0:00:01.309,0:00:06.374
حەفتا هەزار ساڵ لەمەوبەر، باپیرانمان[br]ئاژەڵانێکی بێ بایەخ بوون.

0:00:06.398,0:00:10.497
گرنگترین شت کە پێویستە بیزانین[br]دەربارەی مرۆڤەکانی پێش مێژوو

0:00:10.521,0:00:12.473
ئەوەیە کە ئەوان گرنگ نەبوون.

0:00:12.497,0:00:17.631
کاریگەرییان لەسەر جیهان زیاتر نەبوو[br]لە ماسی جەڵی

0:00:17.655,0:00:20.016
یان پوشکەبەفڕە و یان دارکونکەرەکان.

0:00:20.643,0:00:24.226
ئەمڕۆ، بەپێچەوانەوە، ئێمە[br]جڵەوی زەویمان گرتۆتە دەست.

0:00:24.853,0:00:26.195
و پرسیارەکە ئەوەیە:

0:00:26.219,0:00:29.341
کە چۆن لەوێوە گەیشتینە ئێرە؟

0:00:29.666,0:00:33.318
چۆن خۆمان گۆڕی لە[br]مەیمونێکی بێ بایەخەوە،

0:00:33.342,0:00:36.489
کە بە ئیشی خۆیانەوە سەرقاڵ بوون[br]لە سوچێکی ئەفەریقا،

0:00:36.513,0:00:39.003
بۆ فەرمانڕەوای هەسارەی زەوی؟

0:00:39.876,0:00:45.566
هەمیشە، ئێمە دەگەڕێین بۆ جیاوازییەکانمان[br]لەگەڵ ئاژەڵەکانی تر

0:00:45.590,0:00:47.071
لەسەر ئاستی تاکەکەسی.

0:00:47.412,0:00:50.406
دەمانەوێت باوەڕبکەین - دەمەوێت باوەڕبکەم

0:00:50.430,0:00:53.978
کە شتێکی تایبەت لە مندا هەیە.

0:00:54.002,0:00:57.128
لە جەستەمدا، لە مێشکمدا،

0:00:57.152,0:01:02.435
کە باڵادەستم دەکات بەسەر[br]سەگێک یان بەرازێک، یان شەمپانزییەک.

0:01:03.221,0:01:06.482
بەڵام ڕاستیەکە ئەوەیە،[br]کە لەسەر ئاستی تاکەکەسی،

0:01:06.506,0:01:09.537
من بەشەرمەزارییەوە هاوشێوەم[br]لەگەڵ شەمپانزییەک.

0:01:10.029,0:01:15.264
و ئەگەر تۆ من و شەمپانزییەک ببەیتە[br]سەر دوورگەیەکی چۆل،

0:01:15.288,0:01:19.536
کە پێویست بکات بجەنگین بۆ مانەوە[br]تا بزانین کاممان باشتر ڕزگارمان دەبێت،

0:01:19.560,0:01:24.776
من بەدڵنیاییەوە گرەو لەسەر باشتر[br]ڕزگاربوونی شامپانزییەکە دەکەم، نەک خۆم،

0:01:25.419,0:01:28.445
و ئەمە بەهۆی کەموکوڕییەک[br]نیە لە خودی مندا بە تەنها.

0:01:28.469,0:01:32.595
پێموایە گەر هەر یەکێک لە ئێوە،[br]ببرێنە دورگەیەک بە تەنیا

0:01:32.619,0:01:34.584
لەگەڵ شامپانزییەک،

0:01:34.608,0:01:37.075
شامپانزییەکە زۆر باشتر ڕزگاری دەبێت.

0:01:38.823,0:01:43.008
جیاوازی ڕاستەقینە لەنێوان مرۆڤ و[br]هەموو ئاژەڵەکانی تر

0:01:43.032,0:01:45.479
لەسەر ئاستی تاکەکەسی نییە؛

0:01:45.503,0:01:47.105
بەڵکو لەسەر ئاستی بە کۆمەڵە.

0:01:47.518,0:01:52.324
مرۆڤ کۆنتڕۆڵی زەوی دەکات[br]چونکە ئەوان تاکە ئاژەڵن

0:01:52.348,0:01:57.525
کە دەتوانن هاوکاری یەک بکەن[br]بە یەکانگیری و بە ژمارەی گەورە.

0:01:58.167,0:01:59.935
ئێستا، هەندێک ئاژەڵی تر هەن --

0:01:59.959,0:02:03.130
وەک مێرووە کۆمەڵایەتییەکان[br]هەنگەکان، مێروولەکان --

0:02:03.154,0:02:07.726
کە دەتوانن هاوکاریی یەک بکەن بە ژمارەی[br]گەورە، بەڵام بە یەکانگیری نا.

0:02:08.099,0:02:10.536
هاوکارییەکانیان لاستیکی نییە.

