun sociale systeem heruitvinden.

39
00:02:23,617 --> 00:02:26,497
Ze kunnen bijvoorbeeld
de koningin niet executeren

40
00:02:26,521 --> 00:02:28,427
en een bijenrepubliek uitroepen,

41
00:02:28,451 --> 00:02:31,553
of een communistische dictatuur
van de werkbijen.

42
00:02:32,442 --> 00:02:34,785
Andere dieren, zoals 
de sociale zoogdieren --

43
00:02:34,809 --> 00:02:38,683
de wolf, de olifant, de dolfijn, 
de chimpansee --

44
00:02:38,707 --> 00:02:41,453
kunnen veel flexibeler samenwerken,

45
00:02:41,477 --> 00:02:44,818
maar dat doen ze alleen in kleine groepen,

46
00:02:44,842 --> 00:02:47,715
want samenwerking tussen chimpansees

47
00:02:47,739 --> 00:02:51,787
is gebaseerd op intieme kennis van elkaar.

48
00:02:51,811 --> 00:02:54,579
Ik ben een chimpansee 
en jij bent een chimpansee,

49
00:02:54,603 --> 00:02:56,406
en wil ik met je samenwerken,

50
00:02:56,430 --> 00:02:59,025
dan moet ik je persoonlijk kennen.

51
00:02:59,049 --> 00:03:00,819
Wat voor chimpansee ben jij?

52
00:03:00,843 --> 00:03:02,256
Ben je een leuke chimpansee?

53
00:03:02,280 --> 00:03:03,933
Ben je een slechte chimpansee?

54
00:03:03,957 --> 00:03:05,401
Ben je betrouwbaar?

55
00:03:05,425 --> 00:03:08,478
Als ik je niet ken, hoe kan ik dan
met jou samenwerken?

56
00:03:09,676 --> 00:03:13,427
Het enige dier dat de twee
vaardigheden kan combineren

57
00:03:13,451 --> 00:03:18,747
en flexibel kan samenwerken
in grote groepen,

58
00:03:18,771 --> 00:03:20,401
zijn wij, Homo sapiens.

59
00:03:20,973 --> 00:03:25,104
Eén tegen tegen één,
of zelfs 10 tegen 10

60
00:03:25,128 --> 00:03:27,697
zijn chimpansees wellicht
sterker dan wij.

61
00:03:28,112 --> 00:03:33,291
Maar stel 1.000 mensen op
tegen 1.000 chimpansees

62
00:03:33,315 --> 00:03:36,933
en de mensen winnen met gemak,
om de eenvoudige reden

63
00:03:36,957 --> 00:03:40,690
dat 1.000 chimpansees
helemaal niet kunnen samenwerken.

64
00:03:41,337 --> 00:03:45,388
Als je 100.000 chimpansees

65
00:03:45,412 --> 00:03:49,028
in Oxford Street wil proppen,
of in Wembley Stadium,

66
00:03:49,052 --> 00:03:51,584
of het Tienanmenplein of het Vaticaan,

67
00:03:51,608 --> 00:03:54,225
dan krijg je chaos, complete chaos.

68
00:03:54,249 --> 00:03:58,108
Stel je Wembley Stadium voor
met 100.000 chimpansees.

69
00:03:58,616 --> 00:03:59,806
Je reinste waanzin.

70
00:04:00,219 --> 00:04:06,161
Mensen daarentegen komen er vaak
met tienduizenden samen,

71
00:04:06,185 --> 00:04:09,249
en dat geeft meestal geen chaos.

72
00:04:09,273 --> 00:04:15,360
Het geeft extreem gesofisticeerde 
en effectieve samenwerkingsnetwerken.

73
00:04:16,554 --> 00:04:21,144
Alle enorme verwezenlijkingen
van de mensheid in de geschiedenis,

74
00:04:21,168 --> 00:04:24,451
of het nu het bouwen van de piramides is
of naar de maan vliegen,

75
00:04:24,475 --> 00:04:27,050
zijn niet gebaseerd 
op individuele vermogens,

76
00:04:27,074 --> 00:04:30,899
maar op het vermogen om flexibel
samen te werken in grote groepen.

