WEBVTT

00:00:08.139 --> 00:00:11.122
Таны гараг ертөнцөд
юу болж байгааг яаж мэдэх вэ?

00:00:11.122 --> 00:00:13.391
Ганцхан товчлуураар л гаргаад ирэх

00:00:13.391 --> 00:00:15.631
мэдээллийн хэмжээ хязгааргүй мэт боловч

00:00:15.631 --> 00:00:17.408
үүнийг тунгаан бодож

00:00:17.408 --> 00:00:20.233
үнэлэх цаг хугацаа хязгаартай.

00:00:20.233 --> 00:00:22.898
Мэдээг хэрхэн уншихаа мэдэхгүй бол

00:00:22.898 --> 00:00:25.988
дэлхий дээрх бүх мэдээлэл
тийм ч хэрэгтэй биш.

00:00:25.988 --> 00:00:27.538
Чиний өвөө эмээ, эцэг эх,

00:00:27.538 --> 00:00:29.319
бүр ах эгчид чинь

00:00:29.319 --> 00:00:31.601
энэ хачин сонсогдож магадгүй.

00:00:31.601 --> 00:00:34.867
Хэдхэн арван жилийн өмнө л
мэдээ өргөн хүрээний байсан.

00:00:34.867 --> 00:00:38.393
Олон нийтэд зориулсан
хэдхэн сонин сэтгүүл,

00:00:38.393 --> 00:00:39.968
орой болгон тогтмол нэг цагт

00:00:39.968 --> 00:00:42.825
итгэмжит сэтгүүлчид мэдээ уншдаг

00:00:42.825 --> 00:00:45.697
зурагтын гурав дөрөвхөн сувгаар

00:00:45.697 --> 00:00:48.521
сонголт чинь хязгаарлагдаж байсан.

00:00:48.521 --> 00:00:50.878
Олон нийтийн хэвлэл мэдээлэл
өргөжих тусам

00:00:50.878 --> 00:00:53.213
энэхүү системийн доголдол нь
илт болж ирсэн.

00:00:53.213 --> 00:00:54.991
Авторитар орнууд л мэдээллийг

00:00:54.991 --> 00:00:57.256
хянан шүүдэг гэсэн
ойлголттой байсан бол

00:00:57.256 --> 00:01:00.865
ардчилсан засаглалууд ч
хэвлэл мэдээллийнхэнтэй хамтарч

00:01:00.865 --> 00:01:03.211
олныг хуурч байсан гэдгийг

00:01:03.211 --> 00:01:06.058
хэд хэдэн үйл явдлаас харж болно.

00:01:06.058 --> 00:01:09.127
Нуугдмал дайн зөрчил,
улс төрийн нууц аллага,

00:01:09.127 --> 00:01:11.068
улс төрийн авилгын тухай дэлгэсэн нь

00:01:11.068 --> 00:01:14.174
зонхилогч эх сурвалжуудаар цацагддаг
албан ёсны мэдээ

00:01:14.174 --> 00:01:16.713
олон нийтийн итгэлийг алдахад хүргэсэн.

00:01:16.713 --> 00:01:19.421
Ийнхүү мэдээний сахиулуудад
итгэх итгэл үгүй болсноор

00:01:19.421 --> 00:01:23.304
бусад сонин, радио нэвтрүүлэг
болон кабелийн сувгийн мэдээ

00:01:23.304 --> 00:01:25.896
томоохон эх сурвалжуудтай өрсөлдөж

00:01:25.896 --> 00:01:28.541
үйл явдлыг өөр өнцгөөс хүргэх болжээ.

00:01:28.541 --> 00:01:31.226
Саяхнаас интернет дахь олон нийтийн
мэдээллийн хэрэгсэл,

00:01:31.226 --> 00:01:32.953
блог, онлайн дүрс бичлэг нь

00:01:32.953 --> 00:01:35.957
мэдээлэл болон үзэл бодлын
цар хүрээг нэмэгдүүлж

00:01:35.957 --> 00:01:39.471
иргэн бүрийг ирээдүйн сэтгүүлч болгосон.