0:02:11.012,0:02:15.191
بەشێوەیەکی بنەڕەتی تەنها[br]یەک ڕیگە هەیە بۆ هاوکاری نێوان هەنگەکان.

0:02:15.215,0:02:19.026
و ئەگەر هەلی نوێ یان[br]مەترسی نوێ هەبێت،

0:02:19.050,0:02:23.593
هەنگەکان ناتوانن سیستەمی کۆمەڵایەتی[br]بە شەو و ڕۆژێک بنیات بنێنەوە.

0:02:23.617,0:02:26.497
بۆ نموونە، ئەوان ناتوانن[br]شاژن لەسێدارە بدەن

0:02:26.521,0:02:28.427
و کۆماری هەنگەکان دابمەزرێنن،

0:02:28.451,0:02:31.553
یان حزبی کۆمونیستی[br]کرێکارانی هەنگ.

0:02:32.442,0:02:34.785
ئاژەڵەکانی تر، وەک شیردەرە کۆمەلایەتییەکان

0:02:34.809,0:02:38.683
گورگ، فیل،[br]دۆلفین و شەمپانزییەکان --

0:02:38.707,0:02:41.453
دەتوانن بەیەکانگیرانە هاوکاری یەک بکەن،

0:02:41.477,0:02:44.818
بەلام بە ژمارەیەکی کەم،

0:02:44.842,0:02:47.715
لەبەر ئەوەی هاوکاری کردن [br]لەنێوان شامپانزییەکان

0:02:47.739,0:02:51.787
بەندە لەسەر زانیاریی ورد[br]لەسەر ئەوانی تر.

0:02:51.811,0:02:54.579
من شەمپانزییەکم و تۆ شەمپانزییەکی تریت،

0:02:54.603,0:02:56.406
و من دەمەوێت هاوکاریی تۆ بکەم.

0:02:56.430,0:02:59.025
پێویستە شەخسییانە تۆ بناسم.

0:02:59.049,0:03:00.819
جی جۆرە شەمپانزییەکیت؟

0:03:00.843,0:03:02.256
شەمپانزییەکی باشیت؟

0:03:02.280,0:03:03.933
یان شەمپانزییەکی خراپەکار؟

0:03:03.957,0:03:05.401
ئایە جێی متمانەیت؟

0:03:05.425,0:03:08.478
ئەگەر تۆ نەناسم، چۆن دەتوانم[br]هاوکاری بکەم لەگەڵت؟

0:03:09.676,0:03:13.427
تاکە ئاژەڵ کە دەتوانێت[br]هەردوو بەهرەکە پێکەوە کۆبکاتەوە

0:03:13.451,0:03:18.747
هاوکاری بکات بە یەکانگیری و[br]بە ژمارەی گەورە

0:03:18.771,0:03:20.401
ئێمەین، هۆمۆ سەیپنەکان.

0:03:20.973,0:03:25.104
یەک دژ بە یەک، یان ١٠ دژ بە ١٠،

0:03:25.128,0:03:27.697
شەمپانزییەکان لەوانەیە لە ئێمە باشتر بن.

0:03:28.112,0:03:33.291
بەڵام، ئەگەر تۆ ١٠٠٠ مرۆڤ دژ بە[br]١٠٠٠ شەمپانزیی دابنێیت،

0:03:33.315,0:03:36.933
مرۆڤەکان بە ئاسانی دەیبەنەوە،[br]بەهۆی هۆکارێکی سادەوە

0:03:36.957,0:03:40.690
کە هەزار شەمپانزیی ناتوانن[br]ئەسڵەن هاوکاریی یەک بکەن.

0:03:41.337,0:03:45.388
و تۆ گەر ١٠٠ هەزار شەمپانزیی[br]بخەیتە نێو

0:03:45.412,0:03:49.028
شەقامی ئۆکسفۆرد[br]یان نێو یاریگەی وێمبڵی،

0:03:49.052,0:03:51.584
یان گۆڕەپانی تینانمێن یان ڤاتیکان.

0:03:51.608,0:03:54.225
ئەوە ئاژاوەیەکی زۆر دروست دەکەن.

0:03:54.249,0:03:58.108
یاریگای وێمبڵی بهێنە پێش چاوت[br]بە ١٠٠ هەزار مەیمونەوە.

0:03:58.616,0:03:59.806
شێتییەکی تەواوە.

0:04:00.219,0:04:06.161
بەپێچەوانەوە، دەیان هەزار مرۆڤ[br]لە وێمبڵی کۆ دەبنەوە زۆر بە ئاسایی،

0:04:06.185,0:04:09.249
و بە گشتی، هیچ ئاژاوەیەک نانێنەوە.

0:04:09.273,0:04:15.360
ئەوەی هەمانە زۆر ئاڵۆزە و[br]تۆڕێکی کاریگەری هەرەوەز کردنە.

