[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:07.04,0:00:10.81,Default,,0000,0000,0000,,Kuantum fiziğinden, halkın\Npop kültürüne genişletilen
Dialogue: 0,0:00:10.81,0:00:14.56,Default,,0000,0000,0000,,çok sayıda düşünceden biri de\NHeisenberg Belirsizlik İlkesidir.
Dialogue: 0,0:00:14.70,0:00:17.62,Default,,0000,0000,0000,,İlke şunu söyler: Bir nesnenin tam hızını
Dialogue: 0,0:00:17.62,0:00:20.16,Default,,0000,0000,0000,,ve tam konumunu aynı anda\Nbilmek imkansızdır.
Dialogue: 0,0:00:20.16,0:00:22.89,Default,,0000,0000,0000,,Edebi eleştiriden spor yorumlarına kadar
Dialogue: 0,0:00:22.89,0:00:25.43,Default,,0000,0000,0000,,her şeyde bu benzetim kullanılıyor.
Dialogue: 0,0:00:26.42,0:00:29.43,Default,,0000,0000,0000,,Belirsizlik çoğu zaman\Nölçümün bir sonucu olarak açıklanır;
Dialogue: 0,0:00:29.43,0:00:32.65,Default,,0000,0000,0000,,yani nesnenin konumunu ölçme işlemi\Nonun hızını değiştirir
Dialogue: 0,0:00:32.65,0:00:34.88,Default,,0000,0000,0000,,ve hız ölçümü de konumunu.
Dialogue: 0,0:00:34.88,0:00:37.77,Default,,0000,0000,0000,,Asıl çıkış noktası ise\Ndaha derin ve daha büyüleyici.
Dialogue: 0,0:00:38.22,0:00:41.76,Default,,0000,0000,0000,,Belirsizlik İlkesi geçerli,\Nçünkü evrendeki her şey
Dialogue: 0,0:00:41.76,0:00:45.79,Default,,0000,0000,0000,,aynı anda hem parçacık\Nhem de dalga gibi davranıyor.
Dialogue: 0,0:00:46.22,0:00:49.04,Default,,0000,0000,0000,,Kuantum mekaniğinde bir parçacığın
Dialogue: 0,0:00:49.04,0:00:51.71,Default,,0000,0000,0000,,tam konumu ve tam hızından\Nsöz etmek anlamsızdır.
Dialogue: 0,0:00:51.75,0:00:55.06,Default,,0000,0000,0000,,Bunu anlamak için, bir parçacık\Nya da bir dalga gibi davranmanın
Dialogue: 0,0:00:55.06,0:00:57.05,Default,,0000,0000,0000,,ne demek olduğunu düşünmek gerek.
Dialogue: 0,0:00:57.05,0:01:01.17,Default,,0000,0000,0000,,Parçacık, tanımı gereği,\Nherhangi bir anda tek bir yerde olur.
Dialogue: 0,0:01:01.17,0:01:04.89,Default,,0000,0000,0000,,Nesneyi bulma olasılığının, tek bir yerde
Dialogue: 0,0:01:04.89,0:01:09.03,Default,,0000,0000,0000,,%100 ve başka her yerde sıfır olduğu,
Dialogue: 0,0:01:09.03,0:01:12.93,Default,,0000,0000,0000,,dikene benzeyen bir grafikle\Nbunu gösterebiliriz.
Dialogue: 0,0:01:13.66,0:01:17.40,Default,,0000,0000,0000,,Öte yandan dalgalar,\Nuzayda yayılan hareketlenmelerdir;
Dialogue: 0,0:01:17.62,0:01:20.34,Default,,0000,0000,0000,,tıpkı bir havuzun yüzeyini\Nkaplayan dalgacıklar gibi.
Dialogue: 0,0:01:20.34,0:01:23.77,Default,,0000,0000,0000,,Bir bütün olarak, dalga deseninin\Nözelliklerini açıkça belirtebiliriz.
Dialogue: 0,0:01:23.77,0:01:25.93,Default,,0000,0000,0000,,Bunların en önemlisi dalgaboyudur;
Dialogue: 0,0:01:25.93,0:01:28.46,Default,,0000,0000,0000,,yani iki komşu tepe ya da
Dialogue: 0,0:01:28.46,0:01:30.46,Default,,0000,0000,0000,,iki komşu vadi arasındaki uzaklık.
Dialogue: 0,0:01:30.46,0:01:33.02,Default,,0000,0000,0000,,Fakat dalga için tek bir konum veremeyiz.
Dialogue: 0,0:01:33.02,0:01:36.28,Default,,0000,0000,0000,,Pek çok farklı yerde bulunma\Nolasılığı bulunur.
Dialogue: 0,0:01:36.28,0:01:39.10,Default,,0000,0000,0000,,Dalgaboyu, kuantum fiziğinin\Ntemel öğelerindendir.
