WEBVTT

00:00:03.317 --> 00:00:07.000
Tolk: Piano, 'p', is 
mijn favoriete muzieksymbool.

00:00:07.504 --> 00:00:09.293
Het betekent zacht spelen.

00:00:10.007 --> 00:00:14.170
Als je een muziekinstrument speelt
en je ziet een 'p' in de partituur,

00:00:14.194 --> 00:00:15.817
moet je zachter spelen.

00:00:16.120 --> 00:00:18.480
Twee p's -- nog zachter.

00:00:18.804 --> 00:00:21.959
Vier p's -- superzacht.

00:00:26.353 --> 00:00:29.756
Zo teken ik een p-boom,

00:00:29.780 --> 00:00:31.090
die aantoont

00:00:31.114 --> 00:00:35.603
dat, ook al zijn er duizenden
en duizenden p's,

00:00:35.627 --> 00:00:37.560
je nooit volledige stilte bereikt.

00:00:38.477 --> 00:00:41.255
Dat is mijn huidige definitie van stilte:

00:00:41.279 --> 00:00:43.128
een heel vaag geluid.

NOTE Paragraph

00:00:44.976 --> 00:00:46.869
Ik deel graag een stukje geschiedenis

00:00:46.869 --> 00:00:49.649
van de Amerikaanse gebarentaal

00:00:49.673 --> 00:00:52.411
en een stukje van mijn eigen achtergrond.

00:00:53.851 --> 00:00:59.067
Franse gebarentaal bereikte Amerika 
in het begin van de jaren 1800.

00:00:59.091 --> 00:01:03.166
Met de jaren werd ze 
gemengd met plaatselijke gebaren

00:01:03.190 --> 00:01:06.519
en evolueerde tot de taal 
die we vandaag kennen als ASL.

00:01:07.168 --> 00:01:09.765
Ze heeft dus een geschiedenis 
van ongeveer 200 jaar.

NOTE Paragraph

00:01:11.800 --> 00:01:13.508
Ik ben doof geboren

00:01:15.244 --> 00:01:18.779
en ik leerde te geloven dat geluid 
geen deel uitmaakte van mijn leven.

00:01:20.662 --> 00:01:22.497
Ik geloofde dat dat waar was.

00:01:25.318 --> 00:01:28.841
Maar ik besef nu
dat dat helemaal niet zo was.

00:01:29.272 --> 00:01:32.057
Geluid was belangrijk in mijn leven,

00:01:32.081 --> 00:01:33.957
echt, ik dacht er aldoor aan.

00:01:38.483 --> 00:01:42.470
Als dove in een wereld van horenden

00:01:42.494 --> 00:01:45.414
leefde ik als het ware in een vreemd land.

00:01:45.438 --> 00:01:49.680
Ik volgde regels, gebruiken,
gedrag en normen blindelings

00:01:49.704 --> 00:01:51.785
zonder ze ooit in vraag te stellen.

NOTE Paragraph

00:02:01.460 --> 00:02:03.930
Hoe komt het dat ik geluid begrijp?

00:02:06.282 --> 00:02:09.226
Ik bekijk hoe mensen zich gedragen
en reageren op geluid.

00:02:10.654 --> 00:02:14.276
Jullie zijn mijn luidsprekers, 
die geluid versterken.

00:02:14.300 --> 00:02:16.421
Ik leer en spiegel dat gedrag.

00:02:16.782 --> 00:02:19.733
Tegelijk heb ik geleerd dat ik geluid maak

00:02:19.757 --> 00:02:21.914
en heb ik mensen op mij zien reageren.

00:02:22.600 --> 00:02:24.456
Zo leerde ik bijvoorbeeld…

00:02:24.480 --> 00:02:27.119
"Niet met de deuren slaan!"

00:02:28.350 --> 00:02:31.747
"Niet teveel geluid maken 
als je chips uit het zakje eet!"

NOTE Paragraph

00:02:31.771 --> 00:02:32.771
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:02:32.795 --> 00:02:34.063
"Niet boeren!

