WEBVTT

00:00:08.139 --> 00:00:09.966
Skąd wiesz, co dzieje się na świecie?

00:00:11.793 --> 00:00:13.621
Ilość informacji na kliknięcie myszką

00:00:13.621 --> 00:00:15.281
może być nieograniczona,

00:00:15.281 --> 00:00:17.098
ale inaczej jest z czasem i energią,

00:00:17.098 --> 00:00:20.233
by je przyswoić i zweryfikować.

00:00:20.233 --> 00:00:23.148
Nie wszystkie informacje są przydatne,

00:00:23.148 --> 00:00:25.988
chyba, że wiesz jak je czytać.

00:00:25.988 --> 00:00:27.538
Dla twoich dziadków, rodziców,

00:00:27.538 --> 00:00:29.319
starszego rodzeństwa

00:00:29.319 --> 00:00:31.601
ten pomysł brzmiałby dziwnie.

00:00:31.601 --> 00:00:34.867
Kilka dekad temu informacje były okrojone.

00:00:34.867 --> 00:00:36.203
Wybór ograniczał się

00:00:36.203 --> 00:00:38.390
do kilku powszechnych magazynów,

00:00:38.390 --> 00:00:39.968
informatorów

00:00:39.968 --> 00:00:42.825
i 3-4 sieci telewizyjnych,

00:00:42.825 --> 00:00:45.697
gdzie zaufani prezenterzy
dostarczali wiadomości

00:00:45.697 --> 00:00:48.901
o tej samej porze co wieczór.

00:00:48.901 --> 00:00:51.148
Ale pojawiły się problemy,

00:00:51.148 --> 00:00:53.213
gdy rozpowszechniły się mass media.

00:00:53.213 --> 00:00:54.991
Wiadomo, że autorytarne kraje

00:00:54.991 --> 00:00:57.256
kontrolowały i cenzurowały informacje,

00:00:57.256 --> 00:00:59.665
lecz skandale pokazały,

00:00:59.665 --> 00:01:03.211
że rządy demokratyczne też zwodziły ludzi

00:01:03.211 --> 00:01:06.058
razem z mediami.

00:01:06.058 --> 00:01:09.267
Ujawnienie tajnych wojen, zamachów

00:01:09.267 --> 00:01:11.068
i korupcji w polityce

00:01:11.068 --> 00:01:13.864
podważyły wiarę ludzi we władze

00:01:13.864 --> 00:01:16.793
w wydaniu oficjalnych źródeł.

00:01:16.793 --> 00:01:19.421
Nieufność w przodujące media

00:01:19.421 --> 00:01:23.954
umożliwiła gazetom, programom radiowym,
czy całodobowym wiadomościom

00:01:23.954 --> 00:01:26.666
konkurencyjny opis bieżących wydarzeń

00:01:26.666 --> 00:01:28.541
z różnych perspektyw.

00:01:28.541 --> 00:01:31.066
Ostatnio internet zwiększył liczbę

00:01:31.066 --> 00:01:32.953
informacji i punktów widzenia

00:01:32.953 --> 00:01:35.957
razem z mediami społecznościowymi,
blogami i wideo online,

00:01:35.957 --> 00:01:39.471
zamieniając każdego w reportera.

00:01:39.471 --> 00:01:41.913
Ale gdy każdy jest reporterem, 
nikt nim nie jest.

00:01:41.913 --> 00:01:43.720
Różne źródła mogą się nie pokrywać

00:01:43.720 --> 00:01:46.813
nie tylko co do opinii, 
ale też co do faktów.

00:01:46.813 --> 00:01:50.204
Jak znaleźć się najbliżej prawdy?

00:01:50.204 --> 00:01:52.929
Najlepiej dotrzeć 
do pierwotnej informacji,

00:01:52.929 --> 00:01:55.140
nie zmienionej.

00:01:55.140 --> 00:01:58.012
Zamiast interpretacji badań naukowych

00:01:58.012 --> 00:01:59.597
lub przemów polityków

00:01:59.597 --> 00:02:03.423
możesz sam ocenić wyjściowy materiał.

00:02:03.423 --> 00:02:06.983
Dla bieżących wydarzeń śledź reporterów 
na mediach społecznościowych.

00:02:06.983 --> 00:02:09.019
Podczas Arabskiej Wiosny

00:02:09.019 --> 00:02:10.671
lub protestów na Ukrainie

00:02:10.671 --> 00:02:14.271
prezenterzy i blogerzy 
publikowali nagrania

00:02:14.271 --> 00:02:16.434
z centrum chaosu.

00:02:16.434 --> 00:02:19.416
Choć ukazują się one potem
w artykułach, programach,

00:02:19.416 --> 00:02:21.890
pamiętaj, że edytowane wersje

00:02:21.890 --> 00:02:24.634
mieszają relacje świadków

00:02:24.634 --> 00:02:27.311
ze słowami tych, których tam nie było.

