WEBVTT

00:00:03.317 --> 00:00:07.000
Tłumaczka: Piano, "p"
to mój ulubiony symbol muzyczny.

00:00:07.504 --> 00:00:09.293
Oznacza: grać cicho.

00:00:10.007 --> 00:00:14.170
Jeśli grając na jakimś instrumencie
zobaczysz na pięciolinii znak "p",

00:00:14.194 --> 00:00:15.817
to znaczy, że masz grać ciszej.

00:00:16.120 --> 00:00:18.480
Dwa"p" oznaczają - jeszcze ciszej.

00:00:18.804 --> 00:00:21.959
Cztery "p" - bardzo, bardzo cicho.

00:00:26.353 --> 00:00:29.756
To jest mój wykres "p",

00:00:29.780 --> 00:00:31.090
który pokazuje,

00:00:31.114 --> 00:00:35.603
że nie ważne, ile tysięcy "p"
pojawi się na pięciolinii,

00:00:35.627 --> 00:00:37.560
nigdy nie osiągniemy zupełnej ciszy.

00:00:38.477 --> 00:00:41.255
Oto moja definicja ciszy:

00:00:41.279 --> 00:00:43.128
bardzo zduszony dźwięk.

NOTE Paragraph

00:00:44.976 --> 00:00:46.459
Chciałabym opowiedzieć wam

00:00:46.483 --> 00:00:49.649
o historii ASL - Amerykańskiego
Języka Migowego

00:00:49.673 --> 00:00:51.361
i trochę o mnie samej.

00:00:53.851 --> 00:00:59.067
Francuski język migowy
pojawił się w USA na początku XIX w.

00:00:59.091 --> 00:01:03.166
Na przestrzeni czasu przenikał 
się z lokalnym językiem migowym,

00:01:03.190 --> 00:01:06.519
w końcu tworząc ASL, jaki znamy dziś.

00:01:07.168 --> 00:01:09.765
Jego historia ma więc około 200 lat.

NOTE Paragraph

00:01:11.800 --> 00:01:13.508
Od urodzenia jestem niesłysząca

00:01:15.244 --> 00:01:18.779
i nauczono mnie, że dźwięk
nie jest częścią mojego życia.

00:01:20.662 --> 00:01:22.497
Uwierzyłam w to.

00:01:25.318 --> 00:01:28.841
Ale teraz już wiem, że to nieprawda.

00:01:29.272 --> 00:01:32.057
Dźwięk był w moim życiu od zawsze,

00:01:32.081 --> 00:01:33.957
myślałam o nim każdego dnia.

00:01:38.483 --> 00:01:42.470
Życie osboby niesłyszącej
w świecie dźwięków

00:01:42.494 --> 00:01:45.414
jest jak życie w obcym kraju,

00:01:45.438 --> 00:01:49.680
według zasad, tradycji, zachowań i norm

00:01:49.704 --> 00:01:51.315
nie kwestionując ich.

NOTE Paragraph

00:02:01.460 --> 00:02:03.930
Jak mogę zrozumieć dźwięk?

00:02:06.282 --> 00:02:09.226
Obserwuję ludzi, ich
zachowanie i reakcje na dźwięki.

00:02:10.654 --> 00:02:14.276
Ludzie są moimi głośnikami,
wzmacniają dla mnie dźwięk.

00:02:14.300 --> 00:02:16.421
Uczę się od nich i naśladuję ich.

00:02:16.782 --> 00:02:19.733
Zrozumiałam też, że sama wydaję dźwięki

00:02:19.757 --> 00:02:21.914
i widzę, jak ludzie na nie reagują.

00:02:22.600 --> 00:02:25.256
Nauczyłam się na przykład:

00:02:25.270 --> 00:02:27.119
"Nie trzaskaj drzwiami!".

00:02:28.350 --> 00:02:31.747
"Nie szeleść paczką, kiedy jesz chipsy!".

NOTE Paragraph

00:02:31.771 --> 00:02:32.771
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:02:32.795 --> 00:02:34.063
"Nie bekaj,

00:02:34.087 --> 00:02:35.268
a podczas jedzenia

00:02:35.292 --> 00:02:38.134
nie zgrzytaj sztućcami po talerzu!".

