0:00:07.505,0:00:09.605
Energia jest wszędzie.

0:00:09.605,0:00:14.033
To wielkość fizyczna, która działa [br]zgodnie z prawami natury.

0:00:14.033,0:00:16.503
Nasz wszechświat posiada [br]ograniczoną ilość energii.

0:00:16.503,0:00:18.699
Nie jest ona ani tworzona ani niszczona

0:00:18.699,0:00:20.319
ale może przybierać różne formy,

0:00:20.319,0:00:22.551
takie jak energia kinetyczna [br]albo potencjalna,

0:00:22.551,0:00:25.722
wraz z różnymi cechami[br]i wzorami do zapamiętania.

0:00:25.722,0:00:27.115
Na przykład,

0:00:27.115,0:00:29.625
6-watowa żarówka diodowej lampki

0:00:29.625,0:00:33.269
przenosi 6 dżuli [br]energii świetlnej na sekundę.

0:00:33.269,0:00:35.564
Wróćmy jednak do kosmosu,

0:00:35.564,0:00:40.070
żeby spojrzeć na naszą planetę, [br]jej systemy oraz przepływ energii.

0:00:40.070,0:00:41.738
Układ fizyczny ziemi obejmuje

0:00:41.738,0:00:43.072
atmosferę,

0:00:43.072,0:00:44.240
hydrosferę,

0:00:44.240,0:00:45.325
litosferę

0:00:45.325,0:00:46.783
oraz biosferę.

0:00:46.783,0:00:49.578
Ich energia wpływa i wypływa,

0:00:49.578,0:00:52.366
a podczas każdej wymiany [br]energii między systemami

0:00:52.366,0:00:54.783
jej część rozprosza się w otoczeniu

0:00:54.783,0:00:59.783
w postaci ciepła, światła, [br]dźwięku, wibracji i ruchu.

0:00:59.783,0:01:01.365
Energia naszej planety pochodzi

0:01:01.365,0:01:03.426
z wewnętrznych i zewnętrznych źródeł.

0:01:03.426,0:01:06.678
Energia geotermalna powstająca[br]z izotopów promieniotwórczych

0:01:06.678,0:01:09.783
oraz energia kinetyczna powstająca[br]z ruchu obrotowego ziemi

0:01:09.783,0:01:11.850
są wewnętrznymi źródłami energii,

0:01:11.850,0:01:14.896
podczas gdy słońce jest [br]głównym zewnętrznym źródłem

0:01:14.896,0:01:16.314
napędzającym pewne systemy,

0:01:16.314,0:01:18.232
takie jak pogoda i klimat.

0:01:18.232,0:01:20.401
Słońce ogrzewa powierzchnię oraz atmosferę

0:01:20.401,0:01:21.987
w różnym stopniu,

0:01:21.987,0:01:25.119
co powoduje konwekcję, tworząc wiatry

0:01:25.119,0:01:26.781
i wpływając na prądy oceaniczne.

0:01:26.781,0:01:29.699
Promieniowanie podczerwone emitowane

0:01:29.699,0:01:31.866
z ogrzanej powierzchni Ziemi

0:01:31.866,0:01:34.332
zatrzymywane jest przez gazy cieplarniane

0:01:34.332,0:01:36.469
i w efekcie wpływa na przepływ energii.

0:01:36.469,0:01:38.834
Słońce jest też głównym źródłem energii

0:01:38.834,0:01:40.505
dla organizmów.

0:01:40.505,0:01:42.923
Rośliny, wodorosty i sinice

0:01:42.923,0:01:45.534
dzięki słońcu stworzą materię organiczną

0:01:45.534,0:01:48.136
z dwutlenku węgla i wody,

0:01:48.136,0:01:50.762
która napędza łańcuchy pokarmowe biosfery.

0:01:50.762,0:01:52.699
Tę wartość energetyczną uwalniamy,

0:01:52.699,0:01:54.475
używając reakcji chemicznych,

0:01:54.475,0:01:56.950
takich jak spalanie i oddychanie.

0:01:56.950,0:01:58.818
Na każdym poziomie łańcucha pokarmowego

0:01:58.818,0:02:00.366
część energii przechowywana jest

0:02:00.366,0:02:02.448
w nowo powstałej strukturze chemicznej.

0:02:02.448,0:02:04.821
Jednak większość energii [br]pozostaje w otoczeniu.

0:02:04.821,0:02:06.864
Tak jak ciepło, na przykład ciepłota ciała

0:02:06.864,0:02:09.199
wydzielana podczas procesu trawienia.

0:02:09.199,0:02:12.448
Z roślin zjedzonych przez konsumentów [br]z pierwszego poziomu

0:02:12.448,0:02:14.829
tylko około 10% całkowitej energii

0:02:14.829,0:02:17.366
przechodzi do następnego poziomu.