00:02:34.087 --> 00:02:35.268
En als je eet,

00:02:35.292 --> 00:02:38.134
niet met je bestek op je bord schrapen!"

00:02:38.158 --> 00:02:40.688
Dit alles noem ik 'geluidsetiquette'.

00:02:43.927 --> 00:02:46.358
Misschien denk ik meer na 
over geluidsetiquette

00:02:46.382 --> 00:02:48.596
dan de doorsnee horende persoon.

00:02:49.963 --> 00:02:51.919
Ik pas erg op voor geluid.

00:02:55.463 --> 00:02:59.329
Ik kijk altijd nerveus en reikhalzend uit

00:02:59.353 --> 00:03:01.435
naar geluid, naar wat er komt.

NOTE Paragraph

00:03:01.459 --> 00:03:02.743
Vandaar deze tekening.

00:03:04.280 --> 00:03:06.894
TBD, to be decided 
(te beslissen).

00:03:07.724 --> 00:03:10.264
TBC, to be continued 
(wordt vervolgd).

00:03:10.819 --> 00:03:12.886
TBA, to be announced 
(mededeling volgt).

00:03:16.793 --> 00:03:18.659
Let op de notenbalk:

00:03:18.683 --> 00:03:20.874
er staan geen noten op de lijnen.

00:03:20.898 --> 00:03:24.546
Dat komt doordat de lijnen
al geluid bevatten

00:03:24.570 --> 00:03:26.901
door de subtiele vlekjes en foutjes.

NOTE Paragraph

00:03:28.863 --> 00:03:32.242
In de dovencultuur
is beweging gelijk aan geluid.

00:03:37.617 --> 00:03:40.301
Dit is een teken
voor 'notenbalk' in gebarentaal.

00:03:40.325 --> 00:03:42.817
Een notenbalk heeft meestal vijf lijnen.

00:03:43.904 --> 00:03:47.788
Maar ik vind het onnatuurlijk 
om het te gebaren met mijn duim omhoog.

00:03:48.053 --> 00:03:52.241
Daarom hou ik het in mijn tekeningen
bij vier lijnen, op papier.

NOTE Paragraph

00:03:53.199 --> 00:03:57.188
In 2008 kreeg ik de kans om naar Berlijn,
in Duitsland, te reizen,

00:03:57.212 --> 00:03:58.981
als kunstenaar in residentie.

00:04:00.041 --> 00:04:02.819
Daarvoor had ik als schilder gewerkt.

00:04:05.020 --> 00:04:09.075
Die zomer bezocht ik
verschillende musea en galerijen.

00:04:09.099 --> 00:04:11.081
Op mijn tocht merkte ik

00:04:11.105 --> 00:04:13.424
dat er geen visuele kunst was.

00:04:14.618 --> 00:04:19.885
Toentertijd was geluid de trend,
en dat viel me op ...

00:04:19.909 --> 00:04:21.887
er was geen visuele kunst,

00:04:21.911 --> 00:04:23.418
alles was auditief.

NOTE Paragraph

00:04:25.482 --> 00:04:28.122
Nu is geluid doorgedrongen
tot mijn kunstteritorium.

00:04:29.168 --> 00:04:31.816
Zal ik daardoor vervreemden van de kunst?

00:04:33.800 --> 00:04:36.496
Ik besefte dat dat helemaal niet hoeft.

00:04:36.520 --> 00:04:37.671
Want ik ken geluid.

00:04:37.695 --> 00:04:40.337
Ik ken het zo goed

00:04:40.361 --> 00:04:43.699
dat het niet zomaar iets hoeft te zijn
dat je via je oren ervaart.

00:04:43.723 --> 00:04:46.708
Je kan het tastbaar voelen,

00:04:46.732 --> 00:04:48.615
of visueel ervaren,

00:04:48.639 --> 00:04:50.313
of zelfs als idee.

NOTE Paragraph

00:04:53.048 --> 00:04:56.309
Ik besloot om geluid op te eisen

00:04:56.333 --> 00:04:58.447
en een plaats te geven in mijn kunst.

