1
00:00:11,797 --> 00:00:14,567
Herkese merhaba.
Haydi rehberli turumuza başlayalım.

2
00:00:14,567 --> 00:00:17,271
Müzeler Müzesi'ne hoş geldiniz.

3
00:00:17,271 --> 00:00:21,912
Müzeler, neredeyse 2000 yıldır insanlık
tarihinin bir parçası olmuştur.

4
00:00:21,912 --> 00:00:25,144
Fakat bugün ziyaret edebildiğimiz
türden müzeler her zaman yoktu.

5
00:00:25,144 --> 00:00:31,733
Müzelerin tarihi, tahmin edebileceğinizden
çok daha eski ve ilginçtir.

6
00:00:31,733 --> 00:00:34,368
Turumuza, Yunan kanadıyla başlayacağız.

7
00:00:34,368 --> 00:00:38,450
Müze kelimesi, Yunanca'da Müzler,
yani sanat ve bilim tanrıçaları için

8
00:00:38,450 --> 00:00:43,774
inşa edilen tapınaklar anlamına gelen
"mouseion" kelimesinden geliyor.

9
00:00:43,774 --> 00:00:47,637
Tapan kişiler, Müzler'in akademiye
bekçilik etmelerini ve hak eden

10
00:00:47,637 --> 00:00:51,234
kişilere de beceri
vermelerini diliyorlardı.

11
00:00:51,234 --> 00:00:54,420
Tapınaklar, heykeller, mozaikler,
karmaşık bilimsel araçlar,

12
00:00:54,420 --> 00:00:55,450
şiirsel ve edebî

13
00:00:55,450 --> 00:00:57,917
yazıtlardan oluşan sunumlarla

14
00:00:57,917 --> 00:01:00,276
ve bir ölümlünün, kutsal ilhama 
layık olduğunu

15
00:01:00,276 --> 00:01:04,530
gösterebilecek diğer hediyelerle

16
00:01:04,530 --> 00:01:07,088
doluydu.

17
00:01:07,088 --> 00:01:10,241
Şimdi Mezopotamya kanadına geçiyoruz.

18
00:01:10,241 --> 00:01:16,384
İlk müze, şu anda Irak olan bölgede,
M.Ö. 530 yılında kurulmuştu.

19
00:01:16,384 --> 00:01:20,866
İlk müze yöneticisi de aslında
bir prensesti.

20
00:01:20,866 --> 00:01:26,274
Ennigaldi-Nanna, E-Gig-Par adlı evinde
Mezopotamya antikalarını toplamaya

21
00:01:26,274 --> 00:01:29,163
ve biriktirmeye başladı.

22
00:01:29,163 --> 00:01:31,631
Arkeologlar bölgede kazı yaptıklarında,

23
00:01:31,631 --> 00:01:36,009
üstlerinde üç dille yazı yazılmış kil
etiketleriyle birlikte,

24
00:01:36,009 --> 00:01:39,728
düzgünce sıralanmış, 
düzinelerce eser keşfettiler.

25
00:01:39,728 --> 00:01:42,493
İlginç partiler veriyor olmalıydı.

26
00:01:42,493 --> 00:01:47,929
İlgi çekici parçaları toplama ve sergileme
geleneği, Roma İmparatorluğu

27
00:01:47,929 --> 00:01:51,228
kanadında da görebildiğiniz gibi,
taklit edilmeye başlamıştı.

28
00:01:51,228 --> 00:01:53,801
Politikacıların ve generallerin 
hazine evleri,

29
00:01:53,801 --> 00:01:56,692
savaş kalıntılarıyla doluydu

30
00:01:56,692 --> 00:01:59,655
ve krala ait hayvanat bahçeleri de
gladyatör turnuvaları gibi

31
00:01:59,655 --> 00:02:04,152
özel günlerde, halka 
egzotik hayvan sergiliyordu.

