1
00:00:03,317 --> 00:00:07,000
Tłumaczka: Piano, "p"
to mój ulubiony symbol muzyczny.

2
00:00:07,504 --> 00:00:09,293
Oznacza: grać cicho.

3
00:00:10,007 --> 00:00:14,170
Jeśli grając na jakimś instrumencie
zobaczysz na pięciolinii znak "p",

4
00:00:14,194 --> 00:00:15,817
to znaczy, że masz grać ciszej.

5
00:00:16,120 --> 00:00:18,480
Dwa"p" oznaczają - jeszcze ciszej.

6
00:00:18,804 --> 00:00:21,959
Cztery "p" - bardzo, bardzo cicho.

7
00:00:26,353 --> 00:00:29,756
To jest mój wykres "p",

8
00:00:29,780 --> 00:00:31,090
który pokazuje,

9
00:00:31,114 --> 00:00:35,603
że nie ważne, ile tysięcy "p"
pojawi się na pięciolinii,

10
00:00:35,627 --> 00:00:37,560
nigdy nie osiągniemy zupełnej ciszy.

11
00:00:38,477 --> 00:00:41,255
Oto moja definicja ciszy:

12
00:00:41,279 --> 00:00:43,128
bardzo zduszony dźwięk.

13
00:00:44,976 --> 00:00:46,459
Chciałabym opowiedzieć wam

14
00:00:46,483 --> 00:00:49,649
o historii ASL - Amerykańskiego
Języka Migowego

15
00:00:49,673 --> 00:00:51,361
i trochę o mnie samej.

16
00:00:53,851 --> 00:00:59,067
Francuski język migowy
pojawił się w USA na początku XIX w.

17
00:00:59,091 --> 00:01:03,166
Na przestrzeni czasu przenikał 
się z lokalnym językiem migowym,

18
00:01:03,190 --> 00:01:06,519
w końcu tworząc ASL, jaki znamy dziś.

19
00:01:07,168 --> 00:01:09,765
Jego historia ma więc około 200 lat.

20
00:01:11,800 --> 00:01:13,508
Od urodzenia jestem niesłysząca

21
00:01:15,244 --> 00:01:18,779
i nauczono mnie, że dźwięk
nie jest częścią mojego życia.

22
00:01:20,662 --> 00:01:22,497
Uwierzyłam w to.

23
00:01:25,318 --> 00:01:28,841
Ale teraz już wiem, że to nieprawda.

24
00:01:29,272 --> 00:01:32,057
Dźwięk był w moim życiu od zawsze,

25
00:01:32,081 --> 00:01:33,957
myślałam o nim każdego dnia.

26
00:01:38,483 --> 00:01:42,470
Życie osboby niesłyszącej
w świecie dźwięków

27
00:01:42,494 --> 00:01:45,414
jest jak życie w obcym kraju,

28
00:01:45,438 --> 00:01:49,680
według zasad, tradycji, zachowań i norm

29
00:01:49,704 --> 00:01:51,315
nie kwestionując ich.

30
00:02:01,460 --> 00:02:03,930
Jak mogę zrozumieć dźwięk?

31
00:02:06,282 --> 00:02:09,226
Obserwuję ludzi, ich
zachowanie i reakcje na dźwięki.

32
00:02:10,654 --> 00:02:14,276
Ludzie są moimi głośnikami,
wzmacniają dla mnie dźwięk.

33
00:02:14,300 --> 00:02:16,421
Uczę się od nich i naśladuję ich.

34
00:02:16,782 --> 00:02:19,733
Zrozumiałam też, że sama wydaję dźwięki

35
00:02:19,757 --> 00:02:21,914
i widzę, jak ludzie na nie reagują.

36
00:02:22,600 --> 00:02:25,256
Nauczyłam się na przykład:

37
00:02:25,270 --> 00:02:27,119
"Nie trzaskaj drzwiami!".

38
00:02:28,350 --> 00:02:31,747
"Nie szeleść paczką, kiedy jesz chipsy!".

39
00:02:31,771 --> 00:02:32,771
(Śmiech)

40
00:02:32,795 --> 00:02:34,063
"Nie bekaj,

41
00:02:34,087 --> 00:02:35,268
a podczas jedzenia

42
00:02:35,292 --> 00:02:38,134
nie zgrzytaj sztućcami po talerzu!".

