0:00:03.317,0:00:07.000
Tłumaczka: Piano, "p"[br]to mój ulubiony symbol muzyczny.

0:00:07.504,0:00:09.293
Oznacza: grać cicho.

0:00:10.007,0:00:14.170
Jeśli grając na jakimś instrumencie[br]zobaczysz na pięciolinii znak "p",

0:00:14.194,0:00:15.817
to znaczy, że masz grać ciszej.

0:00:16.120,0:00:18.480
Dwa"p" oznaczają - jeszcze ciszej.

0:00:18.804,0:00:21.959
Cztery "p" - bardzo, bardzo cicho.

0:00:26.353,0:00:29.756
To jest mój wykres "p",

0:00:29.780,0:00:31.090
który pokazuje,

0:00:31.114,0:00:35.603
że nie ważne, ile tysięcy "p"[br]pojawi się na pięciolinii,

0:00:35.627,0:00:37.560
nigdy nie osiągniemy zupełnej ciszy.

0:00:38.477,0:00:41.255
Oto moja definicja ciszy:

0:00:41.279,0:00:43.128
bardzo zduszony dźwięk.

0:00:44.976,0:00:46.459
Chciałabym opowiedzieć wam

0:00:46.483,0:00:49.649
o historii ASL - Amerykańskiego[br]Języka Migowego

0:00:49.673,0:00:51.361
i trochę o mnie samej.

0:00:53.851,0:00:59.067
Francuski język migowy[br]pojawił się w USA na początku XIX w.

0:00:59.091,0:01:03.166
Na przestrzeni czasu przenikał [br]się z lokalnym językiem migowym,

0:01:03.190,0:01:06.519
w końcu tworząc ASL, jaki znamy dziś.

0:01:07.168,0:01:09.765
Jego historia ma więc około 200 lat.

0:01:11.800,0:01:13.508
Od urodzenia jestem niesłysząca

0:01:15.244,0:01:18.779
i nauczono mnie, że dźwięk[br]nie jest częścią mojego życia.

0:01:20.662,0:01:22.497
Uwierzyłam w to.

0:01:25.318,0:01:28.841
Ale teraz już wiem, że to nieprawda.

0:01:29.272,0:01:32.057
Dźwięk był w moim życiu od zawsze,

0:01:32.081,0:01:33.957
myślałam o nim każdego dnia.

0:01:38.483,0:01:42.470
Życie osboby niesłyszącej[br]w świecie dźwięków

0:01:42.494,0:01:45.414
jest jak życie w obcym kraju,

0:01:45.438,0:01:49.680
według zasad, tradycji, zachowań i norm

0:01:49.704,0:01:51.315
nie kwestionując ich.

0:02:01.460,0:02:03.930
Jak mogę zrozumieć dźwięk?

0:02:06.282,0:02:09.226
Obserwuję ludzi, ich[br]zachowanie i reakcje na dźwięki.

0:02:10.654,0:02:14.276
Ludzie są moimi głośnikami,[br]wzmacniają dla mnie dźwięk.

0:02:14.300,0:02:16.421
Uczę się od nich i naśladuję ich.

0:02:16.782,0:02:19.733
Zrozumiałam też, że sama wydaję dźwięki

0:02:19.757,0:02:21.914
i widzę, jak ludzie na nie reagują.

0:02:22.600,0:02:25.256
Nauczyłam się na przykład:

0:02:25.270,0:02:27.119
"Nie trzaskaj drzwiami!".

0:02:28.350,0:02:31.747
"Nie szeleść paczką, kiedy jesz chipsy!".

0:02:31.771,0:02:32.771
(Śmiech)

0:02:32.795,0:02:34.063
"Nie bekaj,

0:02:34.087,0:02:35.268
a podczas jedzenia

0:02:35.292,0:02:38.134
nie zgrzytaj sztućcami po talerzu!".

0:02:38.158,0:02:40.688
Wszystkie te rzeczy nazywam[br]dźwiękowym savoir-vivre.

0:02:43.927,0:02:46.848
Pewnie myślę o tym więcej,

0:02:46.888,0:02:48.596
niż przeciętna słysząca osoba.

0:02:49.963,0:02:51.919
Jestem na to bardzo wyczulona.

0:02:55.463,0:02:58.949
Zawsze nerwowo czekam na to,

0:02:58.983,0:03:01.435
jaką reakcję wywoła dźwięk.

0:03:01.459,0:03:02.743
Stąd ten rysunek.

