0:00:00.877,0:00:04.120
Là một nhà khoa học[br]đồng thời là một con người,

0:00:04.120,0:00:06.124
tôi muốn mình

0:00:06.124,0:00:09.499
trở nên nhạy cảm [br]với những điều kì diệu.

0:00:09.499,0:00:12.368
Tôi nghĩ rằng Jason Webley khi xưa [br]đã gọi nó là

0:00:12.368,0:00:16.395
"thỏa hiệp để trở thành [br]một phần của phép màu"

0:00:16.395,0:00:19.216
Vậy nên, sự nghiệp [br]là một nhà sinh học

0:00:19.216,0:00:21.860
đã cho phép tôi mở hồn[br]với cuộc sống

0:00:21.860,0:00:24.378
của một [br]trong những sinh vật đẹp nhất

0:00:24.378,0:00:26.757
chung sống với ta[br]trên trái đất này:

0:00:26.757,0:00:28.242
đom đóm.

0:00:28.242,0:00:31.065
Với nhiều người trong số các bạn, [br]tôi biết đom đóm

0:00:31.065,0:00:33.939
có thể khơi dậy nhiều kỷ niệm

0:00:33.939,0:00:36.232
về ấu thơ, về kì nghỉ hè,

0:00:36.232,0:00:38.782
thậm chí về cả [br]những bài nói chuyện của TED.

0:00:38.782,0:00:45.260
Hay về những cái lọ tựa thế này.

0:00:45.260,0:00:47.815
Sự say mê [br]về thế giới của đom đóm

0:00:47.815,0:00:51.664
bắt đầu [br]khi tôi còn ở trường đại học.

0:00:51.664,0:00:54.488
Một đêm nọ [br]khi đang ngồi trong vườn nhà

0:00:54.488,0:00:56.426
ở Bắc Carolina

0:00:56.426,0:01:01.725
đột nhiên, những đốm sáng lặng lẽ kia

0:01:01.725,0:01:03.579
hiện lên xung quanh tôi.

0:01:03.579,0:01:04.961
Tôi chợt nghĩ:

0:01:04.961,0:01:07.651
Làm thế nào những con vật đó[br]lại phát sáng,

0:01:07.651,0:01:09.341
và đốm sáng kia để làm gì?

0:01:09.341,0:01:11.180
Trò chuyện với nhau ư?

0:01:11.180,0:01:13.981
Chuyện gì sẽ xảy ra [br]khi những đóm đèn ấy tắt?

0:01:13.981,0:01:17.762
Tôi may mắn tìm thấy câu trả lời[br]cho một vài trong số những câu hỏi trên

0:01:17.762,0:01:21.121
khi tìm hiểu về giới động vật.

0:01:21.121,0:01:23.460
Nếu bạn đã từng thấy

0:01:23.460,0:01:25.561
hay đã từng nghe về đom đóm,

0:01:25.561,0:01:28.207
bạn sẽ biết được [br]điều kì diệu mà nó đem lại

0:01:28.207,0:01:32.518
biến thế giới bình thường của ta[br]thành chốn thiên đường,

0:01:32.518,0:01:34.442
ở mọi khắp nơi trên thế giới,

0:01:34.442,0:01:36.532
như khu vực sườn núi Smoky,

0:01:36.532,0:01:40.618
đã hoá thành một dòng suối sáng

0:01:40.618,0:01:44.978
nhờ ánh sáng ảo diệu [br]từ những con đom đóm xanh,

0:01:44.978,0:01:47.998
Hay khu đường mòn ven sông [br]ở Nhật Bản

0:01:47.998,0:01:52.104
khi mà những đốm sáng chập chờn, [br]lập lờ hiện ra

0:01:52.104,0:01:54.735
từ những con đom đóm Genji,

0:01:54.735,0:01:57.297
hay ở Malaysia, những cây đước

0:01:57.297,0:02:01.065
nở ra hằng đêm,[br]không phải những bông hoa,

0:02:01.065,0:02:03.923
mà là thứ ánh sáng [br]của hàng ngàn con đom đóm,

0:02:03.923,0:02:08.463
nhấp nháy với sự đồng điệu [br]đáng ngạc nhiên.

0:02:08.463,0:02:10.507
Những miền chiêm trũng [br]được thắp sáng này

0:02:10.507,0:02:12.899
vẫn làm tôi kinh ngạc

0:02:12.899,0:02:15.419
và giữ cho tôi[br]kết nối với sự diệu kỳ

0:02:15.419,0:02:17.827
của thế giới tự nhiên.

