[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:06.50,0:00:10.44,Default,,0000,0000,0000,,Nguyên lý bất định Heisenberg\Nlà một trong số ít ý tưởng
Dialogue: 0,0:00:10.44,0:00:14.34,Default,,0000,0000,0000,,từ vật lý lượng tử được mở rộng ra\Nđời sống hàng ngày.
Dialogue: 0,0:00:14.34,0:00:19.77,Default,,0000,0000,0000,,Nó nói rằng bạn không thể cùng một lúc\Nbiết chính xác vị trí và tốc độ của vật
Dialogue: 0,0:00:19.77,0:00:22.42,Default,,0000,0000,0000,,và hàm ý đúng với mọi thứ:
Dialogue: 0,0:00:22.42,0:00:25.97,Default,,0000,0000,0000,,từ phê bình văn học\Ntới bình luận thể thao.
Dialogue: 0,0:00:25.97,0:00:29.08,Default,,0000,0000,0000,,Sự bất định thường được giải thích\Nbằng kết quả đo lường,
Dialogue: 0,0:00:29.08,0:00:32.56,Default,,0000,0000,0000,,rằng việc đo vị trí vật\Nlàm thay đổi tốc độ
Dialogue: 0,0:00:32.56,0:00:34.40,Default,,0000,0000,0000,,hoặc ngược lại.
Dialogue: 0,0:00:34.40,0:00:37.87,Default,,0000,0000,0000,,Thế nhưng, nguồn gốc thực sự\Ncòn sâu xa và thú vị hơn nhiều.
Dialogue: 0,0:00:37.87,0:00:41.44,Default,,0000,0000,0000,,Nguyên lý bất định tồn tại\Nvì mọi thứ trong vũ trụ
Dialogue: 0,0:00:41.44,0:00:45.83,Default,,0000,0000,0000,,biểu hiện cùng lúc\Ndưới dạng hạt và sóng.
Dialogue: 0,0:00:45.83,0:00:47.21,Default,,0000,0000,0000,,Trong cơ học lượng tử,
Dialogue: 0,0:00:47.21,0:00:50.26,Default,,0000,0000,0000,,vị trí và tốc độ chính xác \Ncủa một vật
Dialogue: 0,0:00:50.26,0:00:51.68,Default,,0000,0000,0000,,không có ý nghĩa gì cả.
Dialogue: 0,0:00:51.68,0:00:52.97,Default,,0000,0000,0000,,Để hiểu vấn đề này,
Dialogue: 0,0:00:52.97,0:00:56.86,Default,,0000,0000,0000,,cần tìm hiểu biểu hiện \Ndưới dạng hạt hoặc sóng nghĩa là gì.
Dialogue: 0,0:00:56.86,0:00:58.43,Default,,0000,0000,0000,,Các hạt, theo định nghĩa,
Dialogue: 0,0:00:58.43,0:01:01.63,Default,,0000,0000,0000,,tồn tại ở một vị trí\Ntại một thời điểm tức thì.
Dialogue: 0,0:01:01.63,0:01:03.56,Default,,0000,0000,0000,,Ta có thể minh họa bằng đồ thị
Dialogue: 0,0:01:03.56,0:01:07.19,Default,,0000,0000,0000,,thể hiện xác suất tìm ra vật\Ntại vị trí cụ thể,
Dialogue: 0,0:01:07.19,0:01:08.88,Default,,0000,0000,0000,,đồ thị như một mũi nhọn,
Dialogue: 0,0:01:08.88,0:01:11.42,Default,,0000,0000,0000,,100% tại một vị trí cụ thể,
Dialogue: 0,0:01:11.42,0:01:13.17,Default,,0000,0000,0000,,và 0% tại mọi điểm khác.
Dialogue: 0,0:01:13.17,0:01:17.25,Default,,0000,0000,0000,,Trong khi đó, sóng là những rung động\Nlan truyền trong không gian,
Dialogue: 0,0:01:17.25,0:01:20.04,Default,,0000,0000,0000,,như gợn sóng bao phủ bề mặt hồ nước.