00:01:39.471 --> 00:01:41.983
Гэхдээ хүн бүр сэтгүүлч болчихвол
хэн ч сэтгүүлч биш.

00:01:41.983 --> 00:01:44.130
Өөр өөр эх сурвалжууд
үзэл бодол гэлтгүй

00:01:44.130 --> 00:01:46.813
аливаа баримтан дээр ч
санаа нийлэхгүй байж болно.

00:01:46.813 --> 00:01:50.204
Тэгвэл үнэнг, эсвэл үнэнд ойрхоныг нь
яаж олох вэ?

00:01:50.204 --> 00:01:52.929
Хамгийн сайн аргуудын нэг бол
анхдагч мэдээг

00:01:52.929 --> 00:01:55.140
дундын оролцоогүйгээр олж авах.

00:01:55.140 --> 00:01:58.012
Шинжлэх ухааны судалгаа,
улс төрийн илтгэлийг

00:01:58.012 --> 00:02:00.077
тайлбарласан нийтлэлийг
уншихын оронд

00:02:00.077 --> 00:02:03.423
уг анхдагч материалыг нь олж
өөрөө дүгнэх хэрэгтэй.

00:02:03.423 --> 00:02:06.983
Болж буй үйл явдлын хувьд сэтгүүлчдийг
олон нийтийн цахим хуудсаар нь дага.

00:02:06.983 --> 00:02:09.289
Томоохон үйл явдлын үеэр,
жишээ нь Арабын Хавар,

00:02:09.289 --> 00:02:10.841
эсвэл Украйн дахь бослогын үеэр

00:02:10.841 --> 00:02:13.941
сэтгүүлчид болон блогчид
үймээн самууны дундаас

00:02:13.941 --> 00:02:16.434
сүүлийн үеийн мэдээ,
бичлэг хүргэж байсан.

00:02:16.434 --> 00:02:19.416
Дараа нь эдгээр нь нийтлэл,
мэдээнд дурдагддаг ч

00:02:19.416 --> 00:02:21.890
танд зассан хувилбар нь
хүрдэг гэдгийг мартуузай.

00:02:21.890 --> 00:02:24.634
Ихэнх тохиолдолд газар дээр нь байсан
хүний дуу хоолойг

00:02:24.634 --> 00:02:27.311
тэнд байгаагүй сэтгүүлчийнхтэй
хамтад нь хүргэдэг.

00:02:27.311 --> 00:02:29.552
Мөн тухайн мэдээ
адармаатай байх тусам,

00:02:29.552 --> 00:02:32.369
үйл явдлыг цаг алдалгүй
дагах гэсний хэрэггүй.

00:02:32.369 --> 00:02:35.721
Террорист халдлага эсвэл байгалийн
гамшигт үзэгдлийн үеэр

00:02:35.721 --> 00:02:39.517
өнөөгийн мэдээний хэрэгслүүд
найдвартай, шинэ мэдээлэл байхгүй ч

00:02:39.517 --> 00:02:41.578
тасралтгүй сурвалжлах гэж хичээдэг нь

00:02:41.578 --> 00:02:43.501
заримдаа буруу мэдээлэл

00:02:43.501 --> 00:02:47.150
эсвэл гэм буруугүй хүний тухай
худал мэдүүлэгт хүргэдэг.

00:02:47.150 --> 00:02:49.842
Ийм үйл явдлын үеэр
санаа зовох нь ойлгомжтой ч

00:02:49.842 --> 00:02:52.822
сүүлийн үеийн мэдээллийг минут тутамд биш,

00:02:52.822 --> 00:02:55.901
өдрийн тодорхой хэдэн цагт
шалгах гээд үзээрэй.

00:02:55.901 --> 00:02:58.244
Ингэснээрээ худал мэдээллийг няцаах,

00:02:58.244 --> 00:03:01.511
мэдээг илүү гүйцэд болгоход
цаг гаргаж өгч байгаа юм.

00:03:01.511 --> 00:03:04.208
Хэдий сайн сэтгүүл зүй
обьектив байхыг хичээдэг ч

00:03:04.208 --> 00:03:06.799
нэг талыг барьсан хандлагаас
зугтах аргагүй юм.