32
00:02:04,152 --> 00:02:07,044
Gördüğünüz gibi, burada bir aslanımız ve
bir de gladyatör var

33
00:02:07,044 --> 00:02:11,800
ve tabii hizmetlinin de bu
kanatta olması gerekiyor.

34
00:02:11,800 --> 00:02:13,694
Devam ediyoruz, acele edin.

35
00:02:13,694 --> 00:02:17,519
Müzelerin evriminde bir sonraki 
adımımız Rönesans'ta,

36
00:02:17,519 --> 00:02:21,409
doğal yaşam çalışmaları, neredeyse bin
yıllık bir Batı cahilliğinden sonra

37
00:02:21,409 --> 00:02:24,523
tekrar ortaya çıktığı zamanda
meydana geliyor.

38
00:02:24,523 --> 00:02:28,540
Aynı zamanda Wunderkammers adı
da verilen antika kabinleri,

39
00:02:28,540 --> 00:02:33,044
fiziksel bir ansiklopedi gibi görünen,
camekânlarda sergilenen

40
00:02:33,044 --> 00:02:35,287
eserlerin toplandığı yerdi.

41
00:02:35,287 --> 00:02:39,103
Şuradaki elbise dolabına girin.
İşte geldiniz. Ceketlere dikkat edin.

42
00:02:39,103 --> 00:02:41,772
Ole Worm'un kabininde gezeceğiz;

43
00:02:41,772 --> 00:02:43,779
17. yy'da doğa bilimcisi, antikacı ve

44
00:02:43,779 --> 00:02:46,904
doktor olan zengin Ole Worm'a ait 
ve en göze çarpan

45
00:02:46,904 --> 00:02:50,729
antika kabinlerinden birisi.

46
00:02:50,729 --> 00:02:52,924
Ole Worm; doğal numuneleri,

47
00:02:52,924 --> 00:02:54,523
insan iskeletlerini,

48
00:02:54,523 --> 00:02:56,226
antik runik metinleri ve

49
00:02:56,226 --> 00:02:59,211
Yeni Dünya'dan eserleri topluyordu.

50
00:02:59,211 --> 00:03:00,815
Diğer antika kabinlerinde ise

51
00:03:00,815 --> 00:03:02,653
genetik anormallikler,

52
00:03:02,653 --> 00:03:03,843
değerli taşlar,

53
00:03:03,843 --> 00:03:05,152
sanat çalışmaları,

54
00:03:05,152 --> 00:03:07,753
dini ve tarihi kalıntıları bulabilirdiniz.

55
00:03:07,753 --> 00:03:10,518
Tanrım! Buna dokunmak istemeyebilirsiniz.

56
00:03:10,518 --> 00:03:14,184
Bu kabinler kişiseldi ve yine, genellikle
konaklarda, sahipleri,

57
00:03:14,184 --> 00:03:18,169
yöneticiler ve aristokratlar, ayrıca
tüccarlar ve eski bilim adamları

58
00:03:18,169 --> 00:03:21,316
tarafından yönetilirdi.

59
00:03:21,316 --> 00:03:24,080
Şimdi, kimler sirk orgunun sesini duyuyor?

60
00:03:24,080 --> 00:03:25,366
1840 civarında

61
00:03:25,366 --> 00:03:28,811
genç girişimci bir şovmen olan
Phineas T. Barnum,

62
00:03:28,811 --> 00:03:32,920
Avrupa'dan ünlü olan 
antika kabinlerini satın aldı

63
00:03:32,920 --> 00:03:37,352
ve New York'ta, Barnum'un 
Amerikan Müzesi'ni kurdu.