43
00:02:38,158 --> 00:02:40,688
Wszystkie te rzeczy nazywam
dźwiękowym savoir-vivre.

44
00:02:43,927 --> 00:02:46,848
Pewnie myślę o tym więcej,

45
00:02:46,888 --> 00:02:48,596
niż przeciętna słysząca osoba.

46
00:02:49,963 --> 00:02:51,919
Jestem na to bardzo wyczulona.

47
00:02:55,463 --> 00:02:58,949
Zawsze nerwowo czekam na to,

48
00:02:58,983 --> 00:03:01,435
jaką reakcję wywoła dźwięk.

49
00:03:01,459 --> 00:03:02,743
Stąd ten rysunek.

50
00:03:04,280 --> 00:03:06,894
TBD: do ustalenia.

51
00:03:07,724 --> 00:03:10,264
TBC: ciąg dalszy nastąpi.

52
00:03:10,819 --> 00:03:12,616
TBA: zostanie ogłoszone.

53
00:03:16,793 --> 00:03:18,659
Zauważcie, że na pięciolinii

54
00:03:18,683 --> 00:03:20,874
nie ma żadnych nut.

55
00:03:20,898 --> 00:03:24,546
To dlatego, że linie zawierają już dźwięk.

56
00:03:24,570 --> 00:03:26,901
To te delikatne plamy i rozmycia.

57
00:03:28,863 --> 00:03:32,242
W kulturze ludzi niesłyszących
ruch jest równoznaczny z dźwiękiem.

58
00:03:37,617 --> 00:03:40,301
Oto znak oznaczający pięciolinię w ASL.

59
00:03:40,325 --> 00:03:42,817
Zwykle pięciolinia
składa się z pięciu linii.

60
00:03:43,904 --> 00:03:46,678
Jednak miganie tego znaku
z kciukiem do góry

61
00:03:46,702 --> 00:03:48,029
wydaje mi się nienaturalne.

62
00:03:48,053 --> 00:03:51,461
Dlatego na moich rysunkach
też są zawsze tylko cztery linie.

63
00:03:53,199 --> 00:03:56,562
W 2008 roku pojechałam do Berlina

64
00:03:56,562 --> 00:03:58,981
na staż artystyczny.

65
00:04:00,041 --> 00:04:02,819
Wcześniej byłam malarką.

66
00:04:05,020 --> 00:04:09,075
Podczas tego lata odwiedzałam
różne muzea i galerie.

67
00:04:09,099 --> 00:04:11,081
Kiedy je zwiedzałam, zauważyłam,

68
00:04:11,105 --> 00:04:13,424
że nie ma w nich wcale sztuk wizualnych.

69
00:04:14,618 --> 00:04:19,885
W tym czasie to dźwięk był modny.
To mnie uderzyło...

70
00:04:19,909 --> 00:04:21,887
Żadnej sztuki wizualnej,

71
00:04:21,911 --> 00:04:23,418
wszędzie tylko dźwięk.

72
00:04:25,482 --> 00:04:28,122
Dźwięk wchodzi więc na teren mojej sztuki.

73
00:04:29,168 --> 00:04:31,816
Czy to mnie bardziej od niej oddzieli?

74
00:04:33,800 --> 00:04:36,496
Zdałam sobie sprawę,
że wcale nie musi tak być.

75
00:04:36,520 --> 00:04:37,671
Przecież znam dźwięk.

76
00:04:37,695 --> 00:04:40,337
Wystarczająco, żeby wiedzieć,

77
00:04:40,361 --> 00:04:43,699
że nie doświadczamy go tylko przez uszy.

78
00:04:43,723 --> 00:04:46,708
Możemy go dotknąć,

79
00:04:46,732 --> 00:04:48,615
możemy go oglądać,

80
00:04:48,639 --> 00:04:50,313
możemy myśleć o nim jako idei.

81
00:04:53,048 --> 00:04:56,309
Postanowiłam więc przywrócić
sobie prawo do dźwięku

82
00:04:56,333 --> 00:04:58,447
i włączyć go w moją sztukę.

