1
00:00:03,317 --> 00:00:07,000
Tolk: Piano, 'p', is 
mijn favoriete muzieksymbool.

2
00:00:07,504 --> 00:00:09,293
Het betekent zacht spelen.

3
00:00:10,007 --> 00:00:14,170
Als je een muziekinstrument speelt
en je ziet een 'p' in de partituur,

4
00:00:14,194 --> 00:00:15,817
moet je zachter spelen.

5
00:00:16,120 --> 00:00:18,480
Twee p's -- nog zachter.

6
00:00:18,804 --> 00:00:21,959
Vier p's -- superzacht.

7
00:00:26,353 --> 00:00:29,756
Zo teken ik een p-boom,

8
00:00:29,780 --> 00:00:31,090
die aantoont

9
00:00:31,114 --> 00:00:35,603
dat, ook al zijn er duizenden
en duizenden p's,

10
00:00:35,627 --> 00:00:37,560
je nooit volledige stilte bereikt.

11
00:00:38,477 --> 00:00:41,255
Dat is mijn huidige definitie van stilte:

12
00:00:41,279 --> 00:00:43,128
een heel vaag geluid.

13
00:00:44,976 --> 00:00:46,869
Ik deel graag een stukje geschiedenis

14
00:00:46,869 --> 00:00:49,649
van de Amerikaanse gebarentaal

15
00:00:49,673 --> 00:00:52,411
en een stukje van mijn eigen achtergrond.

16
00:00:53,851 --> 00:00:59,067
Franse gebarentaal bereikte Amerika 
in het begin van de jaren 1800.

17
00:00:59,091 --> 00:01:03,166
Met de jaren werd ze 
gemengd met plaatselijke gebaren

18
00:01:03,190 --> 00:01:06,519
en evolueerde tot de taal 
die we vandaag kennen als ASL.

19
00:01:07,168 --> 00:01:09,765
Ze heeft dus een geschiedenis 
van ongeveer 200 jaar.

20
00:01:11,800 --> 00:01:13,508
Ik ben doof geboren

21
00:01:15,244 --> 00:01:18,779
en ik leerde te geloven dat geluid 
geen deel uitmaakte van mijn leven.

22
00:01:20,662 --> 00:01:22,497
Ik geloofde dat dat waar was.

23
00:01:25,318 --> 00:01:28,841
Maar ik besef nu
dat dat helemaal niet zo was.

24
00:01:29,272 --> 00:01:32,057
Geluid was belangrijk in mijn leven,

25
00:01:32,081 --> 00:01:33,957
echt, ik dacht er aldoor aan.

26
00:01:38,483 --> 00:01:42,470
Als dove in een wereld van horenden

27
00:01:42,494 --> 00:01:45,414
leefde ik als het ware in een vreemd land.

28
00:01:45,438 --> 00:01:49,680
Ik volgde regels, gebruiken,
gedrag en normen blindelings

29
00:01:49,704 --> 00:01:51,785
zonder ze ooit in vraag te stellen.

30
00:02:01,460 --> 00:02:03,930
Hoe komt het dat ik geluid begrijp?

31
00:02:06,282 --> 00:02:09,226
Ik bekijk hoe mensen zich gedragen
en reageren op geluid.

32
00:02:10,654 --> 00:02:14,276
Jullie zijn mijn luidsprekers, 
die geluid versterken.

33
00:02:14,300 --> 00:02:16,421
Ik leer en spiegel dat gedrag.

34
00:02:16,782 --> 00:02:19,733
Tegelijk heb ik geleerd dat ik geluid maak

35
00:02:19,757 --> 00:02:21,914
en heb ik mensen op mij zien reageren.

36
00:02:22,600 --> 00:02:24,456
Zo leerde ik bijvoorbeeld…

37
00:02:24,480 --> 00:02:27,119
"Niet met de deuren slaan!"

38
00:02:28,350 --> 00:02:31,747
"Niet teveel geluid maken 
als je chips uit het zakje eet!"

39
00:02:31,771 --> 00:02:32,771
(Gelach)

40
00:02:32,795 --> 00:02:34,063
"Niet boeren!