0:04:16.554,0:04:21.144
هەموو دەسکەوتە مەزنەکانی مرۆڤایەتی[br]لە مێژوودا،

0:04:21.168,0:04:24.451
ئیتر ئەگەر بنیاندنای هەڕەمەکان بێت[br]یان فڕین بۆ مانگ،

0:04:24.475,0:04:27.050
بەند نەبوون لەسەر[br]توانای تاکەکەسی،

0:04:27.074,0:04:30.899
بەڵکو بەندبوون بە هەرەوەزکردن[br]بە یەکانگیری و ژمارەی گەورە.

0:04:31.465,0:04:35.122
بیر بکەوە لەم قسانەی من[br]ئێستا دەیانکەم:

0:04:35.146,0:04:41.130
من وەستاوم لێرە لەبەردەم [br]٣٠٠ یان ٤٠٠ کەس،

0:04:41.154,0:04:44.278
زۆرینەتان کەسی نامۆن بۆ من.

0:04:44.928,0:04:49.912
بەهەمان شێوە، من هەموو ئەوانە ناناسم[br]کە ئەم ئیڤێنتەیان

0:04:49.936,0:04:51.563
ڕێکخستووە.

0:04:51.994,0:04:55.787
نە فڕۆکەوانەکە و نە[br]ئەندامانی ئەو فڕۆکەیە ناناسم

0:04:55.811,0:04:58.722
کە دوێنێ منیان هێنا بۆ ئێرە، [br]بۆ لەندەن.

0:04:59.286,0:05:03.009
ئەو خەڵکانە ناناسم کە[br]ئەم مایکرۆفۆن و کامێرایانەیان

0:05:03.033,0:05:07.543
داهێناوەو درووست کردووە،[br]کە ئەو قسانە تۆماردەکەن کە من دەیانکەم.

0:05:08.123,0:05:11.660
ئەو کەسانە ناناسم کە[br]ئەو کتێب و وتارانەیان نووسیووە

0:05:11.684,0:05:14.077
کە من خوێندنمەوە بۆ ئەم وتارەم.

0:05:14.495,0:05:17.305
و بەدڵنیاییەوە هەموو ئەوانە ناناسم

0:05:17.329,0:05:20.548
کە لەوانەیە سەیری ئەم وتارە بکەن[br]لەسەر ئینتەرنێت،

0:05:20.572,0:05:23.599
لە شوێنێک لە بۆینس ئایرس یان لە نیو دەلهی.

0:05:24.162,0:05:27.671
هەرچۆنێک بێت، لەگەڵ ئەوەشدا[br]کە یەک ناناسین، دەتوانین

0:05:27.695,0:05:33.548
بەیەکەوە کاربکەین و بیروڕا بگۆڕینەوە.

0:05:34.081,0:05:37.132
ئەمە شتێکە شەمپانزیەکان ناتوانن بیکەن.

0:05:37.156,0:05:38.970
ئەوان گفتوگۆ دەکەن، بێگومان،

0:05:38.994,0:05:44.793
بەڵام هەرگیز شەمپانزییەک نابینیت[br]گەشت بکات بۆ ناوچەیەکی دوور

0:05:44.817,0:05:48.937
تا وتارێک بدات بۆ شەمپانزییەکانی ئەوێ[br]لەسەر مۆز یان فیل،

0:05:48.961,0:05:51.969
یان لەسەر هەرشتێک کە لەلای[br]شەمپانزییەکان گرنگە.

0:05:53.389,0:05:56.879
بێگومان، هەرەوەزیکردن هەمووکات[br]؛باش نییە

0:05:56.903,0:06:00.928
هەموو ئەو شتە بێزراوانەی مرۆڤ کردوێتی[br]بە درێژایی مێژوو --

0:06:00.952,0:06:03.691
و خەریکین ئێستا ئەنجامی دەدەین --

0:06:03.715,0:06:08.864
هەموویان بەندن لەسەر هەرەوەزی کردن[br]بە ژمارەی گەورە.

0:06:08.888,0:06:11.484
؛زیندانەکان سیستەمێکی هەرەوەزین

0:06:11.508,0:06:14.498
؛سەربڕخانەکان سیستەمێکی هەرەوەزین

0:06:14.522,0:06:17.526
ئۆردۆگا زۆرەملێکان سیستەمێکی هەرەوەزین.

0:06:17.907,0:06:23.087
شەمپانزییەکان سەربڕخانە و زیندان و[br]ئۆردگای زۆرە ملێیان نییە.