0:02:17.827,0:02:19.443
Thật tuyệt vời [br]khi ánh sáng đó được tạo ra

0:02:19.443,0:02:22.731
bởi chính những sinh vật [br]nhỏ bé này.

0:02:22.731,0:02:25.622
Vẻ bề ngoài[br]của đom đóm rất quyến rũ.

0:02:25.622,0:02:27.435
Chúng hấp dẫn ta.

0:02:27.435,0:02:29.119
Chúng được tôn vinh

0:02:29.119,0:02:31.594
trong hội họa và thi ca [br]hằng thế kỷ.

0:02:31.594,0:02:32.992
Đi vòng quanh thế giới,

0:02:32.992,0:02:35.010
tôi đã gặp nhiều người [br]sâu sắc

0:02:35.010,0:02:37.839
họ nói với tôi rằng [br]Chúa đã gửi đom đóm

0:02:37.839,0:02:39.990
xuống Trái Đất[br]cho con người

0:02:39.990,0:02:42.386
và những sinh vật khác [br]có thể chiêm ngưỡng.

0:02:42.386,0:02:46.715
Tôi nghĩ sinh vật duyên dáng này [br]là phép nhiệm màu có thực

0:02:46.715,0:02:50.720
bởi chúng phát ra[br]thứ ánh sáng tuyệt đẹp,

0:02:50.720,0:02:54.951
bản ứng tấu đầy sáng tạo [br]của tạo hóa.

0:02:54.951,0:02:56.321
Chúng được tạo thành từ

0:02:56.321,0:02:58.292
hai quy luật tiến hóa [br]đầy quyền năng.

0:02:58.292,0:03:01.952
chọn lọc tự nhiên, [br]đấu tranh để sinh tồn,

0:03:01.952,0:03:04.101
và chọn lọc giới tính,

0:03:04.101,0:03:08.162
đấu tranh [br]cho cơ hội được sinh sôi.

0:03:08.162,0:03:10.513
Là một người quan sát đom đóm, [br]20 năm qua

0:03:10.513,0:03:12.999
quả là một chặng đường thú vị.

0:03:12.999,0:03:15.496
Cùng với những học sinh của mình[br]tại Đại học Tufts

0:03:15.496,0:03:16.512
và các đồng sự,

0:03:16.512,0:03:20.119
chúng tôi đã có [br]nhiều khám phá về đom đóm

0:03:20.119,0:03:22.128
Quá trình ve vãn [br]và đời sống tình dục,

0:03:22.128,0:03:24.562
sự phản bội [br]và tội lỗi của chúng.

0:03:24.562,0:03:26.839
Tôi muốn chia sẻ với các bạn [br]hôm nay

0:03:26.839,0:03:29.660
một vài câu chuyện [br]mà chúng tôi đã thu thập được

0:03:29.660,0:03:31.788
từ những chuyến thám hiểm [br]của mình

0:03:31.788,0:03:35.498
vào thế giới bị khỏa lấp này.

0:03:35.498,0:03:38.660
Đom đóm [br]thuộc một nhóm côn trùng

0:03:38.660,0:03:42.898
rất đẹp và đa dạng, [br]nhóm Bọ.

0:03:42.898,0:03:47.511
Trên thế giới, [br]có trên 2000 loài đom đóm

0:03:47.511,0:03:49.671
các loài này [br]ngày càng tiến hóa đa dạng

0:03:49.671,0:03:51.286
về mặt tín hiệu sinh sản,

0:03:51.286,0:03:54.660
hay nói cách khác, các hình thức [br]để tìm và hấp dẫn bạn tình.

0:03:54.660,0:03:56.916
Khoảng 150 nghìn năm trước,

0:03:56.916,0:04:00.045
con đom đóm đầu tiên [br]có lẽ giống thế này.

0:04:00.045,0:04:01.402
Chúng bay vào ban ngày

0:04:01.402,0:04:03.665
và hoàn toàn không phát sáng.

0:04:03.665,0:04:06.838
Thay vào đó, con đực [br]dùng râu

0:04:06.838,0:04:10.949
để định vị mùi hương [br]tỏa ra từ con cái.

0:04:10.949,0:04:14.555
Với các loài đom đóm khác, [br]chỉ có con cái phát sáng.