0:03:04.280,0:03:06.894
TBD: do ustalenia.

0:03:07.724,0:03:10.264
TBC: ciąg dalszy nastąpi.

0:03:10.819,0:03:12.616
TBA: zostanie ogłoszone.

0:03:16.793,0:03:18.659
Zauważcie, że na pięciolinii

0:03:18.683,0:03:20.874
nie ma żadnych nut.

0:03:20.898,0:03:24.546
To dlatego, że linie zawierają już dźwięk.

0:03:24.570,0:03:26.901
To te delikatne plamy i rozmycia.

0:03:28.863,0:03:32.242
W kulturze ludzi niesłyszących[br]ruch jest równoznaczny z dźwiękiem.

0:03:37.617,0:03:40.301
Oto znak oznaczający pięciolinię w ASL.

0:03:40.325,0:03:42.817
Zwykle pięciolinia[br]składa się z pięciu linii.

0:03:43.904,0:03:46.678
Jednak miganie tego znaku[br]z kciukiem do góry

0:03:46.702,0:03:48.029
wydaje mi się nienaturalne.

0:03:48.053,0:03:51.461
Dlatego na moich rysunkach[br]też są zawsze tylko cztery linie.

0:03:53.199,0:03:56.562
W 2008 roku pojechałam do Berlina

0:03:56.562,0:03:58.981
na staż artystyczny.

0:04:00.041,0:04:02.819
Wcześniej byłam malarką.

0:04:05.020,0:04:09.075
Podczas tego lata odwiedzałam[br]różne muzea i galerie.

0:04:09.099,0:04:11.081
Kiedy je zwiedzałam, zauważyłam,

0:04:11.105,0:04:13.424
że nie ma w nich wcale sztuk wizualnych.

0:04:14.618,0:04:19.885
W tym czasie to dźwięk był modny.[br]To mnie uderzyło...

0:04:19.909,0:04:21.887
Żadnej sztuki wizualnej,

0:04:21.911,0:04:23.418
wszędzie tylko dźwięk.

0:04:25.482,0:04:28.122
Dźwięk wchodzi więc na teren mojej sztuki.

0:04:29.168,0:04:31.816
Czy to mnie bardziej od niej oddzieli?

0:04:33.800,0:04:36.496
Zdałam sobie sprawę,[br]że wcale nie musi tak być.

0:04:36.520,0:04:37.671
Przecież znam dźwięk.

0:04:37.695,0:04:40.337
Wystarczająco, żeby wiedzieć,

0:04:40.361,0:04:43.699
że nie doświadczamy go tylko przez uszy.

0:04:43.723,0:04:46.708
Możemy go dotknąć,

0:04:46.732,0:04:48.615
możemy go oglądać,

0:04:48.639,0:04:50.313
możemy myśleć o nim jako idei.

0:04:53.048,0:04:56.309
Postanowiłam więc przywrócić[br]sobie prawo do dźwięku

0:04:56.333,0:04:58.447
i włączyć go w moją sztukę.

0:05:01.016,0:05:04.595
Wiedziałam, że muszę zapomnieć[br]wszystko, co wiedziałam o dźwięku,

0:05:04.619,0:05:07.353
oduczyć się tego.

0:05:09.099,0:05:11.389
Zaczęłam tworzyć nowe dzieła.

0:05:12.961,0:05:15.515
Kiedy pokazałam je społeczności artystów,

0:05:15.539,0:05:19.435
byłam oszołomiona zainteresowaniem[br]i wsparciem, jakie otrzymałam.

0:05:20.676,0:05:22.042
Uświadomiłam sobie, że

0:05:23.669,0:05:27.155
dźwięk jest jak pieniądze:

0:05:27.179,0:05:30.351
daje władzę i kontrolę.

0:05:30.375,0:05:31.919
Jest społeczną walutą.

0:05:35.782,0:05:39.646
Podświadomie byłam przekonana,[br]że dźwięk to wasza sprawa,

0:05:39.670,0:05:41.157
ludzi słyszących.

0:05:44.014,0:05:46.489
Jest on na tyle potężną siłą,

0:05:46.513,0:05:50.269
że może albo zupełnie pozbawić[br]mnie i moją sztukę znaczenia,

0:05:50.293,0:05:52.301
albo dodać mi siły.

0:05:53.138,0:05:54.675
Wybrałam to drugie wyjście.

0:05:56.969,0:06:00.317
Wokół języka mówionego[br]tworzy się gigantyczna kultura.

