[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:07.16,0:00:10.72,Default,,0000,0000,0000,,Zasada nieokreśloności Heisenberga\Njest jedną z niewielu koncepcji
Dialogue: 0,0:00:10.72,0:00:14.52,Default,,0000,0000,0000,,fizyki kwantowej, które przeniknęły\Ndo kultury popularnej.
Dialogue: 0,0:00:14.52,0:00:18.11,Default,,0000,0000,0000,,Według niej nie można jednocześnie\Nokreślić dokładnego położenia
Dialogue: 0,0:00:18.11,0:00:22.89,Default,,0000,0000,0000,,i dokładnej prędkości obiektu,\Nco jako metafora pojawia się wszędzie,
Dialogue: 0,0:00:22.89,0:00:26.31,Default,,0000,0000,0000,,od krytyki literackiej\Npo komentarz sportowy.
Dialogue: 0,0:00:26.31,0:00:29.43,Default,,0000,0000,0000,,Nieokreśloność tłumaczy się\Nczęsto wynikiem pomiaru.
Dialogue: 0,0:00:29.43,0:00:34.56,Default,,0000,0000,0000,,Pomiar położenia obiektu\Nzmienia jego prędkość, i odwrotnie.
Dialogue: 0,0:00:34.56,0:00:38.28,Default,,0000,0000,0000,,Przyczyna tkwi głębiej\Ni jest bardziej niezwykła.
Dialogue: 0,0:00:38.28,0:00:41.76,Default,,0000,0000,0000,,Zasada nieokreśloności istnieje,\Nbo wszystko we wszechświecie
Dialogue: 0,0:00:41.76,0:00:45.99,Default,,0000,0000,0000,,zachowuje się równocześnie\Njak cząstka i fala.
Dialogue: 0,0:00:45.99,0:00:50.46,Default,,0000,0000,0000,,W mechanice kwantowej\Ndokładne położenie i prędkość obiektu
Dialogue: 0,0:00:50.46,0:00:51.90,Default,,0000,0000,0000,,nie mają znaczenia.
Dialogue: 0,0:00:51.90,0:00:53.15,Default,,0000,0000,0000,,Aby to zrozumieć,
Dialogue: 0,0:00:53.15,0:00:57.05,Default,,0000,0000,0000,,trzeba pomyśleć, co oznacza\Nzachowywać się jak cząstka albo fala.
Dialogue: 0,0:00:57.05,0:01:01.86,Default,,0000,0000,0000,,Cząstki z definicji istnieją\Nw jednym miejscu w czasie.
Dialogue: 0,0:01:01.86,0:01:05.29,Default,,0000,0000,0000,,Można to pokazać na wykresie\Nprawdopodobieństwa znalezienia
Dialogue: 0,0:01:05.29,0:01:09.03,Default,,0000,0000,0000,,obiektu w określonym miejscu, \Nktóry wygląda jak iglica,
Dialogue: 0,0:01:09.03,0:01:13.52,Default,,0000,0000,0000,,w 100% w jednym miejscu,\Ni nigdzie indziej.
Dialogue: 0,0:01:13.52,0:01:17.52,Default,,0000,0000,0000,,Za to fale są zaburzeniami\Nrozchodzącymi się w przestrzeni
Dialogue: 0,0:01:17.52,0:01:20.34,Default,,0000,0000,0000,,jak kręgi po powierzchni stawu.
Dialogue: 0,0:01:20.34,0:01:23.77,Default,,0000,0000,0000,,Można wyraźnie określić\Nwzór fali jako całości,
Dialogue: 0,0:01:23.77,0:01:25.82,Default,,0000,0000,0000,,a przede wszystkim jej długość,
Dialogue: 0,0:01:25.82,0:01:28.56,Default,,0000,0000,0000,,czyli odległość między dwoma\Nsąsiadującymi grzbietami
Dialogue: 0,0:01:28.56,0:01:30.37,Default,,0000,0000,0000,,albo dwoma sąsiadującymi dolinami,
Dialogue: 0,0:01:30.37,0:01:33.02,Default,,0000,0000,0000,,ale nie można przypisać im\Njednego położenia.
Dialogue: 0,0:01:33.02,0:01:36.44,Default,,0000,0000,0000,,Istnieje spore prawdopodobieństwo,\Nże będą w wielu różnych miejscach.