Dialogue: 0,0:01:20.04,0:01:23.37,Default,,0000,0000,0000,,Ta hoàn toàn có thể xác định \Nđặc tính của toàn bộ sóng
Dialogue: 0,0:01:23.37,0:01:25.44,Default,,0000,0000,0000,,quan trọng nhất là bước sóng,
Dialogue: 0,0:01:25.44,0:01:28.14,Default,,0000,0000,0000,,là khoảng cách giữa hai đỉnh lân cận,
Dialogue: 0,0:01:28.14,0:01:29.97,Default,,0000,0000,0000,,hoặc hai đáy lân cận.
Dialogue: 0,0:01:29.97,0:01:32.47,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng ta không thể gán cho nó\Nmột vị trí đơn lẻ.
Dialogue: 0,0:01:32.47,0:01:36.53,Default,,0000,0000,0000,,Xác suất lớn là nó\Nsẽ nằm ở nhiều vị trí khác nhau.
Dialogue: 0,0:01:36.53,0:01:38.80,Default,,0000,0000,0000,,Bước sóng là cần thiết\Ntrong vật lý lượng tử
Dialogue: 0,0:01:38.80,0:01:42.12,Default,,0000,0000,0000,,vì bước sóng của một vật\Nliên quan tới động lượng của nó:
Dialogue: 0,0:01:42.12,0:01:43.72,Default,,0000,0000,0000,,khối lượng × vận tốc.
Dialogue: 0,0:01:43.72,0:01:46.47,Default,,0000,0000,0000,,Một vật chuyển động nhanh\Ncó nhiều động lượng,
Dialogue: 0,0:01:46.47,0:01:49.40,Default,,0000,0000,0000,,vì thế, có bước sóng rất ngắn.
Dialogue: 0,0:01:49.40,0:01:51.91,Default,,0000,0000,0000,,Một vật nặng có nhiều động lượng
Dialogue: 0,0:01:51.91,0:01:54.17,Default,,0000,0000,0000,,cho dù không chuyển động \Nquá nhanh,
Dialogue: 0,0:01:54.17,0:01:56.62,Default,,0000,0000,0000,,dẫn đến, một lần nữa,\Nbước sóng rất ngắn.
Dialogue: 0,0:01:56.62,0:01:58.97,Default,,0000,0000,0000,,Đó là lý do tại sao\Nta không nhận ra bản chất sóng
Dialogue: 0,0:01:58.97,0:02:00.51,Default,,0000,0000,0000,,trong các vật dụng hàng ngày.
Dialogue: 0,0:02:00.51,0:02:02.29,Default,,0000,0000,0000,,Nếu bạn ném quả bóng chày,
Dialogue: 0,0:02:02.29,0:02:04.05,Default,,0000,0000,0000,,bước sóng của nó là một phần tỷ
Dialogue: 0,0:02:04.05,0:02:06.60,Default,,0000,0000,0000,,của triệu tỷ của triệu tỷ của một mét.
Dialogue: 0,0:02:06.60,0:02:08.92,Default,,0000,0000,0000,,quá nhỏ để phát hiện.
Dialogue: 0,0:02:08.92,0:02:12.05,Default,,0000,0000,0000,,Vật nhỏ, như nguyên tử hay electron,
Dialogue: 0,0:02:12.05,0:02:13.70,Default,,0000,0000,0000,,có thể có bước sóng đủ lớn
Dialogue: 0,0:02:13.70,0:02:16.21,Default,,0000,0000,0000,,để có thể đo đạc \Nbằng thí nghiệm vật lý.
Dialogue: 0,0:02:16.21,0:02:19.16,Default,,0000,0000,0000,,Nói chung, nếu có một sóng,\Nta có thể đo bước sóng,
Dialogue: 0,0:02:19.16,0:02:22.61,Default,,0000,0000,0000,,và động lượng của nó,\Nnhưng không có vị trí.
