1
00:00:08,139 --> 00:00:11,122
Kako da znate šta se dešava
u vašem svetu?

2
00:00:11,122 --> 00:00:13,621
Količina informacija,
samo na klik od nas,

3
00:00:13,621 --> 00:00:15,281
možda jeste beskonačna,

4
00:00:15,281 --> 00:00:17,098
ali vreme i energija koje imamo

5
00:00:17,098 --> 00:00:20,233
za njihovu apsorpciju i vrednovanje, nije.

6
00:00:20,233 --> 00:00:23,148
Sve informacije ovog sveta
nisu od velike koristi,

7
00:00:23,148 --> 00:00:25,988
ukoliko ne znate kako da čitate vesti.

8
00:00:25,988 --> 00:00:27,538
Vašim baki i deki, roditeljima,

9
00:00:27,538 --> 00:00:29,319
pa čak i starijim rođacima,

10
00:00:29,319 --> 00:00:31,601
ova misao bi zvučala čudno.

11
00:00:31,601 --> 00:00:34,867
Pre samo nekoliko decenija,
vesti su bile namenjene širokim masama.

12
00:00:34,867 --> 00:00:36,203
Izbor je bio ograničen

13
00:00:36,203 --> 00:00:38,390
na nekoliko časopisa opšteg interesovanja

14
00:00:38,390 --> 00:00:39,968
i zvaničnih novina

15
00:00:39,968 --> 00:00:42,825
i tri-četiri TV stanice

16
00:00:42,825 --> 00:00:45,697
na kojima su pouzdani spikeri
iznosili dnevne novosti,

17
00:00:45,697 --> 00:00:48,621
u isto pouzdano vreme svake večeri.

18
00:00:48,621 --> 00:00:51,148
No problemi s ovim sistemom
su ubrzo postali očigledni

19
00:00:51,148 --> 00:00:53,213
kad su masovni mediji počeli da se šire.

20
00:00:53,213 --> 00:00:54,991
Iako se znalo da autoritarne države

21
00:00:54,991 --> 00:00:57,256
kontrolišu i cenzurišu informacije,

22
00:00:57,256 --> 00:00:59,665
niz skandala je pokazao


23
00:00:59,665 --> 00:01:03,211
da i demokratske vlade obmanjuju javnost,

24
00:01:03,211 --> 00:01:06,058
često uz pomoć medija.

25
00:01:06,058 --> 00:01:09,267
Otkriće prikrivenih ratova,
tajnih ubistava

26
00:01:09,267 --> 00:01:11,068
i političke korupcije,

27
00:01:11,068 --> 00:01:13,864
potkopalo je poverenje javnosti
u zvanični narativ

28
00:01:13,864 --> 00:01:16,793
koji su nudili matični izvori.

29
00:01:16,793 --> 00:01:19,421
Slom poverenja u čuvare medijskih kapija

30
00:01:19,421 --> 00:01:23,744
doveo je do pojave alternativnih novina,
radio emisija i kablovskih vesti,

31
00:01:23,744 --> 00:01:26,666
koji su se takmičili na glavnom tržištu,
pokrivajući događaje

32
00:01:26,666 --> 00:01:28,541
iz različitih perspektiva.

33
00:01:28,541 --> 00:01:31,066
U skorije vreme,
internet je umnožio količinu

34
00:01:31,066 --> 00:01:32,953
informacija i tačaka gledišta,

35
00:01:32,953 --> 00:01:35,957
uz pomoć društvenih mreža,
blogova i onlajn videa,

36
00:01:35,957 --> 00:01:39,471
pretvorio je svakog građanina
u potencijalnog izveštača.

37
00:01:39,471 --> 00:01:41,853
Ali ako je svako izveštač, onda niko nije,

38
00:01:41,853 --> 00:01:43,720
a različiti izvori mogu da se ne slažu,

39
00:01:43,720 --> 00:01:46,813
ne samo u mišljenjima,
već i u samim činjenicama.

40
00:01:46,813 --> 00:01:50,204
Kako onda saznati istinu
ili nešto slično njoj?

41
00:01:50,204 --> 00:01:52,929
Najbolji način je
da do izvorne vesti dođete

42
00:01:52,929 --> 00:01:55,140
bez učešća posrednika.

43
00:01:55,140 --> 00:01:58,012
Umesto članaka
koji tumače naučno istraživanje

44
00:01:58,012 --> 00:01:59,597
ili politički govor,

45
00:01:59,597 --> 00:02:03,423
često možete naći izvorni materijal
i proceniti za sebe.

46
00:02:03,423 --> 00:02:06,833
Za aktuelne vesti, pratite izveštače
na društvenim mrežama.

47
00:02:06,833 --> 00:02:09,019
U toku velikih događaja,
poput Arapskog proleća

48
00:02:09,019 --> 00:02:10,671
ili ukrajinskih protesta,

49
00:02:10,671 --> 00:02:14,271
spikeri i blogeri
su slali i beležili novosti

50
00:02:14,271 --> 00:02:16,434
iz središta haosa.

51
00:02:16,434 --> 00:02:19,416
Iako se većina ovoga kasnije pojavila
u člancima i izveštajima,

52
00:02:19,416 --> 00:02:21,890
imajte na umu da ove doterane verzije

53
00:02:21,890 --> 00:02:24,634
često kombinuju glas osobe
koja je bila tamo,

54
00:02:24,634 --> 00:02:27,311
s umecima urednika, koji nije bio tamo.