64
00:03:37,352 --> 00:03:39,570
Hayvanat bahçesindeki türler,

65
00:03:39,570 --> 00:03:40,579
amfiteatr,

66
00:03:40,579 --> 00:03:41,922
bal mumu müzesi,

67
00:03:41,922 --> 00:03:43,047
tiyatro

68
00:03:43,047 --> 00:03:46,894
ve seçkin sakinleri ile bilinen,

69
00:03:46,894 --> 00:03:48,051
mesela ayılar,

70
00:03:48,051 --> 00:03:48,926
filler,

71
00:03:48,926 --> 00:03:49,929
akrobatlar,

72
00:03:49,929 --> 00:03:50,944
devler,

73
00:03:50,944 --> 00:03:52,292
Siyam ikizleri,

74
00:03:52,292 --> 00:03:53,811
Fiji deniz kızı,

75
00:03:53,811 --> 00:03:56,053
sakallı bir kadın ve aynı zamanda

76
00:03:56,053 --> 00:04:00,274
modern makineler ile bilimsel
araçlardan oluşan garip bir gösteri vardı.

77
00:04:00,274 --> 00:04:04,248
Halka açık müzeler, kısmen
yeni bir olgudur.

78
00:04:04,248 --> 00:04:06,989
Barnum'dan önce ilk halka açık müzeler

79
00:04:06,989 --> 00:04:10,411
yalnızca üst ve orta sınıfa açıktı

80
00:04:10,411 --> 00:04:12,830
ve bu yalnızca belirli günlerdeydi.

81
00:04:12,830 --> 00:04:15,300
Ziyaretçilerin, müzeyi ziyaret
etmek için, öncelikle

82
00:04:15,300 --> 00:04:17,642
kabul için mektup yazmaları gerekiyordu

83
00:04:17,642 --> 00:04:20,890
ve müzeyi her gün yalnızca küçük
gruplar ziyaret edebiliyordu.

84
00:04:20,890 --> 00:04:25,116
Louvre, tüm halkın müzeye girmesine
müsaade ediyordu,

85
00:04:25,116 --> 00:04:27,732
fakat yalnızca haftada üç gün.

86
00:04:27,732 --> 00:04:29,149
19. yy'da, bildiğimiz müze

87
00:04:29,149 --> 00:04:32,294
kavramı şekil almaya başlamıştı.

88
00:04:32,294 --> 00:04:34,481
Smithsonian gibi kurumlar ortaya çıktı,

89
00:04:34,481 --> 00:04:39,273
böylelikle nesneler kilitli kalmak yerine
görülebiliyor ve incelenebiliyordu.

90
00:04:39,273 --> 00:04:41,678
Özellikle Amerika müzeleri

91
00:04:41,678 --> 00:04:43,122
deneyler gerçekleştiriyordu

92
00:04:43,122 --> 00:04:48,489
ve doğal numuneleri aramak ve yeniden
kazanmak için kâşifler tutuyordu.

93
00:04:48,489 --> 00:04:54,249
Müzeler, ilim, sanatsal ve bilimsel
keşfin merkezi hâline geldi.

94
00:04:54,249 --> 00:04:57,226
Bu çağa genelde Müze Çağı deniyor.

95
00:04:57,226 --> 00:05:01,217
Günümüzde müzeler herkese açık,

96
00:05:01,347 --> 00:05:02,886
öğrenme ve araştırma merkezleri,

97
00:05:02,886 --> 00:05:06,902
ayrıca uygulamaları olan 
kurumlara dönüşüyorlar.

98
00:05:06,902 --> 00:05:10,465
Fakat müzelere kimin gittiği sorusu
hâlâ gündemde,

99
00:05:10,465 --> 00:05:13,590
çünkü bilet fiyatları bazen geleceğin
bilimcilerini, sanatçılarını

100
00:05:13,590 --> 00:05:19,052
ve merakını gidermek
için bütçesi uygun olmayan

101
00:05:19,052 --> 00:05:22,358
kutsal ilhamın hedefi olan 
insanları engelleyebiliyor.

102
00:05:22,358 --> 00:05:23,898
Geldiğiniz için teşekkürler

103
00:05:23,898 --> 00:05:27,306
ve giderken hediye dükkânlarına da 
uğramaktan çekinmeyin.