0:00:07.107,0:00:10.170
လူသားတွေဟာ အပ်ထိုးမိလို့နာကျင်တာ

0:00:10.170,0:00:12.539
ခလုတ်တိုက်မိလို့ခြေထောက်နာသွားတာ

0:00:12.539,0:00:14.969
သွားတစစ်စစ်ကိုက်တာတွေကို သိကြပါတယ်။

0:00:14.969,0:00:19.600
ကျွနု်ပ်တို့ဟာနာကျင်မှုပေါင်းများစွာကို[br]သိနိုင်ပြီး သက်သာမယ့်နည်းတွေလည်းရှိကြတယ်။

0:00:19.600,0:00:21.850
ဒါဆို အခြားသောသတ္တဝါတွေကကော?

0:00:21.850,0:00:26.070
ကျွနု်ပ်တို့ပတ်ဝန်းကျင်မှာရှိတဲ့တိရိစ္ဆာန်[br]တွေကနာကျင်မှုကိုဘယ်လိုခံစားကြရပါလဲ။

0:00:26.070,0:00:28.230
ဒါဟာကျွန်တော်တို့အခုလေ့လာကြမယ့်[br]အဓိကအချက်ပေါ့။

0:00:28.230,0:00:29.851
သူတို့ဟာပတ်ဝန်းကျင်အကျိုးပြုလို့

0:00:29.851,0:00:31.460
တိရိစ္ဆာန်တွေကိုအိမ်မှာမွေးကြတယ်

0:00:31.460,0:00:33.631
အချို့မျိုးစိတ်ကိုတော့အစားအစားအတွက်[br]မွေးကြတယ်။

0:00:33.631,0:00:37.781
နောက်ခေတ်မီသိပ္ပံစမ်းသပ်မှုတွေနဲ့ လူသား[br]ကျန်းမာရေးအတွက်လည်း သူတို့ကိုသုံးပါတယ်။

0:00:37.781,0:00:39.830
တိရိစ္ဆာန်တွေဟာကျုပ်တို့အတွက်[br]အရေးပါပါတယ်။

0:00:39.830,0:00:44.462
ဒါကြောင့် သူတို့လေးတွေ အလကားနေရင်း[br]မနာကျင်စေဖို့ကလည်းအရေးကြီးပါတယ်။

0:00:44.462,0:00:47.111
လူသားနဲ့တူတဲ့ နို့တိုက်သတ္တဝါလိုအကောင်တွေ[br]အတွက်

0:00:47.111,0:00:50.281
ထိခိုက်မိလို့နာကျင်ရတာဟာမြင်သာပါတယ်။

0:00:50.281,0:00:52.521
သို့သော်မမြင်သာတဲ့နာကျင်မှုတွေလည်း[br]ရှိပါသေးတယ်။

0:00:52.521,0:00:56.201
လူသားတွေကို နာကျင်မှုသက်သာစေတဲ့အရာတွေက[br]သူတို့ကိုလည်းအထောက်အကူပြုပါတယ်။

0:00:56.201,0:00:58.121
တိရစ္ဆာန်တွေရဲ့သဘာ၀ဟာ[br]လူသားတွေနဲ့မတူလေလေ၊

0:00:58.121,0:01:01.195
သူတို့ရဲ့နာကျင်မှုကိုနားလည်ဖို့[br]ပိုခက်လေလေပဲဖြစ်ပါတယ်။

0:01:01.195,0:01:03.802
ပုဇွန်တစ်ကောင်နာနေမနေကို[br]သင်ဘယ်လိုပြောနိုင်မလဲ

0:01:03.802,0:01:05.131
မြွေဆိုရင်ကော?

0:01:05.131,0:01:06.691
ခရုတစ်ကောင်ကော?