00:02:38.158 --> 00:02:40.688
Wszystkie te rzeczy nazywam
dźwiękowym savoir-vivre.

00:02:43.927 --> 00:02:46.848
Pewnie myślę o tym więcej,

00:02:46.888 --> 00:02:48.596
niż przeciętna słysząca osoba.

00:02:49.963 --> 00:02:51.919
Jestem na to bardzo wyczulona.

00:02:55.463 --> 00:02:58.949
Zawsze nerwowo czekam na to,

00:02:58.983 --> 00:03:01.435
jaką reakcję wywoła dźwięk.

NOTE Paragraph

00:03:01.459 --> 00:03:02.743
Stąd ten rysunek.

00:03:04.280 --> 00:03:06.894
TBD: do ustalenia.

00:03:07.724 --> 00:03:10.264
TBC: ciąg dalszy nastąpi.

00:03:10.819 --> 00:03:12.616
TBA: zostanie ogłoszone.

00:03:16.793 --> 00:03:18.659
Zauważcie, że na pięciolinii

00:03:18.683 --> 00:03:20.874
nie ma żadnych nut.

00:03:20.898 --> 00:03:24.546
To dlatego, że linie zawierają już dźwięk.

00:03:24.570 --> 00:03:26.901
To te delikatne plamy i rozmycia.

NOTE Paragraph

00:03:28.863 --> 00:03:32.242
W kulturze ludzi niesłyszących
ruch jest równoznaczny z dźwiękiem.

00:03:37.617 --> 00:03:40.301
Oto znak oznaczający pięciolinię w ASL.

00:03:40.325 --> 00:03:42.817
Zwykle pięciolinia
składa się z pięciu linii.

00:03:43.904 --> 00:03:46.678
Jednak miganie tego znaku
z kciukiem do góry

00:03:46.702 --> 00:03:48.029
wydaje mi się nienaturalne.

00:03:48.053 --> 00:03:51.461
Dlatego na moich rysunkach
też są zawsze tylko cztery linie.

NOTE Paragraph

00:03:53.199 --> 00:03:56.562
W 2008 roku pojechałam do Berlina

00:03:56.562 --> 00:03:58.981
na staż artystyczny.

00:04:00.041 --> 00:04:02.819
Wcześniej byłam malarką.

00:04:05.020 --> 00:04:09.075
Podczas tego lata odwiedzałam
różne muzea i galerie.

00:04:09.099 --> 00:04:11.081
Kiedy je zwiedzałam, zauważyłam,

00:04:11.105 --> 00:04:13.424
że nie ma w nich wcale sztuk wizualnych.

00:04:14.618 --> 00:04:19.885
W tym czasie to dźwięk był modny.
To mnie uderzyło...

00:04:19.909 --> 00:04:21.887
Żadnej sztuki wizualnej,

00:04:21.911 --> 00:04:23.418
wszędzie tylko dźwięk.

NOTE Paragraph

00:04:25.482 --> 00:04:28.122
Dźwięk wchodzi więc na teren mojej sztuki.

00:04:29.168 --> 00:04:31.816
Czy to mnie bardziej od niej oddzieli?

00:04:33.800 --> 00:04:36.496
Zdałam sobie sprawę,
że wcale nie musi tak być.

00:04:36.520 --> 00:04:37.671
Przecież znam dźwięk.

00:04:37.695 --> 00:04:40.337
Wystarczająco, żeby wiedzieć,

00:04:40.361 --> 00:04:43.699
że nie doświadczamy go tylko przez uszy.

00:04:43.723 --> 00:04:46.708
Możemy go dotknąć,

00:04:46.732 --> 00:04:48.615
możemy go oglądać,

00:04:48.639 --> 00:04:50.313
możemy myśleć o nim jako idei.

NOTE Paragraph

00:04:53.048 --> 00:04:56.309
Postanowiłam więc przywrócić
sobie prawo do dźwięku

00:04:56.333 --> 00:04:58.447
i włączyć go w moją sztukę.