0:06:24.183,0:06:28.013
ئێستا وا دابنێن من قەناعەتم بە ئێوە[br]کردووە کە بەڵێ،

0:06:28.037,0:06:33.095
ئێمە جڵەوی جیهانمان گرتۆتە دەست لەبەرئەوەی[br]دەتوانین کاربکەین بە ژمارەی زۆرو یەکانگیری

0:06:33.516,0:06:36.464
پرسیاری دواتر کە دێت

0:06:36.488,0:06:39.371
بە مێشكی ئەوانەی زۆر پرسیار دەکەن،

0:06:39.395,0:06:41.679
ئەوەیە، کە چۆن ئەمەمان کرد؟

0:06:42.083,0:06:47.865
چی وایکرد، ئێمە لە نێو هەموو ئاژەڵانی تردا[br]هاوکاری یەک بکەین بەم شێوەیە؟

0:06:49.714,0:06:52.260
وەڵامەکە خەیاڵ کردنمانە.

0:06:52.998,0:06:58.430
ئێمە دەتوانین بە یەکانگیری کاربکەین[br]لەگەڵ ژمارەیەکی زۆر لە کەسی نەناسراو،

0:06:58.454,0:07:02.150
لەبەر ئەوەی ئێمە تەنها ئاژەڵین[br]لە سەر زەوی کە،

0:07:02.174,0:07:06.797
دەتوانین چیرۆکی خەیاڵی دروست بکەین و[br]بڕوایان پێبهێنین.

0:07:07.326,0:07:11.914
و هەر ئەوەندەی هەموو کەس[br]باوەڕیان کرد بە هەمان چیرۆکی خەیاڵی،

0:07:11.938,0:07:15.480
هەمووان شوێنی دەکەون و[br]گوێڕایەڵی هەمان ئەو یاسایانە دەبن،

0:07:15.504,0:07:17.793
هەمانە نموونە، هەمان بەهای دەبێت.

0:07:18.639,0:07:22.538
هەموو ئاژەڵانی تر[br]سیستەمی گفتوگۆکردنیان بەکاردێنن

0:07:22.562,0:07:25.058
تەنها بۆ باسکردنی واقیع.

0:07:25.590,0:07:29.807
شەمپانزییەک لەوانەیە بڵێت، "سەیر بکە![br]ئەوە شێرێکە، با ڕا بکەین!"

0:07:29.831,0:07:33.937
یان، "سەیر بکە! ئەوە دار مۆزێکە لەویا[br]با بڕۆین هەندێک مۆز لیبکەینەوە!"

0:07:33.961,0:07:40.238
مرۆڤ، بەپێچەوانەوە، زمانیان[br]بەکارناهێنن بە تەنها بۆ باسکردنی واقیع،

0:07:40.262,0:07:44.786
بەڵکو بەکاریدێنن بۆ دروستکردنی واقیع،[br]واقعی هەڵبەستراو.

0:07:45.278,0:07:49.232
مرۆڤێک دەتوانێت بڵێت، "سەیربکە[br]ئەوە خودایە لە پشت هەورەکانەوە!

0:07:49.256,0:07:51.336
یان بلێت گەر ئەوە نەکەیت کە من پێت دەڵێم،

0:07:51.360,0:07:54.565
کە مردیت، خودا سزات دەدات و[br]دەتنێرێت بۆ دۆزەخ."

0:07:54.986,0:07:58.758
و گەر برواتان هەبێت بەم چیرۆکەی من[br]دروستم کرد،

0:07:58.782,0:08:02.597
ئەوا تۆش شوێن هەمان[br]بنچینە و بەها و یاسا کەوتوویت،

0:08:02.621,0:08:03.913
تۆ دەتوانیت هەرەوەزی بکەیت.

0:08:04.278,0:08:06.628
ئەمە شتێکە تەنها لە توانای مرۆڤدایە.

0:08:07.207,0:08:11.048
هەرگیز ناتوانیت شەمپانزییەک ڕازی بکەیت[br]مۆزێکت بداتێ

0:08:11.072,0:08:14.865
بە بەڵێندان پێی، "... دوای مردنت،[br]تۆ دەچیت بۆ بەهەشت ..."

0:08:14.889,0:08:15.912
(پێکەنین)

0:08:15.936,0:08:19.198
" و لەوێ ژمارەیەکی زۆر مۆز وەردەگریت[br]بۆ کارە چاکەکانت.

0:08:19.222,0:08:20.644
بۆیە ئەم مۆزەم بەرێ."

0:08:20.668,0:08:23.426
هیچ شەمپانزییەک باوەڕ[br]بەم جۆرە چیرۆکانە ناکات.

0:08:23.776,0:08:26.466
تەنها مرۆڤ بڕوایان پێدەکات،

0:08:26.490,0:08:28.573
هەر لەبەر ئەمەیە جڵەوی ئەم جیهانەمان کردوە

0:08:28.597,0:08:33.442
کە تیایدا شەمپانزییەکان زیندانی کراون لە[br]باخچەکانی ئاژەڵان و تاقیگەکانی توێژینەوە.