83
00:05:01,016 --> 00:05:04,595
Wiedziałam, że muszę zapomnieć
wszystko, co wiedziałam o dźwięku,

84
00:05:04,619 --> 00:05:07,353
oduczyć się tego.

85
00:05:09,099 --> 00:05:11,389
Zaczęłam tworzyć nowe dzieła.

86
00:05:12,961 --> 00:05:15,515
Kiedy pokazałam je społeczności artystów,

87
00:05:15,539 --> 00:05:19,435
byłam oszołomiona zainteresowaniem
i wsparciem, jakie otrzymałam.

88
00:05:20,676 --> 00:05:22,042
Uświadomiłam sobie, że

89
00:05:23,669 --> 00:05:27,155
dźwięk jest jak pieniądze:

90
00:05:27,179 --> 00:05:30,351
daje władzę i kontrolę.

91
00:05:30,375 --> 00:05:31,919
Jest społeczną walutą.

92
00:05:35,782 --> 00:05:39,646
Podświadomie byłam przekonana,
że dźwięk to wasza sprawa,

93
00:05:39,670 --> 00:05:41,157
ludzi słyszących.

94
00:05:44,014 --> 00:05:46,489
Jest on na tyle potężną siłą,

95
00:05:46,513 --> 00:05:50,269
że może albo zupełnie pozbawić
mnie i moją sztukę znaczenia,

96
00:05:50,293 --> 00:05:52,301
albo dodać mi siły.

97
00:05:53,138 --> 00:05:54,675
Wybrałam to drugie wyjście.

98
00:05:56,969 --> 00:06:00,317
Wokół języka mówionego
tworzy się gigantyczna kultura.

99
00:06:01,233 --> 00:06:06,500
Według społeczeństwa skoro
nie używam swojego głosu dosłownie,

100
00:06:06,524 --> 00:06:10,276
to tak, jakbym w ogóle go nie miała.

101
00:06:12,945 --> 00:06:16,863
Dlatego współpracuję z ludźmi,
którzy traktują mnie jak równą sobie

102
00:06:16,887 --> 00:06:18,359
i stają się moim głosem.

103
00:06:20,523 --> 00:06:24,765
W ten sposób mogę sobie
zapewnić pozycję w społeczeństwie.

104
00:06:24,789 --> 00:06:27,211
Zatem w szkole, w pracy, w urzędach

105
00:06:27,235 --> 00:06:29,559
współpracuję z tłumaczami języka migowego.

106
00:06:31,254 --> 00:06:34,453
Ich głos staje się moim
głosem. Moją tożsamością.

107
00:06:36,365 --> 00:06:38,070
Sprawiają, że mogę być słyszana.

108
00:06:42,380 --> 00:06:46,543
Ich głosy mają wartość, są walutą.

109
00:06:52,178 --> 00:06:54,516
Jak na ironię, pożyczając sobie ich głosy

110
00:06:54,540 --> 00:06:58,361
dysponuję pewną formą tymczasowej waluty.

111
00:06:58,385 --> 00:07:01,367
To trochę jak zaciągnięcie
wysoko oprocentowanej pożyczki.

112
00:07:06,052 --> 00:07:08,149
Myślę, że jeśli zerwałabym te kontakty,

113
00:07:08,173 --> 00:07:11,006
wszyscy by o mnie zapomnieli

114
00:07:11,030 --> 00:07:13,397
i nie mogłabym utrzymać
żadnej społecznej waluty.

115
00:07:17,488 --> 00:07:20,143
Dźwięk stał się więc moim
nowym sposobem wyrazu,

116
00:07:20,167 --> 00:07:21,901
który przeniósł mnie w świat muzyki.

117
00:07:23,089 --> 00:07:27,065
Zaskoczyło mnie, jak bardzo muzyka
podobna jest do języka migowego.

118
00:07:29,186 --> 00:07:30,703
Na przykład:

119
00:07:30,727 --> 00:07:33,079
nuta

120
00:07:33,103 --> 00:07:36,126
nie może być w pełni
uchwycona i wyrażona na papierze.

121
00:07:36,783 --> 00:07:39,835
Podobnie jest z językiem migowym.

