0:00:00.772,0:00:02.312
Би бол ахлах тогооч

0:00:02.336,0:00:03.908
бас хоолны бодлого боловсруулагч,

0:00:04.779,0:00:08.072
гэхдээ миний гэр бүлийнхэн тэр чигээрээ[br]багш мэргэжилтэй.

0:00:08.096,0:00:11.391
Миний эгч Чикагод тусгай боловсролын багш.

0:00:11.415,0:00:15.662
Миний аав 25 жил 5-р ангийн хүүхдүүдэд[br]хичээл заасны эцэст тэтгэвэртээ гарсан.

0:00:16.177,0:00:18.322
Миний авга ах, эгч хоёр профессор.

0:00:18.346,0:00:19.998
Миний үеэлүүд бүгд л багшилдаг.

0:00:20.022,0:00:23.604
Ерөнхийдөө манай гэр бүлд,[br]надаас бусад бүх л хүн багшилдаг.

0:00:24.778,0:00:29.622
Тэд надад зөв хариулт авах [br]цорын ганц арга бол

0:00:29.646,0:00:32.191
зөв асуулт тавих гэж зааж өгсөн.

0:00:33.041,0:00:36.514
Тэгэхээр хүүхдүүдийн сурлагын [br]үр дүнг нэмэгдүүлье гэвэл

0:00:36.514,0:00:38.728
зөв асуулт нь юу байх юм бол оо?

0:00:41.105,0:00:43.731
Мэдээж, маш олон чухал асуултууд бий,

0:00:43.731,0:00:46.025
гэхдээ дараах асуултаар эхэлбэл дээр байх:

0:00:46.979,0:00:51.806
Хүүхдүүдийн өсөж буй оюун ухаан[br]болон өсөж буй бие хоёрын хооронд

0:00:51.807,0:00:54.474
ямар холбоос бий гэж боддог вэ?

0:00:55.083,0:00:58.354
Тэдний хооллолт ямар ч шим тэжээлгүй,

0:00:58.354,0:01:02.224
чихрээр дүүрэн байхад бид тэдний сурлагын[br]амжилтад ямар хүлээлттэй байх вэ?

0:01:02.554,0:01:09.284
Тэдний бие маш их өлсөж байхад[br]тэд юу сурч чадах вэ?

0:01:10.157,0:01:13.398
Мөн сургуулиудад зориулдаг[br]бүх нөөц бололцоогоо харгалзан

0:01:13.418,0:01:16.417
өөрсөддөө дараах [br]асуултыг тавиад үзээрэй:

0:01:16.441,0:01:19.387
"Бид үнэхээр хүүхдүүдээ амжилт руу[br]хөтөлж байна уу?"

0:01:20.119,0:01:21.824
Тэгэхээр хэдэн жилийн өмнө

0:01:21.848,0:01:26.002
би "Чоппд" гэдэг нэртэй хоолны тэмцээнд[br]шүүгчээр ажиллаж байсан юм.

0:01:26.598,0:01:29.578
Тэнд 4 ахлах тогооч үл мэдэгдэх орцоор

0:01:29.602,0:01:32.246
хэн хамгийн гоё хоол хийхээ шалгаруулдаг.

0:01:33.008,0:01:36.648
Маш онцгой нэг дугаар гарсан.

0:01:37.132,0:01:39.984
Нэр алдрын оргилд хүрэхээр хэт хичээх[br]4 оролцогч биш байсан.

0:01:39.984,0:01:42.234
Гэхдээ би энэ талаар[br]ямар ч ойлголтгүй л дээ.

0:01:42.294,0:01:43.645
(Инээд)

0:01:43.735,0:01:45.870
Тэд сургуулийн ахлах тогооч нар байсан юм.

0:01:46.530,0:01:49.153
Та нарын "өдрийн хоол бэлтгэгч" хэмээн [br]дууддаг байсан

0:01:50.053,0:01:52.456
"сургуулийн ахлах тогооч" нар.

0:01:53.186,0:01:56.034
Тэдгээр эмэгтэйчүүдийг[br]бурхан ивээг.