0:08:34.904,0:08:37.844
ئێستا لەوانەیە بڕوات کردبێت بەڵی،

0:08:37.868,0:08:44.008
لە بواری ئاینیدا، مرۆڤ بە یەکەوە کاردەکەن[br]بە بڕوا بوون بە هەمان خەیاڵ.

0:08:44.032,0:08:48.984
ملیۆنان کەس کۆدەبنەوە بۆ[br]بنیادنانی مەتراخانەیەک یان مزگەوتێک

0:08:49.008,0:08:54.750
یان شەڕدەکەن دژ بە خاکپەرستان یان جیهاد [br]دەکەن، لەبەرئەوەی هەموویان بڕوایان بە

0:08:54.774,0:08:57.487
هەمان شتە دەربارەی خودا و بەهەشت و دۆزەخ.

0:08:57.979,0:09:03.218
بەڵام ئەوەی من دەمەوێت جەخت بکەمەوە[br]لەسەری ڕێک ھەمان میکانیزمە

0:09:03.242,0:09:09.106
کە بریتیە لە ھەموو بوارە پاڵنەرەکانی تری[br]ھاوکاریکردنی نێوان مرۆڤەکان،

0:09:09.130,0:09:11.650
نەک تەنھا لە ڕێی ئاینەوە.

0:09:11.674,0:09:13.952
بۆ نموونە، بواری یاسایی وەربگرە.

0:09:14.531,0:09:20.508
زۆربەی سیستەمە یاساییەکانی ئەمڕۆ[br]بەندە لەسەر بڕوا بوون بە مافەکانی مرۆڤ.

0:09:21.247,0:09:23.024
بەڵام مافەکانی مرۆڤ کامانەن؟

0:09:23.596,0:09:28.298
مافەکانی مرۆڤ، ھەروەک خودا و بەھەشت،[br]چیرۆکێکە و ئێمە دروستمان کردووە.

0:09:28.322,0:09:30.640
ئەوان ڕاستییەکی ماددی نیـن،

0:09:30.664,0:09:34.330
ئەوان ھەندێک کاریگەری بایۆلۆجی نین[br]لەسەر ھۆمۆ سەیپنەکان،

0:09:34.719,0:09:38.518
مرۆڤێک بێنە، هەڵی بدڕە[br]سەیری ناوەوەی بکە،

0:09:38.542,0:09:43.669
دڵ و گورچیلە و دەمار هۆرمۆنەکانی،[br]لەگەڵ دی ئێن ئەی دەدۆزیتەوە،

0:09:43.693,0:09:45.581
بەڵام هیچ مافێک نادۆزیتەوە.

0:09:46.200,0:09:50.121
تاکە شوێن کە دەتوانیت مافی[br]تیادا بدۆزیتەوە نێو چیرۆکەکانە

0:09:50.145,0:09:54.278
کە ئێمە دامان هێناوەو بڵاومان کردۆتەوە[br]لە ماوەی سەدەی ڕابردوودا.

0:09:54.607,0:09:59.537
لەوانەیە چیرۆکەکان زۆر ئەرێنی و[br]باش بن،

0:09:59.561,0:10:03.124
بەڵام هەر چیرۆکی خەیاڵین و[br]ئێمە دامان هێناون.

0:10:03.664,0:10:06.184
هەمان شت دروستە لە بواری سیاسەتدا.

0:10:06.565,0:10:12.935
گرنگترین پاڵنەر لە[br]سیاسەتی مۆدێرندا دەوڵەت و نەتەوەکانن.

0:10:13.333,0:10:15.133
بەڵام دەوڵەت و نەتەوەکان چین؟

0:10:15.593,0:10:17.718
ئەوان ڕاستییەکی ماددی نین.

0:10:17.742,0:10:20.455
شاخێک ڕاستییەکی مادییە.

0:10:20.479,0:10:23.763
دەتوانیت ببینیت، دەستی لێبدەیت،[br]تەنانەت دەتوانیت بۆنی بکەیت.

0:10:24.223,0:10:25.995
بەڵام دەوڵەت و نەتەوە،

0:10:26.019,0:10:29.799
وەک ئیسڕائیل و ئێران و فەرەنسا و ئەڵمانیا،

0:10:29.823,0:10:32.563
تەنها چیرۆکێکن ئێمە هەڵمان بەستوون

0:10:32.587,0:10:34.561
و بە تووندی پێیانەوە پابەند بووین.

0:10:34.949,0:10:37.453
هەمان شت ڕاستە لە بواری ئابووریدا.

0:10:37.892,0:10:41.598
ئەمڕۆ گەورەترین ئەکتەری ئابووری جیهانی

0:10:41.622,0:10:43.884
کۆمپانیا زەبەلاحەکانن.