41
00:02:34,087 --> 00:02:35,268
En als je eet,

42
00:02:35,292 --> 00:02:38,134
niet met je bestek op je bord schrapen!"

43
00:02:38,158 --> 00:02:40,688
Dit alles noem ik 'geluidsetiquette'.

44
00:02:43,927 --> 00:02:46,358
Misschien denk ik meer na 
over geluidsetiquette

45
00:02:46,382 --> 00:02:48,596
dan de doorsnee horende persoon.

46
00:02:49,963 --> 00:02:51,919
Ik pas erg op voor geluid.

47
00:02:55,463 --> 00:02:59,329
Ik kijk altijd nerveus en reikhalzend uit

48
00:02:59,353 --> 00:03:01,435
naar geluid, naar wat er komt.

49
00:03:01,459 --> 00:03:02,743
Vandaar deze tekening.

50
00:03:04,280 --> 00:03:06,894
TBD, to be decided 
(te beslissen).

51
00:03:07,724 --> 00:03:10,264
TBC, to be continued 
(wordt vervolgd).

52
00:03:10,819 --> 00:03:12,886
TBA, to be announced 
(mededeling volgt).

53
00:03:16,793 --> 00:03:18,659
Let op de notenbalk:

54
00:03:18,683 --> 00:03:20,874
er staan geen noten op de lijnen.

55
00:03:20,898 --> 00:03:24,546
Dat komt doordat de lijnen
al geluid bevatten

56
00:03:24,570 --> 00:03:26,901
door de subtiele vlekjes en foutjes.

57
00:03:28,863 --> 00:03:32,242
In de dovencultuur
is beweging gelijk aan geluid.

58
00:03:37,617 --> 00:03:40,301
Dit is een teken
voor 'notenbalk' in gebarentaal.

59
00:03:40,325 --> 00:03:42,817
Een notenbalk heeft meestal vijf lijnen.

60
00:03:43,904 --> 00:03:47,788
Maar ik vind het onnatuurlijk 
om het te gebaren met mijn duim omhoog.

61
00:03:48,053 --> 00:03:52,241
Daarom hou ik het in mijn tekeningen
bij vier lijnen, op papier.

62
00:03:53,199 --> 00:03:57,188
In 2008 kreeg ik de kans om naar Berlijn,
in Duitsland, te reizen,

63
00:03:57,212 --> 00:03:58,981
als kunstenaar in residentie.

64
00:04:00,041 --> 00:04:02,819
Daarvoor had ik als schilder gewerkt.

65
00:04:05,020 --> 00:04:09,075
Die zomer bezocht ik
verschillende musea en galerijen.

66
00:04:09,099 --> 00:04:11,081
Op mijn tocht merkte ik

67
00:04:11,105 --> 00:04:13,424
dat er geen visuele kunst was.

68
00:04:14,618 --> 00:04:19,885
Toentertijd was geluid de trend,
en dat viel me op ...

69
00:04:19,909 --> 00:04:21,887
er was geen visuele kunst,

70
00:04:21,911 --> 00:04:23,418
alles was auditief.

71
00:04:25,482 --> 00:04:28,122
Nu is geluid doorgedrongen
tot mijn kunstteritorium.

72
00:04:29,168 --> 00:04:31,816
Zal ik daardoor vervreemden van de kunst?

73
00:04:33,800 --> 00:04:36,496
Ik besefte dat dat helemaal niet hoeft.

74
00:04:36,520 --> 00:04:37,671
Want ik ken geluid.

75
00:04:37,695 --> 00:04:40,337
Ik ken het zo goed

76
00:04:40,361 --> 00:04:43,699
dat het niet zomaar iets hoeft te zijn
dat je via je oren ervaart.

77
00:04:43,723 --> 00:04:46,708
Je kan het tastbaar voelen,

78
00:04:46,732 --> 00:04:48,615
of visueel ervaren,

79
00:04:48,639 --> 00:04:50,313
of zelfs als idee.

80
00:04:53,048 --> 00:04:56,309
Ik besloot om geluid op te eisen

81
00:04:56,333 --> 00:04:58,447
en een plaats te geven in mijn kunst.