00:03:06.799 --> 00:03:09.040
Үндсэн эх сурвалжийг олж чадахгүй бол

00:03:09.040 --> 00:03:11.784
өөр сэтгүүлч болон мэргэжилтний
үзэл бодлыг тусгасан

00:03:11.784 --> 00:03:14.386
хэд хэдэн мэдээний эх сурвалжийг уншаарай.

00:03:14.392 --> 00:03:17.329
Олон эх сурвалжийг
ажиглаж харьцуулах нь

00:03:17.329 --> 00:03:19.065
хэсэг хэсгээр нь нийлүүлж

00:03:19.065 --> 00:03:21.464
үйл явдлын дүр зургийг
томоор нь харахад тусална.

00:03:21.464 --> 00:03:24.216
Мөн бодит баримтыг үзэл бодлоос
салгаж авч үзэх нь чухал.

00:03:24.216 --> 00:03:27.564
"Бодож байна, таамаглаж байна,
магадгүй" гэх мэт үг тааралдвал

00:03:27.564 --> 00:03:29.591
тухайн эх сурвалж болгоомжилж,

00:03:29.591 --> 00:03:31.915
эсвэл бүр дор, зүгээр л
тааж байна гэсэн үг.

00:03:31.915 --> 00:03:35.653
Бас нэр усгүй эх сурвалж ашигладаг
сэтгүүлчдээс болгоомжил.

00:03:35.653 --> 00:03:38.677
Эдгээр нь тухайн мэдээнд
бараг холбоогүй эсвэл

00:03:38.677 --> 00:03:41.409
дамжуулалтанд нөлөөлөхийн тулд
нэрээ нууцалж

00:03:41.409 --> 00:03:44.164
дараа нь өгсөн мэдээллээс
гарах үүрэг хариуцлагаас

00:03:44.164 --> 00:03:45.745
зугтаасан хүмүүс байх вий.

00:03:45.745 --> 00:03:47.545
Эцэст нь хамгийн чухал зөвлөгөө:

00:03:47.545 --> 00:03:50.652
мэдээг бусдад хүргэхээсээ өмнө шалгаж үз.

00:03:50.652 --> 00:03:54.033
Олон нийтийн цахим хэрэгсэл нь
үнэнг илүү хурдан хүргэдэг болсон ч

00:03:54.033 --> 00:03:55.805
энэ нь цуурхал, худал мэдээг

00:03:55.805 --> 00:03:57.588
шалгаж амжихаас нь өмнө тарааж,

00:03:57.588 --> 00:03:59.568
худал гэдгийг нь баталчихаад байхад ч

00:03:59.568 --> 00:04:01.185
цааш түгээсээр байдаг.

00:04:01.185 --> 00:04:03.470
Тэгэхээр та тэр нэг үнэмшилгүй эсвэл

00:04:03.470 --> 00:04:05.498
арай дэндүү мэдээг хуваалцахаасаа өмнө

00:04:05.498 --> 00:04:10.696
таны мэдэхгүй нэмэлт мэдээлэл
байгаа эсэхийг хайж үзэн

00:04:10.696 --> 00:04:13.540
бусад энэ талаар юу гэж байгааг
судалж үзээрэй.

00:04:13.540 --> 00:04:17.217
Өнөөдөр бид мэдээний урсгалыг
хянадаг байсан сахиулуудаас ангижирч

00:04:17.226 --> 00:04:20.052
өмнө нь байгаагүйгээрээ
эрх чөлөөтэй болсон.

00:04:20.052 --> 00:04:22.478
Гэвч эрх чөлөөг дагаж
хариуцлага нэмэгддэг.

00:04:22.478 --> 00:04:25.441
Өөрийн туршлагыг өөрөө бий болгож,

00:04:25.441 --> 00:04:27.162
энэхүү мэдээний урсгалыг

00:04:27.162 --> 00:04:29.947
биднийг бүр огт мэдээлэлгүй болгох аюултай

00:04:29.947 --> 00:04:31.984
үер болгочихгүй байх нь бидний үүрэг.