122
00:07:41,610 --> 00:07:43,864
Mają ogromny potencjał przestrzenny

123
00:07:44,233 --> 00:07:46,163
i są fleksyjne,

124
00:07:50,443 --> 00:07:52,304
to znaczy, że niewielkie zmiany

125
00:07:52,334 --> 00:07:56,943
mogą mieć wpływ na znaczenie
zarówno znaków, jak i dźwięków.

126
00:07:59,898 --> 00:08:02,120
Chciałabym opowiedzieć wam
o metaforze pianina,

127
00:08:02,144 --> 00:08:05,129
żeby lepiej zilustrować
jak działa język migowy.

128
00:08:05,153 --> 00:08:06,711
Wyobraźcie sobie pianino.

129
00:08:08,299 --> 00:08:11,654
ASL składa się z wielu
zasad gramatycznych.

130
00:08:12,771 --> 00:08:16,831
Jeśli każdą z tych zasad przypiszemy
do jednego palca grającego na pianinie,

131
00:08:16,855 --> 00:08:21,860
np: wyraz twarzy, ruchy ciała,

132
00:08:21,884 --> 00:08:25,656
prędkość, kształt dłoni itp.,

133
00:08:25,680 --> 00:08:27,888
jak kiedy gramy na pianinie...

134
00:08:27,912 --> 00:08:29,749
Angielski jest językiem linearnym,

135
00:08:29,773 --> 00:08:32,578
to jakby naciskać jeden
klawisz po drugim - po kolei.

136
00:08:32,602 --> 00:08:36,250
ASL jest za to jak akord:

137
00:08:36,274 --> 00:08:39,658
wszystkie 10 palców
musi grać jednocześnie,

138
00:08:39,682 --> 00:08:43,304
żeby jasno wyrazić znaczenie idei.

139
00:08:45,548 --> 00:08:49,574
Jeśli choć jeden klawisz zmieni akord,

140
00:08:49,598 --> 00:08:51,791
otrzymamy zupełnie inne znaczenie.

141
00:08:52,152 --> 00:08:56,426
To samo odnosi się do muzyki:
jej tonacji, brzmienia, głośności.

142
00:09:00,518 --> 00:09:04,096
Zmieniając poszczególne
parametry gramatyczne ASL

143
00:09:04,120 --> 00:09:05,813
można wyrażać różne znaczenia.

144
00:09:05,837 --> 00:09:07,822
Na przykład znak "patrzeć na".

145
00:09:08,240 --> 00:09:09,948
To znak oznaczający "patrzeć na".

146
00:09:12,699 --> 00:09:13,950
Patrzę na was.

147
00:09:16,056 --> 00:09:17,356
Gapię się na was.

148
00:09:17,380 --> 00:09:18,380
(Śmiech)

149
00:09:20,000 --> 00:09:21,033
Mhm.

150
00:09:21,103 --> 00:09:22,400
(Śmiech)

151
00:09:23,733 --> 00:09:26,399
Ups, macie mnie.

152
00:09:26,423 --> 00:09:27,573
(Śmiech)

153
00:09:29,608 --> 00:09:30,779
Ups.

154
00:09:33,521 --> 00:09:34,935
Na co się tak patrzysz?

155
00:09:37,410 --> 00:09:38,738
Och, przestań.

156
00:09:38,762 --> 00:09:40,431
(Śmiech)

157
00:09:40,455 --> 00:09:41,639
Pomyślałam więc:

158
00:09:41,663 --> 00:09:44,580
"A gdyby tak spojrzeć na
ASL przez pryzmat muzyki?".

159
00:09:45,011 --> 00:09:48,218
Gdybym stworzyła znak
i powtarzała go w kółko,

160
00:09:48,242 --> 00:09:50,631
mógłby się stać wizualną muzyką.

161
00:09:52,016 --> 00:09:55,652
Na przykład znak oznaczający "dzień".

162
00:09:55,676 --> 00:09:57,848
Słońce wstaje i zachodzi.

163
00:09:59,789 --> 00:10:02,129
To jest "cały dzień".

164
00:10:04,416 --> 00:10:07,617
Jeśli go powtórzę i wykonam wolniej,

165
00:10:07,641 --> 00:10:09,806
to wygląda jak fragment muzyki.