Dialogue: 0,0:01:36.44,0:01:39.10,Default,,0000,0000,0000,,Długość fali jest bardzo ważna\Nw fizyce kwantowej,
Dialogue: 0,0:01:39.10,0:01:42.42,Default,,0000,0000,0000,,bo długość fali obiektu\Njest związana z jego pędem,
Dialogue: 0,0:01:42.42,0:01:44.02,Default,,0000,0000,0000,,czyli iloczynem masy i prędkości.
Dialogue: 0,0:01:44.02,0:01:46.91,Default,,0000,0000,0000,,Szybko poruszający się obiekt\Nma większy pęd,
Dialogue: 0,0:01:46.91,0:01:50.02,Default,,0000,0000,0000,,który odpowiada\Nbardzo krótkiej długości fali.
Dialogue: 0,0:01:50.02,0:01:54.40,Default,,0000,0000,0000,,Ciężki obiekt ma większy pęd,\Nnawet nieporuszając się bardzo szybko,
Dialogue: 0,0:01:54.40,0:01:56.83,Default,,0000,0000,0000,,co z kolei także oznacza\Nbardzo krótką długość fali.
Dialogue: 0,0:01:56.83,0:02:00.93,Default,,0000,0000,0000,,Dlatego nie dostrzegamy na co dzień\Nnatury fali w przedmiotach.
Dialogue: 0,0:02:00.93,0:02:02.64,Default,,0000,0000,0000,,Jeśli podrzucisz piłkę do bejsbola,
Dialogue: 0,0:02:02.64,0:02:07.03,Default,,0000,0000,0000,,długość fali wynosi\Nmaciupeńką część metra,
Dialogue: 0,0:02:07.03,0:02:09.36,Default,,0000,0000,0000,,zbyt małą, aby móc ją wykryć.
Dialogue: 0,0:02:09.36,0:02:12.32,Default,,0000,0000,0000,,Długość fali małych obiektów,\Njak atomy czy elektrony,
Dialogue: 0,0:02:12.32,0:02:16.14,Default,,0000,0000,0000,,jest na tyle duża, że można ją zmierzyć\Nw eksperymentach fizycznych.
Dialogue: 0,0:02:16.14,0:02:19.48,Default,,0000,0000,0000,,Można zmierzyć\Ndługość i pęd czystej fali,
Dialogue: 0,0:02:19.48,0:02:23.10,Default,,0000,0000,0000,,ale nie jej położenie.
Dialogue: 0,0:02:23.10,0:02:25.25,Default,,0000,0000,0000,,Można dokładnie\Nokreślić położenie cząstki,
Dialogue: 0,0:02:25.25,0:02:28.49,Default,,0000,0000,0000,,ale bez długości fali, nie znamy jej pędu.
Dialogue: 0,0:02:28.49,0:02:31.60,Default,,0000,0000,0000,,Żeby uzyskać cząstkę\Nposiadająca położenie i pęd,
Dialogue: 0,0:02:31.60,0:02:33.76,Default,,0000,0000,0000,,trzeba połączenia dwóch obrazów,
Dialogue: 0,0:02:33.76,0:02:37.16,Default,,0000,0000,0000,,żeby powstał wykres z falami,\Nale tylko na małej przestrzeni.
Dialogue: 0,0:02:37.16,0:02:38.80,Default,,0000,0000,0000,,Jak to zrobić?
Dialogue: 0,0:02:38.80,0:02:41.55,Default,,0000,0000,0000,,Łącząc fale o różnych długościach,
Dialogue: 0,0:02:41.55,0:02:46.53,Default,,0000,0000,0000,,czyli dając obiektom kwantowym\Nszansę na różne pędy.
Dialogue: 0,0:02:46.53,0:02:49.28,Default,,0000,0000,0000,,Dodając dwie fale, odkrywamy miejsca,
Dialogue: 0,0:02:49.28,0:02:52.06,Default,,0000,0000,0000,,gdzie grzbiety pokrywają się,\Ndając większą falę,
Dialogue: 0,0:02:52.06,0:02:55.82,Default,,0000,0000,0000,,oraz gdzie grzbiety wypełniają doliny.
Dialogue: 0,0:02:55.82,0:02:58.35,Default,,0000,0000,0000,,Efektem są przestrzenie
Dialogue: 0,0:02:58.35,0:03:01.11,Default,,0000,0000,0000,,z falami oddzielonymi miejscami,\Nw których nie ma nic.