0:01:56.464,0:01:58.523
Тэд өдөр бүр, мянга мянган хүүхдийн

0:01:58.523,0:02:00.790
цай, хоолыг бэлтгэж өнгөрүүлдэг.

0:02:00.994,0:02:04.032
Эдгээр нь тус бүр[br]2.68 доллараар зарагддаг ч,

0:02:04.056,0:02:07.194
үнэндээ 1 орчим доллараар бүтдэг хоол юм.

0:02:08.226,0:02:10.083
Тэгэхээр тэр дугаарт

0:02:10.130,0:02:12.956
үндсэн хоолны нууц орц нь[br]киноа хэмээх өвслөг ургамал байв.

0:02:13.400,0:02:15.061
Мэдээж та нарын ихэнх нь

0:02:15.085,0:02:17.281
сургуулийн хоол идээгүй удсан байх.

0:02:17.305,0:02:19.917
Бид хоолны шим тэжээлийн хувьд[br]их дэвшил гаргасан ч,

0:02:19.941,0:02:23.075
ихэнх сургуулиуд киноаг хэрэглэдэггүй.

0:02:23.099,0:02:24.942
(Инээд)

0:02:24.966,0:02:26.490
Тэгэхээр их өрсөлдөөнтэй байлаа.

0:02:26.957,0:02:30.174
Гэхдээ миний хэзээ ч мартахгүй хоолыг

0:02:30.198,0:02:31.960
Шерил Барбара гэдэг эмэгтэй хийсэн.

0:02:31.984,0:02:34.164
Шерил Коннектикут мужид[br]нэгэн ахлах сургуулийн

0:02:34.164,0:02:36.001
хоол хүнс хариуцсан захирал байлаа.

0:02:36.025,0:02:38.182
Тэр маш амттай паста гоймон хийсэн.

0:02:38.206,0:02:39.432
Үнэхээр гайхалтай байсан.

0:02:39.456,0:02:42.099
Тэр итали зайдас, өргөн гоймон, [br]буржгар байцаа,

0:02:42.123,0:02:43.895
пармезан бяслагаар хийсэн байсан.

0:02:43.919,0:02:47.178
Хоол нь маш амттай, [br]бараг л рестораных шиг байсан ч

0:02:47.202,0:02:52.164
тэр ганцхан киноаг бараг түүхийгээр нь[br]хоолондоо хийсэн байв.

0:02:52.553,0:02:54.273
Энэ нь их хачин сонголт байсан,

0:02:54.297,0:02:56.770
мөн идэхэд их шаржигнасан.

0:02:56.794,0:02:59.436
(Инээд)

0:02:59.460,0:03:04.378
Тэгээд би зэмлэнгүй шүүгчийн ажлаа хийж,

0:03:04.402,0:03:06.240
яагаад тэгж хийснийг нь асуусан юм.

0:03:06.794,0:03:10.113
Шерил хариулахдаа: "Нэгдүгээрт, [br]би киноа гэж юу болохыг мэдэхгүй."

0:03:10.137,0:03:11.197
(Инээд)

0:03:11.221,0:03:15.237
"Гэхдээ би өнөөдөр даваа гараг [br]гэдгийг мэднэ,

0:03:15.261,0:03:20.534
би сургуульдаа даваа гараг бүр[br]паста гоймон хийдэг" гэв.

0:03:21.116,0:03:23.758
Тэгээд Шерил ихэнх сурагчид нь [br]амралтын өдрөөр

0:03:24.574,0:03:26.812
хоолгүй байдгийг тайлбарлав.

0:03:28.728,0:03:30.438
Хагас сайнд хоолгүй.

0:03:32.343,0:03:33.993
Бүтэн сайнд ч бас хоолгүй.

0:03:35.047,0:03:38.513
Тийм учраас тэр паста гоймон хийдэг,

0:03:38.537,0:03:40.537
яагаад гэвэл хүүхдүүд нь иднэ гэдгийг

0:03:40.562,0:03:43.299
эргэлзээгүйгээр мэддэг хоол нь[br]паста гоймон.

0:03:44.760,0:03:47.454
Хүүхдүүдийг цатгаж чадах,

0:03:48.882,0:03:51.138
тэдний гэдсийг дүүргэж чадах хоол.