0:10:44.407,0:10:48.138
زۆرێک لە ئێوە ئەمڕۆ، لەوانەیە کار بکەن[br]بۆ کۆمپانیایەکی زەبەلاح،

0:10:48.162,0:10:51.212
وەک تۆیۆتا یان ماکدۆناڵد.

0:10:51.577,0:10:53.395
ئەم شتانە لەڕاستیدا چین؟

0:10:53.982,0:10:57.929
پارێزەرەکان بەمانە دەڵێن خەیاڵی ئابوری.

0:10:58.359,0:11:01.835
ئەوان چیرۆکن هەڵبەستراون و وتراونەتەوە

0:11:01.859,0:11:05.192
لەلایەن جادوگەرە بەهێزەکان ئێمە [br]پێیان دەڵێین پارێزەرەکان.

0:11:05.216,0:11:06.661
(پێکەنین)

0:11:06.685,0:11:10.104
و ئەم کۆمپانیایانە چی دەکەن ڕۆژانە؟

0:11:10.128,0:11:11.825
بەزۆری، هەوڵی دەستخستنی پارە دەدەن.

0:11:13.411,0:11:14.744
بەڵام، پارە چییە؟

0:11:14.768,0:11:19.934
دوبارە، پارە ڕاستیەکی مادیی نیە؛[br]هیچ بەهایەکی مادیی نیە.

0:11:19.958,0:11:23.275
ئەم کاغەزە زەردەی دۆلار بە نموونە وەربگرە.

0:11:23.299,0:11:25.148
سەیری بکە -- هیچ بەهایەکی نییە.

0:11:25.700,0:11:27.934
ناتوانیت بیخۆیت، ناتوانیت بیخۆیتەوە،

0:11:27.958,0:11:29.250
ناتوانیت لەبەری بکەیت.

0:11:29.633,0:11:33.674
بەڵام دواتر ئەم چیرۆکخوانە لێزانانە دێن --

0:11:33.698,0:11:35.182
خاوەن بانکە گەورەکان،

0:11:35.206,0:11:36.646
وەزیرانی ئابووری،

0:11:36.670,0:11:38.024
سەرۆک وەزیران --

0:11:38.048,0:11:40.526
و چیرۆکێکی بڕواپێکەرمان پێدەڵێن:

0:11:40.550,0:11:42.508
" سەیربکە، ئەو پارچە کاغەزە سەوزە دەبینی؟

0:11:42.532,0:11:45.115
ئەوە بەهای ١٠ مۆز دەکات."

0:11:45.591,0:11:47.700
و ئەگەر من باوەڕی[br]پێبکەم، تۆ باوەڕی پێبکەی،

0:11:47.724,0:11:49.240
و هەمووان باوەڕی پێبکەن،

0:11:49.264,0:11:51.128
ئەوە چیرۆکەکەی سەردەگرێت .

0:11:51.152,0:11:54.065
من دەتوانم ئەم پارچە کاغەزە بێبەهایە ببەم،

0:11:54.089,0:11:55.726
بچمە سوپەرمارکێتێک،

0:11:55.750,0:11:59.757
بیدەم بە کەسێکی تەواو نەناسراو[br]کە هەرگیز پێشتر نەمدیوە،

0:11:59.781,0:12:04.466
و لە بەرامبەردا، مۆزی لێبسەنم[br]کە دەتوانم بیخۆم.

0:12:04.870,0:12:06.591
ئەمە شتێکی سەرسوڕهێنەرە.

0:12:06.615,0:12:08.693
قەت ناتوانیت ئەمە لەگەڵ شەمپانزییەک بکەیت.

0:12:08.717,0:12:10.662
بێگومان، لە بازرگانی شەمپانزییەکان:

0:12:10.686,0:12:13.436
"تۆ گوێزی هندیم بەرێ[br]من مۆزت دەدەمێ."

0:12:13.460,0:12:14.698
ئەمە دەکرێت ڕووبدات.

0:12:14.722,0:12:17.714
بەڵام، تۆ پارچە کاغەزێکی[br]بێبەهام بدەیتێ

0:12:17.738,0:12:19.752
و چاوەڕی دەکەیت من مۆزت بدەمێ؟

0:12:19.776,0:12:20.928
بەهیچ شێوەیەک!

0:12:20.952,0:12:22.533
چیە من بە مرۆڤ تێگەشتوویت؟

0:12:22.557,0:12:24.930
(پێکەنین)

0:12:24.954,0:12:29.073
لەڕاستیدا، پارە، سەرکەوتووترین چیرۆکە

0:12:29.097,0:12:31.753
کە مرۆڤ دایهێنابێت تا ئێستا،

0:12:31.777,0:12:36.120
لەبەر ئەوەی تاکە چیرۆکە هەمووان[br]باوەڕییان پێیەتی.

