0:00:03.317,0:00:07.000
Tolk: Piano, 'p', is [br]mijn favoriete muzieksymbool.

0:00:07.504,0:00:09.293
Het betekent zacht spelen.

0:00:10.007,0:00:14.170
Als je een muziekinstrument speelt[br]en je ziet een 'p' in de partituur,

0:00:14.194,0:00:15.817
moet je zachter spelen.

0:00:16.120,0:00:18.480
Twee p's -- nog zachter.

0:00:18.804,0:00:21.959
Vier p's -- superzacht.

0:00:26.353,0:00:29.756
Zo teken ik een p-boom,

0:00:29.780,0:00:31.090
die aantoont

0:00:31.114,0:00:35.603
dat, ook al zijn er duizenden[br]en duizenden p's,

0:00:35.627,0:00:37.560
je nooit volledige stilte bereikt.

0:00:38.477,0:00:41.255
Dat is mijn huidige definitie van stilte:

0:00:41.279,0:00:43.128
een heel vaag geluid.

0:00:44.976,0:00:46.869
Ik deel graag een stukje geschiedenis

0:00:46.869,0:00:49.649
van de Amerikaanse gebarentaal

0:00:49.673,0:00:52.411
en een stukje van mijn eigen achtergrond.

0:00:53.851,0:00:59.067
Franse gebarentaal bereikte Amerika [br]in het begin van de jaren 1800.

0:00:59.091,0:01:03.166
Met de jaren werd ze [br]gemengd met plaatselijke gebaren

0:01:03.190,0:01:06.519
en evolueerde tot de taal [br]die we vandaag kennen als ASL.

0:01:07.168,0:01:09.765
Ze heeft dus een geschiedenis [br]van ongeveer 200 jaar.

0:01:11.800,0:01:13.508
Ik ben doof geboren

0:01:15.244,0:01:18.779
en ik leerde te geloven dat geluid [br]geen deel uitmaakte van mijn leven.

0:01:20.662,0:01:22.497
Ik geloofde dat dat waar was.

0:01:25.318,0:01:28.841
Maar ik besef nu[br]dat dat helemaal niet zo was.

0:01:29.272,0:01:32.057
Geluid was belangrijk in mijn leven,

0:01:32.081,0:01:33.957
echt, ik dacht er aldoor aan.

0:01:38.483,0:01:42.470
Als dove in een wereld van horenden

0:01:42.494,0:01:45.414
leefde ik als het ware in een vreemd land.

0:01:45.438,0:01:49.680
Ik volgde regels, gebruiken,[br]gedrag en normen blindelings

0:01:49.704,0:01:51.785
zonder ze ooit in vraag te stellen.

0:02:01.460,0:02:03.930
Hoe komt het dat ik geluid begrijp?

0:02:06.282,0:02:09.226
Ik bekijk hoe mensen zich gedragen[br]en reageren op geluid.

0:02:10.654,0:02:14.276
Jullie zijn mijn luidsprekers, [br]die geluid versterken.

0:02:14.300,0:02:16.421
Ik leer en spiegel dat gedrag.

0:02:16.782,0:02:19.733
Tegelijk heb ik geleerd dat ik geluid maak

0:02:19.757,0:02:21.914
en heb ik mensen op mij zien reageren.

0:02:22.600,0:02:24.456
Zo leerde ik bijvoorbeeld…

0:02:24.480,0:02:27.119
"Niet met de deuren slaan!"

0:02:28.350,0:02:31.747
"Niet teveel geluid maken [br]als je chips uit het zakje eet!"

0:02:31.771,0:02:32.771
(Gelach)

0:02:32.795,0:02:34.063
"Niet boeren!

0:02:34.087,0:02:35.268
En als je eet,

0:02:35.292,0:02:38.134
niet met je bestek op je bord schrapen!"

0:02:38.158,0:02:40.688
Dit alles noem ik 'geluidsetiquette'.

0:02:43.927,0:02:46.358
Misschien denk ik meer na [br]over geluidsetiquette

0:02:46.382,0:02:48.596
dan de doorsnee horende persoon.

0:02:49.963,0:02:51.919
Ik pas erg op voor geluid.

0:02:55.463,0:02:59.329
Ik kijk altijd nerveus en reikhalzend uit

0:02:59.353,0:03:01.435
naar geluid, naar wat er komt.

0:03:01.459,0:03:02.743
Vandaar deze tekening.