00:05:01.016 --> 00:05:04.595
Ik besliste om alles
wat ik geleerd had over geluid,

00:05:04.619 --> 00:05:07.353
overboord te gooien en af te leren.

00:05:09.099 --> 00:05:11.389
Ik begon aan de creatie 
van een nieuw oeuvre.

00:05:12.961 --> 00:05:15.515
Toen ik dit voorstelde 
aan de kunstgemeenschap,

00:05:15.539 --> 00:05:19.435
was ik overweldigd door de steun
en aandacht die ik kreeg.

00:05:20.676 --> 00:05:22.042
Ik besefte:

00:05:23.669 --> 00:05:27.155
geluid is als geld,

00:05:27.179 --> 00:05:30.351
macht, controle --

00:05:30.375 --> 00:05:31.919
sociale valuta.

00:05:35.782 --> 00:05:39.646
Diep vanbinnen heb ik altijd geweten
dat geluid jouw ding was,

00:05:39.670 --> 00:05:41.157
iets voor horenden.

00:05:44.014 --> 00:05:46.489
En geluid is zo machtig

00:05:46.513 --> 00:05:50.269
dat het mij en mijn kunst
ofwel machteloos maakt,

00:05:50.293 --> 00:05:52.301
ofwel juist macht geeft.

00:05:53.138 --> 00:05:54.675
Ik koos voor het laatste.

NOTE Paragraph

00:05:56.969 --> 00:06:00.317
Er bestaat een gigantische cultuur
rond gesproken taal.

00:06:01.233 --> 00:06:06.500
Louter omdat ik mijn letterlijke stem 
niet gebruik om te communiceren,

00:06:06.524 --> 00:06:10.276
vindt de maatschappij
dat ik helemaal geen stem heb.

00:06:12.945 --> 00:06:16.863
Dus moet ik samenwerken met mensen
die me als gelijke ondersteunen

00:06:16.887 --> 00:06:18.359
en die mijn stemmen worden.

00:06:20.523 --> 00:06:24.765
Zo kan ik relevant blijven 
in de maatschappij van vandaag.

NOTE Paragraph

00:06:24.789 --> 00:06:27.211
Ik werk op school, op het werk
en in instellingen

00:06:27.235 --> 00:06:29.559
met vele verschillende gebarentaaltolken.

00:06:31.254 --> 00:06:34.453
Hun stem wordt mijn stem
en mijn identiteit.

00:06:36.365 --> 00:06:38.070
Ze helpen me om gehoord te worden.

00:06:42.380 --> 00:06:46.543
Hun stemmen zijn van waarde.

00:06:52.178 --> 00:06:54.516
Ironisch genoeg kan ik
door hun stemmen te lenen,

00:06:54.540 --> 00:06:58.361
een soort tijdelijke munt aanhouden,

00:06:58.385 --> 00:07:01.367
alsof ik een lening aanga
tegen een heel hoge rente.

00:07:06.052 --> 00:07:08.149
Als ik daarmee zou stoppen,

00:07:08.173 --> 00:07:11.006
zou ik voor mijn gevoel
in vergetelheid wegdeemsteren

00:07:11.030 --> 00:07:14.257
en geen enkele sociale waarde meer hebben.

NOTE Paragraph

00:07:17.488 --> 00:07:20.143
Met geluid als mijn nieuwe kunstmedium

00:07:20.167 --> 00:07:21.901
dook ik in de wereld van de muziek.

00:07:23.089 --> 00:07:27.065
Ik was verrast over de gelijkenissen
tussen muziek en gebarentaal.

00:07:29.186 --> 00:07:30.703
Bijvoorbeeld:

00:07:30.727 --> 00:07:33.079
een muzieknoot

00:07:33.103 --> 00:07:36.126
kan je niet helemaal bevatten
en uitdrukken op papier.

00:07:36.783 --> 00:07:39.835
Hetzelfde geldt voor een begrip
in gebarentaal.