0:03:52.972,0:03:56.797
Шерил хэлэхдээ: "Даваа гараг болоход

0:03:57.967,0:04:00.568
хүүхдүүд сурна гэж бодох сөхөөгүй болтлоо

0:04:00.592,0:04:03.345
асар ихээр өлссөн байдаг."

0:04:04.356,0:04:07.977
Тэдний толгойд эргэлдэх[br]ганц зүйл бол хоол.

0:04:10.714,0:04:11.884
Цорын ганцхан зүйл нь.

0:04:12.296,0:04:15.463
Харамсалтай нь, статистик ч бас[br]адил зүйлийг хэлдэг.

0:04:16.071,0:04:18.752
Тэгэхээр үүнийг хүүхдийн өнцгөөс харъя.

0:04:20.633,0:04:24.207
Тэгээд, хамгийн чухал хоол буюу[br]өглөөний цайн дээр анхааръя.

0:04:24.231,0:04:25.542
Алисонтой танилцана уу.

0:04:25.566,0:04:27.070
Тэр 12 настай,

0:04:27.094,0:04:28.750
тэр их ухаантай ба

0:04:28.774,0:04:31.537
том болоод физикч болохыг хүсдэг.

0:04:31.561,0:04:35.570
Хэрэв шим тэжээллэг [br]өглөөний цайтай сургуульд

0:04:35.594,0:04:38.414
Алисон сурдаг байсан бол,[br]ийм үр дүн гарна.

0:04:38.946,0:04:42.211
Жимс, сүү ихтэй, чихэр, давс багатай,

0:04:42.235,0:04:45.385
шим тэжээллэг хоол идэх магадлал

0:04:45.385,0:04:47.521
Алисоны хувьд эрс нэмэгдэхэд

0:04:47.637,0:04:51.320
дундаж хүүхэдтэй харьцуулахад[br]тэр таргалалт багатай болно.

0:04:51.344,0:04:53.129
Тэр эмнэлэгт бага очно.

0:04:53.153,0:04:56.172
Түүний айдас, бухимдал багасна.

0:04:56.196,0:04:57.712
Түүний зан авир илүү сайжирна.

0:04:57.736,0:05:00.991
Тэр цагаа илүү сайн баримталж, [br]хичээлийн ирц нь сайжирна.

0:05:01.015,0:05:02.387
Яагаад?

0:05:02.411,0:05:05.411
Яагаад гэвэл түүний сургууль дээр [br]сайхан хоол хүлээж байдаг.

0:05:06.007,0:05:08.834
Ерөнхийдөө Алисон сургуулийн[br]дундаж хүүхдээс

0:05:09.371,0:05:11.002
хамаагүй эрүүл саруул байх болно.

0:05:11.887,0:05:14.320
Тэгвэл шим тэжээлгүй өглөөний цай [br]өгдөг сургуульд

0:05:14.355,0:05:16.531
сурдаг хүүхэд яах вэ?

0:05:16.555,0:05:18.063
Тэгвэл Томмитой танилцана уу.

0:05:18.532,0:05:19.682
Тэр ч бас 12 настай.

0:05:19.706,0:05:20.974
Тэр гайхалтай хүүхэд.

0:05:20.998,0:05:22.478
Тэр эмч болохыг хүсдэг.

0:05:22.785,0:05:24.549
Гэвч Томми цэцэрлэгт байх үедээ

0:05:24.573,0:05:27.402
аль хэдийн тооны хичээлдээ муу байна.

0:05:28.174,0:05:30.354
Тэр гуравдугаар ангид орох үедээ

0:05:30.378,0:05:33.093
тооны болон уншлагын хичээлдээ [br]маш муу дүнтэй байх болно.

0:05:34.158,0:05:35.951
Тэр 11 нас хүрэхдээ

0:05:35.975,0:05:39.806
анги улирах магадлал өндөртэй болно.

0:05:41.092,0:05:44.189
Судалгаагаар шим тэжээл хангалттай[br]авдаггүй хүүхдүүд,

0:05:44.213,0:05:46.261
ялангуяа өглөөний цай нь [br]тэжээллэг бус бол

0:05:46.285,0:05:49.566
сэтгэн бодох чадвар нь муу байдаг.