Dialogue: 0,0:01:39.10,0:01:42.42,Default,,0000,0000,0000,,Çünkü bir nesnenin dalgaboyu,\Nmomentumu ile ilişkilidir;
Dialogue: 0,0:01:42.42,0:01:44.02,Default,,0000,0000,0000,,yani kütle çarpı hız.
Dialogue: 0,0:01:44.02,0:01:46.91,Default,,0000,0000,0000,,Hızlı giden bir nesnenin\Nmomentumu büyüktür,
Dialogue: 0,0:01:46.91,0:01:50.02,Default,,0000,0000,0000,,ki bu çok kısa dalgaboyuna denktir.
Dialogue: 0,0:01:50.02,0:01:54.53,Default,,0000,0000,0000,,Çok ağır bir nesnenin momentumu,\Nhızlı gitmese bile büyük olur,
Dialogue: 0,0:01:54.53,0:01:57.16,Default,,0000,0000,0000,,ki bu yine çok kısa dalgaboyu demektir.
Dialogue: 0,0:01:57.16,0:02:00.93,Default,,0000,0000,0000,,Günlük yaşamda karşılaştığımız nesnelerin\Ndalga doğalarına dikkat etmeyişimiz
Dialogue: 0,0:02:00.93,0:02:02.96,Default,,0000,0000,0000,,işte bundan kaynaklanır.
Dialogue: 0,0:02:02.96,0:02:04.100,Default,,0000,0000,0000,,Bir beyzbol topunu havaya fırlatırsanız,
Dialogue: 0,0:02:04.100,0:02:07.74,Default,,0000,0000,0000,,dalgaboyu bir metrenin trilyonda birinin\Ntrilyonda birinin milyarda biri olur.
Dialogue: 0,0:02:07.74,0:02:09.36,Default,,0000,0000,0000,,Ölçmek için çok çok küçük.
Dialogue: 0,0:02:09.36,0:02:12.32,Default,,0000,0000,0000,,Atomlar ya da elektronlar gibi\Nküçük nesneler ise
Dialogue: 0,0:02:12.32,0:02:16.14,Default,,0000,0000,0000,,fizik deneyleri ile ölçülebilecek\Nkadar büyük dalgaboyludurlar.
Dialogue: 0,0:02:16.14,0:02:19.48,Default,,0000,0000,0000,,Dolayısıyla, eğer saf bir dalgamız varsa,\Nonun dalgaboyunu ölçebiliriz.
Dialogue: 0,0:02:19.48,0:02:23.10,Default,,0000,0000,0000,,Bu onun momentumu olur,\Nama bir konumu yoktur.
Dialogue: 0,0:02:23.10,0:02:25.25,Default,,0000,0000,0000,,Bir parçacığın konumunu gayet iyi biliriz,
Dialogue: 0,0:02:25.25,0:02:28.49,Default,,0000,0000,0000,,ama onu da dalgaboyu yoktur;\Ndolayısıyla momentumunu bilemeyiz.
Dialogue: 0,0:02:28.49,0:02:31.60,Default,,0000,0000,0000,,Hem konumu hem momentumu olan\Nbir parçacık elde etmek için
Dialogue: 0,0:02:31.60,0:02:33.76,Default,,0000,0000,0000,,iki resmi karıştırarak,
Dialogue: 0,0:02:33.76,0:02:37.16,Default,,0000,0000,0000,,sadece küçük bir alanda dalgaları bulunan\Nbir grafik yapmamız gerek.
Dialogue: 0,0:02:37.16,0:02:38.80,Default,,0000,0000,0000,,Bunu nasıl yaparız?
Dialogue: 0,0:02:38.80,0:02:41.55,Default,,0000,0000,0000,,Farklı dalgaboylu dalgaları\Nbir araya getirerek.
Dialogue: 0,0:02:41.55,0:02:46.53,Default,,0000,0000,0000,,Yani kuantum nesnemize farklı momentumlara\Nsahip olma olasılığı vererek.
Dialogue: 0,0:02:46.53,0:02:49.28,Default,,0000,0000,0000,,İki dalgayı birleştirdiğimizde,
Dialogue: 0,0:02:49.28,0:02:52.06,Default,,0000,0000,0000,,tepelerin birleşerek daha büyük dalgalar\Noluşturduğu bazı yerler olduğunu
Dialogue: 0,0:02:52.06,0:02:55.82,Default,,0000,0000,0000,,ve diğer yerlerde, tepelerin vadilere\Ndenk geldiğini görürüz.
Dialogue: 0,0:02:55.82,0:02:58.79,Default,,0000,0000,0000,,Sonuçta, boş bölgeler ile ayrılmış
Dialogue: 0,0:02:58.79,0:03:01.11,Default,,0000,0000,0000,,dalgalar görürüz.