00:05:01.016 --> 00:05:04.595
Wiedziałam, że muszę zapomnieć
wszystko, co wiedziałam o dźwięku,

00:05:04.619 --> 00:05:07.353
oduczyć się tego.

00:05:09.099 --> 00:05:11.389
Zaczęłam tworzyć nowe dzieła.

00:05:12.961 --> 00:05:15.515
Kiedy pokazałam je społeczności artystów,

00:05:15.539 --> 00:05:19.435
byłam oszołomiona zainteresowaniem
i wsparciem, jakie otrzymałam.

00:05:20.676 --> 00:05:22.042
Uświadomiłam sobie, że

00:05:23.669 --> 00:05:27.155
dźwięk jest jak pieniądze:

00:05:27.179 --> 00:05:30.351
daje władzę i kontrolę.

00:05:30.375 --> 00:05:31.919
Jest społeczną walutą.

00:05:35.782 --> 00:05:39.646
Podświadomie byłam przekonana,
że dźwięk to wasza sprawa,

00:05:39.670 --> 00:05:41.157
ludzi słyszących.

00:05:44.014 --> 00:05:46.489
Jest on na tyle potężną siłą,

00:05:46.513 --> 00:05:50.269
że może albo zupełnie pozbawić
mnie i moją sztukę znaczenia,

00:05:50.293 --> 00:05:52.301
albo dodać mi siły.

00:05:53.138 --> 00:05:54.675
Wybrałam to drugie wyjście.

NOTE Paragraph

00:05:56.969 --> 00:06:00.317
Wokół języka mówionego
tworzy się gigantyczna kultura.

00:06:01.233 --> 00:06:06.500
Według społeczeństwa skoro
nie używam swojego głosu dosłownie,

00:06:06.524 --> 00:06:10.276
to tak, jakbym w ogóle go nie miała.

00:06:12.945 --> 00:06:16.863
Dlatego współpracuję z ludźmi,
którzy traktują mnie jak równą sobie

00:06:16.887 --> 00:06:18.359
i stają się moim głosem.

00:06:20.523 --> 00:06:24.765
W ten sposób mogę sobie
zapewnić pozycję w społeczeństwie.

NOTE Paragraph

00:06:24.789 --> 00:06:27.211
Zatem w szkole, w pracy, w urzędach

00:06:27.235 --> 00:06:29.559
współpracuję z tłumaczami języka migowego.

00:06:31.254 --> 00:06:34.453
Ich głos staje się moim
głosem. Moją tożsamością.

00:06:36.365 --> 00:06:38.070
Sprawiają, że mogę być słyszana.

00:06:42.380 --> 00:06:46.543
Ich głosy mają wartość, są walutą.

00:06:52.178 --> 00:06:54.516
Jak na ironię, pożyczając sobie ich głosy

00:06:54.540 --> 00:06:58.361
dysponuję pewną formą tymczasowej waluty.

00:06:58.385 --> 00:07:01.367
To trochę jak zaciągnięcie
wysoko oprocentowanej pożyczki.

00:07:06.052 --> 00:07:08.149
Myślę, że jeśli zerwałabym te kontakty,

00:07:08.173 --> 00:07:11.006
wszyscy by o mnie zapomnieli

00:07:11.030 --> 00:07:13.397
i nie mogłabym utrzymać
żadnej społecznej waluty.

NOTE Paragraph

00:07:17.488 --> 00:07:20.143
Dźwięk stał się więc moim
nowym sposobem wyrazu,

00:07:20.167 --> 00:07:21.901
który przeniósł mnie w świat muzyki.

00:07:23.089 --> 00:07:27.065
Zaskoczyło mnie, jak bardzo muzyka
podobna jest do języka migowego.

00:07:29.186 --> 00:07:30.703
Na przykład:

00:07:30.727 --> 00:07:33.079
nuta

00:07:33.103 --> 00:07:36.126
nie może być w pełni
uchwycona i wyrażona na papierze.

00:07:36.783 --> 00:07:39.835
Podobnie jest z językiem migowym.