0:04:14.555,0:04:18.497
Chúng tròn trịa [br]và không có cánh,

0:04:18.497,0:04:20.821
hằng đêm, chúng trèo lên [br]nhành cây

0:04:20.821,0:04:24.029
phát sáng trong nhiều giờ [br]để thu hút bạn tình,

0:04:24.029,0:04:27.980
những con đực biết bay, [br]nhưng lại không phát sáng.

0:04:27.980,0:04:30.500
Ở các loài khác, [br]cả con đực và cái

0:04:30.500,0:04:33.217
đều sử dụng ánh sáng nhấp nháy [br]để tìm bạn tình.

0:04:33.217,0:04:34.688
Hiện nay ở Bắc Mỹ,

0:04:34.688,0:04:37.829
có đến hơn 100 loài đom đóm

0:04:37.829,0:04:41.406
có khả năng phát ra năng lượng

0:04:41.406,0:04:43.644
từ chính cơ thể chúng

0:04:43.644,0:04:45.970
dưới dạng ánh sáng.

0:04:45.970,0:04:48.420
Chúng làm điều đó như thế nào?

0:04:48.420,0:04:51.743
Như là phép màu, tín hiệu [br]phát sáng sinh học này

0:04:51.743,0:04:55.040
được tạo thành [br]từ các phản ứng hóa học

0:04:55.040,0:04:57.934
xảy ra bên trong [br]bụng đom đóm.

0:04:57.934,0:05:01.241
Nhân tố chính ở đây [br]là một enzim hình sao có tên luciferase,

0:05:01.241,0:05:02.996
Trong quá trình tiến hóa,

0:05:02.996,0:05:06.190
nó bao bọc [br]các cánh nhỏ của mình

0:05:06.190,0:05:09.780
quanh một phân tử nhỏ hơn [br]có tên là luciferin,

0:05:09.780,0:05:12.457
trong quá trình đó [br]nó trở nên hưng phấn

0:05:12.457,0:05:15.831
và sản sinh ra ánh sáng.

0:05:15.831,0:05:17.256
Thật kì diệu.

0:05:17.256,0:05:19.764
Nhưng làm thế nào [br]thứ ánh sáng này

0:05:19.764,0:05:23.479
có lợi cho đom đóm ?

0:05:23.479,0:05:25.989
Để trả lời, [br]ta cần lật lại

0:05:25.989,0:05:29.953
trong album gia đình [br]một vài hình em bé đom đóm.

0:05:29.953,0:05:33.665
Đom đóm tạo mới hoàn toàn [br]cơ thể khi lớn lên.

0:05:33.665,0:05:35.966
Phần lớn cuộc đời chúng,[br],

0:05:35.966,0:05:37.709
kéo dài cho đến 2 năm

0:05:37.709,0:05:40.250
diễn ra [br]trong cơ thể ấu trùng này.

0:05:40.250,0:05:43.273
Mục đích của quá trình, [br]giống như thời niên thiếu

0:05:43.273,0:05:45.978
là ăn và lớn lên.

0:05:45.978,0:05:48.430
Ánh sáng của đom đóm [br]bắt nguồn

0:05:48.430,0:05:50.477
từ chính giai đoạn thiếu thời này.

0:05:50.477,0:05:52.907
Mọi ấu trùng đom đóm [br]đều phát sáng

0:05:52.907,0:05:55.786
ngay cả khi [br]con trưởng thành không thể.

0:05:55.786,0:06:00.508
Nhưng mục đích của [br]việc "làm chuyện để ý" này là gì ?

0:06:00.508,0:06:02.453
Ta biết rằng đom đóm con

0:06:02.453,0:06:04.113
tạo ra một hợp chất khó ngửi

0:06:04.113,0:06:07.731
giúp chúng sống sót[br]qua thời thiên thiếu

0:06:07.731,0:06:11.561
vì vậy, ta cho rằng [br]ánh sáng này được dùng

0:06:11.561,0:06:16.120
như đèn neon báo hiệu: [br]" Có độc! Hãy tránh xa"

0:06:16.120,0:06:19.014
gửi đến tất cả [br]những kẻ săn mồi tiềm ẩn.

0:06:19.014,0:06:23.263
Phải mất hàng ngàn năm[br]trước khi thứ ánh sáng rực rỡ đó

0:06:23.263,0:06:25.901
phát triển thành [br]một công cụ liên lạc hữu dụng

0:06:25.901,0:06:28.916
được dùng [br]không chỉ để xua đuổi kẻ thù

0:06:28.916,0:06:31.886
mà còn để quyến rũ [br]bạn tình tương lai.

