[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:01.09,0:00:03.12,Default,,0000,0000,0000,,Hola, wat een sterke lamp.
Dialogue: 0,0:00:03.12,0:00:06.11,Default,,0000,0000,0000,,Die zal wel \Neen hoop energie nodig hebben.
Dialogue: 0,0:00:06.11,0:00:07.85,Default,,0000,0000,0000,,Jullie allemaal hiernaartoe vliegen,
Dialogue: 0,0:00:07.85,0:00:10.05,Default,,0000,0000,0000,,zal ook wel een pak energie \Nhebben gekost.
Dialogue: 0,0:00:10.05,0:00:12.97,Default,,0000,0000,0000,,De hele planeet snakt naar energie
Dialogue: 0,0:00:12.97,0:00:15.87,Default,,0000,0000,0000,,en tot nu toe was dat \Nbijna allemaal fossiele energie.
Dialogue: 0,0:00:15.87,0:00:17.92,Default,,0000,0000,0000,,We verbrandden petroleum.
Dialogue: 0,0:00:17.92,0:00:19.31,Default,,0000,0000,0000,,Dat was leuk.
Dialogue: 0,0:00:19.31,0:00:22.18,Default,,0000,0000,0000,,Dat bracht ons tot hier,\Nmaar zo kan het niet doorgaan.
Dialogue: 0,0:00:22.18,0:00:24.33,Default,,0000,0000,0000,,Dat kan zo niet verder.
Dialogue: 0,0:00:24.33,0:00:26.61,Default,,0000,0000,0000,,We proberen nu \Nandere vormen van energie uit,
Dialogue: 0,0:00:26.61,0:00:27.82,Default,,0000,0000,0000,,alternatieve energie.
Dialogue: 0,0:00:27.82,0:00:30.32,Default,,0000,0000,0000,,Maar niets bleek
Dialogue: 0,0:00:30.32,0:00:33.12,Default,,0000,0000,0000,,zo makkelijk en kosteneffectief
Dialogue: 0,0:00:33.12,0:00:35.94,Default,,0000,0000,0000,,als olie, gas en steenkool.
Dialogue: 0,0:00:35.94,0:00:40.03,Default,,0000,0000,0000,,Mijn favoriet is kernenergie.
Dialogue: 0,0:00:40.03,0:00:42.63,Default,,0000,0000,0000,,Ze heeft een grote energiedichtheid,
Dialogue: 0,0:00:42.63,0:00:45.11,Default,,0000,0000,0000,,ze produceert \Neen massa betrouwbaar vermogen
Dialogue: 0,0:00:45.11,0:00:47.50,Default,,0000,0000,0000,,en ze stoot geen CO2 uit.
Dialogue: 0,0:00:47.50,0:00:51.13,Default,,0000,0000,0000,,Het kan op twee manieren:
Dialogue: 0,0:00:51.13,0:00:54.16,Default,,0000,0000,0000,,kernsplijting en kernfusie.
Dialogue: 0,0:00:54.16,0:00:56.51,Default,,0000,0000,0000,,Bij kernsplijting \Nvertrek je van een grote kern
Dialogue: 0,0:00:56.51,0:00:58.14,Default,,0000,0000,0000,,en je breekt ze in stukken.
Dialogue: 0,0:00:58.14,0:00:59.69,Default,,0000,0000,0000,,Dat geeft een pak energie.
Dialogue: 0,0:00:59.69,0:01:01.90,Default,,0000,0000,0000,,Zo werkt een kernreactor vandaag.
Dialogue: 0,0:01:01.90,0:01:03.31,Default,,0000,0000,0000,,Doet het niet slecht.
Dialogue: 0,0:01:03.31,0:01:05.46,Default,,0000,0000,0000,,Maar er is ook kernfusie.
Dialogue: 0,0:01:05.46,0:01:07.87,Default,,0000,0000,0000,,Ik ben weg van fusie. \NFusie is beter.
Dialogue: 0,0:01:07.87,0:01:09.56,Default,,0000,0000,0000,,Je vertrekt van twee kleine kernen,
Dialogue: 0,0:01:09.56,0:01:12.07,Default,,0000,0000,0000,,brengt ze samen en je krijgt helium.
Dialogue: 0,0:01:12.07,0:01:13.09,Default,,0000,0000,0000,,Dat is fijn,
Dialogue: 0,0:01:13.09,0:01:14.97,Default,,0000,0000,0000,,want er komt een hoop energie bij vrij.
Dialogue: 0,0:01:14.97,0:01:17.57,Default,,0000,0000,0000,,Dat is de manier \Nwaarop de natuur energie maakt.
Dialogue: 0,0:01:17.57,0:01:19.98,Default,,0000,0000,0000,,De zon en alle sterren in het heelal
Dialogue: 0,0:01:19.98,0:01:22.23,Default,,0000,0000,0000,,lopen op fusie.