Dialogue: 0,0:03:01.11,0:03:02.59,Default,,0000,0000,0000,,Jeśli dodamy trzecią falę,
Dialogue: 0,0:03:02.59,0:03:05.71,Default,,0000,0000,0000,,miejsca, w których fale\Nznosiły się, powiększają się.
Dialogue: 0,0:03:05.71,0:03:09.89,Default,,0000,0000,0000,,Przy czwartej nadal rosną,\Na przestrzenie fal stają się węższe.
Dialogue: 0,0:03:09.89,0:03:13.09,Default,,0000,0000,0000,,Dodając kolejne, otrzymamy pakiet falowy
Dialogue: 0,0:03:13.09,0:03:16.17,Default,,0000,0000,0000,,o wyraźnej długości fali\Nna jednej małej przestrzeni.
Dialogue: 0,0:03:16.17,0:03:20.22,Default,,0000,0000,0000,,To obiekt kwantowy\No dwoistej naturze fali i cząstki,
Dialogue: 0,0:03:20.22,0:03:23.31,Default,,0000,0000,0000,,ale żeby to osiągnąć,\Ntrzeba zapomnieć o określoności,
Dialogue: 0,0:03:23.31,0:03:25.80,Default,,0000,0000,0000,,zarówno położenia jak i pędu.
Dialogue: 0,0:03:25.80,0:03:27.92,Default,,0000,0000,0000,,Położenie nie jest\Nograniczone do punktu.
Dialogue: 0,0:03:27.92,0:03:30.92,Default,,0000,0000,0000,,Istnieje prawdopodobieństwo\Nznalezienia go w pewnym przedziale
Dialogue: 0,0:03:30.92,0:03:32.84,Default,,0000,0000,0000,,środka pakietu falowego,
Dialogue: 0,0:03:32.84,0:03:35.59,Default,,0000,0000,0000,,tworzonego przez dodawanie wielu fal,
Dialogue: 0,0:03:35.59,0:03:38.01,Default,,0000,0000,0000,,co oznacza możliwość znalezienie go
Dialogue: 0,0:03:38.01,0:03:41.29,Default,,0000,0000,0000,,z pędem odpowiadającym którejś z fal.
Dialogue: 0,0:03:41.29,0:03:44.74,Default,,0000,0000,0000,,Zarówno położenie jak i pęd\Nsą teraz nieokreślone
Dialogue: 0,0:03:44.74,0:03:46.82,Default,,0000,0000,0000,,a ich nieokreśloności\Nsą od siebie zależne.
Dialogue: 0,0:03:46.82,0:03:49.21,Default,,0000,0000,0000,,Chcąc zredukować nieokreśloność położenia,
Dialogue: 0,0:03:49.21,0:03:52.63,Default,,0000,0000,0000,,tworząc mniejszy pakiet falowy,\Ntrzeba dodać więcej fal,
Dialogue: 0,0:03:52.63,0:03:54.86,Default,,0000,0000,0000,,co zwiększa nieokreśloność pędu.
Dialogue: 0,0:03:54.86,0:03:58.05,Default,,0000,0000,0000,,Chcąc lepiej określić pęd,\Npotrzeba większego pakietu falowego,
Dialogue: 0,0:03:58.05,0:04:01.01,Default,,0000,0000,0000,,co zwiększa nieokreśloność położenia.
Dialogue: 0,0:04:01.01,0:04:03.22,Default,,0000,0000,0000,,To jest właśnie zasada nieokreśloności,
Dialogue: 0,0:04:03.22,0:04:08.21,Default,,0000,0000,0000,,którą sformułował niemiecki fizyk,\NWerner Heisenberg, w 1927 roku.
Dialogue: 0,0:04:08.21,0:04:12.59,Default,,0000,0000,0000,,Nieokreśloność nie jest kwestią\Ndobrego albo złego pomiaru,
Dialogue: 0,0:04:12.59,0:04:17.11,Default,,0000,0000,0000,,ale nieuniknionym skutkiem\Npołączenia istoty cząstki i fali.
Dialogue: 0,0:04:17.11,0:04:20.66,Default,,0000,0000,0000,,Zasada nieokreśloności nie jest\Njedynie ograniczeniem pomiaru.
Dialogue: 0,0:04:20.66,0:04:23.73,Default,,0000,0000,0000,,To ograniczenie właściwości,\Njakie może posiadać obiekt,
Dialogue: 0,0:04:23.73,0:04:28.16,Default,,0000,0000,0000,,wbudowane w fundamentalną\Nstrukturę wszechświata.