82
00:05:01,016 --> 00:05:04,595
Ik besliste om alles
wat ik geleerd had over geluid,

83
00:05:04,619 --> 00:05:07,353
overboord te gooien en af te leren.

84
00:05:09,099 --> 00:05:11,389
Ik begon aan de creatie 
van een nieuw oeuvre.

85
00:05:12,961 --> 00:05:15,515
Toen ik dit voorstelde 
aan de kunstgemeenschap,

86
00:05:15,539 --> 00:05:19,435
was ik overweldigd door de steun
en aandacht die ik kreeg.

87
00:05:20,676 --> 00:05:22,042
Ik besefte:

88
00:05:23,669 --> 00:05:27,155
geluid is als geld,

89
00:05:27,179 --> 00:05:30,351
macht, controle --

90
00:05:30,375 --> 00:05:31,919
sociale valuta.

91
00:05:35,782 --> 00:05:39,646
Diep vanbinnen heb ik altijd geweten
dat geluid jouw ding was,

92
00:05:39,670 --> 00:05:41,157
iets voor horenden.

93
00:05:44,014 --> 00:05:46,489
En geluid is zo machtig

94
00:05:46,513 --> 00:05:50,269
dat het mij en mijn kunst
ofwel machteloos maakt,

95
00:05:50,293 --> 00:05:52,301
ofwel juist macht geeft.

96
00:05:53,138 --> 00:05:54,675
Ik koos voor het laatste.

97
00:05:56,969 --> 00:06:00,317
Er bestaat een gigantische cultuur
rond gesproken taal.

98
00:06:01,233 --> 00:06:06,500
Louter omdat ik mijn letterlijke stem 
niet gebruik om te communiceren,

99
00:06:06,524 --> 00:06:10,276
vindt de maatschappij
dat ik helemaal geen stem heb.

100
00:06:12,945 --> 00:06:16,863
Dus moet ik samenwerken met mensen
die me als gelijke ondersteunen

101
00:06:16,887 --> 00:06:18,359
en die mijn stemmen worden.

102
00:06:20,523 --> 00:06:24,765
Zo kan ik relevant blijven 
in de maatschappij van vandaag.

103
00:06:24,789 --> 00:06:27,211
Ik werk op school, op het werk
en in instellingen

104
00:06:27,235 --> 00:06:29,559
met vele verschillende gebarentaaltolken.

105
00:06:31,254 --> 00:06:34,453
Hun stem wordt mijn stem
en mijn identiteit.

106
00:06:36,365 --> 00:06:38,070
Ze helpen me om gehoord te worden.

107
00:06:42,380 --> 00:06:46,543
Hun stemmen zijn van waarde.

108
00:06:52,178 --> 00:06:54,516
Ironisch genoeg kan ik
door hun stemmen te lenen,

109
00:06:54,540 --> 00:06:58,361
een soort tijdelijke munt aanhouden,

110
00:06:58,385 --> 00:07:01,367
alsof ik een lening aanga
tegen een heel hoge rente.

111
00:07:06,052 --> 00:07:08,149
Als ik daarmee zou stoppen,

112
00:07:08,173 --> 00:07:11,006
zou ik voor mijn gevoel
in vergetelheid wegdeemsteren

113
00:07:11,030 --> 00:07:14,257
en geen enkele sociale waarde meer hebben.

114
00:07:17,488 --> 00:07:20,143
Met geluid als mijn nieuwe kunstmedium

115
00:07:20,167 --> 00:07:21,901
dook ik in de wereld van de muziek.

116
00:07:23,089 --> 00:07:27,065
Ik was verrast over de gelijkenissen
tussen muziek en gebarentaal.

117
00:07:29,186 --> 00:07:30,703
Bijvoorbeeld:

118
00:07:30,727 --> 00:07:33,079
een muzieknoot

119
00:07:33,103 --> 00:07:36,126
kan je niet helemaal bevatten
en uitdrukken op papier.

120
00:07:36,783 --> 00:07:39,835
Hetzelfde geldt voor een begrip
in gebarentaal.