Dialogue: 0,0:01:22.23,0:01:24.12,Default,,0000,0000,0000,,Een fusiereactor
Dialogue: 0,0:01:24.12,0:01:26.44,Default,,0000,0000,0000,,zou heel kosteneffectief
Dialogue: 0,0:01:26.44,0:01:28.43,Default,,0000,0000,0000,,en veilig zijn.
Dialogue: 0,0:01:28.43,0:01:32.86,Default,,0000,0000,0000,,Er ontstaat alleen maar \Nkortlevend radioactief afval,
Dialogue: 0,0:01:32.86,0:01:34.89,Default,,0000,0000,0000,,en kernsmelting is onmogelijk.
Dialogue: 0,0:01:34.89,0:01:37.42,Default,,0000,0000,0000,,De brandstof halen we uit zeewater.
Dialogue: 0,0:01:37.42,0:01:39.24,Default,,0000,0000,0000,,Uit zeewater kan je brandstof halen
Dialogue: 0,0:01:39.24,0:01:41.13,Default,,0000,0000,0000,,aan zo'n 0,001 cent per kilowattuur.
Dialogue: 0,0:01:41.13,0:01:43.46,Default,,0000,0000,0000,,Heel, heel goedkoop.
Dialogue: 0,0:01:43.46,0:01:46.54,Default,,0000,0000,0000,,Als de hele planeet \Nop kernfusie zou lopen,
Dialogue: 0,0:01:46.54,0:01:49.04,Default,,0000,0000,0000,,konden we brandstof \Nwinnen uit zeewater.
Dialogue: 0,0:01:49.04,0:01:51.24,Default,,0000,0000,0000,,We hadden genoeg \Nvoor miljarden jaren.
Dialogue: 0,0:01:51.24,0:01:55.33,Default,,0000,0000,0000,,Nu, als fusie toch zo geweldig is,\Nwaarom hebben we ze dan nog niet?
Dialogue: 0,0:01:55.33,0:01:56.30,Default,,0000,0000,0000,,Waar blijft ze?
Dialogue: 0,0:01:56.30,0:01:58.68,Default,,0000,0000,0000,,Er zit altijd \Neen addertje onder het gras.
Dialogue: 0,0:01:58.68,0:02:01.75,Default,,0000,0000,0000,,Fusie is heel, heel moeilijk.
Dialogue: 0,0:02:01.75,0:02:04.23,Default,,0000,0000,0000,,Omdat die twee kernen
Dialogue: 0,0:02:04.23,0:02:05.86,Default,,0000,0000,0000,,positief geladen zijn,
Dialogue: 0,0:02:05.86,0:02:07.65,Default,,0000,0000,0000,,stoten ze elkaar af.
Dialogue: 0,0:02:07.65,0:02:09.35,Default,,0000,0000,0000,,Zo gaat dat. \NZe bewegen zo.
Dialogue: 0,0:02:09.35,0:02:10.46,Default,,0000,0000,0000,,Om ze te doen fuseren,
Dialogue: 0,0:02:10.46,0:02:12.91,Default,,0000,0000,0000,,moeten ze met grote snelheid \Ntegen elkaar smakken.
Dialogue: 0,0:02:12.91,0:02:14.12,Default,,0000,0000,0000,,Bewegen ze snel genoeg,
Dialogue: 0,0:02:14.12,0:02:15.76,Default,,0000,0000,0000,,dan kunnen ze de afstoting overwinnen,
Dialogue: 0,0:02:15.76,0:02:17.48,Default,,0000,0000,0000,,elkaar raken en energie vrijgeven.
Dialogue: 0,0:02:17.48,0:02:20.97,Default,,0000,0000,0000,,Deeltjessnelheid \Nis een maat voor temperatuur.
Dialogue: 0,0:02:20.97,0:02:23.40,Default,,0000,0000,0000,,De benodigde temperatuur
Dialogue: 0,0:02:23.40,0:02:26.56,Default,,0000,0000,0000,,bedraagt 150 miljard graden Celsius.
Dialogue: 0,0:02:26.56,0:02:28.39,Default,,0000,0000,0000,,Da's nogal warm.
Dialogue: 0,0:02:28.39,0:02:31.84,Default,,0000,0000,0000,,En daarom is fusie zo moeilijk.
Dialogue: 0,0:02:31.84,0:02:33.86,Default,,0000,0000,0000,,Ik werd door kernfusie aangestoken
Dialogue: 0,0:02:33.86,0:02:37.53,Default,,0000,0000,0000,,tijdens mijn doctoraatsstudie hier aan\Nde universiteit van Brits Columbia.
Dialogue: 0,0:02:37.53,0:02:40.72,Default,,0000,0000,0000,,Maar toen kreeg ik een goede job \Nin een groot laserprinterbedrijf.
Dialogue: 0,0:02:40.72,0:02:43.12,Default,,0000,0000,0000,,Ze maakten drukwerk \Nvoor de printerindustrie.
Dialogue: 0,0:02:43.12,0:02:45.38,Default,,0000,0000,0000,,Ik werkte er 10 jaar
Dialogue: 0,0:02:45.38,0:02:47.06,Default,,0000,0000,0000,,en raakte er wat op uitgekeken.