00:02:27.311 --> 00:02:29.392
Im bardziej chaotyczna historia,

00:02:29.392 --> 00:02:32.369
tym mniej powinieneś ją śledzić.

00:02:32.369 --> 00:02:35.721
W przypadku ataków terrorystycznych
i naturalnych katastrof,

00:02:35.721 --> 00:02:37.977
media prezentują te same relacje,

00:02:37.977 --> 00:02:41.578
bez nowych, wiarygodnych informacji,

00:02:41.578 --> 00:02:44.141
co prowadzi do błędnych wiadomości

00:02:44.141 --> 00:02:47.150
lub oskarżania niewinnych ludzi.

00:02:47.150 --> 00:02:49.842
Łatwo się wtedy niepokoić,

00:02:49.842 --> 00:02:52.152
ale sprawdzaj najnowsze informacje

00:02:52.152 --> 00:02:53.991
kilka razy dziennie,

00:02:53.991 --> 00:02:55.898
a nie co kilka minut,

00:02:55.898 --> 00:02:58.704
by poznać ostateczne szczegóły,

00:02:58.704 --> 00:03:01.721
a błędne doniesienia odrzucić.

00:03:01.721 --> 00:03:03.838
Dobre dziennikarstwo 
dąży do obiektywności,

00:03:03.838 --> 00:03:06.799
a stronniczość w mediach 
jest nie do uniknięcia.

00:03:06.799 --> 00:03:08.790
Nie mogąc dotrzeć do pierwotnej historii,

00:03:08.790 --> 00:03:10.844
czytaj relacje z wielu źródeł,

00:03:10.844 --> 00:03:14.386
od różnych reporterów i ekspertów.

00:03:14.392 --> 00:03:17.399
Różne źródła i różnice między nimi

00:03:17.399 --> 00:03:19.445
pozwalają złożyć elementy w całość

00:03:19.445 --> 00:03:21.464
dla całkowitego zarysu.

00:03:21.464 --> 00:03:24.216
Ważne, by oddzielić fakty od opinii.

00:03:24.216 --> 00:03:27.564
Słowa takie jak "sądzę", 
"podobno", czy "prawdopodobnie"

00:03:27.564 --> 00:03:29.591
oznaczają, że źródło jest niepewne

00:03:29.591 --> 00:03:31.915
lub zgaduje.

00:03:31.915 --> 00:03:35.653
Uważaj na relacje z anonimowych źródeł.

00:03:35.653 --> 00:03:38.677
Mogą to być ludzie bez związku z historią

00:03:38.677 --> 00:03:41.409
lub chcący wpłynąć na reportaż.

00:03:41.409 --> 00:03:43.934
Ich anonimowość pozwala im 
nie brać odpowiedzialności

00:03:43.934 --> 00:03:45.745
za informację, której dostarczają.

00:03:45.745 --> 00:03:47.545
Wreszcie najważniejsze,

00:03:47.545 --> 00:03:50.652
trzeba weryfikować informacje 
przed ich rozpowszechnianiem.

00:03:50.652 --> 00:03:52.473
Dzięki mediom społecznym

00:03:52.473 --> 00:03:54.086
prawda dociera do nas szybciej,

00:03:54.086 --> 00:03:55.805
ale docierają też plotki,

00:03:55.805 --> 00:03:57.588
zanim są potwierdzone,

00:03:57.588 --> 00:03:59.038
a kłamstwa istnieją

00:03:59.038 --> 00:04:01.185
na długo po ich sprostowaniu.

00:04:01.185 --> 00:04:03.470
Zanim podzielisz się niewiarygodnym

00:04:03.470 --> 00:04:05.431
lub szokującym tematem,

00:04:05.431 --> 00:04:07.828
przeszukaj sieć po więcej informacji

00:04:07.828 --> 00:04:10.986
lub treści, które przeoczyłeś,

00:04:10.986 --> 00:04:13.540
i dowiedz się, co inni o tym mówią.

00:04:13.540 --> 00:04:15.567
Dziś mamy największą wolność

00:04:15.567 --> 00:04:17.226
od starych priorytetowych mediów,

00:04:17.226 --> 00:04:20.052
które kontrolowały przepływ informacji.

00:04:20.052 --> 00:04:22.478
Lecz z wolnością idzie odpowiedzialność,

00:04:22.478 --> 00:04:25.441
by nadzorować własne doświadczenie

00:04:25.441 --> 00:04:28.492
i zapewnić, że ten przepływ
nie stanie się powodzią,

00:04:28.492 --> 00:04:32.617
po której będziemy wiedzieć jeszcze mniej,
niż zanim rzuciliśmy się w wir.