WEBVTT

00:00:08.007 --> 00:00:10.118
Hai người đang đi bộ xuống phố,

00:00:10.118 --> 00:00:11.662
và đâm sầm vào nhau.

00:00:11.662 --> 00:00:14.139
Họ sẽ đứng dậy, phủi phủi, rồi đi tiếp.

00:00:14.139 --> 00:00:16.549
Đôi khi điều đó cũng xảy ra 
đối với các phân tử.

00:00:16.549 --> 00:00:19.000
Chúng va đập vào nhau, và cứ thế.

00:00:19.000 --> 00:00:21.458
Nhưng nếu hai người va vào nhau,

00:00:21.458 --> 00:00:22.625
và trong va chạm đó,

00:00:22.625 --> 00:00:24.380
cánh tay của một người bị cắt đứt

00:00:24.380 --> 00:00:27.838
và dính vào khuôn mặt 
của người kia thì sao?

00:00:27.838 --> 00:00:29.418
Bây giờ,điều đó nghe có vẻ kì cục,

00:00:29.418 --> 00:00:31.298
nhưng đó là một trong những cách

00:00:31.298 --> 00:00:33.757
mà phân tử có thể 
phản ứng với nhau.

00:00:34.726 --> 00:00:36.928
Hai phân tử có thể hoà làm một.

00:00:36.928 --> 00:00:39.040
Một có thể tách rời để trở thành hai.

00:00:39.040 --> 00:00:40.871
Phân tử có thể 
trao đổi các bộ phận với nhau.

00:00:41.624 --> 00:00:43.760
Tất cả những thay đổi này 
là phản ứng hóa học,

00:00:43.760 --> 00:00:45.964
và chúng ta có thể nhìn thấy chúng 
xảy ra xung quanh ta.

00:00:45.964 --> 00:00:48.140
Ví dụ, pháo hoa phát nổ,

00:00:48.140 --> 00:00:49.520
hoặc gỉ sắt,

00:00:49.520 --> 00:00:50.211
hoặc sữa bị thiu,

00:00:50.211 --> 00:00:51.304
hay con người được sinh ra,

00:00:51.304 --> 00:00:52.186
già đi,

00:00:52.186 --> 00:00:52.816
chết,

00:00:52.816 --> 00:00:54.139
và sau đó phân hủy.

00:00:54.754 --> 00:00:57.622
Nhưng phản ứng hóa học
không chỉ xảy ra bất thình lình!

00:00:57.622 --> 00:00:59.537
Tất cả mọi thứ phải được
sắp xếp đúng.

00:00:59.537 --> 00:01:01.748
Trước tiên, các phân tử 
phải va vào nhau

00:01:01.748 --> 00:01:03.591
theo đúng hướng.

00:01:03.591 --> 00:01:05.759
Thứ hai, chúng phải 
va vào nhau đủ mạnh,

00:01:05.759 --> 00:01:07.637
nói cách khác, 
với đủ năng lượng.

00:01:08.067 --> 00:01:09.096
Bây giờ, bạn có lẽ đang nghĩ rằng

00:01:09.096 --> 00:01:11.818
một phản ứng chỉ xảy ra
theo một hướng, thế thôi.

00:01:12.463 --> 00:01:13.484
Điều đó đôi khi cũng đúng.

00:01:13.484 --> 00:01:15.845
Ví dụ, mọi thứ bị đốt cháy 
hay phát nổ

00:01:15.845 --> 00:01:17.305
không thể 
trở về nguyên trạng

00:01:17.935 --> 00:01:20.973
Nhưng hầu hết các phản ứng 
có thể xảy ra theo cả hai chiều,

00:01:20.973 --> 00:01:22.893
chuyển tiếp và đảo ngược.

00:01:23.415 --> 00:01:25.340
Không có lý do nào
mà anh chàng mặt-cánh tay của chúng ta

00:01:25.340 --> 00:01:27.071
không thể đụng vào
cô gái không tay kia,

00:01:27.071 --> 00:01:30.371
gắn lại cánh tay vào chỗ cũ.

00:01:30.371 --> 00:01:31.944
Bây giờ, hãy nhìn xa ra
một chút.

00:01:31.944 --> 00:01:32.830
Cứ cho là bạn có

00:01:32.830 --> 00:01:34.506
một nghìn người trên đường phố,

00:01:34.506 --> 00:01:35.864
và tất cả ban đầu đều

00:01:35.864 --> 00:01:37.530
có đủ tay chân bình thường.