Dialogue: 0,0:02:47.06,0:02:50.01,Default,,0000,0000,0000,,Op mijn 40ste kreeg ik een midlifecrisis.
Dialogue: 0,0:02:50.01,0:02:51.78,Default,,0000,0000,0000,,Je weet wel, de gebruikelijke zaken.
Dialogue: 0,0:02:51.78,0:02:54.10,Default,,0000,0000,0000,,Wie ben ik? \NWat staat me te doen?
Dialogue: 0,0:02:54.10,0:02:56.69,Default,,0000,0000,0000,,Wat kan ik doen?
Dialogue: 0,0:02:56.69,0:02:58.34,Default,,0000,0000,0000,,Ik bekeek mijn werk
Dialogue: 0,0:02:58.34,0:03:00.79,Default,,0000,0000,0000,,en zag dat ik bezig was \Nmet wouden om te leggen,
Dialogue: 0,0:03:00.79,0:03:02.14,Default,,0000,0000,0000,,hier in Brits Columbia.
Dialogue: 0,0:03:02.14,0:03:03.74,Default,,0000,0000,0000,,Ik begroef jullie allemaal
Dialogue: 0,0:03:03.74,0:03:07.18,Default,,0000,0000,0000,,onder miljoenen tonnen \Nongevraagde reclame.
Dialogue: 0,0:03:07.18,0:03:09.12,Default,,0000,0000,0000,,Daar was ik niet blij mee.
Dialogue: 0,0:03:09.12,0:03:11.38,Default,,0000,0000,0000,,Sommigen kopen een Porsche.
Dialogue: 0,0:03:11.38,0:03:14.15,Default,,0000,0000,0000,,Anderen nemen een minnares.
Dialogue: 0,0:03:14.15,0:03:16.00,Default,,0000,0000,0000,,Maar ik wilde mijn steentje bijdragen
Dialogue: 0,0:03:16.00,0:03:20.09,Default,,0000,0000,0000,,om de opwarming tegen te houden\Ndoor fusie mogelijk te maken.
Dialogue: 0,0:03:20.09,0:03:21.82,Default,,0000,0000,0000,,Eerst ging ik wat grasduinen
Dialogue: 0,0:03:21.82,0:03:24.25,Default,,0000,0000,0000,,in de beschikbare literatuur
Dialogue: 0,0:03:24.25,0:03:26.99,Default,,0000,0000,0000,,om te weten hoe fusie werkt.
Dialogue: 0,0:03:26.99,0:03:29.49,Default,,0000,0000,0000,,De natuurkundigen \Nzijn er al geruime tijd mee bezig.
Dialogue: 0,0:03:29.49,0:03:31.76,Default,,0000,0000,0000,,Een van de manieren \Nwaarop ze het probeerden,
Dialogue: 0,0:03:31.76,0:03:33.91,Default,,0000,0000,0000,,is met een zogenaamde tokamak.
Dialogue: 0,0:03:33.91,0:03:36.48,Default,,0000,0000,0000,,Het is een grote ring \Nvan magnetische spoelen.
Dialogue: 0,0:03:36.48,0:03:37.81,Default,,0000,0000,0000,,Supergeleidende spoelen.
Dialogue: 0,0:03:37.81,0:03:39.16,Default,,0000,0000,0000,,Ze maken een magnetisch veld
Dialogue: 0,0:03:39.16,0:03:40.95,Default,,0000,0000,0000,,in een ring als deze.
Dialogue: 0,0:03:40.95,0:03:42.78,Default,,0000,0000,0000,,Binnenin zit een heet gas opgesloten,
Dialogue: 0,0:03:42.78,0:03:44.47,Default,,0000,0000,0000,,een zogenaamd plasma.
Dialogue: 0,0:03:44.47,0:03:46.22,Default,,0000,0000,0000,,De plasmadeeltjes
Dialogue: 0,0:03:46.22,0:03:47.41,Default,,0000,0000,0000,,draaien er in rond.
Dialogue: 0,0:03:47.41,0:03:49.32,Default,,0000,0000,0000,,Ze injecteren een massa warmte-energie
Dialogue: 0,0:03:49.32,0:03:51.89,Default,,0000,0000,0000,,waardoor de inhoud \Nop fusietemperatuur wordt gebracht.
Dialogue: 0,0:03:51.89,0:03:53.99,Default,,0000,0000,0000,,Hier zie je de binnenkant van zo'n donut
Dialogue: 0,0:03:53.99,0:03:55.32,Default,,0000,0000,0000,,en rechts
Dialogue: 0,0:03:55.32,0:03:57.46,Default,,0000,0000,0000,,zie je het plasma.
Dialogue: 0,0:03:57.46,0:03:59.71,Default,,0000,0000,0000,,Een tweede manier
Dialogue: 0,0:03:59.71,0:04:02.11,Default,,0000,0000,0000,,is laserfusie.
