0:00:03.000,0:00:05.000
To jest rzeka.

0:00:05.000,0:00:08.000
A to strumień.

0:00:08.000,0:00:10.000
To jest rzeka.

0:00:10.000,0:00:13.000
To dzieje się w całym kraju.

0:00:13.000,0:00:15.000
W USA mamy dziesiątki tysięcy mil

0:00:15.000,0:00:18.000
wyschniętych strumieni.

0:00:18.000,0:00:20.000
Na tej mapie,

0:00:20.000,0:00:23.000
kolorowe miejsca oznaczają problemy z wodą.

0:00:24.000,0:00:27.000
To samo dzieje się też na wschodzie kraju.

0:00:27.000,0:00:29.000
Przyczyny są różne w każdym stanie,

0:00:29.000,0:00:31.000
ale przejdźmy do szczegółów.

0:00:31.000,0:00:34.000
W samej Montanie mamy 6500 km

0:00:34.000,0:00:37.000
wysuszonych strumieni.

0:00:37.000,0:00:40.000
Mogłyby służyć rybom i dzikiej naturze.

0:00:41.000,0:00:43.000
Są żyłami ekosystemu,

0:00:43.000,0:00:46.000
niestety często pustymi.

0:00:47.000,0:00:49.000
Opowiem wam historię

0:00:49.000,0:00:51.000
jednego z takich strumieni

0:00:51.000,0:00:54.000
który jest tylko archetypem dla większego zagadnienia.

0:00:54.000,0:00:56.000
Chodzi o Prickly Pear Creek.

0:00:56.000,0:00:58.000
Płynie on przez obszar zamieszkały przez ludzi

0:00:58.000,0:01:01.000
z miasta East Helena do jeziora Helena.

0:01:01.000,0:01:03.000
Jest zamieszkały przez ryby

0:01:03.000,0:01:05.000
takie jak pstrągi tęczowe, potokowe

0:01:05.000,0:01:07.000
i łososie Clarka.

0:01:07.000,0:01:09.000
Prawie co roku

0:01:09.000,0:01:12.000
od ponad stu lat

0:01:12.000,0:01:15.000
w lecie wyglądał tak.

0:01:15.000,0:01:17.000
Jak do tego doszło?

0:01:17.000,0:01:20.000
Zaczęło się to pod koniec XIX wieku

0:01:20.000,0:01:24.000
kiedy ludzie zasiedlali miejsca takie jak Montana.

0:01:24.000,0:01:26.000
W skrócie, było mnóstwo wody,

0:01:26.000,0:01:29.000
a mało ludzi.

0:01:29.000,0:01:31.000
Ale gdy nowi zaczęli domagać się wody,

0:01:31.000,0:01:34.000
mieszkańcy nie byli jednomyślni

0:01:34.000,0:01:38.000
i w 1865 roku w Montanie ustanowiono pierwsze wodne prawo.

0:01:38.000,0:01:41.000
Mówiło ono że każdy w pobliżu strumienia

0:01:41.000,0:01:43.000
może z niego korzystać.

0:01:43.000,0:01:46.000
Nowi zaczęli więc korzystać z wody,

0:01:46.000,0:01:48.000
a pierwsi mieszkańcy

0:01:48.000,0:01:50.000
byli na tyle sfrustrowani że zatrudniali prawników.

0:01:50.000,0:01:52.000
Powstały oddzielne prawa

0:01:52.000,0:01:54.000
w 1870 i 1872 roku

0:01:54.000,0:01:56.000
dotyczące Prickly Pear Creek.

0:01:56.000,0:01:58.000
W 1921 roku

0:01:58.000,0:02:00.000
Sąd Najwyższy stanu Montana

0:02:00.000,0:02:03.000
ustanowił że w przypadku Prickly Pear

0:02:03.000,0:02:05.000
pierwsi osadnicy mieli pierwszeństwo

0:02:05.000,0:02:09.000
w dostępie do wody.

0:02:09.000,0:02:12.000
Te stare prawa wodne są kluczowe.