0:06:01.233,0:06:06.500
Według społeczeństwa skoro[br]nie używam swojego głosu dosłownie,

0:06:06.524,0:06:10.276
to tak, jakbym w ogóle go nie miała.

0:06:12.945,0:06:16.863
Dlatego współpracuję z ludźmi,[br]którzy traktują mnie jak równą sobie

0:06:16.887,0:06:18.359
i stają się moim głosem.

0:06:20.523,0:06:24.765
W ten sposób mogę sobie[br]zapewnić pozycję w społeczeństwie.

0:06:24.789,0:06:27.211
Zatem w szkole, w pracy, w urzędach

0:06:27.235,0:06:29.559
współpracuję z tłumaczami języka migowego.

0:06:31.254,0:06:34.453
Ich głos staje się moim[br]głosem. Moją tożsamością.

0:06:36.365,0:06:38.070
Sprawiają, że mogę być słyszana.

0:06:42.380,0:06:46.543
Ich głosy mają wartość, są walutą.

0:06:52.178,0:06:54.516
Jak na ironię, pożyczając sobie ich głosy

0:06:54.540,0:06:58.361
dysponuję pewną formą tymczasowej waluty.

0:06:58.385,0:07:01.367
To trochę jak zaciągnięcie[br]wysoko oprocentowanej pożyczki.

0:07:06.052,0:07:08.149
Myślę, że jeśli zerwałabym te kontakty,

0:07:08.173,0:07:11.006
wszyscy by o mnie zapomnieli

0:07:11.030,0:07:13.397
i nie mogłabym utrzymać[br]żadnej społecznej waluty.

0:07:17.488,0:07:20.143
Dźwięk stał się więc moim[br]nowym sposobem wyrazu,

0:07:20.167,0:07:21.901
który przeniósł mnie w świat muzyki.

0:07:23.089,0:07:27.065
Zaskoczyło mnie, jak bardzo muzyka[br]podobna jest do języka migowego.

0:07:29.186,0:07:30.703
Na przykład:

0:07:30.727,0:07:33.079
nuta

0:07:33.103,0:07:36.126
nie może być w pełni[br]uchwycona i wyrażona na papierze.

0:07:36.783,0:07:39.835
Podobnie jest z językiem migowym.

0:07:41.610,0:07:43.864
Mają ogromny potencjał przestrzenny

0:07:44.233,0:07:46.163
i są fleksyjne,

0:07:50.443,0:07:52.304
to znaczy, że niewielkie zmiany

0:07:52.334,0:07:56.943
mogą mieć wpływ na znaczenie[br]zarówno znaków, jak i dźwięków.

0:07:59.898,0:08:02.120
Chciałabym opowiedzieć wam[br]o metaforze pianina,

0:08:02.144,0:08:05.129
żeby lepiej zilustrować[br]jak działa język migowy.

0:08:05.153,0:08:06.711
Wyobraźcie sobie pianino.

0:08:08.299,0:08:11.654
ASL składa się z wielu[br]zasad gramatycznych.

0:08:12.771,0:08:16.831
Jeśli każdą z tych zasad przypiszemy[br]do jednego palca grającego na pianinie,

0:08:16.855,0:08:21.860
np: wyraz twarzy, ruchy ciała,

0:08:21.884,0:08:25.656
prędkość, kształt dłoni itp.,

0:08:25.680,0:08:27.888
jak kiedy gramy na pianinie...

0:08:27.912,0:08:29.749
Angielski jest językiem linearnym,

0:08:29.773,0:08:32.578
to jakby naciskać jeden[br]klawisz po drugim - po kolei.

0:08:32.602,0:08:36.250
ASL jest za to jak akord:

0:08:36.274,0:08:39.658
wszystkie 10 palców[br]musi grać jednocześnie,

0:08:39.682,0:08:43.304
żeby jasno wyrazić znaczenie idei.

0:08:45.548,0:08:49.574
Jeśli choć jeden klawisz zmieni akord,

0:08:49.598,0:08:51.791
otrzymamy zupełnie inne znaczenie.

0:08:52.152,0:08:56.426
To samo odnosi się do muzyki:[br]jej tonacji, brzmienia, głośności.

0:09:00.518,0:09:04.096
Zmieniając poszczególne[br]parametry gramatyczne ASL

0:09:04.120,0:09:05.813
można wyrażać różne znaczenia.

0:09:05.837,0:09:07.822
Na przykład znak "patrzeć na".