Dialogue: 0,0:04:02.11,0:04:04.23,Default,,0000,0000,0000,,Een kleine pingpongbal
Dialogue: 0,0:04:04.23,0:04:06.27,Default,,0000,0000,0000,,met fusiebrandstof in het midden
Dialogue: 0,0:04:06.27,0:04:09.20,Default,,0000,0000,0000,,wordt beschoten \Nmet een hele batterij lasers.
Dialogue: 0,0:04:09.20,0:04:10.91,Default,,0000,0000,0000,,De lasers zijn uiterst krachtig
Dialogue: 0,0:04:10.91,0:04:12.91,Default,,0000,0000,0000,,en persen de pingpongbal \Nsupersnel samen.
Dialogue: 0,0:04:12.91,0:04:14.59,Default,,0000,0000,0000,,Als je ergens hard genoeg op duwt,
Dialogue: 0,0:04:14.59,0:04:15.96,Default,,0000,0000,0000,,wordt het heter.
Dialogue: 0,0:04:15.96,0:04:17.47,Default,,0000,0000,0000,,Als dat echt, echt snel gebeurt
Dialogue: 0,0:04:17.48,0:04:19.86,Default,,0000,0000,0000,,- ze doen het in een miljardste \Nvan een seconde -
Dialogue: 0,0:04:19.86,0:04:21.58,Default,,0000,0000,0000,,is dat voldoende energie
Dialogue: 0,0:04:21.58,0:04:23.12,Default,,0000,0000,0000,,om de fusie in gang te zetten.
Dialogue: 0,0:04:23.12,0:04:24.99,Default,,0000,0000,0000,,Dit is de binnenkant van zo'n machine.
Dialogue: 0,0:04:24.99,0:04:28.35,Default,,0000,0000,0000,,Je ziet de laserstralen \Nen de pellet in het midden.
Dialogue: 0,0:04:28.39,0:04:31.35,Default,,0000,0000,0000,,De meeste mensen \Nzien geen brood in kernfusie.
Dialogue: 0,0:04:31.35,0:04:33.68,Default,,0000,0000,0000,,Ze denken dat de natuurkundigen\Nin hun labs
Dialogue: 0,0:04:33.68,0:04:36.32,Default,,0000,0000,0000,,wel erg hard werken,\Nmaar dat het geen resultaat geeft.
Dialogue: 0,0:04:36.32,0:04:37.62,Default,,0000,0000,0000,,Niet helemaal waar.
Dialogue: 0,0:04:37.62,0:04:40.20,Default,,0000,0000,0000,,Deze grafiek laat zien \Nhoe fusie verbeterde
Dialogue: 0,0:04:40.20,0:04:41.80,Default,,0000,0000,0000,,in de laatste 30 jaar.
Dialogue: 0,0:04:41.80,0:04:43.36,Default,,0000,0000,0000,,Je kan zien dat het nu
Dialogue: 0,0:04:43.36,0:04:46.19,Default,,0000,0000,0000,,al 10.000 keer beter gaat
Dialogue: 0,0:04:46.19,0:04:47.26,Default,,0000,0000,0000,,dan in het begin.
Dialogue: 0,0:04:47.26,0:04:48.66,Default,,0000,0000,0000,,Dat is helemaal niet slecht.
Dialogue: 0,0:04:48.66,0:04:50.44,Default,,0000,0000,0000,,In feite gaat het even snel vooruit
Dialogue: 0,0:04:50.44,0:04:52.28,Default,,0000,0000,0000,,als bij de fabelachtige wet van Moore
Dialogue: 0,0:04:52.28,0:04:54.15,Default,,0000,0000,0000,,die weergaf hoe het aantal transistors
Dialogue: 0,0:04:54.15,0:04:55.67,Default,,0000,0000,0000,,op één chip toenam.
Dialogue: 0,0:04:55.67,0:04:58.66,Default,,0000,0000,0000,,Deze stip hier stelt JET voor,
Dialogue: 0,0:04:58.72,0:05:00.47,Default,,0000,0000,0000,,de Joint European Torus.
Dialogue: 0,0:05:00.47,0:05:02.72,Default,,0000,0000,0000,,Het is een grote Europese tokamak-donut.
Dialogue: 0,0:05:02.72,0:05:05.26,Default,,0000,0000,0000,,Ze produceerde in 1997
Dialogue: 0,0:05:05.26,0:05:09.25,Default,,0000,0000,0000,,16 megawatt fusievermogen
Dialogue: 0,0:05:09.25,0:05:10.68,Default,,0000,0000,0000,,voor 17 megawatt warmte-input.
Dialogue: 0,0:05:10.68,0:05:13.13,Default,,0000,0000,0000,,Daar hebben we niet veel aan,\Nzal je zeggen,
Dialogue: 0,0:05:13.13,0:05:14.61,Default,,0000,0000,0000,,maar we komen in de buurt.
Dialogue: 0,0:05:14.61,0:05:15.83,Default,,0000,0000,0000,,Denk eraan dat het
Dialogue: 0,0:05:15.83,0:05:18.32,Default,,0000,0000,0000,,ongeveer 10.000 keer beter is \Ndan toen we begonnen.