0:01:06.691,0:01:09.272
လူသားတွေအပါအဝင်ဖြစ်တဲ့[br]ကျောရိုးရှိသတ္တဝါတွေမှာ

0:01:09.272,0:01:12.482
နာကျင်မှုကို အဓိကအားဖြင့် အပိုင်းကြီး[br]၂ပိုင်းခွဲနိုင်ပါတယ်။

0:01:12.482,0:01:16.560
ပထမတစ်ခုကတော့ အာရုံကြောနဲ့အရေပြားဟာ[br]နာကျင်မှုတွေကို အာရုံခံတယ်၊

0:01:16.560,0:01:19.195
နောက် အဲ့ဒီသတင်းတွေကို[br]ပင်မအာရုံကြောမကြီးဆီပို့လိုက်တယ်။

0:01:19.195,0:01:21.784
အဲ့မှာရှိတဲ့motor neurons[br]တွေကလှုပ်ရှားမှုကိုဖြစ်စေပြီး

0:01:21.784,0:01:24.682
အန္တရာယ်မှရုတ်တရက်ပြန်လည်[br]ရုပ်သိမ်းလိုက်တယ်။

0:01:24.682,0:01:28.322
ဒါဟာnociceptionလို့ခေါ်တဲ့ကိုယ်ခန္ဓာ[br]အပြင်ပိုင်းထိခိုက်မှုကိုသိခြင်းဖြစ်တယ်၊

0:01:28.322,0:01:29.578
တိရစ္ဆာန်အားလုံးနီးပါးကော၊

0:01:29.578,0:01:32.297
အချို့ရိုးရှင်းတဲ့အာရုံကြောစနစ်ပဲ[br]ရှိတဲ့အကောင်တွေတောင်မှ၊

0:01:32.297,0:01:33.765
ဒီနာကျင်မှုကိုခံစားရပါတယ်။

0:01:33.765,0:01:36.752
ဒီအစွမ်းအစလေးမှမရှိရင်[br]အန္တရာယ်တွေကိုရှောင်ဖယ်နိုင်မှာမဟုတ်ဘဲ

0:01:36.752,0:01:39.736
နောက်ပြီးရှင်သန်ဖို့အတွက်လည်း[br]ခက်ခဲသွားပါလိမ့်မယ်။

0:01:39.736,0:01:43.455
ဒုတိယတစ်ခုကတော့ အန္တရာယ်ကို[br]စိတ်မှသိနေခြင်းဖြစ်ပါတယ်။

0:01:43.455,0:01:46.593
လူတွေရဲ့အရေပြားမှာရှိတဲ့အာရုံခံဆဲလ်လေးတွေက[br]ပင်မအာရုံကြောမကြီးကတဆင့်

0:01:46.593,0:01:51.395
ဦးနှောက်ဆီသို့ဒုတိယအကြိမ်သတင်းပို့ပါတယ်။

0:01:51.395,0:01:57.022
ခန္ဒာကို်ယ်အနှံ့ အာရုံခံဆဲလ်သန်းပေါင်း[br]များစွာက နာကျင်မှုကိုခံစားသိနိုင်ပါတယ်။

0:01:57.022,0:02:01.002
လူသားတွေမှာ ဒီဖြစ်စဉ်က ရှုပ်ထွေးပြီး[br]ကြောက်ရွံမှု နာကျင်မှု၊

0:02:01.002,0:02:02.082
ဖိစီးမှုတွေလိုမျိုး၊

0:02:02.082,0:02:03.212
စိတ်ခံစားချက်တွေနဲ့၊

0:02:03.212,0:02:05.734
ဆက်စပ်နေပါတယ်။

0:02:05.734,0:02:08.483
ဒီဒုတိယဖြစ်စဉ်ကို တိရစ္ဆာန်တွေဘယ်လို[br]တုံ့ပြန်ကြလည်းဆိုတာ

0:02:08.483,0:02:10.592
တိတိကျကျသိဖို့အတော်လေးခက်ပါတယ်၊

0:02:10.592,0:02:13.892
ဘာလို့လဲဆို သူတို့ဘယ်လိုခံစားနေရတယ်ဆိုတာ[br]မပြောပြနိုင်လို့ပါ၊

0:02:13.892,0:02:18.543
သို့သော် တိရစ္ဆာန်တွေဘယ်လိုပြုမူတယ်ဆိုတာ[br]ကြည့်ပြီး လေ့လာနိုင်ပါတယ်။

0:02:18.543,0:02:22.493
တောရိုင်းတိရိစ္ဆာန်တွေကဒဏ်ရာတွေကို[br]သူတို့ကိုယ်သူတို့ပြုစုကြတယ်။