77
00:04:31,465 --> 00:04:35,122
Denk even na over de talk
die ik nu ga geven:

78
00:04:35,146 --> 00:04:41,130
ik sta hier voor een publiek
van 300 of 400 mensen,

79
00:04:41,154 --> 00:04:44,278
en de meesten van jullie
zijn volstrekte vreemden voor mij.

80
00:04:44,928 --> 00:04:49,912
Ik ken ook niet echt iedereen
die dit evenement organiseert

81
00:04:49,936 --> 00:04:51,563
of die er werkt.

82
00:04:51,994 --> 00:04:55,787
Ik ken de piloot niet, 
of de bemanning van het vliegtuig

83
00:04:55,811 --> 00:04:58,722
dat me gisteren 
naar Londen heeft gebracht.

84
00:04:59,286 --> 00:05:03,009
Ik ken de uitvinders 
en de fabrikanten niet

85
00:05:03,033 --> 00:05:07,543
van deze microfoon en deze camera's
die mijn woorden opnemen.

86
00:05:08,123 --> 00:05:11,660
Ik ken de mensen niet die de boeken
en artikels schreven

87
00:05:11,684 --> 00:05:14,077
die ik las ter voorbereiding 
van deze talk.

88
00:05:14,495 --> 00:05:17,305
Ik ken zeker niet alle mensen

89
00:05:17,329 --> 00:05:20,548
die deze talk bekijken op het internet,

90
00:05:20,572 --> 00:05:23,599
ergens in Buenos Aires of in New Delhi.

91
00:05:24,162 --> 00:05:27,671
Maar hoewel we elkaar niet kennen,

92
00:05:27,695 --> 00:05:33,548
kunnen we samen werken aan die 
wereldwijde uitwisseling van ideeën.

93
00:05:34,081 --> 00:05:37,132
Dat kunnen chimpansees niet.

94
00:05:37,156 --> 00:05:38,970
Ze communiceren uiteraard,

95
00:05:38,994 --> 00:05:44,793
maar je zult een chimpansee nooit 
naar zijn verre neven zien reizen

96
00:05:44,817 --> 00:05:48,937
om een toespraak te houden 
over bananen of olifanten

97
00:05:48,961 --> 00:05:51,969
of iets anders dat chimpansees
zou kunnen interesseren.

98
00:05:53,389 --> 00:05:56,879
Samenwerking is uiteraard
niet altijd positief.

99
00:05:56,903 --> 00:06:00,928
Alle vreselijke dingen die mensen
sinds mensenheugenis doen --

100
00:06:00,952 --> 00:06:03,691
en we hebben echt 
vreselijke dingen gedaan --

101
00:06:03,715 --> 00:06:08,864
die zijn ook gebaseerd
op samenwerking op grote schaal.

102
00:06:08,888 --> 00:06:11,484
Gevangenissen zijn een systeem
van samenwerking.

103
00:06:11,508 --> 00:06:14,498
Slachthuizen zijn een systeem
van samenwerking.

104
00:06:14,522 --> 00:06:17,526
Concentratiekampen zijn een systeem
van samenwerking.

105
00:06:17,907 --> 00:06:23,087
Chimpansees hebben geen slachthuizen
of gevangenissen of concentratiekampen.

106
00:06:24,183 --> 00:06:28,013
Stel dat ik je ervan heb weten 
te overtuigen dat wij

107
00:06:28,037 --> 00:06:33,095
de wereld controleren omdat we
flexibel samenwerken in grote groepen.

108
00:06:33,516 --> 00:06:36,464
Dan rijst meteen de volgende vraag

109
00:06:36,488 --> 00:06:39,371
bij de nieuwsgierige luisteraar:

110
00:06:39,395 --> 00:06:41,679
hoe doen we dat dan precies?