Dialogue: 0,0:05:18.32,0:05:19.83,Default,,0000,0000,0000,,De tweede stip hier is de NIF,
Dialogue: 0,0:05:19.83,0:05:22.23,Default,,0000,0000,0000,,de National Ignition Facility.
Dialogue: 0,0:05:22.23,0:05:24.19,Default,,0000,0000,0000,,Het is een grote lasermachine in de VS.
Dialogue: 0,0:05:24.19,0:05:26.15,Default,,0000,0000,0000,,Ze veroorzaakte vorige maand
Dialogue: 0,0:05:26.15,0:05:28.10,Default,,0000,0000,0000,,heel wat ophef
Dialogue: 0,0:05:28.11,0:05:31.62,Default,,0000,0000,0000,,toen ze meer energie produceerde
Dialogue: 0,0:05:31.65,0:05:32.63,Default,,0000,0000,0000,,uit de fusie
Dialogue: 0,0:05:32.63,0:05:34.100,Default,,0000,0000,0000,,dan de energie \Ndie ze in de pingpongbal stopte.
Dialogue: 0,0:05:34.100,0:05:36.72,Default,,0000,0000,0000,,Dat is natuurlijk nog niet voldoende
Dialogue: 0,0:05:36.72,0:05:38.91,Default,,0000,0000,0000,,want de laser vroeg daarvoor
Dialogue: 0,0:05:38.91,0:05:40.26,Default,,0000,0000,0000,,meer energie dan dat,
Dialogue: 0,0:05:40.26,0:05:42.30,Default,,0000,0000,0000,,maar het was tamelijk goed.
Dialogue: 0,0:05:42.30,0:05:44.02,Default,,0000,0000,0000,,Dit is ITER,
Dialogue: 0,0:05:44.02,0:05:46.08,Default,,0000,0000,0000,,op zijn Frans uitgesproken: ie-tèr.
Dialogue: 0,0:05:46.08,0:05:49.21,Default,,0000,0000,0000,,Het is een groot samenwerkingsverband\Ntussen verschillende landen.
Dialogue: 0,0:05:49.21,0:05:51.07,Default,,0000,0000,0000,,Ze bouwen een grote magnetische donut
Dialogue: 0,0:05:51.07,0:05:53.01,Default,,0000,0000,0000,,in het zuiden van Frankrijk.
Dialogue: 0,0:05:53.01,0:05:55.02,Default,,0000,0000,0000,,Als deze machine gaat werken,
Dialogue: 0,0:05:55.02,0:05:57.80,Default,,0000,0000,0000,,gaat ze 500 megawatt \Nfusievermogen produceren
Dialogue: 0,0:05:57.80,0:06:00.20,Default,,0000,0000,0000,,met slechts 50 megawatt \Nom ze te starten.
Dialogue: 0,0:06:00.20,0:06:01.38,Default,,0000,0000,0000,,Dit is een echte.
Dialogue: 0,0:06:01.38,0:06:02.24,Default,,0000,0000,0000,,Die gaat werken.
Dialogue: 0,0:06:02.24,0:06:04.31,Default,,0000,0000,0000,,Dit soort machine brengt energie voort.
Dialogue: 0,0:06:04.31,0:06:06.06,Default,,0000,0000,0000,,Als je de grafiek bekijkt,
Dialogue: 0,0:06:06.06,0:06:09.01,Default,,0000,0000,0000,,zie je dat deze twee stippen\Neen beetje naar rechts afwijken.
Dialogue: 0,0:06:09.01,0:06:11.20,Default,,0000,0000,0000,,Ze stroken niet \Nmet de verwachte vooruitgang.
Dialogue: 0,0:06:11.20,0:06:13.63,Default,,0000,0000,0000,,De nodige know-how\Nwas aanwezig
Dialogue: 0,0:06:13.63,0:06:16.91,Default,,0000,0000,0000,,om fusie-energie te produceren\Nvolgens deze verwachting.
Dialogue: 0,0:06:16.91,0:06:19.64,Default,,0000,0000,0000,,Maar door politiek getouwtrek
Dialogue: 0,0:06:19.64,0:06:21.78,Default,,0000,0000,0000,,en wat minder enthousiasme,
Dialogue: 0,0:06:21.78,0:06:23.46,Default,,0000,0000,0000,,week het wat af naar rechts.
Dialogue: 0,0:06:23.46,0:06:25.51,Default,,0000,0000,0000,,ITER had bijvoorbeeld al kunnen klaar zijn
Dialogue: 0,0:06:25.51,0:06:27.36,Default,,0000,0000,0000,,in 2000 of 2005.
Dialogue: 0,0:06:27.36,0:06:29.81,Default,,0000,0000,0000,,Omdat er echter zoveel landen meededen,
Dialogue: 0,0:06:29.81,0:06:32.26,Default,,0000,0000,0000,,ging de politiek \Nstokken in de wielen steken.
Dialogue: 0,0:06:32.26,0:06:33.88,Default,,0000,0000,0000,,Het duurde al 3 jaar
Dialogue: 0,0:06:33.88,0:06:36.10,Default,,0000,0000,0000,,om uit te maken \Nwaar ze gebouwd ging worden.