0:05:50.750,0:05:52.884
Тэгэхээр энэ асуудал [br]хэр түгээмэл байдаг вэ?

0:05:53.676,0:05:55.871
Харамсалтай нь, маш түгээмэл.

0:05:57.228,0:05:58.453
Хоёр статистикийн тоо баримт хэлье.

0:05:58.477,0:06:01.441
Энэ нь эсрэг тэсрэг мэт харагддаг ч,

0:06:01.465,0:06:03.613
үнэндээ нэг зоосны хоёр тал.

0:06:04.140,0:06:06.154
Нэг талаас,

0:06:06.178,0:06:09.386
6 америк хүн тутмын 1 нь[br]хоолны хомсдолтой.

0:06:09.410,0:06:12.651
16 сая хүүхэд буюу бараг 20 хувь нь

0:06:13.394,0:06:14.784
хоолны хомсдолтой.

0:06:14.808,0:06:16.895
Зөвхөн Нью Йорк хотод л гэхэд

0:06:18.173,0:06:23.477
18 нас хүрээгүй 474 мянган хүүхэд [br]жил бүр өлсгөлөнд нэрвэгддэг.

0:06:24.884,0:06:26.059
Аймшигтай.

0:06:26.480,0:06:27.630
Нөгөө талаас,

0:06:28.503,0:06:32.612
аливаа өвчин ба үхлээс сэргийлж болох[br]гол арга нь

0:06:32.636,0:06:34.636
хоол хүнс, шим тэжээл байдаг.

0:06:35.393,0:06:38.463
Мөн өнөөдөр яригдаж буй[br]хүүхдүүдийн 1/3 нь

0:06:38.516,0:06:41.290
чихрийн шижинтэй болох замдаа явж байгаа.

0:06:42.807,0:06:45.189
Хэлэхэд хэцүү ч, бодит үнэн гэвэл

0:06:45.213,0:06:47.756
эдгээр нь нөгөө л хүүхдүүд байдаг.

0:06:48.855,0:06:51.754
Тэд гэр бүлийнхээ боломжоос болоод

0:06:51.778,0:06:55.968
эрүүл бус, хямд калориор [br]өөрсдийгөө дүүргэдэг.

0:06:56.752,0:06:58.709
Тэгээд сарын сүүл гэхэд

0:06:59.757,0:07:03.322
хоолны талон дуусаж эсвэл [br]ажлын цаг нь хасагдаад,

0:07:03.346,0:07:06.423
наад захын хоолны хэрэгцээгээ ч хангах[br]мөнгөгүй болдог.

0:07:08.089,0:07:11.415
Гэхдээ бид энэ асуудлыг [br]шийдэж чаддаг байх хэрэгтэй, тийм үү?

0:07:11.439,0:07:13.107
Бид хариулт нь юу болохыг мэднэ.

0:07:13.837,0:07:15.472
Цагаан Ордон дахь[br]ажлынхаа хүрээнд

0:07:15.472,0:07:18.072
бид нэг хөтөлбөр хэрэгжүүлсэн.

0:07:18.072,0:07:21.746
Хэрвээ сурагчдын 40 болон түүнээс дээш [br]хувь нь бага орлоготой тохиолдолд,

0:07:21.746,0:07:26.144
тухайн сургуулийн бүх хүүхдэд [br]өглөө болон өдрийн хоолыг

0:07:26.272,0:07:27.561
үнэгүй олгох хөтөлбөр байв.

0:07:28.305,0:07:30.356
Энэ хөтөлбөр маш амжилттай байсан.

0:07:30.380,0:07:34.432
Яагаад гэвэл хүүхдүүдэд шим тэжээллэг [br]өглөөний цай хүргэхэд саад болж байсан

0:07:34.456,0:07:37.601
маш хэцүү бэрхшээлийг давахад тусалсан.

0:07:37.825,0:07:40.342
Энэ нь маш ичгүүртэй бэрхшээл байлаа.

0:07:41.769,0:07:46.026
Сургуулиуд өглөөний цайгаа[br]хичээлийн өмнө өгдөг ба

0:07:47.778,0:07:51.826
энэ нь зөвхөн амьдралын боломжгүй[br]хүүхдүүдэд л хамаатай.