111
00:06:42,083 --> 00:06:47,865
Hoe komt het dat wij alleen, 
van alle dieren, zo samenwerken?

112
00:06:49,714 --> 00:06:52,260
Het antwoord ligt in onze verbeelding.

113
00:06:52,998 --> 00:06:58,430
Wij kunnen flexibel samenwerken
met een oneindig aantal vreemdelingen

114
00:06:58,454 --> 00:07:02,150
omdat wij als enigen 
van alle dieren op de planeet

115
00:07:02,174 --> 00:07:04,326
fictie kunnen creëren en erin geloven --

116
00:07:04,326 --> 00:07:07,326
fictieve verhalen.

117
00:07:07,326 --> 00:07:11,914
Zolang iedereen gelooft
in dezelfde fictie,

118
00:07:11,938 --> 00:07:15,480
gehoorzaamt iedereen 
aan dezelfde regels en volgen ze

119
00:07:15,504 --> 00:07:17,793
dezelfde regels, dezelfde waarden.

120
00:07:18,639 --> 00:07:22,538
Alle andere dieren gebruiken
hun communicatiesysteem

121
00:07:22,562 --> 00:07:25,058
alleen om de realiteit te beschrijven.

122
00:07:25,590 --> 00:07:29,807
Een chimpansee kan zeggen: "Kijk,
daar is een leeuw, laten we wegrennen!"

123
00:07:29,831 --> 00:07:33,937
Of "Kijk! Daar is een bananenboom!
Laten we bananen gaan eten!"

124
00:07:33,961 --> 00:07:40,238
Mensen daarentegen gebruiken hun taal
niet alleen om de realiteit te beschrijven

125
00:07:40,262 --> 00:07:44,786
maar ook om nieuwe realiteiten te maken,
fictieve realiteiten.

126
00:07:45,278 --> 00:07:49,232
Een mens kan zeggen: "Kijk,
er is een god boven de wolken!

127
00:07:49,256 --> 00:07:51,336
Als jij niet doet wat ik je zeg,

128
00:07:51,360 --> 00:07:54,565
zal God je straffen na je dood
en stuurt hij je naar de hel."

129
00:07:54,986 --> 00:07:58,758
Als iedereen dit verhaal
dat ik heb verzonnen, gelooft,

130
00:07:58,782 --> 00:08:02,597
dan volgen jullie dezelfde normen
en wetten en waarden,

131
00:08:02,621 --> 00:08:03,913
en kunnen jullie samenwerken.

132
00:08:04,278 --> 00:08:06,628
Alleen mensen kunnen dat.

133
00:08:07,207 --> 00:08:11,048
Je kan een chimpansee er nooit
van overtuigen om je een banaan te geven

134
00:08:11,072 --> 00:08:14,865
met de belofte "Na je dood 
ga je naar de chimpanseehemel..."

135
00:08:14,889 --> 00:08:15,912
(Gelach)

136
00:08:15,936 --> 00:08:19,198
"... en krijg je hopen bananen
voor je goede daden.

137
00:08:19,222 --> 00:08:20,644
Geef die banaan maar hier."

138
00:08:20,668 --> 00:08:23,426
Geen enkele chimpansee
trapt in zo'n verhaal.

139
00:08:23,776 --> 00:08:26,466
Alleen mensen geloven dat soort verhalen,

140
00:08:26,490 --> 00:08:28,573
en daarom hebben wij
de wereld in onze macht

141
00:08:28,597 --> 00:08:33,442
terwijl de chimpansees opgesloten zitten
in zoos en onderzoekslaboratoria.

142
00:08:34,904 --> 00:08:37,844
Je vindt het misschien 
aanvaardbaar dat mensen

143
00:08:37,868 --> 00:08:44,008
op het religieuze domein samenwerken 
door in dezelfde fictie te geloven.

