0:00:08.139,0:00:09.966
Skąd wiesz, co dzieje się na świecie?

0:00:11.793,0:00:13.621
Ilość informacji na kliknięcie myszką

0:00:13.621,0:00:15.281
może być nieograniczona,

0:00:15.281,0:00:17.098
ale inaczej jest z czasem i energią,

0:00:17.098,0:00:20.233
by je przyswoić i zweryfikować.

0:00:20.233,0:00:23.148
Nie wszystkie informacje są przydatne,

0:00:23.148,0:00:25.988
chyba, że wiesz jak je czytać.

0:00:25.988,0:00:27.538
Dla twoich dziadków, rodziców,

0:00:27.538,0:00:29.319
starszego rodzeństwa

0:00:29.319,0:00:31.601
ten pomysł brzmiałby dziwnie.

0:00:31.601,0:00:34.867
Kilka dekad temu informacje były okrojone.

0:00:34.867,0:00:36.203
Wybór ograniczał się

0:00:36.203,0:00:38.390
do kilku powszechnych magazynów,

0:00:38.390,0:00:39.968
informatorów

0:00:39.968,0:00:42.825
i 3-4 sieci telewizyjnych,

0:00:42.825,0:00:45.697
gdzie zaufani prezenterzy[br]dostarczali wiadomości

0:00:45.697,0:00:48.901
o tej samej porze co wieczór.

0:00:48.901,0:00:51.148
Ale pojawiły się problemy,

0:00:51.148,0:00:53.213
gdy rozpowszechniły się mass media.

0:00:53.213,0:00:54.991
Wiadomo, że autorytarne kraje

0:00:54.991,0:00:57.256
kontrolowały i cenzurowały informacje,

0:00:57.256,0:00:59.665
lecz skandale pokazały,

0:00:59.665,0:01:03.211
że rządy demokratyczne też zwodziły ludzi

0:01:03.211,0:01:06.058
razem z mediami.

0:01:06.058,0:01:09.267
Ujawnienie tajnych wojen, zamachów

0:01:09.267,0:01:11.068
i korupcji w polityce

0:01:11.068,0:01:13.864
podważyły wiarę ludzi we władze

0:01:13.864,0:01:16.793
w wydaniu oficjalnych źródeł.

0:01:16.793,0:01:19.421
Nieufność w przodujące media

0:01:19.421,0:01:23.954
umożliwiła gazetom, programom radiowym,[br]czy całodobowym wiadomościom

0:01:23.954,0:01:26.666
konkurencyjny opis bieżących wydarzeń

0:01:26.666,0:01:28.541
z różnych perspektyw.

0:01:28.541,0:01:31.066
Ostatnio internet zwiększył liczbę

0:01:31.066,0:01:32.953
informacji i punktów widzenia

0:01:32.953,0:01:35.957
razem z mediami społecznościowymi,[br]blogami i wideo online,

0:01:35.957,0:01:39.471
zamieniając każdego w reportera.

0:01:39.471,0:01:41.913
Ale gdy każdy jest reporterem, [br]nikt nim nie jest.

0:01:41.913,0:01:43.720
Różne źródła mogą się nie pokrywać

0:01:43.720,0:01:46.813
nie tylko co do opinii, [br]ale też co do faktów.

0:01:46.813,0:01:50.204
Jak znaleźć się najbliżej prawdy?

0:01:50.204,0:01:52.929
Najlepiej dotrzeć [br]do pierwotnej informacji,

0:01:52.929,0:01:55.140
nie zmienionej.

0:01:55.140,0:01:58.012
Zamiast interpretacji badań naukowych

0:01:58.012,0:01:59.597
lub przemów polityków

0:01:59.597,0:02:03.423
możesz sam ocenić wyjściowy materiał.

0:02:03.423,0:02:06.983
Dla bieżących wydarzeń śledź reporterów [br]na mediach społecznościowych.

0:02:06.983,0:02:09.019
Podczas Arabskiej Wiosny

0:02:09.019,0:02:10.671
lub protestów na Ukrainie

0:02:10.671,0:02:14.271
prezenterzy i blogerzy [br]publikowali nagrania

0:02:14.271,0:02:16.434
z centrum chaosu.

0:02:16.434,0:02:19.416
Choć ukazują się one potem[br]w artykułach, programach,

0:02:19.416,0:02:21.890
pamiętaj, że edytowane wersje

0:02:21.890,0:02:24.634
mieszają relacje świadków

0:02:24.634,0:02:27.311
ze słowami tych, których tam nie było.