0:07:53.371,0:07:56.700
Хэн ядуу, хэнд төрийн [br]тусламж хэрэгтэйг хүн бүр мэддэг байлаа.

0:07:57.597,0:08:02.151
Харин одоо эцэг эхийн орлогын [br]их багаас үл хамааран

0:08:02.211,0:08:04.071
бүх хүүхэд сэтгэл хангалуун байдаг.

0:08:05.107,0:08:06.384
Тэгэхээр юу болсон бэ?

0:08:06.977,0:08:09.445
Энэ хөтөлбөрийг хэрэгжүүлсэн сургуулиудын

0:08:09.469,0:08:14.168
тоо болон уншлагын хичээлийн дүнд[br]17.5 хувийн ахиц ажиглагдсан.

0:08:14.657,0:08:16.572
17.5 хувь.

0:08:17.490,0:08:21.929
Судалгаагаар хэрвээ хүүхэд тогтмол[br]шим тэжээллэг өглөөний цай уудаг бол

0:08:23.882,0:08:27.544
тэдний сургуулиа төгсөх магадлал[br]20 хувиар нэмэгддэг гэдгийг харуулсан.

0:08:28.313,0:08:29.904
20 хувь.

0:08:31.012,0:08:34.771
Бид хүүхдүүддээ хэрэгтэй[br]шим тэжээлийг нь өгөхдөө,

0:08:34.795,0:08:36.881
тэдэнд сургууль болон түүнээс гадуур

0:08:37.955,0:08:40.036
өсөн дэвжих боломж олгож байдаг.

0:08:40.900,0:08:43.866
Надад итгэхгүй байж болох ч

0:08:44.644,0:08:46.599
Донна Мартинтай ярьж үзэх хэрэгтэй.

0:08:47.249,0:08:48.996
Би Донна Мартинд хайртай.

0:08:49.020,0:08:52.121
Донна Мартин бол Жиоржиа мужийн [br]Вэйнбород хотын

0:08:52.121,0:08:54.823
Бёрк дүүргийн сургуулийн [br]хоол хүнс хариуцсан захирал.

0:08:54.983,0:08:57.766
Бёрк бол улсын хэмжээнд ядуурлаараа [br]5 дугаарт ордог мужийн

0:08:57.790,0:09:00.493
хамгийн ядуу дүүргүүдийн нэг ба

0:09:00.607,0:09:06.646
Доннагийн сурагчдын бараг 100 хувь нь[br]амьжиргааны түвшнээс доогуур амьдралтай.

0:09:07.672,0:09:08.883
Хэдэн жилийн өмнө

0:09:08.907,0:09:12.861
Донна шим тэжээлийн[br]шинэ стандартаас урьтаж,

0:09:12.885,0:09:15.171
хуучин стандартаа сайжруулсан юм.

0:09:16.200,0:09:19.785
Тэр жимс, ногоо, бүтэн үр зэргийг нэмж

0:09:19.785,0:09:23.820
бүх хүүхдүүдэд ангид нь [br]өглөөний цайгаар үйлчилсэн.

0:09:24.324,0:09:26.269
Мөн оройн хоолны хөтөлбөр хэрэгжүүлсэн.

0:09:26.299,0:09:27.176
Яагаад гээч?

0:09:27.826,0:09:31.430
Яагаад гэвэл түүний ихэнх сурагчид[br]гэртээ хариад идэх хоолгүй байдаг.

0:09:31.975,0:09:34.184
Сурагчид ямар хариу үйлдэл үзүүлсэн гээч?

0:09:34.208,0:09:36.829
Хүүхдүүдэд хоол маш их таалагдсан.

0:09:37.577,0:09:39.265
Тэдэнд шим тэжээл болон

0:09:39.289,0:09:41.262
өлсөхгүй байгаа нь маш их таалагдсан.

0:09:42.759,0:09:46.416
Доннагийн хамгийн том дэмжигч нь[br]төсөөлөөгүй газраас гарч ирсэн.

0:09:47.055,0:09:49.139
Түүний нэрийг Эрик Паркер гэдэг ба

0:09:49.163,0:09:52.797
"Бёркийн Баавгайнууд" багийн[br]хөл бөмбөгийн ерөнхий дасгалжуулагч.