0:12:36.692,0:12:39.482
هەموو کەس باوەڕی بە خوا نییە،

0:12:39.506,0:12:42.531
هەموو کەس باوەڕی بە مافی مرۆڤ نییە،

0:12:42.555,0:12:45.340
هەموو کەس باوەڕی بە نەتەوە پەرستی نییە،

0:12:45.364,0:12:49.107
بەڵام هەموو کەسێک باوەڕی بە پارە ،[br]و کاغەزی دۆلاریش هەیە.

0:12:49.514,0:12:51.495
تەنانەت، ئوسامە بن لادن[br]بە نموونە وەربگرن.

0:12:51.519,0:12:55.206
ئەو ڕقی لە سیاسەتی ئەمەریکا و[br]دینی ئەمەریکییەکان بوو

0:12:55.230,0:12:56.679
ڕقی لە کلتورەکەیان بوو،

0:12:56.703,0:12:59.509
بەڵام هیچ کێشەیەکی لەگەڵ [br]دۆلاری ئەمەریکی نەبوو.

0:12:59.533,0:13:01.628
بگرە زۆر پەیوەست بوو پێیەوە.

0:13:01.652,0:13:03.555
(پێکەنین)

0:13:04.166,0:13:05.866
بۆ ئەنجامگرتن لەمە:

0:13:05.890,0:13:11.658
ئێمەی مرۆڤ جڵەوی جیهانمان کردووە چونکە[br]لە جیهانێکی دوولایەنەدا دەژین.

0:13:12.531,0:13:16.444
هەموو ئاژەڵەکانی تر[br]لە جیهانی مادییدا دەژین.

0:13:16.992,0:13:21.544
واقع لای ئەوان پێکهاتووە لە[br]بوونە مادییەکان،

0:13:21.568,0:13:25.511
وەک ڕوبار و دار و[br]شێر و فیلەکان.

0:13:26.067,0:13:29.750
ئێمەی مرۆڤیش بە هەمان شیوە،[br]لە جیهانی مادییدا دەژین.

0:13:29.774,0:13:34.842
لە جیهانی ئێمەشدا، ڕوبار و درەخت و[br]فیل و شێر هەن.

0:13:35.421,0:13:37.266
بەڵام سەدان ساڵ لەمەوبەر،

0:13:37.290,0:13:42.017
لەسەروو هەموو ئەم ڕاستییانەوە

0:13:42.041,0:13:45.534
چینی دووەمی ڕاستی خەیاڵیمان بنیاد ناوە،

0:13:45.558,0:13:49.122
ڕاستییەک کە پێکهاتووە لە بوونی خەیاڵی،

0:13:49.146,0:13:53.679
وەک نەتەوە، خوداکان، [br]پارە، وەک کۆمپانیا زەبەلاحەکان.

0:13:54.481,0:13:59.115
و ئەوەی سەرنجڕاکێشە ئەوەیە[br]لەگەڵ بەردەوامبوونی مێژوودا،

0:13:59.139,0:14:04.535
ئەم ڕاستییە خەیاڵیانە[br]بەهێزتر و بەهێزتر بوون

0:14:04.559,0:14:09.060
کە ئەمڕۆ، بەهێزترین هێز[br]لە جیهاندا

0:14:09.084,0:14:11.049
ئەم بوونە خەیاڵیانەن.

0:14:11.715,0:14:18.509
ئەمڕۆ، مانەوەی ڕوبار و درەخت و[br]شێر وفیلەکان

0:14:18.533,0:14:23.638
بەندە لەسەر بڕیار و ویستی[br]بوونە خەیاڵییەکانە،

0:14:23.662,0:14:28.199
وەک ویلایەتە یەکگرتووەکان، وەک گووگڵ[br]وەک بانکی جیهانی --

0:14:28.223,0:14:32.262
ئەو بوونانەی کە تەنها[br]لە خەیاڵی ئێمەدا هەن.

0:14:32.929,0:14:34.081
سوپاس بۆ ئێوە.

0:14:34.105,0:14:38.676
(چەپڵەلێدان)

0:14:44.299,0:14:46.509
بڕونۆ گیوسانی؛ یوڤاڵ[br]تۆ کتێبێکی نوێت دەرکردووە.

0:14:46.533,0:14:48.336
دوای سەیپنەکان، یەکێکی دیت نووسیوە،

0:14:48.360,0:14:50.947
و بە یۆنانی بڵاوبۆتەوە، بەڵام[br]‌هێشتا وەرنەگێڕدراوە ...

0:14:50.971,0:14:53.900
یوڤاڵ نوح حەراری: ئێستا خەریکی[br]کارکردنم لەسەر وەرگێڕانی.