144
00:08:44,032 --> 00:08:48,984
Miljoenen mensen komen samen
om een kathedraal of een moskee te bouwen,

145
00:08:49,008 --> 00:08:54,750
of te vechten als kruisvaarder of jihadi,
omdat ze in dezelfde verhalen geloven

146
00:08:54,774 --> 00:08:57,487
over God en de hemel en de hel.

147
00:08:57,979 --> 00:09:03,218
Maar ik wil benadrukken
dat precies hetzelfde mechanisme

148
00:09:03,242 --> 00:09:09,106
ten grondslag ligt aan alle andere vormen
van grootschalige menselijke samenwerking,

149
00:09:09,130 --> 00:09:11,650
niet alleen op religieus vlak.

150
00:09:11,674 --> 00:09:13,952
Neem bijvoorbeeld het juridische vlak.

151
00:09:14,531 --> 00:09:20,508
De meeste rechtssystemen op de wereld
steunen op een geloof in mensenrechten.

152
00:09:21,247 --> 00:09:23,024
Maar wat zijn mensenrechten?

153
00:09:23,416 --> 00:09:25,592
Mensenrechten zijn, 
net als God en de hemel,

154
00:09:25,592 --> 00:09:28,322
gewoon een verhaal 
dat we uitgevonden hebben.

155
00:09:28,322 --> 00:09:30,640
Het zijn geen objectieve realiteiten,

156
00:09:30,664 --> 00:09:34,330
niet één of ander biologisch effect
in verband met homo sapiens.

157
00:09:34,719 --> 00:09:38,518
Neem een mens, snij hem open,
kijk vanbinnen,

158
00:09:38,542 --> 00:09:43,669
en je zult het hart, de nieren,
neuronen, hormonen, DNA aantreffen,

159
00:09:43,693 --> 00:09:45,581
maar geen rechten.

160
00:09:46,200 --> 00:09:50,121
Rechten vind je alleen in de verhalen

161
00:09:50,145 --> 00:09:54,278
die we hebben uitgevonden en verspreid
gedurende de jongste eeuwen.

162
00:09:54,607 --> 00:09:59,537
Het kunnen heel positieve verhalen zijn,
hele goede verhalen,

163
00:09:59,561 --> 00:10:03,124
maar het is nog steeds fictie
die we uitgevonden hebben.

164
00:10:03,664 --> 00:10:06,184
Hetzelfde geldt voor het domein 
van de politiek.

165
00:10:06,565 --> 00:10:12,935
De belangrijkste factoren in de moderne 
politiek zijn staten en naties.

166
00:10:13,333 --> 00:10:15,133
Maar wat zijn staten en naties?

167
00:10:15,593 --> 00:10:17,718
Het gaat niet om een objectieve realiteit.

168
00:10:17,742 --> 00:10:20,455
Een berg is een objectieve realiteit.

169
00:10:20,479 --> 00:10:23,763
Je kan hem zien, je kan hem aanraken,
je kan hem zelfs ruiken.

170
00:10:24,223 --> 00:10:25,995
Maar een natie of een staat,

171
00:10:26,019 --> 00:10:29,799
zeg maar Israël of Iran 
of Frankrijk of Duitsland,

172
00:10:29,823 --> 00:10:32,563
dat is gewoon een verhaal
dat we verzonnen hebben

173
00:10:32,587 --> 00:10:34,561
en waar we ons erg aan hebben gehecht.

174
00:10:34,949 --> 00:10:37,453
Hetzelfde geldt in het domein 
van de economie.

175
00:10:37,892 --> 00:10:41,598
Vandaag de dag zijn de belangrijkste 
actoren in de wereldeconomie

176
00:10:41,622 --> 00:10:43,884
vennootschappen en bedrijven.

177
00:10:44,407 --> 00:10:48,138
Velen van jullie werken wellicht
voor een bedrijf,

178
00:10:48,162 --> 00:10:51,212
zoals Google of Toyota of McDonald's.

179
00:10:51,577 --> 00:10:53,395
Wat zijn dat voor dingen?

180
00:10:53,982 --> 00:10:57,929
Het zijn wat juristen 
'juridische ficties' noemen.