121
00:07:41,610 --> 00:07:45,624
Ze zijn beide erg ruimtelijk
en erg verbogen --

122
00:07:50,213 --> 00:07:52,370
subtiele wijzigingen

123
00:07:52,394 --> 00:07:54,903
kunnen de hele betekenis wijzigen

124
00:07:54,927 --> 00:07:56,711
van gebaren en geluiden.

125
00:07:59,898 --> 00:08:02,120
Ik deel graag een pianometafoor met jullie

126
00:08:02,144 --> 00:08:05,129
om te verduidelijken
hoe gebarentaal werkt.

127
00:08:05,153 --> 00:08:06,711
Beeld je een piano in.

128
00:08:08,299 --> 00:08:11,654
Gebarentaal is opgedeeld
in vele grammaticale parameters.

129
00:08:12,771 --> 00:08:16,831
Verbind nu elke parameter
met een vinger als je piano speelt --

130
00:08:16,855 --> 00:08:21,860
gelaatsuitdrukking, lichaamsbeweging,

131
00:08:21,884 --> 00:08:25,656
snelheid, vorm van de hand en zo,

132
00:08:25,680 --> 00:08:27,888
terwijl je piano speelt --

133
00:08:27,912 --> 00:08:29,749
Engels is een lineaire taal,

134
00:08:29,773 --> 00:08:32,578
alsof je telkens 
één toets tegelijk indrukt.

135
00:08:32,602 --> 00:08:36,250
Gebarentaal is meer een akkoord --

136
00:08:36,274 --> 00:08:39,658
je moet je 10 vingers tegelijk indrukken

137
00:08:39,682 --> 00:08:43,304
om een begrip of een idee
duidelijk uit te drukken in gebarentaal.

138
00:08:45,548 --> 00:08:48,238
Als één van die toetsen zou wijzigen,

139
00:08:48,238 --> 00:08:51,791
zou het akkoord een volstrekt 
andere betekenis krijgen.

140
00:08:52,152 --> 00:08:56,426
Hetzelfde geldt voor muziek
wat betreft hoogte, toon en volume.

141
00:09:00,518 --> 00:09:04,096
In gebarentaal kan je, door met deze
grammaticale parameters te spelen,

142
00:09:04,120 --> 00:09:05,813
verschillende ideeën uitdrukken.

143
00:09:05,837 --> 00:09:07,822
Neem het gebaar voor KIJKEN-NAAR.

144
00:09:08,240 --> 00:09:09,948
Dit is het gebaar voor KIJKEN-NAAR.

145
00:09:12,699 --> 00:09:13,950
Ik kijk naar jou.

146
00:09:16,056 --> 00:09:17,356
Ik staar naar jou.

147
00:09:17,380 --> 00:09:19,094
(Gelach)

148
00:09:21,103 --> 00:09:22,400
(Gelach)

149
00:09:23,733 --> 00:09:26,399
Oh - betrapt.

150
00:09:26,423 --> 00:09:27,573
(Gelach)

151
00:09:29,608 --> 00:09:30,779
Oh.

152
00:09:33,521 --> 00:09:34,935
Waar kijk je naar?

153
00:09:37,410 --> 00:09:38,738
Ach, stop.

154
00:09:38,762 --> 00:09:40,431
(Gelach)

155
00:09:40,455 --> 00:09:41,639
Toen begon ik te denken:

156
00:09:41,663 --> 00:09:44,580
als ik nu eens naar gebarentaal keek
door een muzikale lens?

157
00:09:45,011 --> 00:09:48,218
Als ik een gebaar zou creëren
en telkens weer herhalen,

158
00:09:48,242 --> 00:09:50,631
zou het een soort 
visueel muziekstuk worden.

159
00:09:52,016 --> 00:09:55,652
Dit is bijvoorbeeld het gebaar voor 'dag':

160
00:09:55,676 --> 00:09:57,848
de zon gaat op en gaat onder.

161
00:09:59,789 --> 00:10:02,129
Dit is 'de hele dag'.

162
00:10:04,416 --> 00:10:07,617
Als ik dat zou herhalen en vertragen,

163
00:10:07,641 --> 00:10:09,806
zou het visueel op een muziekstuk lijken.

164
00:10:12,023 --> 00:10:14,482
De hele... dag.