0:06:31.886,0:06:34.687
Được chi phối bởi [br]chọn lọc giới tính,

0:06:34.687,0:06:36.577
một số con [br]đom đóm trưởng thành

0:06:36.577,0:06:38.973
như con đực kiêu hãnh này

0:06:38.973,0:06:42.765
phát triển một loại đèn [br]phát sáng mới,

0:06:42.765,0:06:44.609
giúp chúng ve vãn bạn tình

0:06:44.609,0:06:47.969
hiệu quả hơn hẳn.

0:06:47.969,0:06:50.841
Những con trưởng thành này [br]chỉ sống vài tuần,

0:06:50.841,0:06:55.757
và chúng giờ [br]chỉ quan tâm đến sinh sản

0:06:55.757,0:06:57.727
nhằm di truyền bộ gen

0:06:57.727,0:07:00.503
cho thế hệ sau.

0:07:00.503,0:07:03.767
Hãy theo chân [br]con đực này ra cánh đồng

0:07:03.767,0:07:07.051
nơi nó hòa cùng [br]hàng trăm con đực khác

0:07:07.051,0:07:10.499
phát đi [br]tín hiệu giao phối của mình.

0:07:10.499,0:07:14.161
Thật tuyệt vời khi nghĩ rằng[br]màn trình diễn ánh sáng

0:07:14.161,0:07:15.845
mà ta hằng ngưỡng mộ

0:07:15.845,0:07:18.280
nơi đây và trên khắp địa cầu

0:07:18.280,0:07:22.476
thực tế là bài ca tình yêu [br]tĩnh lặng

0:07:22.476,0:07:25.453
của đom đóm đực.

0:07:25.453,0:07:29.540
Chúng bay [br]và phát sáng trái tim mình.

0:07:29.540,0:07:33.080
Tôi vẫn thấy [br]điều đó thật lãng mạn.

0:07:33.080,0:07:36.497
Nhưng trong lúc đó, [br]con cái ở đâu?

0:07:36.497,0:07:38.092
Chúng dạo ở bên dưới,

0:07:38.092,0:07:39.830
quan sát các lựa chọn.

0:07:39.830,0:07:42.228
Chúng có nhiều con đực [br]để chọn lựa,

0:07:42.228,0:07:45.850
và những con cái [br]hóa ra rất kén chọn.

0:07:45.850,0:07:48.215
Khi một con cái [br]nhìn thấy ánh đèn

0:07:48.215,0:07:50.862
từ một con đực [br]đặc biệt hấp dẫn,

0:07:50.862,0:07:53.843
nó sẽ hướng đèn của mình [br]về đối phương

0:07:53.843,0:07:56.370
và ra đèn đáp lại.

0:07:56.370,0:07:59.771
Đây là tín hiệu "lại gần hôn em"[br]của cô ta.

0:07:59.771,0:08:03.026
Cậu chàng tiến lại [br]và nháy đèn đáp trả.

0:08:03.026,0:08:04.752
Nếu con cái [br]vẫn thích nó,

0:08:04.752,0:08:07.703
chúng sẽ bắt đầu [br]một cuộc trò chuyện.

0:08:07.703,0:08:10.395
Loài sinh vật này [br]nói lên tình yêu[br]

0:08:10.395,0:08:13.298
bằng ngôn ngữ ánh sáng.

0:08:13.298,0:08:18.195
Vậy thì những yếu tố nào [br]mà con cái cho là "quyến rũ"?

0:08:18.195,0:08:22.740
Chúng tôi đã tiến hành [br]một số buổi biểu quyết cho đom đóm.

0:08:22.740,0:08:25.910
Khi kiểm tra đom đóm cái [br]bằng đèn LED,

0:08:25.910,0:08:28.225
chúng tôi phát hiện con cái

0:08:28.225,0:08:32.280
thích các con đực [br]nhấp nháy lâu hơn.

0:08:32.280,0:08:35.481
( Vỗ tay)

0:08:35.481,0:08:37.510
Tôi biết các bạn đang tự hỏi,

0:08:37.510,0:08:40.273
điều gì làm những con đực này[br]hấp dẫn ?

0:08:40.273,0:08:43.979
Giờ hãy xem điều gì sẽ diễn ra[br]khi ánh đèn này tắt.

0:08:43.979,0:08:45.978
Điều đầu tiên ta nhận ra

0:08:45.978,0:08:48.447
là một khi [br]con đực và con cái kết đôi,

0:08:48.447,0:08:51.192
chúng sẽ bên nhau cả đêm dài,

0:08:51.192,0:08:52.419
khi nhìn vào bên trong

0:08:52.419,0:08:53.853
xem chuyện đang diễn ra,

0:08:53.853,0:08:56.141
ta phát hiện [br]sự biến đổi bất ngờ

0:08:56.141,0:08:58.105
trong tình dục của đom đóm.