166
00:10:12,023 --> 00:10:14,482
Cały... dzień.

167
00:10:15,186 --> 00:10:19,084
To samo można
zrobić ze znakiem "cała noc".

168
00:10:21,776 --> 00:10:22,930
"Cała noc".

169
00:10:23,890 --> 00:10:27,125
Oto "cała noc" jako rysunek.

170
00:10:30,501 --> 00:10:33,714
Zaczęłam myśleć o trzech różnych
wyrażeniach związanych z nocą:

171
00:10:37,827 --> 00:10:38,977
"wczorajsza noc",

172
00:10:40,747 --> 00:10:41,899
"całonocny",

173
00:10:45,549 --> 00:10:48,303
(Śpiewa) "all night long".

174
00:10:48,327 --> 00:10:50,588
(Śmiech)

175
00:10:55,861 --> 00:10:59,206
Czuję, że ostatnie jest
bardziej melodyjne niż pozostałe.

176
00:10:59,230 --> 00:11:00,381
(Śmiech)

177
00:11:01,413 --> 00:11:04,448
To jest ilustracja tego, jak czas
wyrażany jest w ASL

178
00:11:04,472 --> 00:11:08,931
i jak odległość od twojego
ciała wyraża zmiany w czasie.

179
00:11:08,955 --> 00:11:10,594
Na przykład

180
00:11:10,618 --> 00:11:13,757
dłoń to 1 godzina, 2 dłonie - 2 godziny.

181
00:11:13,781 --> 00:11:17,011
Czas teraźniejszy dzieje się
najbliżej ciała i z przodu,

182
00:11:17,035 --> 00:11:20,472
przyszłość - z przodu,
a przeszłość - ku tyłowi.

183
00:11:24,209 --> 00:11:27,040
To, na przykład, znaczy "dawno".

184
00:11:28,209 --> 00:11:29,370
To: "przeszły",

185
00:11:32,538 --> 00:11:34,231
"już nie",

186
00:11:34,255 --> 00:11:36,290
a to, mój ulubiony znak,

187
00:11:36,314 --> 00:11:38,940
trochę romantyczny i bardzo ekspresyjny:

188
00:11:38,964 --> 00:11:40,553
"dawno, dawno temu".

189
00:11:40,577 --> 00:11:41,986
(Śmiech)

190
00:11:45,962 --> 00:11:49,039
Takt parzysty, w angielskim "wspólny czas"
to termin muzyczny,

191
00:11:50,495 --> 00:11:54,478
na oznaczenie metrum na cztery czwarte.

192
00:11:55,614 --> 00:11:57,426
Ale kiedy ja widzę to słowo,

193
00:11:57,450 --> 00:12:00,606
od razu kojarzy mi się
z wyrażeniem "w tym samym czasie".

194
00:12:01,645 --> 00:12:04,856
Zobaczcie - RH: prawa ręka, LH: lewa ręka.

195
00:12:05,578 --> 00:12:08,197
2 pięciolinie: na wysokości
twarzy i klatki piersiowej.

196
00:12:08,221 --> 00:12:09,403
[Twarz: RH, pięść]

197
00:12:09,427 --> 00:12:10,677
[Takt parzysty]

198
00:12:10,701 --> 00:12:12,234
[Klatka: LH, otwarta pięść]

199
00:12:13,712 --> 00:12:16,810
Pokażę wam teraz gest "otwarta pięść".

200
00:12:18,722 --> 00:12:20,699
Możecie go zrobić razem ze mną?

201
00:12:21,723 --> 00:12:23,067
Podnieście ręce do góry.

202
00:12:26,776 --> 00:12:29,474
Teraz dwie dłonie, przed twarzą
i przed klatką piersiową,

203
00:12:29,498 --> 00:12:31,872
tak jak "takt parzysty"
albo "w tym samym czasie".

204
00:12:35,595 --> 00:12:36,896
Ok, super.

205
00:12:37,329 --> 00:12:40,144
To znaczy "zakochać się"
w międzynarodowym języku migowym.