Dialogue: 0,0:03:01.11,0:03:02.59,Default,,0000,0000,0000,,Eğer üçüncü bir dalga daha eklersek
Dialogue: 0,0:03:02.59,0:03:05.71,Default,,0000,0000,0000,,dalgaların birbirini iptal\Nettiği bölgeler artar.
Dialogue: 0,0:03:05.71,0:03:09.89,Default,,0000,0000,0000,,Dördüncüyü eklersek daha da büyürler\Nve dalga bölgeleri iyice daralır.
Dialogue: 0,0:03:09.89,0:03:13.09,Default,,0000,0000,0000,,Dalgalar eklemeye devam edersek,\Nbir dalga paketi yapabiliriz.
Dialogue: 0,0:03:13.09,0:03:16.17,Default,,0000,0000,0000,,Böylece küçük bir bölgede bulunup\Nnet bir dalgaboyuna sahip olur.
Dialogue: 0,0:03:16.17,0:03:20.22,Default,,0000,0000,0000,,Bu kuantum nesnenin hem dalga\Nhem de parçacık doğası vardır.
Dialogue: 0,0:03:20.22,0:03:22.43,Default,,0000,0000,0000,,Fakat bunu sağlarken,
Dialogue: 0,0:03:22.43,0:03:25.80,Default,,0000,0000,0000,,hem konuma hem de momentuma\Nilişkin kesinlikleri kaybederiz.
Dialogue: 0,0:03:25.80,0:03:28.22,Default,,0000,0000,0000,,Konum tek bir noktaya\Nkısıtlanmamıştır.
Dialogue: 0,0:03:28.22,0:03:30.92,Default,,0000,0000,0000,,Dalga paketinin merkezi çevresinde
Dialogue: 0,0:03:30.92,0:03:32.84,Default,,0000,0000,0000,,belli bir menzilde\Nbulunma olasılığı vardır.
Dialogue: 0,0:03:32.84,0:03:35.59,Default,,0000,0000,0000,,Dalga paketini oluştururken\Nçok sayıda dalgayı topladığımız için
Dialogue: 0,0:03:35.59,0:03:38.27,Default,,0000,0000,0000,,bu dalgalardan her birine\Nkarşılık gelen momentumları
Dialogue: 0,0:03:38.27,0:03:41.29,Default,,0000,0000,0000,,bulmak için de belli bir olasılık vardır.
Dialogue: 0,0:03:41.29,0:03:44.74,Default,,0000,0000,0000,,Şimdi hem konum hem de\Nmomentum belirsizdir
Dialogue: 0,0:03:44.74,0:03:46.82,Default,,0000,0000,0000,,ve bu belirsizlikler birbirine bağlıdır.
Dialogue: 0,0:03:46.82,0:03:49.21,Default,,0000,0000,0000,,Eğer daha küçük bir\Ndalga paketi oluşturarak
Dialogue: 0,0:03:49.21,0:03:52.06,Default,,0000,0000,0000,,konum belirsizliğini\Nazaltmak isterseniz,
Dialogue: 0,0:03:52.06,0:03:54.86,Default,,0000,0000,0000,,bu daha büyük momentum\Nbelirsizliği anlamına gelir.
Dialogue: 0,0:03:54.86,0:03:58.50,Default,,0000,0000,0000,,Eğer momentumu daha iyi bilmek isterseniz,\Ndaha büyük dalga paketi gerekir,
Dialogue: 0,0:03:58.50,0:04:01.01,Default,,0000,0000,0000,,ki bu da daha büyük\Nkonum belirsizliği demektir.
Dialogue: 0,0:04:01.01,0:04:05.51,Default,,0000,0000,0000,,İşte bu, ilk kez 1927'de Alman fizikçi\NWerner Heisenberg'in öne sürdüğü
Dialogue: 0,0:04:05.51,0:04:08.21,Default,,0000,0000,0000,,Heisenberg Belirsizlik İlkesidir.
Dialogue: 0,0:04:08.21,0:04:12.59,Default,,0000,0000,0000,,Bu belirsizlik, iyi veya kötü\Nölçüm meselesi değildir;
Dialogue: 0,0:04:12.59,0:04:17.11,Default,,0000,0000,0000,,parçacık ve dalga doğalarının birleşiminin\Nkaçınılmaz bir sonucudur.
Dialogue: 0,0:04:17.11,0:04:20.66,Default,,0000,0000,0000,,Belirsizlik İlkesi, ölçmeye konan\Nuygulama sınırından ibaret değildir.
Dialogue: 0,0:04:20.66,0:04:23.73,Default,,0000,0000,0000,,Evrenin temel yapısına işlenmiş\Nbir sınırlama olup,
Dialogue: 0,0:04:23.73,0:04:28.16,Default,,0000,0000,0000,,bir nesnenin sahip olabileceği\Nözelliklere ilişkin bir sınırdır.