00:07:41.610 --> 00:07:45.624
Ze zijn beide erg ruimtelijk
en erg verbogen --

00:07:50.213 --> 00:07:52.370
subtiele wijzigingen

00:07:52.394 --> 00:07:54.903
kunnen de hele betekenis wijzigen

00:07:54.927 --> 00:07:56.711
van gebaren en geluiden.

NOTE Paragraph

00:07:59.898 --> 00:08:02.120
Ik deel graag een pianometafoor met jullie

00:08:02.144 --> 00:08:05.129
om te verduidelijken
hoe gebarentaal werkt.

00:08:05.153 --> 00:08:06.711
Beeld je een piano in.

00:08:08.299 --> 00:08:11.654
Gebarentaal is opgedeeld
in vele grammaticale parameters.

00:08:12.771 --> 00:08:16.831
Verbind nu elke parameter
met een vinger als je piano speelt --

00:08:16.855 --> 00:08:21.860
gelaatsuitdrukking, lichaamsbeweging,

00:08:21.884 --> 00:08:25.656
snelheid, vorm van de hand en zo,

00:08:25.680 --> 00:08:27.888
terwijl je piano speelt --

00:08:27.912 --> 00:08:29.749
Engels is een lineaire taal,

00:08:29.773 --> 00:08:32.578
alsof je telkens 
één toets tegelijk indrukt.

00:08:32.602 --> 00:08:36.250
Gebarentaal is meer een akkoord --

00:08:36.274 --> 00:08:39.658
je moet je 10 vingers tegelijk indrukken

00:08:39.682 --> 00:08:43.304
om een begrip of een idee
duidelijk uit te drukken in gebarentaal.

00:08:45.548 --> 00:08:48.238
Als één van die toetsen zou wijzigen,

00:08:48.238 --> 00:08:51.791
zou het akkoord een volstrekt 
andere betekenis krijgen.

00:08:52.152 --> 00:08:56.426
Hetzelfde geldt voor muziek
wat betreft hoogte, toon en volume.

00:09:00.518 --> 00:09:04.096
In gebarentaal kan je, door met deze
grammaticale parameters te spelen,

00:09:04.120 --> 00:09:05.813
verschillende ideeën uitdrukken.

NOTE Paragraph

00:09:05.837 --> 00:09:07.822
Neem het gebaar voor KIJKEN-NAAR.

00:09:08.240 --> 00:09:09.948
Dit is het gebaar voor KIJKEN-NAAR.

00:09:12.699 --> 00:09:13.950
Ik kijk naar jou.

00:09:16.056 --> 00:09:17.356
Ik staar naar jou.

NOTE Paragraph

00:09:17.380 --> 00:09:19.094
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:09:21.103 --> 00:09:22.400
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:09:23.733 --> 00:09:26.399
Oh - betrapt.

NOTE Paragraph

00:09:26.423 --> 00:09:27.573
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:09:29.608 --> 00:09:30.779
Oh.

00:09:33.521 --> 00:09:34.935
Waar kijk je naar?

00:09:37.410 --> 00:09:38.738
Ach, stop.

NOTE Paragraph

00:09:38.762 --> 00:09:40.431
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:09:40.455 --> 00:09:41.639
Toen begon ik te denken:

00:09:41.663 --> 00:09:44.580
als ik nu eens naar gebarentaal keek
door een muzikale lens?

00:09:45.011 --> 00:09:48.218
Als ik een gebaar zou creëren
en telkens weer herhalen,

00:09:48.242 --> 00:09:50.631
zou het een soort 
visueel muziekstuk worden.

00:09:52.016 --> 00:09:55.652
Dit is bijvoorbeeld het gebaar voor 'dag':

00:09:55.676 --> 00:09:57.848
de zon gaat op en gaat onder.

00:09:59.789 --> 00:10:02.129
Dit is 'de hele dag'.

00:10:04.416 --> 00:10:07.617
Als ik dat zou herhalen en vertragen,

00:10:07.641 --> 00:10:09.806
zou het visueel op een muziekstuk lijken.

00:10:12.023 --> 00:10:14.482
De hele... dag.

00:10:15.186 --> 00:10:19.084
Volgens mij geldt dat ook
voor de hele nacht.