181
00:10:58,359 --> 00:11:01,835
Het zijn verhalen die zijn verzonnen
en die in stand worden gehouden

182
00:11:01,859 --> 00:11:05,192
door de machtige tovenaars
die we juristen noemen.

183
00:11:05,216 --> 00:11:06,661
(Gelach)

184
00:11:06,685 --> 00:11:10,104
En wat doen bedrijven de hele dag?

185
00:11:10,128 --> 00:11:12,981
Ze proberen vooral geld te verdienen.

186
00:11:13,411 --> 00:11:14,744
Maar wat is geld?

187
00:11:14,768 --> 00:11:19,934
Geld is alweer geen objectieve realiteit,
het heeft geen objectieve waarde.

188
00:11:19,958 --> 00:11:23,275
Neem dit groene briefje,
het dollarbiljet.

189
00:11:23,299 --> 00:11:25,676
Kijk eens -- het heeft geen waarde.

190
00:11:25,700 --> 00:11:27,934
Je kan het niet opeten, niet opdrinken,

191
00:11:27,958 --> 00:11:29,250
niet dragen.

192
00:11:29,633 --> 00:11:33,674
Maar toen kwamen 
die meestervertellers op de proppen,

193
00:11:33,698 --> 00:11:35,182
de grote bankiers,

194
00:11:35,206 --> 00:11:36,646
de ministers van financiën,

195
00:11:36,670 --> 00:11:38,024
de eerste ministers --

196
00:11:38,048 --> 00:11:40,526
en ze vertelden een overtuigend verhaal:

197
00:11:40,550 --> 00:11:42,508
"Zie je dat groene stuk papier?

198
00:11:42,532 --> 00:11:45,115
Dat is 10 bananen waard."

199
00:11:45,591 --> 00:11:47,700
En als ik het geloof, en jij gelooft het,

200
00:11:47,724 --> 00:11:49,240
en iedereen gelooft het,

201
00:11:49,264 --> 00:11:51,128
dan werkt het echt.

202
00:11:51,152 --> 00:11:54,065
Ik kan met dit waardeloze stuk papier

203
00:11:54,089 --> 00:11:55,726
naar de supermarkt gaan

204
00:11:55,750 --> 00:11:59,757
het aan een volstrekt vreemde mens 
geven, die ik nog nooit heb gezien,

205
00:11:59,781 --> 00:12:04,466
en ik krijg in ruil echte bananen
die ik zelfs kan opeten.

206
00:12:04,870 --> 00:12:06,591
Dat is verbluffend.

207
00:12:06,615 --> 00:12:08,693
Dat lukt met chimpansees nooit.

208
00:12:08,717 --> 00:12:10,662
Chimpansees ruilen wel:

209
00:12:10,686 --> 00:12:13,436
"Geef mij een kokosnoot,
dan krijg je een banaan van mij."

210
00:12:13,460 --> 00:12:14,698
Dat kan lukken.

211
00:12:14,722 --> 00:12:17,714
Maar "Jij geeft mij 
een waardeloos stuk papier

212
00:12:17,738 --> 00:12:19,752
en je verwacht dat ik je een banaan geef?

213
00:12:19,776 --> 00:12:20,928
Geen denken aan!

214
00:12:20,952 --> 00:12:22,873
Voor wie hou je mij? 
Voor een mens?"

215
00:12:22,873 --> 00:12:24,930
(Gelach)

216
00:12:24,954 --> 00:12:29,073
Geld is het meest succesvolle verhaal

217
00:12:29,097 --> 00:12:31,753
dat ooit is verzonnen 
en verteld door mensen,

218
00:12:31,777 --> 00:12:36,120
omdat het het enige verhaal is
dat iedereen gelooft.

219
00:12:36,692 --> 00:12:39,482
Niet iedereen gelooft in God,

220
00:12:39,506 --> 00:12:42,531
niet iedereen gelooft in mensenrechten,

221
00:12:42,555 --> 00:12:45,340
niet iedereen gelooft in nationalisme,

222
00:12:45,364 --> 00:12:49,107
maar iedereen gelooft in geld
en in het dollarbiljet.