00:07:41.610 --> 00:07:43.864
Mają ogromny potencjał przestrzenny

00:07:44.233 --> 00:07:46.163
i są fleksyjne,

00:07:50.443 --> 00:07:52.304
to znaczy, że niewielkie zmiany

00:07:52.334 --> 00:07:56.943
mogą mieć wpływ na znaczenie
zarówno znaków, jak i dźwięków.

NOTE Paragraph

00:07:59.898 --> 00:08:02.120
Chciałabym opowiedzieć wam
o metaforze pianina,

00:08:02.144 --> 00:08:05.129
żeby lepiej zilustrować
jak działa język migowy.

00:08:05.153 --> 00:08:06.711
Wyobraźcie sobie pianino.

00:08:08.299 --> 00:08:11.654
ASL składa się z wielu
zasad gramatycznych.

00:08:12.771 --> 00:08:16.831
Jeśli każdą z tych zasad przypiszemy
do jednego palca grającego na pianinie,

00:08:16.855 --> 00:08:21.860
np: wyraz twarzy, ruchy ciała,

00:08:21.884 --> 00:08:25.656
prędkość, kształt dłoni itp.,

00:08:25.680 --> 00:08:27.888
jak kiedy gramy na pianinie...

00:08:27.912 --> 00:08:29.749
Angielski jest językiem linearnym,

00:08:29.773 --> 00:08:32.578
to jakby naciskać jeden
klawisz po drugim - po kolei.

00:08:32.602 --> 00:08:36.250
ASL jest za to jak akord:

00:08:36.274 --> 00:08:39.658
wszystkie 10 palców
musi grać jednocześnie,

00:08:39.682 --> 00:08:43.304
żeby jasno wyrazić znaczenie idei.

00:08:45.548 --> 00:08:49.574
Jeśli choć jeden klawisz zmieni akord,

00:08:49.598 --> 00:08:51.791
otrzymamy zupełnie inne znaczenie.

00:08:52.152 --> 00:08:56.426
To samo odnosi się do muzyki:
jej tonacji, brzmienia, głośności.

00:09:00.518 --> 00:09:04.096
Zmieniając poszczególne
parametry gramatyczne ASL

00:09:04.120 --> 00:09:05.813
można wyrażać różne znaczenia.

NOTE Paragraph

00:09:05.837 --> 00:09:07.822
Na przykład znak "patrzeć na".

00:09:08.240 --> 00:09:09.948
To znak oznaczający "patrzeć na".

00:09:12.699 --> 00:09:13.950
Patrzę na was.

00:09:16.056 --> 00:09:17.356
Gapię się na was.

NOTE Paragraph

00:09:17.380 --> 00:09:18.380
(Śmiech)

00:09:20.000 --> 00:09:21.033
Mhm.

NOTE Paragraph

00:09:21.103 --> 00:09:22.400
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:09:23.733 --> 00:09:26.399
Ups, macie mnie.

NOTE Paragraph

00:09:26.423 --> 00:09:27.573
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:09:29.608 --> 00:09:30.779
Ups.

00:09:33.521 --> 00:09:34.935
Na co się tak patrzysz?

00:09:37.410 --> 00:09:38.738
Och, przestań.

NOTE Paragraph

00:09:38.762 --> 00:09:40.431
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:09:40.455 --> 00:09:41.639
Pomyślałam więc:

00:09:41.663 --> 00:09:44.580
"A gdyby tak spojrzeć na
ASL przez pryzmat muzyki?".

00:09:45.011 --> 00:09:48.218
Gdybym stworzyła znak
i powtarzała go w kółko,

00:09:48.242 --> 00:09:50.631
mógłby się stać wizualną muzyką.

00:09:52.016 --> 00:09:55.652
Na przykład znak oznaczający "dzień".

00:09:55.676 --> 00:09:57.848
Słońce wstaje i zachodzi.

00:09:59.789 --> 00:10:02.129
To jest "cały dzień".

00:10:04.416 --> 00:10:07.617
Jeśli go powtórzę i wykonam wolniej,

00:10:07.641 --> 00:10:09.806
to wygląda jak fragment muzyki.