0:03:04.280,0:03:06.894
TBD, to be decided [br](te beslissen).

0:03:07.724,0:03:10.264
TBC, to be continued [br](wordt vervolgd).

0:03:10.819,0:03:12.886
TBA, to be announced [br](mededeling volgt).

0:03:16.793,0:03:18.659
Let op de notenbalk:

0:03:18.683,0:03:20.874
er staan geen noten op de lijnen.

0:03:20.898,0:03:24.546
Dat komt doordat de lijnen[br]al geluid bevatten

0:03:24.570,0:03:26.901
door de subtiele vlekjes en foutjes.

0:03:28.863,0:03:32.242
In de dovencultuur[br]is beweging gelijk aan geluid.

0:03:37.617,0:03:40.301
Dit is een teken[br]voor 'notenbalk' in gebarentaal.

0:03:40.325,0:03:42.817
Een notenbalk heeft meestal vijf lijnen.

0:03:43.904,0:03:47.788
Maar ik vind het onnatuurlijk [br]om het te gebaren met mijn duim omhoog.

0:03:48.053,0:03:52.241
Daarom hou ik het in mijn tekeningen[br]bij vier lijnen, op papier.

0:03:53.199,0:03:57.188
In 2008 kreeg ik de kans om naar Berlijn,[br]in Duitsland, te reizen,

0:03:57.212,0:03:58.981
als kunstenaar in residentie.

0:04:00.041,0:04:02.819
Daarvoor had ik als schilder gewerkt.

0:04:05.020,0:04:09.075
Die zomer bezocht ik[br]verschillende musea en galerijen.

0:04:09.099,0:04:11.081
Op mijn tocht merkte ik

0:04:11.105,0:04:13.424
dat er geen visuele kunst was.

0:04:14.618,0:04:19.885
Toentertijd was geluid de trend,[br]en dat viel me op ...

0:04:19.909,0:04:21.887
er was geen visuele kunst,

0:04:21.911,0:04:23.418
alles was auditief.

0:04:25.482,0:04:28.122
Nu is geluid doorgedrongen[br]tot mijn kunstteritorium.

0:04:29.168,0:04:31.816
Zal ik daardoor vervreemden van de kunst?

0:04:33.800,0:04:36.496
Ik besefte dat dat helemaal niet hoeft.

0:04:36.520,0:04:37.671
Want ik ken geluid.

0:04:37.695,0:04:40.337
Ik ken het zo goed

0:04:40.361,0:04:43.699
dat het niet zomaar iets hoeft te zijn[br]dat je via je oren ervaart.

0:04:43.723,0:04:46.708
Je kan het tastbaar voelen,

0:04:46.732,0:04:48.615
of visueel ervaren,

0:04:48.639,0:04:50.313
of zelfs als idee.

0:04:53.048,0:04:56.309
Ik besloot om geluid op te eisen

0:04:56.333,0:04:58.447
en een plaats te geven in mijn kunst.

0:05:01.016,0:05:04.595
Ik besliste om alles[br]wat ik geleerd had over geluid,

0:05:04.619,0:05:07.353
overboord te gooien en af te leren.

0:05:09.099,0:05:11.389
Ik begon aan de creatie [br]van een nieuw oeuvre.

0:05:12.961,0:05:15.515
Toen ik dit voorstelde [br]aan de kunstgemeenschap,

0:05:15.539,0:05:19.435
was ik overweldigd door de steun[br]en aandacht die ik kreeg.

0:05:20.676,0:05:22.042
Ik besefte:

0:05:23.669,0:05:27.155
geluid is als geld,

0:05:27.179,0:05:30.351
macht, controle --

0:05:30.375,0:05:31.919
sociale valuta.

0:05:35.782,0:05:39.646
Diep vanbinnen heb ik altijd geweten[br]dat geluid jouw ding was,

0:05:39.670,0:05:41.157
iets voor horenden.

0:05:44.014,0:05:46.489
En geluid is zo machtig

0:05:46.513,0:05:50.269
dat het mij en mijn kunst[br]ofwel machteloos maakt,

0:05:50.293,0:05:52.301
ofwel juist macht geeft.

0:05:53.138,0:05:54.675
Ik koos voor het laatste.

0:05:56.969,0:06:00.317
Er bestaat een gigantische cultuur[br]rond gesproken taal.