0:02:12.000,0:02:14.000
Problem jest w tym że na zachodzie kraju

0:02:14.000,0:02:16.000
to wygląda w ten sposób.

0:02:16.000,0:02:18.000
Niektóre z potoków

0:02:18.000,0:02:20.000
miały od 50 do 100 razy więcej wody

0:02:20.000,0:02:23.000
niż mają teraz.

0:02:23.000,0:02:25.000
A starsi posiadacze praw wodnych

0:02:25.000,0:02:28.000
jeśli z niego nie korzystają,

0:02:28.000,0:02:30.000
ryzykują utratę tego prawa

0:02:30.000,0:02:33.000
przez wartość ekonomiczną wody.

0:02:33.000,0:02:37.000
Nie oszczędzają więc wody.

0:02:37.000,0:02:40.000
Tu nie chodzi tylko o liczbę ludności,

0:02:40.000,0:02:43.000
ale o system który promuje marnowanie wody

0:02:43.000,0:02:46.000
ponieważ możesz utracić do niej prawo, jeśli z niej nie korzystasz.

0:02:48.000,0:02:50.000
Tak więc po dekadach sporów

0:02:50.000,0:02:52.000
i 140 latach doświadczenia,

0:02:52.000,0:02:54.000
cały czas to obserwujemy.

0:02:55.000,0:02:57.000
To wadliwy system.

0:02:57.000,0:02:59.000
Ludzie marnują wodę,

0:02:59.000,0:03:01.000
bo jeśli nie korzystasz z niej,

0:03:01.000,0:03:03.000
możesz stracić do niej prawo.

0:03:03.000,0:03:06.000
Na pewno wiecie że wywołało to już wiele konfliktów

0:03:06.000,0:03:10.000
pomiędzy społecznościami rolniczymi i ekologicznymi.

0:03:10.000,0:03:13.000
OK. Postaram się to zmienić.

0:03:13.000,0:03:15.000
Większość z was ucieszy się z tego

0:03:15.000,0:03:18.000
że reszta prezentacji będzie improwizowana.

0:03:18.000,0:03:21.000
Inni z was ucieszą się z tego, że będzie ona dotyczyła piwa.

0:03:21.000,0:03:24.000
(Śmiech)

0:03:24.000,0:03:26.000
Krajowe firmy zaczynają interesować się

0:03:26.000,0:03:28.000
Krajowe firmy zaczynają interesować się

0:03:28.000,0:03:31.000
swoim zużyciem wody.

0:03:31.000,0:03:34.000
Zastanawiają się nad odpowiednim źródłem wody,

0:03:34.000,0:03:37.000
starają się wykorzystać ją wydajnie,

0:03:37.000,0:03:39.000
głowią się nad tym jak zużycie wody

0:03:39.000,0:03:42.000
wpływa na ich wizerunek.

0:03:42.000,0:03:44.000
To jest problem na skalę krajową,

0:03:44.000,0:03:46.000
ale opowiem wam kolejną historię z Montany,

0:03:46.000,0:03:48.000
która dotyczy piwa.

0:03:48.000,0:03:51.000
Pewnie nie wiedzieliście że potrzeba 5 litrów wody

0:03:51.000,0:03:53.000
żeby zrobić litr piwa.

0:03:53.000,0:03:55.000
Biorąc pod uwagę odparowywanie,

0:03:55.000,0:03:58.000
to potrzeba ponad sto litrów wody żeby uwarzyć litr piwa.

0:03:58.000,0:04:00.000
Obecnie browary w Montanie

0:04:00.000,0:04:02.000
zrobiły wiele w stronę

0:04:02.000,0:04:04.000
ograniczenia zużycia wody,

0:04:04.000,0:04:06.000
ale cały czas zużywają miliony litrów.

0:04:06.000,0:04:09.000
Oczywiście, woda jest w piwie.

0:04:10.000,0:04:13.000
Co więc mogą oni zrobić

0:04:13.000,0:04:16.000
z pozostałym zużyciem

0:04:16.000,0:04:18.000
które ma znaczący wpływ

0:04:18.000,0:04:20.000
na ekosystemy?