0:08:58.105,0:08:59.275
Khi giao hợp,

0:08:59.275,0:09:01.079
con đực gửi cho con cái

0:09:01.079,0:09:03.050
không chỉ tinh trùng

0:09:03.050,0:09:07.156
mà còn [br]một túi chất dinh dưỡng

0:09:07.156,0:09:11.777
như là quà cưới.

0:09:11.777,0:09:13.711
Ta có thể quan sát kĩ hơn

0:09:13.711,0:09:15.274
cặp giao phối này.

0:09:15.274,0:09:16.967
Ta có thể thấy [br]món qua đó-

0:09:16.967,0:09:18.639
Nó có màu đỏ [br]trong hình này-

0:09:18.639,0:09:22.329
khi được chuyển [br]từ con đực sang con cái.

0:09:22.329,0:09:25.464
Thứ làm món quà này [br]cực quý giá

0:09:25.464,0:09:27.680
là bởi nó chứa đầy protein

0:09:27.680,0:09:31.781
thứ mà con cái [br]dùng để nuôi dưỡng trứng.

0:09:31.781,0:09:35.651
Vì vậy, con cái rất để tâm [br]đến phần thưởng này

0:09:35.651,0:09:37.923
khi đánh giá con đực tiềm năng.

0:09:37.923,0:09:41.072
Chúng tôi phát hiện [br]con cái dựa vào tín hiệu của con đực

0:09:41.072,0:09:42.839
để dự đoán con đực nào

0:09:42.839,0:09:44.909
có túi quà lớn nhất

0:09:44.909,0:09:49.746
vì thứ quý giá này [br]giúp con cái đẻ nhiều trứng hơn

0:09:49.746,0:09:52.997
và cuối cùng là [br]sinh ra nhiều con hơn

0:09:52.997,0:09:57.507
cho thế hệ tiếp sau.

0:09:57.507,0:09:59.695
Không chỉ có [br]ngọt ngào và ánh sáng.

0:09:59.695,0:10:02.466
Tình yêu của đom đóm [br]còn mang đầy rủi ro.

0:10:02.466,0:10:04.943
Đom đóm trưởng thành

0:10:04.943,0:10:07.627
thường không dễ bị xơi tái[br]vì như thời niên thiếu

0:10:07.627,0:10:10.563
chúng có thể sản xuất [br]hợp chất có mùi khó chịu

0:10:10.563,0:10:13.620
đối với chim [br]và các loài ăn côn trùng khác,

0:10:13.620,0:10:16.120
nhưng trong quá trình sống,

0:10:16.120,0:10:18.440
một nhóm đóm đóm nào đó

0:10:18.440,0:10:21.567
mất đi bộ máy chuyển hoá

0:10:21.567,0:10:25.370
cần có để sản xuất ra [br]hoạt chất bảo vệ.

0:10:25.370,0:10:27.650
Sai sót của tạo hóa này

0:10:27.650,0:10:30.356
được đồng nghiệp của tôi [br]Tom Eisner phát hiện ra,

0:10:30.356,0:10:32.299
đã khiến những con đom đóm

0:10:32.299,0:10:35.697
chiếu ánh sáng rực rỡ vào bầu trời

0:10:35.697,0:10:39.020
với ý định bất chính.

0:10:39.020,0:10:41.750
Được một đồng nghiệp khác,[br]Jim Lloyd, dịch là[br]

0:10:41.750,0:10:43.495
"người đàn bà quyến rũ"

0:10:43.495,0:10:46.413
các con cái này [br]tìm cách nhắm đến

0:10:46.413,0:10:49.984
con đực [br]khác loài.

0:10:49.984,0:10:52.124
Cuộc săn bắt đầu với kẻ săn mồi

0:10:52.124,0:10:54.171
con cái này [br]ở góc dưới bên trái,

0:10:54.171,0:10:56.218
nằm lặng lẽ

0:10:56.218,0:10:59.350
và nghe lỏm [br]cuộc đối thoại tình yêu

0:10:59.350,0:11:00.790
của con mồi tương lai,

0:11:00.790,0:11:02.803
và đây là điều có thể diễn ra

0:11:02.803,0:11:06.673
Đầu tiên, con mồi đực [br]nhấp nháy :"Em có yêu anh không?"