Dialogue: 0,0:02:22.61,0:02:24.80,Default,,0000,0000,0000,,Ta có thế biết rất rõ vị trí một hạt,
Dialogue: 0,0:02:24.80,0:02:26.52,Default,,0000,0000,0000,,nhưng nó không có bước sóng,
Dialogue: 0,0:02:26.52,0:02:28.44,Default,,0000,0000,0000,,nên ta không biết động lượng của nó.
Dialogue: 0,0:02:28.44,0:02:31.30,Default,,0000,0000,0000,,Để có cả vị trí và động lượng của một hạt,
Dialogue: 0,0:02:31.30,0:02:33.26,Default,,0000,0000,0000,,ta cần hợp hai bức tranh
Dialogue: 0,0:02:33.26,0:02:34.99,Default,,0000,0000,0000,,để tạo ra đồ thị có sóng,
Dialogue: 0,0:02:34.99,0:02:36.99,Default,,0000,0000,0000,,nhưng chỉ trong một vùng nhỏ.
Dialogue: 0,0:02:36.99,0:02:38.46,Default,,0000,0000,0000,,Ta sẽ làm như thế nào?
Dialogue: 0,0:02:38.46,0:02:41.11,Default,,0000,0000,0000,,Bằng cách kết hợp nhiều sóng\Nvới bước sóng khác nhau,
Dialogue: 0,0:02:41.11,0:02:46.23,Default,,0000,0000,0000,,nghĩa là cho vật lượng tử kia \Nkhả năng có nhiều động lượng.
Dialogue: 0,0:02:46.23,0:02:48.90,Default,,0000,0000,0000,,Cộng hai sóng, \Nta thấy có những điểm
Dialogue: 0,0:02:48.90,0:02:51.58,Default,,0000,0000,0000,,mà các đỉnh cùng pha,\Ntạo thành sóng lớn hơn,
Dialogue: 0,0:02:51.58,0:02:55.49,Default,,0000,0000,0000,,và những điểm khác mà đỉnh sóng này\Ntrùng với đáy sóng kia.
Dialogue: 0,0:02:55.49,0:02:57.93,Default,,0000,0000,0000,,Kết quả là những vùng có sóng
Dialogue: 0,0:02:57.93,0:03:00.69,Default,,0000,0000,0000,,được chia cắt \Nbởi các vùng trống không.
Dialogue: 0,0:03:00.69,0:03:02.52,Default,,0000,0000,0000,,Nếu ta thêm sóng thứ ba,
Dialogue: 0,0:03:02.52,0:03:05.27,Default,,0000,0000,0000,,các vùng mà sóng bị triệt tiêu lớn dần,
Dialogue: 0,0:03:05.27,0:03:07.26,Default,,0000,0000,0000,,sóng thứ tư và chúng càng lớn dần,
Dialogue: 0,0:03:07.26,0:03:09.78,Default,,0000,0000,0000,,cùng với vùng có sóng hẹp dần đi.
Dialogue: 0,0:03:09.78,0:03:11.36,Default,,0000,0000,0000,,Tiếp tục thêm sóng vào,
Dialogue: 0,0:03:11.36,0:03:13.08,Default,,0000,0000,0000,,ta có thể tạo ra một gói sóng
Dialogue: 0,0:03:13.08,0:03:15.78,Default,,0000,0000,0000,,có bước sóng rõ ràng \Ntrong một vùng nhỏ.
Dialogue: 0,0:03:15.78,0:03:19.98,Default,,0000,0000,0000,,Đó là vật lượng tử,\Ncó cùng bản chất sóng và hạt,
Dialogue: 0,0:03:19.98,0:03:21.40,Default,,0000,0000,0000,,nhưng để đạt được nó,
Dialogue: 0,0:03:21.40,0:03:23.07,Default,,0000,0000,0000,,ta đánh mất sự chắc chắn
Dialogue: 0,0:03:23.07,0:03:25.32,Default,,0000,0000,0000,,về cả vị trí và động lượng.