0:04:20.000,0:04:22.000
Ekosystemy są bardzo ważne

0:04:22.000,0:04:24.000
dla browarów w Montanie i ich klientów.

0:04:24.000,0:04:26.000
Poza tym, jest mocne powiązanie

0:04:26.000,0:04:28.000
między wodą a wędkarstwem.

0:04:28.000,0:04:30.000
Dla innych jest mocne powiązanie

0:04:30.000,0:04:32.000
między wędkarstwem a piwem.

0:04:32.000,0:04:34.000
(Śmiech)

0:04:34.000,0:04:37.000
Browary w Montanie i ich klienci zastanawiają się jak temu zaradzić.

0:04:37.000,0:04:40.000
Browary w Montanie i ich klienci zastanawiają się jak temu zaradzić.

0:04:40.000,0:04:43.000
Jak mogą zrekompensować ubytki wodne?

0:04:43.000,0:04:45.000
Przypomnijcie sobie Prickly Pear.

0:04:45.000,0:04:47.000
Na razie

0:04:47.000,0:04:49.000
prawa dotyczące wody

0:04:49.000,0:04:53.000
ograniczają się do mierzenia i redukowania zużycia,

0:04:53.000,0:04:55.000
a naszą sugestią jest kolejny krok,

0:04:55.000,0:04:57.000
czyli odzyskiwanie.

0:04:57.000,0:04:59.000
Przypomnijcie sobie Prickly Pear.

0:04:59.000,0:05:01.000
To wadliwy system.

0:05:01.000,0:05:03.000
Musisz marnować wodę,

0:05:03.000,0:05:06.000
bo jeśli jej nie będziesz używać to stracisz do niej prawo.

0:05:06.000,0:05:08.000
Postanowiliśmy połączyć te dwa światy...

0:05:08.000,0:05:10.000
świat przemysłu

0:05:10.000,0:05:12.000
z ich zużyciem wody

0:05:12.000,0:05:14.000
oraz świat farmerów

0:05:14.000,0:05:16.000
z ich prawami do wody w tych potokach.

0:05:16.000,0:05:18.000
W niektórych stanach,

0:05:18.000,0:05:20.000
posiadacze praw wodnych

0:05:20.000,0:05:23.000
mogą pozostawić wodę w obiegu

0:05:23.000,0:05:26.000
legalnie broniąc jej przed innymi

0:05:26.000,0:05:29.000
korzystając tym samym z prawa wodnego.

0:05:29.000,0:05:31.000
Przecież

0:05:31.000,0:05:33.000
to jest ich prawo wodne

0:05:33.000,0:05:35.000
i jeżeli chcą z niego korzystać

0:05:35.000,0:05:37.000
aby pomóc rybom w strumieniu,

0:05:37.000,0:05:40.000
mogą to robić..

0:05:40.000,0:05:44.000
Ale nie mają żadnej zachęty aby tak robić.

0:05:44.000,0:05:47.000
Pracując z lokalnymi organizacjami

0:05:47.000,0:05:50.000
stworzyliśmy taką zachętę.

0:05:50.000,0:05:53.000
Płacimy im za pozostawienie wody w obiegu.

0:05:53.000,0:05:55.000
Oto co się tam dzieje.

0:05:55.000,0:05:58.000
Ten człowiek podjął decyzję

0:05:58.000,0:06:00.000
o zamknięciu swojej śluzy

0:06:00.000,0:06:02.000
i pozostawieniu wody w strumieniu.

0:06:02.000,0:06:04.000
Nie traci przy tym prawa do wody,

0:06:04.000,0:06:07.000
po prostu stosuje to prawo,

0:06:07.000,0:06:09.000
albo niektóre zapisy,

0:06:09.000,0:06:12.000
dla samego strumienia, zamiast dla ziemii.

0:06:12.000,0:06:14.000
Ponieważ jest posiadaczem prawa wodnego,

0:06:14.000,0:06:18.000
może pilnować innych przed zużyciem jego wody.

0:06:18.000,0:06:20.000
Ok?