00:10:21.776 --> 00:10:22.930
'De hele nacht'.

00:10:23.890 --> 00:10:27.125
Deze tekening stelt DE-HELE-NACHT voor.

00:10:30.501 --> 00:10:33.714
Dat zette me aan het denken
over drie soorten nachten:

00:10:37.827 --> 00:10:38.977
'vorige nacht',

00:10:40.747 --> 00:10:41.899
'in één nacht tijd',

00:10:45.549 --> 00:10:48.303
(Zingt) 'de hele nacht'.

NOTE Paragraph

00:10:48.327 --> 00:10:50.588
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:10:55.861 --> 00:10:59.206
Volgens mij is de derde
veel muzikaler dan de andere twee.

NOTE Paragraph

00:10:59.230 --> 00:11:00.381
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:11:01.413 --> 00:11:04.448
Dit geeft weer hoe tijd
wordt uitgedrukt in gebarentaal

00:11:04.472 --> 00:11:08.931
en hoe de afstand van je lichaam
tijdsveranderingen kan weergeven.

00:11:08.955 --> 00:11:10.594
Bijvoorbeeld:

00:11:10.618 --> 00:11:13.757
1H is één hand, 2H zijn twee handen,

00:11:13.761 --> 00:11:17.011
de tegenwoordige tijd zit dichtbij
en aan de voorkant van je lichaam,

00:11:17.035 --> 00:11:20.472
de toekomst zit vooraan
en het verleden achteraan.

00:11:24.209 --> 00:11:27.040
Het eerste voorbeeld is 'lang geleden'.

00:11:28.209 --> 00:11:29.370
Dan 'verleden',

00:11:32.538 --> 00:11:34.231
'placht te',

00:11:34.255 --> 00:11:36.290
en de laatste, mijn favoriet,

00:11:36.314 --> 00:11:38.940
met een heel romantische
en dramatische insteek,

00:11:38.964 --> 00:11:40.553
'er was eens'.

NOTE Paragraph

00:11:40.577 --> 00:11:41.986
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:11:45.962 --> 00:11:48.679
'Common time' (gewone maat)

00:11:48.703 --> 00:11:50.471
is een muziekterm

00:11:50.495 --> 00:11:54.478
met een specifieke aanduiding
van vier tellen per maat.

00:11:55.614 --> 00:11:57.426
Maar als ik 'common time' zie,


00:11:57.450 --> 00:12:00.606
denk ik automatisch
aan 'op hetzelfde moment'.

00:12:01.645 --> 00:12:04.856
Merk op: RH rechterhand,
LH linkerhand.

00:12:05.578 --> 00:12:08.197
De notenbalk loopt
over het hoofd en de borst.

NOTE Paragraph

00:12:08.221 --> 00:12:09.403
[Hoofd: RH, 'Flitsklauw']

NOTE Paragraph

00:12:09.427 --> 00:12:10.677
[Common time]

NOTE Paragraph

00:12:10.701 --> 00:12:12.234
[Borst: RH, 'Flitsklauw']

NOTE Paragraph

00:12:13.712 --> 00:12:16.810
Ik demonstreer nu een handgebaar
dat 'flitsklauw' heet.


00:12:18.722 --> 00:12:20.699
Doen jullie mee?

00:12:21.723 --> 00:12:23.067
Iedereen handen omhoog.

00:12:26.776 --> 00:12:29.474
We doen het in hoofd en borst,

00:12:29.498 --> 00:12:31.872
een soort 'common time', tegelijk.

00:12:35.595 --> 00:12:36.896
Goed zo.

00:12:37.329 --> 00:12:40.254
Dat betekent 'verliefd worden'
in internationale gebarentaal.

NOTE Paragraph

00:12:40.254 --> 00:12:42.019
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:12:42.019 --> 00:12:43.972
Internationale gebarentaal, trouwens,

00:12:43.996 --> 00:12:46.741
is een visuele tool om te communiceren

00:12:46.765 --> 00:12:49.466
tussen culturen en gebarentalen
over de hele wereld.