0:02:27.311,0:02:29.392
Im bardziej chaotyczna historia,

0:02:29.392,0:02:32.369
tym mniej powinieneś ją śledzić.

0:02:32.369,0:02:35.721
W przypadku ataków terrorystycznych[br]i naturalnych katastrof,

0:02:35.721,0:02:37.977
media prezentują te same relacje,

0:02:37.977,0:02:41.578
bez nowych, wiarygodnych informacji,

0:02:41.578,0:02:44.141
co prowadzi do błędnych wiadomości

0:02:44.141,0:02:47.150
lub oskarżania niewinnych ludzi.

0:02:47.150,0:02:49.842
Łatwo się wtedy niepokoić,

0:02:49.842,0:02:52.152
ale sprawdzaj najnowsze informacje

0:02:52.152,0:02:53.991
kilka razy dziennie,

0:02:53.991,0:02:55.898
a nie co kilka minut,

0:02:55.898,0:02:58.704
by poznać ostateczne szczegóły,

0:02:58.704,0:03:01.721
a błędne doniesienia odrzucić.

0:03:01.721,0:03:03.838
Dobre dziennikarstwo [br]dąży do obiektywności,

0:03:03.838,0:03:06.799
a stronniczość w mediach [br]jest nie do uniknięcia.

0:03:06.799,0:03:08.790
Nie mogąc dotrzeć do pierwotnej historii,

0:03:08.790,0:03:10.844
czytaj relacje z wielu źródeł,

0:03:10.844,0:03:14.386
od różnych reporterów i ekspertów.

0:03:14.392,0:03:17.399
Różne źródła i różnice między nimi

0:03:17.399,0:03:19.445
pozwalają złożyć elementy w całość

0:03:19.445,0:03:21.464
dla całkowitego zarysu.

0:03:21.464,0:03:24.216
Ważne, by oddzielić fakty od opinii.

0:03:24.216,0:03:27.564
Słowa takie jak "sądzę", [br]"podobno", czy "prawdopodobnie"

0:03:27.564,0:03:29.591
oznaczają, że źródło jest niepewne

0:03:29.591,0:03:31.915
lub zgaduje.

0:03:31.915,0:03:35.653
Uważaj na relacje z anonimowych źródeł.

0:03:35.653,0:03:38.677
Mogą to być ludzie bez związku z historią

0:03:38.677,0:03:41.409
lub chcący wpłynąć na reportaż.

0:03:41.409,0:03:43.934
Ich anonimowość pozwala im [br]nie brać odpowiedzialności

0:03:43.934,0:03:45.745
za informację, której dostarczają.

0:03:45.745,0:03:47.545
Wreszcie najważniejsze,

0:03:47.545,0:03:50.652
trzeba weryfikować informacje [br]przed ich rozpowszechnianiem.

0:03:50.652,0:03:52.473
Dzięki mediom społecznym

0:03:52.473,0:03:54.086
prawda dociera do nas szybciej,

0:03:54.086,0:03:55.805
ale docierają też plotki,

0:03:55.805,0:03:57.588
zanim są potwierdzone,

0:03:57.588,0:03:59.038
a kłamstwa istnieją

0:03:59.038,0:04:01.185
na długo po ich sprostowaniu.

0:04:01.185,0:04:03.470
Zanim podzielisz się niewiarygodnym

0:04:03.470,0:04:05.431
lub szokującym tematem,

0:04:05.431,0:04:07.828
przeszukaj sieć po więcej informacji

0:04:07.828,0:04:10.986
lub treści, które przeoczyłeś,

0:04:10.986,0:04:13.540
i dowiedz się, co inni o tym mówią.

0:04:13.540,0:04:15.567
Dziś mamy największą wolność

0:04:15.567,0:04:17.226
od starych priorytetowych mediów,

0:04:17.226,0:04:20.052
które kontrolowały przepływ informacji.

0:04:20.052,0:04:22.478
Lecz z wolnością idzie odpowiedzialność,

0:04:22.478,0:04:25.441
by nadzorować własne doświadczenie

0:04:25.441,0:04:28.492
i zapewnić, że ten przepływ[br]nie stanie się powodzią,

0:04:28.492,0:04:32.617
po której będziemy wiedzieć jeszcze mniej,[br]niż zanim rzuciliśmy się w wir.