165
00:10:15,186 --> 00:10:19,084
Volgens mij geldt dat ook
voor de hele nacht.

166
00:10:21,776 --> 00:10:22,930
'De hele nacht'.

167
00:10:23,890 --> 00:10:27,125
Deze tekening stelt DE-HELE-NACHT voor.

168
00:10:30,501 --> 00:10:33,714
Dat zette me aan het denken
over drie soorten nachten:

169
00:10:37,827 --> 00:10:38,977
'vorige nacht',

170
00:10:40,747 --> 00:10:41,899
'in één nacht tijd',

171
00:10:45,549 --> 00:10:48,303
(Zingt) 'de hele nacht'.

172
00:10:48,327 --> 00:10:50,588
(Gelach)

173
00:10:55,861 --> 00:10:59,206
Volgens mij is de derde
veel muzikaler dan de andere twee.

174
00:10:59,230 --> 00:11:00,381
(Gelach)

175
00:11:01,413 --> 00:11:04,448
Dit geeft weer hoe tijd
wordt uitgedrukt in gebarentaal

176
00:11:04,472 --> 00:11:08,931
en hoe de afstand van je lichaam
tijdsveranderingen kan weergeven.

177
00:11:08,955 --> 00:11:10,594
Bijvoorbeeld:

178
00:11:10,618 --> 00:11:13,757
1H is één hand, 2H zijn twee handen,

179
00:11:13,761 --> 00:11:17,011
de tegenwoordige tijd zit dichtbij
en aan de voorkant van je lichaam,

180
00:11:17,035 --> 00:11:20,472
de toekomst zit vooraan
en het verleden achteraan.

181
00:11:24,209 --> 00:11:27,040
Het eerste voorbeeld is 'lang geleden'.

182
00:11:28,209 --> 00:11:29,370
Dan 'verleden',

183
00:11:32,538 --> 00:11:34,231
'placht te',

184
00:11:34,255 --> 00:11:36,290
en de laatste, mijn favoriet,

185
00:11:36,314 --> 00:11:38,940
met een heel romantische
en dramatische insteek,

186
00:11:38,964 --> 00:11:40,553
'er was eens'.

187
00:11:40,577 --> 00:11:41,986
(Gelach)

188
00:11:45,962 --> 00:11:48,679
'Common time' (gewone maat)

189
00:11:48,703 --> 00:11:50,471
is een muziekterm

190
00:11:50,495 --> 00:11:54,478
met een specifieke aanduiding
van vier tellen per maat.

191
00:11:55,614 --> 00:11:57,426
Maar als ik 'common time' zie,


192
00:11:57,450 --> 00:12:00,606
denk ik automatisch
aan 'op hetzelfde moment'.

193
00:12:01,645 --> 00:12:04,856
Merk op: RH rechterhand,
LH linkerhand.

194
00:12:05,578 --> 00:12:08,197
De notenbalk loopt
over het hoofd en de borst.

195
00:12:08,221 --> 00:12:09,403
[Hoofd: RH, 'Flitsklauw']

196
00:12:09,427 --> 00:12:10,677
[Common time]

197
00:12:10,701 --> 00:12:12,234
[Borst: RH, 'Flitsklauw']

198
00:12:13,712 --> 00:12:16,810
Ik demonstreer nu een handgebaar
dat 'flitsklauw' heet.


199
00:12:18,722 --> 00:12:20,699
Doen jullie mee?

200
00:12:21,723 --> 00:12:23,067
Iedereen handen omhoog.

201
00:12:26,776 --> 00:12:29,474
We doen het in hoofd en borst,

202
00:12:29,498 --> 00:12:31,872
een soort 'common time', tegelijk.

203
00:12:35,595 --> 00:12:36,896
Goed zo.

204
00:12:37,329 --> 00:12:40,254
Dat betekent 'verliefd worden'
in internationale gebarentaal.

205
00:12:40,254 --> 00:12:42,019
(Gelach)

206
00:12:42,019 --> 00:12:43,972
Internationale gebarentaal, trouwens,

207
00:12:43,996 --> 00:12:46,741
is een visuele tool om te communiceren

208
00:12:46,765 --> 00:12:49,466
tussen culturen en gebarentalen
over de hele wereld.