0:02:22.493,0:02:24.674
နာကျင်မှုကို အသံကျယ်ကျယ် မြည်ဟိန်းပြပြီး၊

0:02:24.674,0:02:27.033
အကောင်တွေနဲ့ဝေးရာကိုသွားလိုက်ပါတယ်၊

0:02:27.033,0:02:31.154
စမ်းသပ်ခန်းထဲက ကြက်တို့ကြွက်တို့ စတဲ့[br]တိရစ္ဆာန်တွေက နာကျင်ခဲ့ရင် ကိုယ့်ဘာသာ

0:02:31.154,0:02:35.633
နာတာသက်သာအောင်လုပ်ကြတာကို[br]သုတေသီတွေကရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့တယ်။

0:02:35.633,0:02:39.184
တိရစ္ဆာန်တွေဟာ သူတို့နာကျင်မှုခံစားခဲ့ရတဲ့[br]အခြေအနေတွေလို ထပ်ကြုံတွေ့လာရင်၊

0:02:39.184,0:02:42.383
အန္တရာယ်ရှိတာကိုသိပြီးအဲ့လိုနေရာတွေက[br]ရှောင်ဖယ်သွားကြပါတယ်၊

0:02:42.383,0:02:45.204
ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုတွေက ကျောရိုးရှိသတ္တဝါတွေက[br]နာကျင်မှုကို

0:02:45.204,0:02:47.354
ခံစားနိုင်ကြောင်း ထောက်ပြခဲ့ပါတယ်[br]ဒါကြောင့်

0:02:47.354,0:02:51.634
ကျောရိုးရှိသတ္တဝါတွေကိုရည်ရွယ်ချက်မရှိ[br]နာကျင်စေတာကနိုင်ငံအများပြားမှာတရားမဝင်ဘူး။

0:02:51.634,0:02:56.054
သို့သော် ကျောရိုးမရှိတဲ့သတ္တဝါတွေလို အခြား[br]တိရစ္ဆာန်တွေကြတော့ကော။

0:02:56.054,0:02:58.313
သူတို့အတွက်ဥပဒေအရကာကွယ်ပေးထားတာ[br]မရှိပါဘူး၊

0:02:58.313,0:03:02.234
ဘာလို့လဲဆိုတော့သူတို့ရဲ့ပြုမူလုပ်ရှားပုံ[br]တွေက နားလည်ဖို့ခက်ခဲလို့ပါ။

0:03:02.234,0:03:04.436
သူတို့ထဲကမှအချို့အကောင်တွေဖြစ်တဲ့[br]ရေဘဝဲ၊

0:03:04.436,0:03:05.274
တီကောင်၊ ရေခူ

0:03:05.274,0:03:06.104
လိုအကောင်တွေတော့၊

0:03:06.104,0:03:07.324
ခန့်မှန်းလို့ရပါတယ်။

0:03:07.324,0:03:09.885
ဒါဟာရိုးရှင်းပြီး ဦးနှောက်မပါတဲ့အကောင်တွေ[br]အတွက်

0:03:09.885,0:03:12.225
သာဓကတွေပါပဲ။

0:03:12.225,0:03:16.126
ရေဘဝဲဟာသူ့ကိုသံပရာသီးနဲ့ညှစ်လိုက်ရင်[br]တွန့်သွားပါတယ် ဒါဟာသူရဲ့

0:03:16.126,0:03:18.815
ထိတွေ့မှုအာရုံခံနိုင်စွမ်းကြောင့်ဖြစ်တယ်။

0:03:18.815,0:03:20.725
သို့သော်ရိုးရှင်းလှတဲ့အာရုံကြောစနစ်ဟာ

0:03:20.725,0:03:24.525
နာကျင်မှုကို စိတ်ကထိန်းချုပ်ထားနိုင်တဲ့[br]ပုံစံမျိုးမဟုတ်ပါဘူး။

0:03:24.525,0:03:27.475
ရေဘဝဲရဲ့ဦးနှောက်ကဆန်းပြားရှုပ်ထွေးသော်လည်း

0:03:27.475,0:03:28.805
အခြားသောကျောရိုးမဲ့။

0:03:28.805,0:03:30.305
သတ္တဝါကနားလည်ဖို့ခက်ပါတယ်၊

0:03:30.305,0:03:34.235
နောက်ပြီးရေဘဝဲတွေဟာဉာဏ်အကောင်းဆုံး[br]ကျောရိုးမဲ့သတ္တဝါတွေထဲက တကောင်ဖြစ်တယ်။