0:06:20.000,0:06:23.000
On dostaje pieniądze za pozostawienie wody w sturmieniu.

0:06:23.000,0:06:25.000
Ten człowiek mierzy ile wody

0:06:25.000,0:06:28.000
w ten sposób pozostało w strumieniu.

0:06:28.000,0:06:31.000
Tak zmierzoną wodę

0:06:31.000,0:06:34.000
dzielimy na tysiąc-galonowe części.

0:06:34.000,0:06:37.000
Każda część otrzymuje swój numer i certyfikat,

0:06:37.000,0:06:39.000
a browary i inne przedsiębiorstwa

0:06:39.000,0:06:41.000
kupują je

0:06:41.000,0:06:43.000
jako rekompensata za wodę

0:06:43.000,0:06:45.000
którą pobrali z ekosystemu.

0:06:45.000,0:06:47.000
Browary płacą

0:06:47.000,0:06:50.000
aby przywrócić wodę do strumienia.

0:06:50.000,0:06:52.000
To zapewnia prostą, tanią

0:06:52.000,0:06:54.000
i sprawdzalną metodę

0:06:54.000,0:06:57.000
zwracania wody do zniszczonych ekosystemów,

0:06:57.000,0:07:00.000
dając tym samym farmerom ekonomiczny wybór

0:07:00.000,0:07:03.000
i dając firmom zainteresowanym swoim zużyciem wody

0:07:03.000,0:07:05.000
łatwy sposób, aby z nim walczyć.

0:07:05.000,0:07:08.000
Po 140 latach konfliktów

0:07:08.000,0:07:12.000
i 100 latach wysuszonych strumieni,

0:07:12.000,0:07:14.000
sytuacji, których pozwy sądowe i prawa

0:07:14.000,0:07:17.000
nie rozwiązały

0:07:17.000,0:07:19.000
stworzyliśmy model potencjalnego

0:07:19.000,0:07:21.000
kupca i potencjalnego sprzedawcy...

0:07:21.000,0:07:25.000
model, który nie wymaga aktów prawnych.

0:07:26.000,0:07:28.000
To po prostu dawanie

0:07:28.000,0:07:31.000
ludziom zaniepokojonym zużyciem wody

0:07:31.000,0:07:33.000
możliwości

0:07:33.000,0:07:35.000
pozostawienia jej, tam gdzie jest niezbędna,

0:07:35.000,0:07:38.000
czyli w zdegradowanych ekosystemach,

0:07:38.000,0:07:40.000
dając tym samym farmerom

0:07:40.000,0:07:42.000
dając tym samym farmerom

0:07:42.000,0:07:44.000
opłacalną decyzję dotyczącą ich wody.

0:07:44.000,0:07:46.000
opłacalną decyzję dotyczącą ich wody.

0:07:46.000,0:07:49.000
Takie transakcje zapewniają przyjaciół, nie wrogów.

0:07:49.000,0:07:51.000
Łączą ludzi, a nie dzielą.

0:07:51.000,0:07:54.000
Zapewniają też niezbędne wsparcie ekonomiczne społeczności rolniczej.

0:07:54.000,0:07:57.000
A co najważniejsze, to działa.

0:07:57.000,0:07:59.000
Pozostawiliśmy ponad 15 miliardów litrów wody

0:07:59.000,0:08:01.000
w zdegradowanych ekosystemach.

0:08:01.000,0:08:03.000
Połączyliśmy posiadaczy praw wodnych

0:08:03.000,0:08:05.000
z browarami w Montanie,

0:08:05.000,0:08:08.000
z hotelami i producentami herbaty w Oregonie

0:08:08.000,0:08:11.000
oraz z przemysłem technologicznym na południowym zachodzie.

0:08:11.000,0:08:14.000
A gdy utworzymy takie połączenia,

0:08:14.000,0:08:16.000
możemy, a nawet już

0:08:16.000,0:08:19.000
zmieniamy to w to.

0:08:20.000,0:08:22.000
Dziękuję bardzo.

0:08:22.000,0:08:25.000
(Aplauz)