209
00:12:49,997 --> 00:12:52,283
Het tweede dat ik wil
demonstreren is dit --

210
00:12:52,307 --> 00:12:54,043
opnieuw meedoen alsjeblieft.

211
00:12:58,891 --> 00:13:00,041
En nu dit.

212
00:13:05,358 --> 00:13:08,058
Dit is 'kolonisatie' in gebarentaal.

213
00:13:08,082 --> 00:13:09,486
(Gelach)

214
00:13:11,407 --> 00:13:12,678
Nu het derde --

215
00:13:12,702 --> 00:13:14,096
meedoen alsjeblieft.

216
00:13:19,072 --> 00:13:20,222
En nog eens.

217
00:13:24,970 --> 00:13:27,478
Dit is 'verlichting' in gebarentaal.

218
00:13:27,502 --> 00:13:29,063
Laten we ze alle drie doen.

219
00:13:31,732 --> 00:13:32,889
'Verliefd worden',

220
00:13:33,897 --> 00:13:35,066
'kolonisatie'

221
00:13:35,845 --> 00:13:36,995
en 'verlichting'.

222
00:13:38,767 --> 00:13:39,917
Goed zo, iedereen.

223
00:13:39,941 --> 00:13:41,103
(Gelach)

224
00:13:41,103 --> 00:13:43,471
Merk op hoezeer de drie gebaren
op elkaar lijken,

225
00:13:43,471 --> 00:13:45,542
ze zitten allemaal bij hoofd en borst,

226
00:13:45,566 --> 00:13:47,788
maar ze hebben verschillende betekenissen.

227
00:13:47,812 --> 00:13:51,136
Het is verbluffend om te zien
hoe gebarentaal leeft en gedijt,

228
00:13:51,160 --> 00:13:52,459
net als muziek.

229
00:13:54,152 --> 00:13:56,978
Maar heden ten dage

230
00:13:57,002 --> 00:13:59,604
leven we in een erg
audiocentrische wereld.

231
00:13:59,628 --> 00:14:03,009
Dat gebarentaal geen geluid kent,

232
00:14:03,033 --> 00:14:05,943
betekent nog niet
dat het geen sociale waarde heeft.

233
00:14:07,271 --> 00:14:12,009
We moeten samen harder nadenken
over wat sociale waarde uitmaakt

234
00:14:12,033 --> 00:14:15,875
en gebarentaal haar eigen
waarde laten ontwikkelen --

235
00:14:15,899 --> 00:14:17,064
zonder geluid.

236
00:14:18,262 --> 00:14:22,950
Dat zou een stap kunnen zijn
richting een inclusievere samenleving.

237
00:14:26,291 --> 00:14:28,423
Misschien gaan mensen begrijpen

238
00:14:28,447 --> 00:14:31,983
dat je niet doof hoeft te zijn
om gebarentaal te leren,

239
00:14:32,007 --> 00:14:34,554
net zoals je niet hoeft te horen
om muziek te leren.

240
00:14:36,891 --> 00:14:39,586
Gebarentaal is zo'n rijke schat

241
00:14:39,610 --> 00:14:42,395
dat ik jullie dezelfde ervaring gun.

242
00:14:42,419 --> 00:14:45,195
Ik nodig jullie graag uit
om jullie oren te openen,

243
00:14:45,219 --> 00:14:47,110
jullie ogen te openen,

244
00:14:47,134 --> 00:14:48,845
deel te nemen aan onze cultuur

245
00:14:48,869 --> 00:14:51,388
en onze visuele taal te ervaren.

246
00:14:51,412 --> 00:14:52,781
Je weet nooit,

247
00:14:52,781 --> 00:14:54,631
misschien word je wel verliefd op ons.

248
00:14:54,635 --> 00:14:56,693
(Applaus)

249
00:14:56,717 --> 00:14:57,879
Dankjewel!

250
00:14:58,508 --> 00:15:00,409
Denise Kahler-Braaten: Hey, dat ben ik.

251
00:15:00,433 --> 00:15:03,831
(Applaus)