0:03:34.235,0:03:39.686
နိုင်ငံတော်တော်များများကလူတွေကရေဘဝဲကို[br]အရှင်လတ်လတ်စားကြတဲ့ဓလေ့ကရှိနေတုန်းဖြစ်တယ်။

0:03:39.686,0:03:43.905
ပုဇွန်တွေ ကျောက်ပုဇွန်တွေ ဂဏန်းတွေကို[br]နာတတ်မတတ်သေချာမသိကြပေမယ့်

0:03:43.905,0:03:47.125
အရှင်လတ်လတ်ပြုတ်စားကြပါသေးတယ်။

0:03:47.125,0:03:48.997
ဒါဟာ ဥပဒေကြောင်းအရဆိုင်တဲ့ပြဿနာ[br]တစ်ခုပါ၊

0:03:48.997,0:03:52.905
ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ဒီကောင်တွေကို[br]မလိုအပ်ဘဲနာကျင်မှုကိုခံစားစေရလို့ဖြစ်တယ်။

0:03:52.905,0:03:57.036
သိပ္ပံနည်းကျရှာဖွေမှုတစ်ခုဟာ အငြင်းပွားစရာ[br]ဖြစ်နေသော်လည်း သဲလွန်စလေးတွေရခဲ့ပါတယ်။

0:03:57.036,0:04:01.178
ဝင်ကစွပ်တွေကိုစမ်းသပ်မှုမှာ သူတို့ဟာ[br]လျှပ်စစ်နဲ့မေ့မျောအောင်လုပ်လိုက်ရင်

0:04:01.198,0:04:03.497
အခွံကနေဖို့မသင့်တော်ဘူးဆိုကာ[br]ထွက်သွားလိမ့်မယ်၊

0:04:03.497,0:04:05.806
သို့သော် ကောင်းတဲ့အခွံလွတ်ထဲနေကြတယ်။

0:04:05.806,0:04:09.257
နာနေတဲ့လက်ချောင်းကို[br]ကာကွယ်ဖို့ကွေးထားတတ်တဲ့ရေဘဝဲတွေဟာ

0:04:09.257,0:04:12.307
အဲဒီလက်ချောင်းကိုသုံးပြီးအစာဖမ်းနိုင်တယ်။

0:04:12.307,0:04:16.826
ဒါဟာဒီတိရိစ္ဆာန်တွေဟာအန္တ့ရာယ်တွေကို[br]တုံ့ပြန်နိုင်ရုံတင်မကဘဲ ထိတွေ့အာရုံကိုလည်း

0:04:16.826,0:04:20.296
ကောင်းကောင်းအသုံးချတတ်တာကို[br]ပြသနေပါတယ်။

0:04:20.296,0:04:23.897
ဂဏန်းတွေဟာ ဓာတ်လိုက်ခံလိုက်ရရင်[br]အဲ့ထိမိတဲ့နေရာကို

0:04:23.897,0:04:26.687
ထပ်ခါထပ်ခါပွတ်နေပါတော့တယ်။

0:04:26.687,0:04:28.567
ပင်လယ်ပက်ကျိတွေတောင်မှ[br]အန္တရာယ်

0:04:28.567,0:04:31.896
ဖြစ်နိုင်ခြေရှိတဲ့လှုံဆော်မှုကိုရရင်[br]တန်းပြေးတော့တာပဲ။

0:04:31.896,0:04:35.979
ဒါတွေဟာရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာခံစားမှုတချို့ကို[br]မှတ်ထားနိုင်တဲ့မှတ်ဉာဏ်အနည်းငယ်ရှိနေတယ်

0:04:35.979,0:04:38.368
လို့ဆိုလိုတာပါ[br]လူတွေဟာတိရစ္ဆာန်တွေရဲ့နာကျင်ခြင်းကို

0:04:38.368,0:04:40.757
ဆက်ရှာဖွေလေ့လာနေပါတယ်၊[br]လူတွေအသိတိုးတက်လာနေလို့

0:04:40.757,0:04:45.127
တစ်နေ့မှာ တိရစ္ဆာန်တွေကိုရည်ရွှယ်ချက်မရှိ[br]နာကျင်ခြင်းမဲ့တဲ့ ကမ္ဘာတစ်ခုဖြစ်လာလောက်တယ်