00:10:12.023 --> 00:10:14.482
Cały... dzień.

00:10:15.186 --> 00:10:19.084
To samo można
zrobić ze znakiem "cała noc".

00:10:21.776 --> 00:10:22.930
"Cała noc".

00:10:23.890 --> 00:10:27.125
Oto "cała noc" jako rysunek.

00:10:30.501 --> 00:10:33.714
Zaczęłam myśleć o trzech różnych
wyrażeniach związanych z nocą:

00:10:37.827 --> 00:10:38.977
"wczorajsza noc",

00:10:40.747 --> 00:10:41.899
"całonocny",

00:10:45.549 --> 00:10:48.303
(Śpiewa) "all night long".

NOTE Paragraph

00:10:48.327 --> 00:10:50.588
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:10:55.861 --> 00:10:59.206
Czuję, że ostatnie jest
bardziej melodyjne niż pozostałe.

NOTE Paragraph

00:10:59.230 --> 00:11:00.381
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:11:01.413 --> 00:11:04.448
To jest ilustracja tego, jak czas
wyrażany jest w ASL

00:11:04.472 --> 00:11:08.931
i jak odległość od twojego
ciała wyraża zmiany w czasie.

00:11:08.955 --> 00:11:10.594
Na przykład

00:11:10.618 --> 00:11:13.757
dłoń to 1 godzina, 2 dłonie - 2 godziny.

00:11:13.781 --> 00:11:17.011
Czas teraźniejszy dzieje się
najbliżej ciała i z przodu,

00:11:17.035 --> 00:11:20.472
przyszłość - z przodu,
a przeszłość - ku tyłowi.

00:11:24.209 --> 00:11:27.040
To, na przykład, znaczy "dawno".

00:11:28.209 --> 00:11:29.370
To: "przeszły",

00:11:32.538 --> 00:11:34.231
"już nie",

00:11:34.255 --> 00:11:36.290
a to, mój ulubiony znak,

00:11:36.314 --> 00:11:38.940
trochę romantyczny i bardzo ekspresyjny:

00:11:38.964 --> 00:11:40.553
"dawno, dawno temu".

NOTE Paragraph

00:11:40.577 --> 00:11:41.986
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:11:45.962 --> 00:11:49.039
Takt parzysty, w angielskim "wspólny czas"
to termin muzyczny,

00:11:50.495 --> 00:11:54.478
na oznaczenie metrum na cztery czwarte.

00:11:55.614 --> 00:11:57.426
Ale kiedy ja widzę to słowo,

00:11:57.450 --> 00:12:00.606
od razu kojarzy mi się
z wyrażeniem "w tym samym czasie".

00:12:01.645 --> 00:12:04.856
Zobaczcie - RH: prawa ręka, LH: lewa ręka.

00:12:05.578 --> 00:12:08.197
2 pięciolinie: na wysokości
twarzy i klatki piersiowej.

NOTE Paragraph

00:12:08.221 --> 00:12:09.403
[Twarz: RH, pięść]

NOTE Paragraph

00:12:09.427 --> 00:12:10.677
[Takt parzysty]

NOTE Paragraph

00:12:10.701 --> 00:12:12.234
[Klatka: LH, otwarta pięść]

NOTE Paragraph

00:12:13.712 --> 00:12:16.810
Pokażę wam teraz gest "otwarta pięść".

00:12:18.722 --> 00:12:20.699
Możecie go zrobić razem ze mną?

00:12:21.723 --> 00:12:23.067
Podnieście ręce do góry.

00:12:26.776 --> 00:12:29.474
Teraz dwie dłonie, przed twarzą
i przed klatką piersiową,

00:12:29.498 --> 00:12:31.872
tak jak "takt parzysty"
albo "w tym samym czasie".

00:12:35.595 --> 00:12:36.896
Ok, super.

00:12:37.329 --> 00:12:40.144
To znaczy "zakochać się"
w międzynarodowym języku migowym.

NOTE Paragraph

00:12:40.168 --> 00:12:42.045
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:12:42.069 --> 00:12:43.972
Międzynarodowy język migowy, jak nuty,

00:12:43.996 --> 00:12:46.741
to wizualny sposób komunikacji

00:12:46.765 --> 00:12:49.466
między kulturami i językami
migowymi na całym świecie.