206
00:12:40,168 --> 00:12:42,045
(Śmiech)

207
00:12:42,069 --> 00:12:43,972
Międzynarodowy język migowy, jak nuty,

208
00:12:43,996 --> 00:12:46,741
to wizualny sposób komunikacji

209
00:12:46,765 --> 00:12:49,466
między kulturami i językami
migowymi na całym świecie.

210
00:12:49,997 --> 00:12:52,283
Chcę wam pokazać kolejny znak.

211
00:12:52,307 --> 00:12:54,043
Powtarzajcie za mną.

212
00:12:58,891 --> 00:13:00,041
A teraz tak.

213
00:13:05,358 --> 00:13:08,058
To znaczy "kolonizacja" w ASL.

214
00:13:08,082 --> 00:13:09,486
(Śmiech)

215
00:13:11,407 --> 00:13:12,678
I jeszcze jeden.

216
00:13:12,702 --> 00:13:14,096
Powtarzajcie za mną.

217
00:13:19,072 --> 00:13:20,222
I jeszcze raz.

218
00:13:24,970 --> 00:13:27,478
To znaczy "oświecenie" w ASL.

219
00:13:27,502 --> 00:13:29,063
Powtórzmy razem wszystkie trzy.

220
00:13:31,732 --> 00:13:32,889
"Zakochać się",

221
00:13:33,897 --> 00:13:35,066
"kolonizacja",

222
00:13:35,845 --> 00:13:36,995
"oświecenie".

223
00:13:38,767 --> 00:13:39,917
Świetnie wam poszło.

224
00:13:39,941 --> 00:13:41,159
(Śmiech)

225
00:13:41,183 --> 00:13:43,421
Widzicie, jak podobne
są do siebie te znaki?

226
00:13:43,445 --> 00:13:45,542
Migamy je przed twarzą i klatką piersiową,

227
00:13:45,566 --> 00:13:47,788
ale mają zupełnie inne znaczenia.

228
00:13:47,812 --> 00:13:51,136
ASL jest żywym organizmem
i ciągle się rozwija,

229
00:13:51,160 --> 00:13:52,459
zupełnie jak muzyka.

230
00:13:54,152 --> 00:13:58,978
Ale w dzisiejszym,
skupionym na dźwięku świecie,

231
00:13:59,628 --> 00:14:03,009
ASL, który nie używa dźwięków,

232
00:14:03,033 --> 00:14:05,943
nie jest społeczną walutą.

233
00:14:07,271 --> 00:14:12,009
Musimy się zastanowić nad
tym, czym jest społeczna waluta,

234
00:14:12,033 --> 00:14:15,875
żeby pozwolić językowi migowemu
rozwinąć własną wartość,

235
00:14:15,899 --> 00:14:17,064
nawet bez dźwięku.

236
00:14:18,262 --> 00:14:22,950
Myślę, że to może być krok
ku bardziej otwartemu społeczeństwu.

237
00:14:26,291 --> 00:14:28,423
Może ludzie zrozumieją,

238
00:14:28,447 --> 00:14:31,983
że nie muszą być głusi,
żeby uczyć się języka migowego,

239
00:14:32,007 --> 00:14:34,294
tak jak nie muszą słyszeć,
żeby rozumieć muzykę.

240
00:14:36,891 --> 00:14:39,586
Język migowy jest wielkim skarbem

241
00:14:39,610 --> 00:14:42,395
i chciałabym, żebyście
wszyscy mogli go odkryć.

242
00:14:42,419 --> 00:14:43,419
Zapraszam was:

243
00:14:43,419 --> 00:14:45,219
otwórzcie uszy,

244
00:14:45,219 --> 00:14:47,110
otwórzcie oczy,

245
00:14:47,134 --> 00:14:48,845
wejdźcie w naszą kulturę

246
00:14:48,869 --> 00:14:51,388
i doświadczcie naszego wizualnego języka.

247
00:14:51,412 --> 00:14:52,847
I kto wie,

248
00:14:52,871 --> 00:14:54,611
może się w nas zakochacie.

249
00:14:54,635 --> 00:14:56,693
(Brawa)

250
00:14:56,717 --> 00:14:57,879
Dziękuję.

251
00:14:58,508 --> 00:15:00,409
Denise Kahler-Braaten: To ja.

252
00:15:00,809 --> 00:15:03,576
(Brawa)