0:06:01.233,0:06:06.500
Louter omdat ik mijn letterlijke stem [br]niet gebruik om te communiceren,

0:06:06.524,0:06:10.276
vindt de maatschappij[br]dat ik helemaal geen stem heb.

0:06:12.945,0:06:16.863
Dus moet ik samenwerken met mensen[br]die me als gelijke ondersteunen

0:06:16.887,0:06:18.359
en die mijn stemmen worden.

0:06:20.523,0:06:24.765
Zo kan ik relevant blijven [br]in de maatschappij van vandaag.

0:06:24.789,0:06:27.211
Ik werk op school, op het werk[br]en in instellingen

0:06:27.235,0:06:29.559
met vele verschillende gebarentaaltolken.

0:06:31.254,0:06:34.453
Hun stem wordt mijn stem[br]en mijn identiteit.

0:06:36.365,0:06:38.070
Ze helpen me om gehoord te worden.

0:06:42.380,0:06:46.543
Hun stemmen zijn van waarde.

0:06:52.178,0:06:54.516
Ironisch genoeg kan ik[br]door hun stemmen te lenen,

0:06:54.540,0:06:58.361
een soort tijdelijke munt aanhouden,

0:06:58.385,0:07:01.367
alsof ik een lening aanga[br]tegen een heel hoge rente.

0:07:06.052,0:07:08.149
Als ik daarmee zou stoppen,

0:07:08.173,0:07:11.006
zou ik voor mijn gevoel[br]in vergetelheid wegdeemsteren

0:07:11.030,0:07:14.257
en geen enkele sociale waarde meer hebben.

0:07:17.488,0:07:20.143
Met geluid als mijn nieuwe kunstmedium

0:07:20.167,0:07:21.901
dook ik in de wereld van de muziek.

0:07:23.089,0:07:27.065
Ik was verrast over de gelijkenissen[br]tussen muziek en gebarentaal.

0:07:29.186,0:07:30.703
Bijvoorbeeld:

0:07:30.727,0:07:33.079
een muzieknoot

0:07:33.103,0:07:36.126
kan je niet helemaal bevatten[br]en uitdrukken op papier.

0:07:36.783,0:07:39.835
Hetzelfde geldt voor een begrip[br]in gebarentaal.

0:07:41.610,0:07:45.624
Ze zijn beide erg ruimtelijk[br]en erg verbogen --

0:07:50.213,0:07:52.370
subtiele wijzigingen

0:07:52.394,0:07:54.903
kunnen de hele betekenis wijzigen

0:07:54.927,0:07:56.711
van gebaren en geluiden.

0:07:59.898,0:08:02.120
Ik deel graag een pianometafoor met jullie

0:08:02.144,0:08:05.129
om te verduidelijken[br]hoe gebarentaal werkt.

0:08:05.153,0:08:06.711
Beeld je een piano in.

0:08:08.299,0:08:11.654
Gebarentaal is opgedeeld[br]in vele grammaticale parameters.

0:08:12.771,0:08:16.831
Verbind nu elke parameter[br]met een vinger als je piano speelt --

0:08:16.855,0:08:21.860
gelaatsuitdrukking, lichaamsbeweging,

0:08:21.884,0:08:25.656
snelheid, vorm van de hand en zo,

0:08:25.680,0:08:27.888
terwijl je piano speelt --

0:08:27.912,0:08:29.749
Engels is een lineaire taal,

0:08:29.773,0:08:32.578
alsof je telkens [br]één toets tegelijk indrukt.

0:08:32.602,0:08:36.250
Gebarentaal is meer een akkoord --

0:08:36.274,0:08:39.658
je moet je 10 vingers tegelijk indrukken

0:08:39.682,0:08:43.304
om een begrip of een idee[br]duidelijk uit te drukken in gebarentaal.

0:08:45.548,0:08:48.238
Als één van die toetsen zou wijzigen,

0:08:48.238,0:08:51.791
zou het akkoord een volstrekt [br]andere betekenis krijgen.

0:08:52.152,0:08:56.426
Hetzelfde geldt voor muziek[br]wat betreft hoogte, toon en volume.

0:09:00.518,0:09:04.096
In gebarentaal kan je, door met deze[br]grammaticale parameters te spelen,

0:09:04.120,0:09:05.813
verschillende ideeën uitdrukken.

0:09:05.837,0:09:07.822
Neem het gebaar voor KIJKEN-NAAR.

0:09:08.240,0:09:09.948
Dit is het gebaar voor KIJKEN-NAAR.