0:09:53.668,0:09:56.733
Тэр сулхан багуудыг олон жилийн[br]турш дасгалжуулсан.

0:09:56.757,0:09:59.680
Багийнхан нь ихэнхдээ тоглоомын[br]дундаас гарчихдаг байлаа.

0:09:59.704,0:10:02.866
Улсдаа хөл бөмбөгөөр [br]сайндаа тооцогддог мужийн хувьд

0:10:02.890,0:10:04.058
үнэхээр урам хугармаар.

0:10:04.542,0:10:09.150
Гэхдээ Донна хоолны цэсийг[br]өөрчилсөн тэр жил

0:10:09.174,0:10:12.595
багийнхан зөвхөн өөрсдийн хэсэгтээ [br]ялагч болоод зогсохгүй,

0:10:12.645,0:10:16.098
мужийн аваргын тоглолтонд[br]"Пийчийн Трожанууд" багийг

0:10:16.118,0:10:19.084
28-14 харьцаатайгаар ялж[br]аварга болсон юм.

0:10:19.110,0:10:21.259
(Инээд)

0:10:21.283,0:10:22.797
Тэгээд дасгалжуулагч Паркер

0:10:23.507,0:10:26.788
ялалтын шалтгаан бол[br]Донна Мартин гэж мэдэгдсэн юм.

0:10:29.274,0:10:32.035
Бид хүүхдүүддээ гол[br]шим тэжээлийг нь өгөхөд

0:10:32.059,0:10:33.464
тэд сайн өсч торних болно.

0:10:34.310,0:10:37.350
Энэ нь дэлхий дээр зөвхөн Шерил Барбара,

0:10:37.374,0:10:39.229
Донна Мартин шиг хүмүүст хамаатай биш.

0:10:40.039,0:10:41.395
Энэ бид бүгдээс хамаарна.

0:10:42.218,0:10:46.704
Хүүхдүүддээ шим тэжээлтэй хоол[br]өгөх нь зөвхөн анхны алхам.

0:10:47.517,0:10:49.482
Миний ярьсан зүйл бол

0:10:49.506,0:10:52.581
бидний нүүр тулдаг[br]маш олон асуудлын шийдэл.

0:10:54.183,0:10:59.403
Бид зөв зохистой шим тэжээл авахыг [br]энгийн зорилгоо болгож чадвал

0:11:00.514,0:11:03.675
илүү тогтвортой, аюулгүй [br]хорвоо дэлхийг харж,

0:11:04.929,0:11:08.097
эдийн засгийн бүтээмжээ ихэд [br]сайжруулж,

0:11:09.023,0:11:11.574
эрүүл мэндийн халамжийг өөрчилж,

0:11:12.736,0:11:15.132
цаашид олон үеийн хүмүүст хүртээмжтэй

0:11:15.152,0:11:17.482
олон зүйлд хүрч чадна.

0:11:17.506,0:11:21.508
Бидний хамтын хичээл зүтгэл

0:11:21.538,0:11:24.551
хамгийн их нөлөө үзүүлэх салбар бол хоол.

0:11:25.755,0:11:28.910
Тэгэхээр бид өөрсдөөсөө [br]"Зөв асуулт нь юу вэ?" гэж асуух хэрэгтэй.

0:11:28.934,0:11:32.642
Хэрвээ бид илүү эрүүл,

0:11:32.662,0:11:36.011
тэжээллэг хоолловол яах вэ?

0:11:36.702,0:11:38.066
Ямар нөлөө үзүүлж болох вэ?

0:11:39.184,0:11:40.599
Шерил Барбара,

0:11:41.909,0:11:43.531
Донна Мартин,

0:11:43.555,0:11:45.984
дасгалжуулагч Паркер болон[br]"Бёркийн Байвгайнууд" баг

0:11:46.079,0:11:48.183
хариултыг нь мэдэж байгаа гэж[br]бодож байна.

0:11:48.207,0:11:49.818
Та бүгдэд маш их баярлалаа.

0:11:49.842,0:11:54.314
(Алга ташилт)