Dialogue: 0,0:06:36.10,0:06:37.98,Default,,0000,0000,0000,,Fusie wordt vaak
Dialogue: 0,0:06:37.98,0:06:39.58,Default,,0000,0000,0000,,veel te duur gevonden.
Dialogue: 0,0:06:39.58,0:06:41.12,Default,,0000,0000,0000,,Het kostte inderdaad
Dialogue: 0,0:06:41.12,0:06:42.69,Default,,0000,0000,0000,,een paar miljard per jaar
Dialogue: 0,0:06:42.69,0:06:44.28,Default,,0000,0000,0000,,om deze vooruitgang te bereiken.
Dialogue: 0,0:06:44.28,0:06:46.13,Default,,0000,0000,0000,,Vergelijk dat eens \Nmet wat het kostte
Dialogue: 0,0:06:46.13,0:06:47.64,Default,,0000,0000,0000,,om de wet van Moore te volgen.
Dialogue: 0,0:06:47.64,0:06:48.73,Default,,0000,0000,0000,,Een pak meer.
Dialogue: 0,0:06:48.73,0:06:50.59,Default,,0000,0000,0000,,Het resultaat van de wet van Moore
Dialogue: 0,0:06:50.59,0:06:52.52,Default,,0000,0000,0000,,is dit mobieltje in mijn zak.
Dialogue: 0,0:06:52.52,0:06:54.75,Default,,0000,0000,0000,,Dit mobieltje\Nen het ondersteunend internet
Dialogue: 0,0:06:54.75,0:06:57.43,Default,,0000,0000,0000,,kostte zo'n biljoen dollar
Dialogue: 0,0:06:57.43,0:07:00.66,Default,,0000,0000,0000,,zodat ik nu een selfie kan nemen
Dialogue: 0,0:07:00.66,0:07:03.24,Default,,0000,0000,0000,,en op Facebook gooien.
Dialogue: 0,0:07:03.24,0:07:04.74,Default,,0000,0000,0000,,Als mijn pa dat ziet,
Dialogue: 0,0:07:04.74,0:07:07.92,Default,,0000,0000,0000,,gaat hij erg trots zijn.
Dialogue: 0,0:07:07.92,0:07:11.83,Default,,0000,0000,0000,,We geven ook zo'n 500 miljard euro uit
Dialogue: 0,0:07:11.83,0:07:14.13,Default,,0000,0000,0000,,aan subsidies voor olie, gas
Dialogue: 0,0:07:14.13,0:07:15.76,Default,,0000,0000,0000,,en hernieuwbare energie.
Dialogue: 0,0:07:15.76,0:07:19.93,Default,,0000,0000,0000,,Aan fusie besteden we \Neen half procent daarvan.
Dialogue: 0,0:07:19.93,0:07:22.58,Default,,0000,0000,0000,,Ik denk dus niet dat dat teveel is.
Dialogue: 0,0:07:22.58,0:07:24.24,Default,,0000,0000,0000,,Ik vind het eerder ondermaats,
Dialogue: 0,0:07:24.24,0:07:26.90,Default,,0000,0000,0000,,als je ervan uitgaat dat het \Nal onze energieproblemen
Dialogue: 0,0:07:26.90,0:07:29.61,Default,,0000,0000,0000,,voor de volgende miljarden jaren \Nzou kunnen oplossen.
Dialogue: 0,0:07:29.61,0:07:32.09,Default,,0000,0000,0000,,Ik ben natuurlijk wat bevooroordeeld
Dialogue: 0,0:07:32.09,0:07:34.13,Default,,0000,0000,0000,,omdat ik begon met een fusiemaatschappij
Dialogue: 0,0:07:34.13,0:07:36.53,Default,,0000,0000,0000,,en zelfs geen Facebookaccount heb.
Dialogue: 0,0:07:36.53,0:07:41.92,Default,,0000,0000,0000,,Toen ik er in 1962 mee begon,
Dialogue: 0,0:07:41.92,0:07:44.76,Default,,0000,0000,0000,,wist ik dat ik niet kon optornen \Ntegen de grote jongens.
Dialogue: 0,0:07:44.76,0:07:46.66,Default,,0000,0000,0000,,Die hadden veel meer middelen dan ik.
Dialogue: 0,0:07:46.66,0:07:48.37,Default,,0000,0000,0000,,Ik moest dus zoeken
Dialogue: 0,0:07:48.37,0:07:50.46,Default,,0000,0000,0000,,naar een goedkopere \Nen snellere oplossing.
Dialogue: 0,0:07:50.46,0:07:52.37,Default,,0000,0000,0000,,Nu zijn magnetische en laserfusie
Dialogue: 0,0:07:52.37,0:07:53.55,Default,,0000,0000,0000,,wel goede machines.