0:09:08.240,0:09:09.948
To znak oznaczający "patrzeć na".

0:09:12.699,0:09:13.950
Patrzę na was.

0:09:16.056,0:09:17.356
Gapię się na was.

0:09:17.380,0:09:18.380
(Śmiech)

0:09:20.000,0:09:21.033
Mhm.

0:09:21.103,0:09:22.400
(Śmiech)

0:09:23.733,0:09:26.399
Ups, macie mnie.

0:09:26.423,0:09:27.573
(Śmiech)

0:09:29.608,0:09:30.779
Ups.

0:09:33.521,0:09:34.935
Na co się tak patrzysz?

0:09:37.410,0:09:38.738
Och, przestań.

0:09:38.762,0:09:40.431
(Śmiech)

0:09:40.455,0:09:41.639
Pomyślałam więc:

0:09:41.663,0:09:44.580
"A gdyby tak spojrzeć na[br]ASL przez pryzmat muzyki?".

0:09:45.011,0:09:48.218
Gdybym stworzyła znak[br]i powtarzała go w kółko,

0:09:48.242,0:09:50.631
mógłby się stać wizualną muzyką.

0:09:52.016,0:09:55.652
Na przykład znak oznaczający "dzień".

0:09:55.676,0:09:57.848
Słońce wstaje i zachodzi.

0:09:59.789,0:10:02.129
To jest "cały dzień".

0:10:04.416,0:10:07.617
Jeśli go powtórzę i wykonam wolniej,

0:10:07.641,0:10:09.806
to wygląda jak fragment muzyki.

0:10:12.023,0:10:14.482
Cały... dzień.

0:10:15.186,0:10:19.084
To samo można[br]zrobić ze znakiem "cała noc".

0:10:21.776,0:10:22.930
"Cała noc".

0:10:23.890,0:10:27.125
Oto "cała noc" jako rysunek.

0:10:30.501,0:10:33.714
Zaczęłam myśleć o trzech różnych[br]wyrażeniach związanych z nocą:

0:10:37.827,0:10:38.977
"wczorajsza noc",

0:10:40.747,0:10:41.899
"całonocny",

0:10:45.549,0:10:48.303
(Śpiewa) "all night long".

0:10:48.327,0:10:50.588
(Śmiech)

0:10:55.861,0:10:59.206
Czuję, że ostatnie jest[br]bardziej melodyjne niż pozostałe.

0:10:59.230,0:11:00.381
(Śmiech)

0:11:01.413,0:11:04.448
To jest ilustracja tego, jak czas[br]wyrażany jest w ASL

0:11:04.472,0:11:08.931
i jak odległość od twojego[br]ciała wyraża zmiany w czasie.

0:11:08.955,0:11:10.594
Na przykład

0:11:10.618,0:11:13.757
dłoń to 1 godzina, 2 dłonie - 2 godziny.

0:11:13.781,0:11:17.011
Czas teraźniejszy dzieje się[br]najbliżej ciała i z przodu,

0:11:17.035,0:11:20.472
przyszłość - z przodu,[br]a przeszłość - ku tyłowi.

0:11:24.209,0:11:27.040
To, na przykład, znaczy "dawno".

0:11:28.209,0:11:29.370
To: "przeszły",

0:11:32.538,0:11:34.231
"już nie",

0:11:34.255,0:11:36.290
a to, mój ulubiony znak,

0:11:36.314,0:11:38.940
trochę romantyczny i bardzo ekspresyjny:

0:11:38.964,0:11:40.553
"dawno, dawno temu".

0:11:40.577,0:11:41.986
(Śmiech)

0:11:45.962,0:11:49.039
Takt parzysty, w angielskim "wspólny czas"[br]to termin muzyczny,

0:11:50.495,0:11:54.478
na oznaczenie metrum na cztery czwarte.

0:11:55.614,0:11:57.426
Ale kiedy ja widzę to słowo,

0:11:57.450,0:12:00.606
od razu kojarzy mi się[br]z wyrażeniem "w tym samym czasie".

0:12:01.645,0:12:04.856
Zobaczcie - RH: prawa ręka, LH: lewa ręka.

0:12:05.578,0:12:08.197
2 pięciolinie: na wysokości[br]twarzy i klatki piersiowej.

0:12:08.221,0:12:09.403
[Twarz: RH, pięść]

0:12:09.427,0:12:10.677
[Takt parzysty]

0:12:10.701,0:12:12.234
[Klatka: LH, otwarta pięść]

0:12:13.712,0:12:16.810
Pokażę wam teraz gest "otwarta pięść".