0:09:12.699,0:09:13.950
Ik kijk naar jou.

0:09:16.056,0:09:17.356
Ik staar naar jou.

0:09:17.380,0:09:19.094
(Gelach)

0:09:21.103,0:09:22.400
(Gelach)

0:09:23.733,0:09:26.399
Oh - betrapt.

0:09:26.423,0:09:27.573
(Gelach)

0:09:29.608,0:09:30.779
Oh.

0:09:33.521,0:09:34.935
Waar kijk je naar?

0:09:37.410,0:09:38.738
Ach, stop.

0:09:38.762,0:09:40.431
(Gelach)

0:09:40.455,0:09:41.639
Toen begon ik te denken:

0:09:41.663,0:09:44.580
als ik nu eens naar gebarentaal keek[br]door een muzikale lens?

0:09:45.011,0:09:48.218
Als ik een gebaar zou creëren[br]en telkens weer herhalen,

0:09:48.242,0:09:50.631
zou het een soort [br]visueel muziekstuk worden.

0:09:52.016,0:09:55.652
Dit is bijvoorbeeld het gebaar voor 'dag':

0:09:55.676,0:09:57.848
de zon gaat op en gaat onder.

0:09:59.789,0:10:02.129
Dit is 'de hele dag'.

0:10:04.416,0:10:07.617
Als ik dat zou herhalen en vertragen,

0:10:07.641,0:10:09.806
zou het visueel op een muziekstuk lijken.

0:10:12.023,0:10:14.482
De hele... dag.

0:10:15.186,0:10:19.084
Volgens mij geldt dat ook[br]voor de hele nacht.

0:10:21.776,0:10:22.930
'De hele nacht'.

0:10:23.890,0:10:27.125
Deze tekening stelt DE-HELE-NACHT voor.

0:10:30.501,0:10:33.714
Dat zette me aan het denken[br]over drie soorten nachten:

0:10:37.827,0:10:38.977
'vorige nacht',

0:10:40.747,0:10:41.899
'in één nacht tijd',

0:10:45.549,0:10:48.303
(Zingt) 'de hele nacht'.

0:10:48.327,0:10:50.588
(Gelach)

0:10:55.861,0:10:59.206
Volgens mij is de derde[br]veel muzikaler dan de andere twee.

0:10:59.230,0:11:00.381
(Gelach)

0:11:01.413,0:11:04.448
Dit geeft weer hoe tijd[br]wordt uitgedrukt in gebarentaal

0:11:04.472,0:11:08.931
en hoe de afstand van je lichaam[br]tijdsveranderingen kan weergeven.

0:11:08.955,0:11:10.594
Bijvoorbeeld:

0:11:10.618,0:11:13.757
1H is één hand, 2H zijn twee handen,

0:11:13.761,0:11:17.011
de tegenwoordige tijd zit dichtbij[br]en aan de voorkant van je lichaam,

0:11:17.035,0:11:20.472
de toekomst zit vooraan[br]en het verleden achteraan.

0:11:24.209,0:11:27.040
Het eerste voorbeeld is 'lang geleden'.

0:11:28.209,0:11:29.370
Dan 'verleden',

0:11:32.538,0:11:34.231
'placht te',

0:11:34.255,0:11:36.290
en de laatste, mijn favoriet,

0:11:36.314,0:11:38.940
met een heel romantische[br]en dramatische insteek,

0:11:38.964,0:11:40.553
'er was eens'.

0:11:40.577,0:11:41.986
(Gelach)

0:11:45.962,0:11:48.679
'Common time' (gewone maat)

0:11:48.703,0:11:50.471
is een muziekterm

0:11:50.495,0:11:54.478
met een specifieke aanduiding[br]van vier tellen per maat.

0:11:55.614,0:11:57.426
Maar als ik 'common time' zie,[br]

0:11:57.450,0:12:00.606
denk ik automatisch[br]aan 'op hetzelfde moment'.

0:12:01.645,0:12:04.856
Merk op: RH rechterhand,[br]LH linkerhand.

0:12:05.578,0:12:08.197
De notenbalk loopt[br]over het hoofd en de borst.

0:12:08.221,0:12:09.403
[Hoofd: RH, 'Flitsklauw']

0:12:09.427,0:12:10.677
[Common time]

0:12:10.701,0:12:12.234
[Borst: RH, 'Flitsklauw']

0:12:13.712,0:12:16.810
Ik demonstreer nu een handgebaar[br]dat 'flitsklauw' heet.[br]

0:12:18.722,0:12:20.699
Doen jullie mee?