Dialogue: 0,0:03:25.32,0:03:27.90,Default,,0000,0000,0000,,Vị trí không bị giới hạn\Ntại một điểm đơn lẻ.
Dialogue: 0,0:03:27.90,0:03:32.53,Default,,0000,0000,0000,,Xác suất lớn là sẽ tìm thấy nó\Ntrong khoảng xung quanh trung tâm gói sóng
Dialogue: 0,0:03:32.53,0:03:35.38,Default,,0000,0000,0000,,và ta tạo ra gói sóng\Nbằng cách thêm nhiều sóng,
Dialogue: 0,0:03:35.38,0:03:37.69,Default,,0000,0000,0000,,nghĩa là có xác suất tìm thấy nó
Dialogue: 0,0:03:37.69,0:03:41.17,Default,,0000,0000,0000,,với động lượng tương ứng với\Nmột trong số chúng.
Dialogue: 0,0:03:41.17,0:03:44.20,Default,,0000,0000,0000,,Cả vị trí và động lượng bây giờ\Nđều bất định,
Dialogue: 0,0:03:44.20,0:03:46.45,Default,,0000,0000,0000,,và sự bất định được kết nối.
Dialogue: 0,0:03:46.45,0:03:48.81,Default,,0000,0000,0000,,Nếu muốn giảm sự bất định của vị trí
Dialogue: 0,0:03:48.81,0:03:50.73,Default,,0000,0000,0000,,bằng cách tạo ra gói sóng nhỏ hơn,
Dialogue: 0,0:03:50.73,0:03:52.40,Default,,0000,0000,0000,,bạn cần thêm nhiều sóng,
Dialogue: 0,0:03:52.40,0:03:54.72,Default,,0000,0000,0000,,nghĩa là sự bất định động lượng tăng lên.
Dialogue: 0,0:03:54.72,0:03:56.44,Default,,0000,0000,0000,,Nếu muốn biết rõ động lượng hơn,
Dialogue: 0,0:03:56.44,0:03:57.93,Default,,0000,0000,0000,,bạn cần gói sóng lớn hơn,
Dialogue: 0,0:03:57.93,0:04:00.84,Default,,0000,0000,0000,,nghĩa là sự bất định vị trí tăng lên.
Dialogue: 0,0:04:00.84,0:04:03.10,Default,,0000,0000,0000,,Đó chính là Nguyên lý bất định Heisenberg,
Dialogue: 0,0:04:03.10,0:04:04.92,Default,,0000,0000,0000,,được đề ra bởi nhà vật lý người Đức
Dialogue: 0,0:04:04.92,0:04:08.30,Default,,0000,0000,0000,,Werner Heisenberg năm 1927.
Dialogue: 0,0:04:08.30,0:04:12.42,Default,,0000,0000,0000,,Sự bất định này\Nkhông phải là chuyện đo lường tốt hay kém,
Dialogue: 0,0:04:12.42,0:04:14.01,Default,,0000,0000,0000,,mà là một kết quả hiển nhiên
Dialogue: 0,0:04:14.01,0:04:16.60,Default,,0000,0000,0000,,của việc kết hợp bản chất hạt và sóng.
Dialogue: 0,0:04:16.60,0:04:20.29,Default,,0000,0000,0000,,Nguyên lý bất định không chỉ là\Ngiới hạn thực tế cho đo lường
Dialogue: 0,0:04:20.29,0:04:23.73,Default,,0000,0000,0000,,mà còn là giới hạn tính chất\Nmà một vật có thể có,
Dialogue: 0,0:04:23.73,0:04:28.02,Default,,0000,0000,0000,,xây dựng nên cấu trúc nền tảng\Ncủa bản thân vũ trụ.