Dialogue: 0,0:07:53.55,0:07:55.24,Default,,0000,0000,0000,,Het zijn geweldige technologieën,
Dialogue: 0,0:07:55.24,0:07:57.12,Default,,0000,0000,0000,,prachtig, \Nen ze hebben aangetoond
Dialogue: 0,0:07:57.12,0:07:58.60,Default,,0000,0000,0000,,dat fusie mogelijk is.
Dialogue: 0,0:07:58.60,0:08:02.35,Default,,0000,0000,0000,,Toch denk ik dat ze \Nals energiecentrale tekortschieten.
Dialogue: 0,0:08:02.42,0:08:04.48,Default,,0000,0000,0000,,Ze zijn veel te groot, \Nveel te ingewikkeld,
Dialogue: 0,0:08:04.48,0:08:05.62,Default,,0000,0000,0000,,veel te duur
Dialogue: 0,0:08:05.62,0:08:07.37,Default,,0000,0000,0000,,en ook gaan ze niet goed om
Dialogue: 0,0:08:07.37,0:08:08.45,Default,,0000,0000,0000,,met de fusie-energie.
Dialogue: 0,0:08:08.45,0:08:10.35,Default,,0000,0000,0000,,Bij fusie komt de energie tevoorschijn
Dialogue: 0,0:08:10.35,0:08:13.30,Default,,0000,0000,0000,,onder de vorm \Nvan snelle neutronen uit het plasma.
Dialogue: 0,0:08:13.30,0:08:15.33,Default,,0000,0000,0000,,Die raken de wand van de machine
Dialogue: 0,0:08:15.33,0:08:16.44,Default,,0000,0000,0000,,en beschadigen die.
Dialogue: 0,0:08:16.44,0:08:19.25,Default,,0000,0000,0000,,Je moet iij de warmte-energie \Nvan die neutronen opvangen,
Dialogue: 0,0:08:19.25,0:08:21.12,Default,,0000,0000,0000,,er stoom mee maken \Nom een turbine te laten draaien.
Dialogue: 0,0:08:21.12,0:08:23.17,Default,,0000,0000,0000,,Daar waren ze bij deze machines
Dialogue: 0,0:08:23.17,0:08:25.03,Default,,0000,0000,0000,,niet zo direct mee bezig.
Dialogue: 0,0:08:25.03,0:08:28.18,Default,,0000,0000,0000,,Ik vond dat het beter kon.
Dialogue: 0,0:08:28.18,0:08:29.47,Default,,0000,0000,0000,,Terug de literatuur in.
Dialogue: 0,0:08:29.47,0:08:31.46,Default,,0000,0000,0000,,Ik ging alles over fusie doornemen.
Dialogue: 0,0:08:31.46,0:08:33.39,Default,,0000,0000,0000,,Een bepaalde manier trok mijn aandacht.
Dialogue: 0,0:08:33.39,0:08:37.89,Default,,0000,0000,0000,,Ze heette 'magnetic target fusion'\N(magnetisch doelfusie)
Dialogue: 0,0:08:37.89,0:08:38.86,Default,,0000,0000,0000,,of MTF.
Dialogue: 0,0:08:38.86,0:08:41.30,Default,,0000,0000,0000,,Bij MTF
Dialogue: 0,0:08:41.30,0:08:43.27,Default,,0000,0000,0000,,neem je een grote ton
Dialogue: 0,0:08:43.27,0:08:45.29,Default,,0000,0000,0000,,die je vult met een vloeibaar metaal.
Dialogue: 0,0:08:45.29,0:08:46.66,Default,,0000,0000,0000,,Dat laat je ronddraaien
Dialogue: 0,0:08:46.66,0:08:48.83,Default,,0000,0000,0000,,om in het midden \Neen vortex of kolk te vormen,
Dialogue: 0,0:08:48.83,0:08:51.96,Default,,0000,0000,0000,,zoals bij de spoelbak\Nals je de stop eruit trekt.
Dialogue: 0,0:08:51.98,0:08:54.09,Default,,0000,0000,0000,,Aan de buitenkant
Dialogue: 0,0:08:54.09,0:08:55.57,Default,,0000,0000,0000,,zitten een paar zuigers
Dialogue: 0,0:08:55.57,0:08:57.49,Default,,0000,0000,0000,,die het vloeibaar metaal
Dialogue: 0,0:08:57.49,0:08:59.25,Default,,0000,0000,0000,,rond het plasma samendrukken.
Dialogue: 0,0:08:59.25,0:09:02.19,Default,,0000,0000,0000,,Dat wordt heter, zoals bij een laser,\Nen het komt tot fusie.
Dialogue: 0,0:09:02.19,0:09:06.67,Default,,0000,0000,0000,,Het is een tussenvorm tussen \Ngemagnetiseerde fusie en laserfusie.
Dialogue: 0,0:09:06.69,0:09:09.46,Default,,0000,0000,0000,,Beide hebben zo hun voordelen.
Dialogue: 0,0:09:09.46,0:09:11.80,Default,,0000,0000,0000,,Het vloeibaar metaal \Nabsorbeert alle neutronen.