0:02:17.366,0:02:19.866
Ponieważ energia przepływa [br]tylko w jednym kierunku

0:02:19.866,0:02:21.366
w łańcuchu pokarmowym,

0:02:21.366,0:02:24.365
od producentów [br]przez konsumentów do destruentów,

0:02:24.365,0:02:26.675
organizm znajdujący się niżej w łańcuchu

0:02:26.675,0:02:29.427
jest bardziej wydajny niż ten [br]z wyższego poziomu.

0:02:29.427,0:02:32.305
Poziom konsumentów jest [br]najbardziej wydajnym poziomem,

0:02:32.305,0:02:34.783
na którym zwierzęta pozyskują energię,

0:02:34.783,0:02:37.227
jednak bez ciągłego wkładu energii

0:02:37.227,0:02:38.701
dla producentów,

0:02:38.701,0:02:40.266
głównie ze światła słonecznego,

0:02:40.266,0:02:41.815
obecne życie na Ziemi

0:02:41.815,0:02:43.448
przestałoby istnieć.

0:02:43.448,0:02:45.276
Ludzie wykorzystują energię

0:02:45.276,0:02:47.448
do różnych rzeczy poza jedzeniem.

0:02:47.448,0:02:51.882
Podróżujemy, budujemy, napędzamy technikę.

0:02:51.882,0:02:53.130
Do tego wszystkiego

0:02:53.130,0:02:55.727
używamy źródeł takich jak paliwa kopalne:

0:02:55.727,0:02:57.832
węgiel, ropa naftowa, gaz ziemny,

0:02:57.832,0:02:59.584
które zawierają energię

0:02:59.584,0:03:01.207
dawno pobraną przez rośliny

0:03:01.207,0:03:02.457
ze światła słonecznego

0:03:02.457,0:03:04.873
i przechowywaną w formie węgla.

0:03:04.873,0:03:07.424
Kiedy paliwa kopalne [br]spalane są w elektrowniach,

0:03:07.424,0:03:09.291
przechowywana energia zostaje uwolniona

0:03:09.291,0:03:11.708
w celu wytworzenia elektryczności.

0:03:11.708,0:03:13.291
Aby wytworzyć elektryczność,

0:03:13.291,0:03:15.016
ciepło ze spalanych paliw kopalnych

0:03:15.016,0:03:16.957
wykorzystywane jest do zasilania turbin

0:03:16.957,0:03:18.810
obracających magnesy,

0:03:18.810,0:03:21.441
które z kolei tworzą [br]zmiany pola magnetycznego

0:03:21.441,0:03:23.690
względem uzwojenia,

0:03:23.690,0:03:27.958
zmuszając elektrony [br]do ruchu w przewodzie.

0:03:27.958,0:03:30.698
Współczesna cywilizacja [br]zależy od naszej zdolności

0:03:30.698,0:03:33.910
do utrzymywania przepływu [br]energii w elektronach.

0:03:33.910,0:03:35.813
Na szczęście nie musimy się ograniczać

0:03:35.813,0:03:37.970
do spalania [br]nieodnawialnych paliw kopalnych,

0:03:37.970,0:03:39.539
żeby produkować energię.

0:03:39.539,0:03:41.668
Elektrony można też zmuszać do ruchu

0:03:41.668,0:03:44.874
przez bezpośredni kontakt [br]z cząstkami światła,

0:03:44.874,0:03:46.873
tak jak w przypadku ogniwa słonecznego.

0:03:46.873,0:03:49.174
Inne nieodnawialne źródła energii,

0:03:49.174,0:03:53.930
takie jak: wiatr, woda, [br]energia geotermalna i biopaliwa,

0:03:53.930,0:03:56.683
też mogą być używane [br]do wytwarzania elektryczności.

0:03:56.683,0:03:59.894
Światowe zapotrzebowanie [br]na energię wzrasta,

0:03:59.894,0:04:02.063
jednak Ziemia ma [br]ograniczone źródła energii,

0:04:02.063,0:04:05.399
z których korzystamy [br]przez złożoną sieć energetyczną.

0:04:05.399,0:04:07.150
Wraz ze wzrostem populacji

0:04:07.150,0:04:10.071
rośnie prędkość [br]industrializacji i rozwoju,

0:04:10.071,0:04:13.387
a decyzje dotyczące energii [br]stają się coraz ważniejsze.

0:04:13.387,0:04:15.619
Dostęp do energii wpływa na zdrowie,

0:04:15.619,0:04:19.967
edukację, moc polityczną [br]i status socjoekonomiczny.

0:04:19.967,0:04:22.372
Jeśli poprawimy wydajność [br]zużycia naszej energii,

0:04:22.372,0:04:25.417
będziemy korzystać z zasobów [br]naturalnych z większą dbałością

0:04:25.417,0:04:28.373
i poprawimy jakość życia wszystkich ludzi.