55
00:02:27,311 --> 00:02:29,392
Istovremeno, što je priča haotičnija,

56
00:02:29,392 --> 00:02:32,369
manje bi trebalo
da je pratite u realnom vremenu.

57
00:02:32,369 --> 00:02:35,601
Za vreme događaja, poput napada terorista
i prirodnih katastrofa,

58
00:02:35,601 --> 00:02:38,027
težnja današnjih medija
za stalnom pokrivenošću,

59
00:02:38,027 --> 00:02:41,578
čak i kada nema
novih pouzdanih informacija,

60
00:02:41,578 --> 00:02:44,141
ponekad vodi do netačnih informacija

61
00:02:44,141 --> 00:02:47,150
ili do optuživanja nevinih ljudi.

62
00:02:47,150 --> 00:02:49,842
Lako je biti nestrpljiv
za vreme ovakvih događaja,

63
00:02:49,842 --> 00:02:52,222
ali pokušajte da proveravate
poslednje informacije

64
00:02:52,222 --> 00:02:53,991
nekoliko puta na dan,

65
00:02:53,991 --> 00:02:55,898
umesto na svakih nekoliko minuta,

66
00:02:55,898 --> 00:02:58,704
ostavljajući tako vremena
da se pojave kompletni detalji

67
00:02:58,704 --> 00:03:01,721
i da se lažni izveštaji opovrgnu.

68
00:03:01,721 --> 00:03:03,838
Iako dobro novinarstvo teži objektivnosti,

69
00:03:03,838 --> 00:03:06,769
medijska pristrasnost je često neizbežna.

70
00:03:06,769 --> 00:03:08,560
Ako ne možete direktno doći do priče,

71
00:03:08,560 --> 00:03:10,844
čitajte izveštaje iz višestrukih izvora,

72
00:03:10,844 --> 00:03:14,386
koji koriste različite izveštače
i intervjuišu različite stručnjake.

73
00:03:14,392 --> 00:03:17,399
Uključivanje na različite izvore
i primećivanje razlika

74
00:03:17,399 --> 00:03:19,445
omogućuje vam da sklopite delove

75
00:03:19,445 --> 00:03:21,464
u potpuniju sliku.

76
00:03:21,464 --> 00:03:24,216
Takođe je krucijalno
da razdvojite činjenice od mišljenja.

77
00:03:24,216 --> 00:03:27,564
Reči, poput "mislim",
"po svoj prilici" ili "verovatno"

78
00:03:27,564 --> 00:03:29,591
znače da je izvor oprezan

79
00:03:29,591 --> 00:03:31,915
ili, što je još gore, da nagađa.

80
00:03:31,915 --> 00:03:35,653
I pazite se izveštaja
koji se oslanjaju na anonimne izvore.

81
00:03:35,653 --> 00:03:38,677
Ovo bi mogli da budu ljudi
koji nemaju mnogo veze s pričom,

82
00:03:38,677 --> 00:03:41,409
ili je u njihovom interesu
da utiču na pokrivanje priče,

83
00:03:41,409 --> 00:03:43,564
njihova anonimnost ih
oslobađa odgovornosti

84
00:03:43,564 --> 00:03:45,745
za informaciju koju obezbeđuju.

85
00:03:45,745 --> 00:03:47,545
Na kraju i najvažnije,

86
00:03:47,545 --> 00:03:50,652
pokušajte da proverite vesti
pre nego što ih raširite.

87
00:03:50,652 --> 00:03:52,563
Iako su društvene mreže omogućile istini

88
00:03:52,563 --> 00:03:53,756
da brže stigne do nas,

89
00:03:53,756 --> 00:03:55,805
takođe su omogućile tračevima da se šire

90
00:03:55,805 --> 00:03:57,588
pre nego što stignu da se provere

91
00:03:57,588 --> 00:03:59,038
i da neistine prežive

92
00:03:59,038 --> 00:04:01,185
dugo nakon što su opovrgnute.

93
00:04:01,185 --> 00:04:03,470
Zato, pre nego što
podelite tu neverovatnu

94
00:04:03,470 --> 00:04:05,431
ili nečuvenu vest,

95
00:04:05,431 --> 00:04:07,828
pretražite internet,
da nađete neku dodatnu

96
00:04:07,828 --> 00:04:10,986
informaciju ili kontekst,
koji su vam možda promakli

97
00:04:10,986 --> 00:04:13,540
i vidite šta drugi govore o tome.

98
00:04:13,540 --> 00:04:15,567
Danas smo nezavisniji nego ikad

99
00:04:15,567 --> 00:04:17,226
od starih čuvara medijskih kapija,

100
00:04:17,226 --> 00:04:20,052
koji su nekad
kontrolisali tok informacija.

101
00:04:20,052 --> 00:04:22,478
Ali sa slobodom dolazi i odgovornost:

102
00:04:22,478 --> 00:04:25,441
odgovornost da
organizujemo sopstveno iskustvo

103
00:04:25,441 --> 00:04:28,492
i da se pobrinemo da
tok ne postane poplava

104
00:04:28,492 --> 00:04:31,847
i da nas ne ostavi manje informisanim
nego što smo bili pre zaranjanja.