0:14:53.924,0:14:56.092
لە کتێبەکەدا، گەر درووست لێی تێگەشتبم،

0:14:56.116,0:15:01.745
گفتوگۆی ئەو پێشکەوتنە ناوازەیە دەکەیت[br]کە ئێستا پیایدا دەڕۆین

0:15:01.769,0:15:04.028
تەنها بە شاراوەیی ژیانمان باش ناکات،

0:15:04.052,0:15:06.288
بەڵکو دروستی دەکات -- وتەیەکت دەڵێت --

0:15:06.312,0:15:10.930
".. چینە نوێیەکان و کێشە خەیاڵییەکان،[br]هاوشێوەی شۆڕشی پیشەسازین."

0:15:10.954,0:15:12.177
دەتوانیت لەسەرئەمە بڕۆیت؟

0:15:12.670,0:15:14.594
بەڵێ. لە شۆڕشی پیشەسازیدا،

0:15:14.618,0:15:19.520
درووستبوونی چینی کرێکارانی شارمان بینی.

0:15:19.544,0:15:24.654
زۆربەی مێژووی سیاسی و کۆمەڵایەتیی[br]٢٠٠ ساڵی ڕابردوو پێکهاتووە لە

0:15:24.678,0:15:28.304
چی لەگەڵ ئەم چینە و[br]کێشە و دەرفەتە نوێیەکان بکرێت .

0:15:28.328,0:15:32.960
ئێستا، درووستبوونی چینێکی گەورەی نوێ[br]لە خەڵکی بێکەڵک دەبینین.

0:15:32.984,0:15:33.985
(پێکەنین)

0:15:34.009,0:15:39.370
لەگەڵ باشتر بوون و باشتر بوونی[br]کۆمپیوتەر لە بواری زیاتر و زیاتر،

0:15:39.394,0:15:44.286
ئەگەرێکی ئاشکرا هەیە کە لەوانەیە کۆمپیوتەر[br]پێشی ئێمە بداتەوە

0:15:44.310,0:15:47.913
لەزۆربەی کارەکاندا و ئێمە بکاتە زیادە.

0:15:47.937,0:15:50.674
و دواتر پرسیارە سیاسیە ئابووریە گەورەکەی

0:15:50.698,0:15:53.061
سەدەی ٢١ ئەمە دەبێت،

0:15:53.085,0:15:55.247
"ئێمە مرۆڤمان بۆچی پێویستە؟"

0:15:55.271,0:15:58.638
یان لانیکەم، "ئەم هەموو مرۆڤە [br]زۆرەمان بۆچییە؟"

0:15:58.662,0:16:01.120
تۆ وەڵامی ئەمەت داوەتەوە لە کتێبەکەت؟

0:16:01.144,0:16:05.164
لە ئێستادا، باشترین شت کە[br]ئێمە بیکەین دڵخؤش هێشتنەوەیانە

0:16:05.188,0:16:06.985
بە هۆشبەر و یارییەکانی کۆمپیوتەرەوە .

0:16:07.009,0:16:08.010
(پێکەنین)

0:16:08.034,0:16:11.305
بەڵام ئەمە لەوە ناچێت[br]داهاتوویەکی خۆشی هەبێت.

0:16:11.329,0:16:14.138
باش،کەواتە بەشێوەیەکی بنەڕەتی تۆ[br]لەم کتێبە و ئێستادا دەڵییت،

0:16:14.162,0:16:16.948
ئەوە بۆ هەموو ئەو گفتوگۆیانەی باس دەکەن لە

0:16:16.972,0:16:20.735
نایەکسانی گەورەی ئابووری، کو[br]ئێمە هێشتا لە سەرەتاکەیداین

0:16:20.759,0:16:21.916
سەرەتای پڕۆسەکە؟

0:16:22.225,0:16:23.751
؛دووبارە ئەوە پێشبینی کردن نییە

0:16:23.775,0:16:27.718
ئەوە بینینی هەموو ئەگەرەکانی بەردەممانە.

0:16:27.742,0:16:32.724
ئەگەرێکیان دروستبوونی ئەم[br]ژمارە زۆرەیە لە خەڵكی بێکەڵك.

0:16:32.748,0:16:35.888
ئەگەرێکی تر دابەشبوونی مرۆڤایەتییە

0:16:35.912,0:16:38.903
بۆ چەند تیرەیەکی بایەلۆجی جیاواز،

0:16:38.927,0:16:43.218
کە تێیدا دەوڵەمەندەکان بەرزدەبنەوە[br]بۆ پلەیەکی خودایی،

0:16:43.242,0:16:47.550
و هەژارەکان نزم دەبنەوە بۆ ئاستی[br]ئەم خەڵکە بێکەڵکانە.

0:16:47.574,0:16:50.596
پێم وایە تێد تۆکێکی ترمان دەبێت [br]لە ماوەی ساڵێک یان دوانی تردا.

0:16:50.620,0:16:52.442
سوپاس، یوڤاڵ، بۆ ئامادەبوونت.

0:16:52.466,0:16:53.622
سوپاس!

0:16:53.646,0:16:55.311
(چەپڵەلێدان)