0:12:21.723,0:12:23.067
Iedereen handen omhoog.

0:12:26.776,0:12:29.474
We doen het in hoofd en borst,

0:12:29.498,0:12:31.872
een soort 'common time', tegelijk.

0:12:35.595,0:12:36.896
Goed zo.

0:12:37.329,0:12:40.254
Dat betekent 'verliefd worden'[br]in internationale gebarentaal.

0:12:40.254,0:12:42.019
(Gelach)

0:12:42.019,0:12:43.972
Internationale gebarentaal, trouwens,

0:12:43.996,0:12:46.741
is een visuele tool om te communiceren

0:12:46.765,0:12:49.466
tussen culturen en gebarentalen[br]over de hele wereld.

0:12:49.997,0:12:52.283
Het tweede dat ik wil[br]demonstreren is dit --

0:12:52.307,0:12:54.043
opnieuw meedoen alsjeblieft.

0:12:58.891,0:13:00.041
En nu dit.

0:13:05.358,0:13:08.058
Dit is 'kolonisatie' in gebarentaal.

0:13:08.082,0:13:09.486
(Gelach)

0:13:11.407,0:13:12.678
Nu het derde --

0:13:12.702,0:13:14.096
meedoen alsjeblieft.

0:13:19.072,0:13:20.222
En nog eens.

0:13:24.970,0:13:27.478
Dit is 'verlichting' in gebarentaal.

0:13:27.502,0:13:29.063
Laten we ze alle drie doen.

0:13:31.732,0:13:32.889
'Verliefd worden',

0:13:33.897,0:13:35.066
'kolonisatie'

0:13:35.845,0:13:36.995
en 'verlichting'.

0:13:38.767,0:13:39.917
Goed zo, iedereen.

0:13:39.941,0:13:41.103
(Gelach)

0:13:41.103,0:13:43.471
Merk op hoezeer de drie gebaren[br]op elkaar lijken,

0:13:43.471,0:13:45.542
ze zitten allemaal bij hoofd en borst,

0:13:45.566,0:13:47.788
maar ze hebben verschillende betekenissen.

0:13:47.812,0:13:51.136
Het is verbluffend om te zien[br]hoe gebarentaal leeft en gedijt,

0:13:51.160,0:13:52.459
net als muziek.

0:13:54.152,0:13:56.978
Maar heden ten dage

0:13:57.002,0:13:59.604
leven we in een erg[br]audiocentrische wereld.

0:13:59.628,0:14:03.009
Dat gebarentaal geen geluid kent,

0:14:03.033,0:14:05.943
betekent nog niet[br]dat het geen sociale waarde heeft.

0:14:07.271,0:14:12.009
We moeten samen harder nadenken[br]over wat sociale waarde uitmaakt

0:14:12.033,0:14:15.875
en gebarentaal haar eigen[br]waarde laten ontwikkelen --

0:14:15.899,0:14:17.064
zonder geluid.

0:14:18.262,0:14:22.950
Dat zou een stap kunnen zijn[br]richting een inclusievere samenleving.

0:14:26.291,0:14:28.423
Misschien gaan mensen begrijpen

0:14:28.447,0:14:31.983
dat je niet doof hoeft te zijn[br]om gebarentaal te leren,

0:14:32.007,0:14:34.554
net zoals je niet hoeft te horen[br]om muziek te leren.

0:14:36.891,0:14:39.586
Gebarentaal is zo'n rijke schat

0:14:39.610,0:14:42.395
dat ik jullie dezelfde ervaring gun.

0:14:42.419,0:14:45.195
Ik nodig jullie graag uit[br]om jullie oren te openen,

0:14:45.219,0:14:47.110
jullie ogen te openen,

0:14:47.134,0:14:48.845
deel te nemen aan onze cultuur

0:14:48.869,0:14:51.388
en onze visuele taal te ervaren.

0:14:51.412,0:14:52.781
Je weet nooit,

0:14:52.781,0:14:54.631
misschien word je wel verliefd op ons.

0:14:54.635,0:14:56.693
(Applaus)

0:14:56.717,0:14:57.879
Dankjewel!

0:14:58.508,0:15:00.409
Denise Kahler-Braaten: Hey, dat ben ik.

0:15:00.433,0:15:03.831
(Applaus)