0:12:18.722,0:12:20.699
Możecie go zrobić razem ze mną?

0:12:21.723,0:12:23.067
Podnieście ręce do góry.

0:12:26.776,0:12:29.474
Teraz dwie dłonie, przed twarzą[br]i przed klatką piersiową,

0:12:29.498,0:12:31.872
tak jak "takt parzysty"[br]albo "w tym samym czasie".

0:12:35.595,0:12:36.896
Ok, super.

0:12:37.329,0:12:40.144
To znaczy "zakochać się"[br]w międzynarodowym języku migowym.

0:12:40.168,0:12:42.045
(Śmiech)

0:12:42.069,0:12:43.972
Międzynarodowy język migowy, jak nuty,

0:12:43.996,0:12:46.741
to wizualny sposób komunikacji

0:12:46.765,0:12:49.466
między kulturami i językami[br]migowymi na całym świecie.

0:12:49.997,0:12:52.283
Chcę wam pokazać kolejny znak.

0:12:52.307,0:12:54.043
Powtarzajcie za mną.

0:12:58.891,0:13:00.041
A teraz tak.

0:13:05.358,0:13:08.058
To znaczy "kolonizacja" w ASL.

0:13:08.082,0:13:09.486
(Śmiech)

0:13:11.407,0:13:12.678
I jeszcze jeden.

0:13:12.702,0:13:14.096
Powtarzajcie za mną.

0:13:19.072,0:13:20.222
I jeszcze raz.

0:13:24.970,0:13:27.478
To znaczy "oświecenie" w ASL.

0:13:27.502,0:13:29.063
Powtórzmy razem wszystkie trzy.

0:13:31.732,0:13:32.889
"Zakochać się",

0:13:33.897,0:13:35.066
"kolonizacja",

0:13:35.845,0:13:36.995
"oświecenie".

0:13:38.767,0:13:39.917
Świetnie wam poszło.

0:13:39.941,0:13:41.159
(Śmiech)

0:13:41.183,0:13:43.421
Widzicie, jak podobne[br]są do siebie te znaki?

0:13:43.445,0:13:45.542
Migamy je przed twarzą i klatką piersiową,

0:13:45.566,0:13:47.788
ale mają zupełnie inne znaczenia.

0:13:47.812,0:13:51.136
ASL jest żywym organizmem[br]i ciągle się rozwija,

0:13:51.160,0:13:52.459
zupełnie jak muzyka.

0:13:54.152,0:13:58.978
Ale w dzisiejszym,[br]skupionym na dźwięku świecie,

0:13:59.628,0:14:03.009
ASL, który nie używa dźwięków,

0:14:03.033,0:14:05.943
nie jest społeczną walutą.

0:14:07.271,0:14:12.009
Musimy się zastanowić nad[br]tym, czym jest społeczna waluta,

0:14:12.033,0:14:15.875
żeby pozwolić językowi migowemu[br]rozwinąć własną wartość,

0:14:15.899,0:14:17.064
nawet bez dźwięku.

0:14:18.262,0:14:22.950
Myślę, że to może być krok[br]ku bardziej otwartemu społeczeństwu.

0:14:26.291,0:14:28.423
Może ludzie zrozumieją,

0:14:28.447,0:14:31.983
że nie muszą być głusi,[br]żeby uczyć się języka migowego,

0:14:32.007,0:14:34.294
tak jak nie muszą słyszeć,[br]żeby rozumieć muzykę.

0:14:36.891,0:14:39.586
Język migowy jest wielkim skarbem

0:14:39.610,0:14:42.395
i chciałabym, żebyście[br]wszyscy mogli go odkryć.

0:14:42.419,0:14:43.419
Zapraszam was:

0:14:43.419,0:14:45.219
otwórzcie uszy,

0:14:45.219,0:14:47.110
otwórzcie oczy,

0:14:47.134,0:14:48.845
wejdźcie w naszą kulturę

0:14:48.869,0:14:51.388
i doświadczcie naszego wizualnego języka.

0:14:51.412,0:14:52.847
I kto wie,

0:14:52.871,0:14:54.611
może się w nas zakochacie.

0:14:54.635,0:14:56.693
(Brawa)

0:14:56.717,0:14:57.879
Dziękuję.

0:14:58.508,0:15:00.409
Denise Kahler-Braaten: To ja.

0:15:00.809,0:15:03.576
(Brawa)