223
00:12:49,514 --> 00:12:51,495
Neem zelfs Osama bin Laden.

224
00:12:51,519 --> 00:12:55,206
Hij haatte de Amerikaanse politiek
en de Amerikaanse godsdienst

225
00:12:55,230 --> 00:12:56,679
en de Amerikaanse cultuur,

226
00:12:56,703 --> 00:12:59,509
maar hij had geen bezwaar
tegen Amerikaanse dollars.

227
00:12:59,533 --> 00:13:01,628
Hij was er best wel dol op.

228
00:13:01,652 --> 00:13:03,555
(Gelach)

229
00:13:04,166 --> 00:13:05,866
Samenvattend, dus:

230
00:13:05,890 --> 00:13:11,658
wij mensen controleren de wereld
omdat we in een duale realiteit leven.

231
00:13:12,531 --> 00:13:16,444
Alle andere dieren leven
in een objectieve realiteit.

232
00:13:16,992 --> 00:13:21,544
Hun realiteit bestaat
uit objectieve entiteiten,

233
00:13:21,568 --> 00:13:25,511
zoals rivieren, bomen,
leeuwen en olifanten.

234
00:13:26,067 --> 00:13:29,750
Wij mensen leven ook
in een objectieve realiteit.

235
00:13:29,774 --> 00:13:34,842
Ook in onze wereld zijn er rivieren
en bomen en leeuwen en olifanten.

236
00:13:35,421 --> 00:13:37,266
Maar door de eeuwen heen

237
00:13:37,290 --> 00:13:42,017
hebben we bovenop 
deze objectieve realiteit

238
00:13:42,041 --> 00:13:45,534
een tweede laag van fictie geconstrueerd,

239
00:13:45,558 --> 00:13:49,122
een realiteit die 
uit fictieve entiteiten bestaat:

240
00:13:49,146 --> 00:13:53,679
naties, goden, geld, bedrijven.

241
00:13:54,481 --> 00:13:59,115
Het verbluffende is 
dat in de loop van de geschiedenis

242
00:13:59,139 --> 00:14:04,535
deze fictieve realiteit 
alsmaar machtiger werd

243
00:14:04,559 --> 00:14:09,060
zodat heden ten dage
de grootmachten van de wereld

244
00:14:09,084 --> 00:14:11,049
deze fictieve entiteiten zijn.

245
00:14:11,715 --> 00:14:18,509
Vandaag hangt het overleven van rivieren
en bomen en leeuwen en olifanten

246
00:14:18,533 --> 00:14:23,638
af van de beslissingen en wensen
van fictieve entiteiten --

247
00:14:23,662 --> 00:14:28,199
de Verenigde Staten, Google,
de Wereldbank... --

248
00:14:28,223 --> 00:14:32,262
die slechts in onze eigen 
verbeelding bestaan.

249
00:14:32,929 --> 00:14:34,081
Dankuwel.

250
00:14:34,105 --> 00:14:38,676
(Applaus)

251
00:14:44,299 --> 00:14:46,509
Bruno Giussani: Yuval, 
je nieuwe boek is er.

252
00:14:46,533 --> 00:14:48,336
Na Sapiens heb je er nog een geschreven.

253
00:14:48,360 --> 00:14:50,947
Het ligt er in het Hebreeuws
maar is nog niet vertaald.

254
00:14:50,971 --> 00:14:53,900
Yuval Noah Harari: Ik werk momenteel
aan de vertaling.

255
00:14:53,924 --> 00:14:56,092
BG: Als ik het boek goed begrijp,

256
00:14:56,116 --> 00:15:01,745
is je betoog dat de geweldige doorbraken
die we momenteel ervaren,

257
00:15:01,769 --> 00:15:04,028
potentieel niet alleen 
ons leven zullen verbeteren,

258
00:15:04,052 --> 00:15:06,288
maar dat ze zullen leiden tot
-- ik citeer --:

259
00:15:06,312 --> 00:15:10,930
"... nieuwe klassen en klassenstrijd,
net zoals de industriële revolutie."