0:11:06.673,0:11:10.779
Con cái của nó đáp lại:[br]"Có lẽ."

0:11:10.779,0:11:13.605
Vậy nên cậu chàng nháy sáng lại.

0:11:13.605,0:11:17.158
Nhưng lần này, kẻ đi săn [br]tuồn vào câu trả lời

0:11:17.158,0:11:22.834
lặp lại một cách thông minh [br]và chính xác lời con cái kia vừa nói.

0:11:22.834,0:11:27.300
Con cái này [br]không tìm tình yêu, nó tìm chất độc.

0:11:27.300,0:11:31.181
Nếu xuất sắc, cô ta có thể [br]lừa con đực lại đủ gần

0:11:31.181,0:11:34.172
để vươn ra và tóm lấy nó,

0:11:34.172,0:11:36.613
và con đực [br]đâu chỉ là bữa ăn nhẹ.

0:11:36.613,0:11:39.448
Vài giờ tiếp theo, cô ả chậm rãi

0:11:39.448,0:11:42.307
hút máu con mồi

0:11:42.307,0:11:45.770
chừa lại vài vệt máu.

0:11:45.770,0:11:49.071
Không có khả năng [br]tạo ra chất độc của riêng mình,

0:11:49.071,0:11:51.858
những con cái này [br]chỉ có lựa chọn là hút máu

0:11:51.858,0:11:55.783
những con đom đóm khác [br]để lấy các hóa chất bảo vệ này.

0:11:55.783,0:12:01.628
Thế nên, một con đom đóm [br]ma-cà-rồng,

0:12:01.628,0:12:05.980
được sinh ra [br]dựa trên chọn lọc tự nhiên.

0:12:05.980,0:12:09.161
Vẫn có nhiều điều [br]để học từ đom đóm

0:12:09.161,0:12:12.544
nhưng có vẻ [br]còn rất nhiều câu chuyện chưa kể,

0:12:12.544,0:12:14.973
bởi trên thế giới, [br]số lượng đom đóm

0:12:14.973,0:12:17.628
đang giảm dần.

0:12:17.628,0:12:20.526
Nguyên nhân chính là do: [br]mất môi trường sinh sống

0:12:20.526,0:12:22.702
Khắp nơi, đồng bằng và rừng

0:12:22.702,0:12:25.919
rừng ngập mặn và đồng cỏ, [br]nơi ở của đom đóm

0:12:25.919,0:12:29.281
đang bị loại bỏ[br]để phục vụ cho phát triển và đô thị hóa.

0:12:29.281,0:12:33.470
Một vấn đề khác: [br]ta chinh phục bóng tối,

0:12:33.470,0:12:37.244
cùng với việc thêm vào [br]quá nhiều ánh sáng cho bầu trời

0:12:37.244,0:12:40.090
làm gián đoạn [br]sự sống của các loài khác,

0:12:40.090,0:12:43.534
đom đóm cực kỳ nhạy cảm [br]với ô nhiễm ánh sáng

0:12:43.534,0:12:46.155
bởi nó che lấp ánh sáng

0:12:46.155,0:12:50.255
mà đom đóm dùng [br]để tìm bạn tình.

0:12:50.255,0:12:52.592
Ta có thực sự cần đom đóm?

0:12:52.592,0:12:54.961
Rốt cuộc thì, ta chỉ là [br]một mẩu nhỏ

0:12:54.961,0:12:56.900
của sinh quyển trên Trái Đất.

0:12:56.900,0:13:00.208
Nhưng mỗi khi [br]một loài mất đi,

0:13:00.208,0:13:02.897
nó giống như [br]thổi tắt một buồng đầy ánh nến

0:13:02.897,0:13:04.995
từng cái, từng cái một.

0:13:04.995,0:13:06.771
Bạn có thể không nhận ra

0:13:06.771,0:13:10.061
khi những đốm sáng đầu tiên tắt,

0:13:10.061,0:13:19.001
nhưng cuối cùng, [br]bạn sẽ bị bỏ rơi trong bóng tối.

0:13:19.001,0:13:24.411
Khi hợp tác [br]để tạo nên tương lai cho Trái Đất này,

0:13:24.411,0:13:26.875
tôi mong ta sẽ tìm được cách

0:13:26.875,0:13:30.328
để giữ những đốm này [br]sáng mãi.

0:13:30.328,0:13:32.364
Xin cảm ơn.

0:13:32.364,0:13:34.672
( Vỗ tay)