NOTE Paragraph

00:12:49.997 --> 00:12:52.283
Chcę wam pokazać kolejny znak.

00:12:52.307 --> 00:12:54.043
Powtarzajcie za mną.

00:12:58.891 --> 00:13:00.041
A teraz tak.

00:13:05.358 --> 00:13:08.058
To znaczy "kolonizacja" w ASL.

NOTE Paragraph

00:13:08.082 --> 00:13:09.486
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:13:11.407 --> 00:13:12.678
I jeszcze jeden.

00:13:12.702 --> 00:13:14.096
Powtarzajcie za mną.

00:13:19.072 --> 00:13:20.222
I jeszcze raz.

00:13:24.970 --> 00:13:27.478
To znaczy "oświecenie" w ASL.

00:13:27.502 --> 00:13:29.063
Powtórzmy razem wszystkie trzy.

00:13:31.732 --> 00:13:32.889
"Zakochać się",

00:13:33.897 --> 00:13:35.066
"kolonizacja",

00:13:35.845 --> 00:13:36.995
"oświecenie".

00:13:38.767 --> 00:13:39.917
Świetnie wam poszło.

NOTE Paragraph

00:13:39.941 --> 00:13:41.159
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:13:41.183 --> 00:13:43.421
Widzicie, jak podobne
są do siebie te znaki?

00:13:43.445 --> 00:13:45.542
Migamy je przed twarzą i klatką piersiową,

00:13:45.566 --> 00:13:47.788
ale mają zupełnie inne znaczenia.

NOTE Paragraph

00:13:47.812 --> 00:13:51.136
ASL jest żywym organizmem
i ciągle się rozwija,

00:13:51.160 --> 00:13:52.459
zupełnie jak muzyka.

00:13:54.152 --> 00:13:58.978
Ale w dzisiejszym,
skupionym na dźwięku świecie,

00:13:59.628 --> 00:14:03.009
ASL, który nie używa dźwięków,

00:14:03.033 --> 00:14:05.943
nie jest społeczną walutą.

00:14:07.271 --> 00:14:12.009
Musimy się zastanowić nad
tym, czym jest społeczna waluta,

00:14:12.033 --> 00:14:15.875
żeby pozwolić językowi migowemu
rozwinąć własną wartość,

00:14:15.899 --> 00:14:17.064
nawet bez dźwięku.

00:14:18.262 --> 00:14:22.950
Myślę, że to może być krok
ku bardziej otwartemu społeczeństwu.

00:14:26.291 --> 00:14:28.423
Może ludzie zrozumieją,

00:14:28.447 --> 00:14:31.983
że nie muszą być głusi,
żeby uczyć się języka migowego,

00:14:32.007 --> 00:14:34.294
tak jak nie muszą słyszeć,
żeby rozumieć muzykę.

NOTE Paragraph

00:14:36.891 --> 00:14:39.586
Język migowy jest wielkim skarbem

00:14:39.610 --> 00:14:42.395
i chciałabym, żebyście
wszyscy mogli go odkryć.

00:14:42.419 --> 00:14:43.419
Zapraszam was:

00:14:43.419 --> 00:14:45.219
otwórzcie uszy,

00:14:45.219 --> 00:14:47.110
otwórzcie oczy,

00:14:47.134 --> 00:14:48.845
wejdźcie w naszą kulturę

00:14:48.869 --> 00:14:51.388
i doświadczcie naszego wizualnego języka.

00:14:51.412 --> 00:14:52.847
I kto wie,

00:14:52.871 --> 00:14:54.611
może się w nas zakochacie.

NOTE Paragraph

00:14:54.635 --> 00:14:56.693
(Brawa)

NOTE Paragraph

00:14:56.717 --> 00:14:57.879
Dziękuję.

NOTE Paragraph

00:14:58.508 --> 00:15:00.409
Denise Kahler-Braaten: To ja.

00:15:00.809 --> 00:15:03.576
(Brawa)