260
00:15:10,954 --> 00:15:12,177
Kan je daar even op ingaan?

261
00:15:12,670 --> 00:15:14,594
YNH: Tijdens de industriële revolutie

262
00:15:14,618 --> 00:15:19,520
zagen we de opkomst van de nieuwe klasse
van het stadsproletariaat.

263
00:15:19,544 --> 00:15:24,654
De politieke en sociale geschiedenis
van de jongste 200 jaar draaide vooral

264
00:15:24,678 --> 00:15:28,304
rond het lot van deze klasse,
de nieuwe problemen en kansen.

265
00:15:28,328 --> 00:15:32,960
Nu zien we de opkomst van een nieuwe,
enorme klasse van nutteloze mensen.

266
00:15:32,984 --> 00:15:33,985
(Gelach)

267
00:15:34,009 --> 00:15:39,370
Nu computers alsmaar beter worden
in alsmaar meer domeinen,

268
00:15:39,394 --> 00:15:44,286
bestaat er een reële kans dat
computers beter zullen worden dan wij

269
00:15:44,310 --> 00:15:47,913
in de meeste taken, en dat ze mensen
overbodig zullen maken.

270
00:15:47,937 --> 00:15:50,674
Dan wordt de grote politieke
en economische kwestie

271
00:15:50,698 --> 00:15:53,061
van de 21ste eeuw:

272
00:15:53,085 --> 00:15:55,247
"Waar hebben we mensen voor nodig?"

273
00:15:55,271 --> 00:15:58,638
of tenmiste "Waar hebben we zoveel
mensen voor nodig?"

274
00:15:58,662 --> 00:16:01,120
BG: Geef je een antwoord in het boek?

275
00:16:01,144 --> 00:16:05,164
YNH: Op dit ogenblik is onze beste gok
om ze gelukkig te houden

276
00:16:05,188 --> 00:16:06,985
met drugs en computerspelletjes ...

277
00:16:07,009 --> 00:16:08,010
(Gelach)

278
00:16:08,034 --> 00:16:11,305
maar dat lijkt niet zo'n 
aanlokkelijke toekomst.

279
00:16:11,329 --> 00:16:14,138
BG: Je zegt dus, in je boek en hier,

280
00:16:14,162 --> 00:16:16,948
dat ondanks alle discussie
over het groeiende bewijs

281
00:16:16,972 --> 00:16:20,735
van belangrijke economische ongelijkheid,
we eigenlijk pas aan het begin

282
00:16:20,759 --> 00:16:21,916
van het proces staan?

283
00:16:22,225 --> 00:16:23,751
YNH: Ik doe geen voorspelling,

284
00:16:23,775 --> 00:16:27,718
ik kijk naar allerlei mogelijkheden voor ons.

285
00:16:27,742 --> 00:16:32,724
Een mogelijkheid is de creatie van 
een nieuwe enorme klasse van nuttelozen.

286
00:16:32,748 --> 00:16:35,888
Een andere mogelijkheid is 
de opdeling van de mensheid

287
00:16:35,912 --> 00:16:38,903
in verschillende biologische kasten,

288
00:16:38,927 --> 00:16:43,218
waarbij de rijken opgewaardeerd worden
tot virtuele goden

289
00:16:43,242 --> 00:16:47,550
en de armen gedegradeerd worden
tot het niveau van de nuttelozen.

290
00:16:47,574 --> 00:16:50,596
BG: Ik voel dat er over een jaar of twee
een nieuwe TED Talk inzit.

291
00:16:50,620 --> 00:16:52,442
Bedankt voor je komst, Yuval.

292
00:16:52,466 --> 00:16:53,622
YNH: Dankuwel!

293
00:16:53,646 --> 00:16:55,311
(Applaus)