00:01:37.530 --> 00:01:39.825
Lúc đầu, mỗi va chạm 
là một cơ hội

00:01:39.825 --> 00:01:43.861
cho người A chuyển một cánh tay
sang mặt của người B.

00:01:43.861 --> 00:01:44.841
Và như vậy lúc đầu,

00:01:44.841 --> 00:01:45.939
càng ngày càng nhiều người

00:01:45.939 --> 00:01:48.963
bị một cánh tay dính vào mặt
hoặc mất đi một hay nhiều cánh tay.

00:01:48.963 --> 00:01:51.431
Nhưng khi số lượng những người 
có khuôn mặt bị dính cánh tay

00:01:51.431 --> 00:01:53.271
và những người bị thiếu tay 
tăng lên,

00:01:53.271 --> 00:01:56.725
va chạm giữa họ
sẽ trở nên dễ dàng hơn.

00:01:56.725 --> 00:01:58.586
Và khi họ va vào nhau,

00:01:58.586 --> 00:01:59.605
đoán xem chuyện gì nào?

00:01:59.605 --> 00:02:02.564
Họ trở lại như bình thường.

00:02:02.564 --> 00:02:05.531
Bây giờ, số chân tay 
được chuyển giao sang trong một giây

00:02:05.531 --> 00:02:07.530
sẽ tăng cao rồi giảm xuống,

00:02:07.530 --> 00:02:10.279
và số chân tay 
được chuyển giao lại trong một giây

00:02:10.279 --> 00:02:12.368
sẽ bắt đầu từ số 0 rồi tăng lên.

00:02:12.368 --> 00:02:13.788
Cuối cùng, hai con số này gặp nhau,

00:02:13.788 --> 00:02:14.877
và trở nên ngang bằng.

00:02:14.877 --> 00:02:15.993
Và khi điều đó xảy ra,

00:02:15.993 --> 00:02:19.247
số người trong mỗi tình trạng
sẽ ngừng biến đổi,

00:02:19.247 --> 00:02:21.338
mặc dù họ
vẫn tiếp tục va chạm vào nhau

00:02:21.338 --> 00:02:23.051
và trao đổi tay chân.

00:02:23.603 --> 00:02:25.087
Bây giờ bạn nghĩ có bao nhiêu người

00:02:25.087 --> 00:02:26.724
ở hai trạng thái này?

00:02:26.724 --> 00:02:27.880
50-50 phải không?

00:02:27.880 --> 00:02:29.674
Không, à mà có thể.

00:02:29.674 --> 00:02:30.768
Còn tuỳ từng trường hợp.

00:02:30.768 --> 00:02:32.138
Có thể là 50/50,

00:02:32.138 --> 00:02:33.302
Có thể là 60/40

00:02:33.302 --> 00:02:34.177
hoặc 15/85,

00:02:34.177 --> 00:02:35.230
hay bất cứ con số nào khác.

00:02:35.230 --> 00:02:38.672
Các nhà hóa học chúng tôi 
phải nhúng tay vào

00:02:38.672 --> 00:02:41.146
- à thì chúng tôi ở trong phòng thí nghiệm
thế nên không thực sự bẩn đâu-

00:02:41.146 --> 00:02:43.156
để tìm ra sự phân bổ trực tiếp

00:02:43.156 --> 00:02:44.901
của các phân tử.

00:02:44.901 --> 00:02:46.409
Mặc dù mỗi chân tay 
được sang chuyển

00:02:46.409 --> 00:02:49.510
là một sự kiện khá bi thảm
cho những người tham gia,

00:02:49.510 --> 00:02:50.443
nếu thu nhỏ lại,

00:02:50.443 --> 00:02:53.003
chúng ta nhìn thấy 
một dân số không thay đổi.

00:02:53.003 --> 00:02:55.443
Chúng tôi gọi nó là
cân bằng Niết Bàn,

00:02:55.443 --> 00:02:58.014
và nó không chỉ xảy ra
với các phản ứng hóa học.

00:02:58.568 --> 00:02:59.828
Những thứ như bộ gen

00:02:59.828 --> 00:03:02.487
và giao thông đường cao tốc 
cũng thể hiện cùng một khuôn mẫu.

00:03:02.487 --> 00:03:04.736
Có vẻ còn khá yên ắng
nhìn từ độ cao 900m,

00:03:04.736 --> 00:03:06.335
nhưng thực tế,
có rất nhiều thứ điên loạn

00:03:06.335 --> 00:03:07.595
đang xảy ra trên mặt đất,

00:03:07.595 --> 00:03:10.440
bạn chỉ cần phóng to 
để nhìn cho rõ mà thôi.