NOTE Paragraph

00:12:49.997 --> 00:12:52.283
Het tweede dat ik wil
demonstreren is dit --

00:12:52.307 --> 00:12:54.043
opnieuw meedoen alsjeblieft.

00:12:58.891 --> 00:13:00.041
En nu dit.

00:13:05.358 --> 00:13:08.058
Dit is 'kolonisatie' in gebarentaal.

NOTE Paragraph

00:13:08.082 --> 00:13:09.486
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:13:11.407 --> 00:13:12.678
Nu het derde --

00:13:12.702 --> 00:13:14.096
meedoen alsjeblieft.

00:13:19.072 --> 00:13:20.222
En nog eens.

00:13:24.970 --> 00:13:27.478
Dit is 'verlichting' in gebarentaal.

00:13:27.502 --> 00:13:29.063
Laten we ze alle drie doen.

00:13:31.732 --> 00:13:32.889
'Verliefd worden',

00:13:33.897 --> 00:13:35.066
'kolonisatie'

00:13:35.845 --> 00:13:36.995
en 'verlichting'.

00:13:38.767 --> 00:13:39.917
Goed zo, iedereen.

NOTE Paragraph

00:13:39.941 --> 00:13:41.103
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:13:41.103 --> 00:13:43.471
Merk op hoezeer de drie gebaren
op elkaar lijken,

00:13:43.471 --> 00:13:45.542
ze zitten allemaal bij hoofd en borst,

00:13:45.566 --> 00:13:47.788
maar ze hebben verschillende betekenissen.

NOTE Paragraph

00:13:47.812 --> 00:13:51.136
Het is verbluffend om te zien
hoe gebarentaal leeft en gedijt,

00:13:51.160 --> 00:13:52.459
net als muziek.

00:13:54.152 --> 00:13:56.978
Maar heden ten dage

00:13:57.002 --> 00:13:59.604
leven we in een erg
audiocentrische wereld.

00:13:59.628 --> 00:14:03.009
Dat gebarentaal geen geluid kent,

00:14:03.033 --> 00:14:05.943
betekent nog niet
dat het geen sociale waarde heeft.

00:14:07.271 --> 00:14:12.009
We moeten samen harder nadenken
over wat sociale waarde uitmaakt

00:14:12.033 --> 00:14:15.875
en gebarentaal haar eigen
waarde laten ontwikkelen --

00:14:15.899 --> 00:14:17.064
zonder geluid.

00:14:18.262 --> 00:14:22.950
Dat zou een stap kunnen zijn
richting een inclusievere samenleving.

00:14:26.291 --> 00:14:28.423
Misschien gaan mensen begrijpen

00:14:28.447 --> 00:14:31.983
dat je niet doof hoeft te zijn
om gebarentaal te leren,

00:14:32.007 --> 00:14:34.554
net zoals je niet hoeft te horen
om muziek te leren.

NOTE Paragraph

00:14:36.891 --> 00:14:39.586
Gebarentaal is zo'n rijke schat

00:14:39.610 --> 00:14:42.395
dat ik jullie dezelfde ervaring gun.

00:14:42.419 --> 00:14:45.195
Ik nodig jullie graag uit
om jullie oren te openen,

00:14:45.219 --> 00:14:47.110
jullie ogen te openen,

00:14:47.134 --> 00:14:48.845
deel te nemen aan onze cultuur

00:14:48.869 --> 00:14:51.388
en onze visuele taal te ervaren.

00:14:51.412 --> 00:14:52.781
Je weet nooit,

00:14:52.781 --> 00:14:54.631
misschien word je wel verliefd op ons.

NOTE Paragraph

00:14:54.635 --> 00:14:56.693
(Applaus)

NOTE Paragraph

00:14:56.717 --> 00:14:57.879
Dankjewel!

NOTE Paragraph

00:14:58.508 --> 00:15:00.409
Denise Kahler-Braaten: Hey, dat ben ik.

NOTE Paragraph

00:15:00.433 --> 00:15:03.831
(Applaus)