Dialogue: 0,0:09:11.80,0:09:13.56,Default,,0000,0000,0000,,Geen neutron raakt de wand
Dialogue: 0,0:09:13.56,0:09:15.69,Default,,0000,0000,0000,,en dus wordt de machine niet beschadigd.
Dialogue: 0,0:09:15.69,0:09:16.71,Default,,0000,0000,0000,,Het metaal wordt heet.
Dialogue: 0,0:09:16.71,0:09:19.28,Default,,0000,0000,0000,,Die warmte gaat\Nnaar een warmtewisselaar
Dialogue: 0,0:09:19.28,0:09:21.03,Default,,0000,0000,0000,,om een stoomturbine te laten draaien.
Dialogue: 0,0:09:21.03,0:09:22.21,Default,,0000,0000,0000,,Dit deel van het proces
Dialogue: 0,0:09:22.21,0:09:23.47,Default,,0000,0000,0000,,is heel geschikt.
Dialogue: 0,0:09:23.47,0:09:27.06,Default,,0000,0000,0000,,Uiteindelijk komt alle energie \Nvoor de fusie
Dialogue: 0,0:09:27.06,0:09:29.20,Default,,0000,0000,0000,,van een stoommachine
Dialogue: 0,0:09:29.20,0:09:30.85,Default,,0000,0000,0000,,Dat is veel goedkoper dan lasers
Dialogue: 0,0:09:30.85,0:09:32.74,Default,,0000,0000,0000,,of supergeleidende spoelen.
Dialogue: 0,0:09:32.74,0:09:34.23,Default,,0000,0000,0000,,Allemaal goed en wel,
Dialogue: 0,0:09:34.23,0:09:36.74,Default,,0000,0000,0000,,maar het werkte niet.
Dialogue: 0,0:09:36.74,0:09:38.61,Default,,0000,0000,0000,,(Gelach)
Dialogue: 0,0:09:38.61,0:09:40.32,Default,,0000,0000,0000,,Altijd dat addertje onder het gras.
Dialogue: 0,0:09:40.32,0:09:41.42,Default,,0000,0000,0000,,Als je dat samendrukt,
Dialogue: 0,0:09:41.42,0:09:43.34,Default,,0000,0000,0000,,koelt het plasma sneller af
Dialogue: 0,0:09:43.34,0:09:44.97,Default,,0000,0000,0000,,dan de samendruksnelheid.
Dialogue: 0,0:09:44.97,0:09:46.86,Default,,0000,0000,0000,,Je probeerde het samen te drukken,
Dialogue: 0,0:09:46.86,0:09:48.62,Default,,0000,0000,0000,,maar het plasma bleef maar afkoelen
Dialogue: 0,0:09:48.62,0:09:50.56,Default,,0000,0000,0000,,en deed absoluut niets.
Dialogue: 0,0:09:50.56,0:09:52.59,Default,,0000,0000,0000,,Dat vond ik nu erg spijtig,
Dialogue: 0,0:09:52.59,0:09:54.34,Default,,0000,0000,0000,,want het was zo'n schitterend idee.
Dialogue: 0,0:09:54.34,0:09:56.70,Default,,0000,0000,0000,,Ik hoop dat te verbeteren.
Dialogue: 0,0:09:56.70,0:09:57.87,Default,,0000,0000,0000,,Ik dacht er even over na
Dialogue: 0,0:09:57.87,0:10:00.37,Default,,0000,0000,0000,,en vroeg me af \Nhoe we het konden verbeteren.
Dialogue: 0,0:10:00.37,0:10:01.73,Default,,0000,0000,0000,,Ik dacht aan 'impact'.
Dialogue: 0,0:10:01.73,0:10:03.56,Default,,0000,0000,0000,,Wat als we met een grote hamer
Dialogue: 0,0:10:03.56,0:10:06.09,Default,,0000,0000,0000,,de nagel op de kop zouden slaan
Dialogue: 0,0:10:06.09,0:10:08.71,Default,,0000,0000,0000,,in plaats van met de hamer \Ntegen de nagel te drukken
Dialogue: 0,0:10:08.71,0:10:10.26,Default,,0000,0000,0000,,en hem er zo in te duwen?
Dialogue: 0,0:10:10.26,0:10:12.19,Default,,0000,0000,0000,,Het idee bestond erin
Dialogue: 0,0:10:12.19,0:10:13.94,Default,,0000,0000,0000,,'impact' te gaan gebruiken.
Dialogue: 0,0:10:13.94,0:10:16.02,Default,,0000,0000,0000,,We versnellen de zuigers met stoom,
Dialogue: 0,0:10:16.02,0:10:17.30,Default,,0000,0000,0000,,dat duurt even,
Dialogue: 0,0:10:17.30,0:10:19.28,Default,,0000,0000,0000,,maar dan ,'Bang!', raak je de zuiger,
Dialogue: 0,0:10:19.28,0:10:21.83,Default,,0000,0000,0000,,en gaat alle energie, 'Baf!',
Dialogue: 0,0:10:21.83,0:10:23.43,Default,,0000,0000,0000,,ogenblikkelijk naar de vloeistof.
Dialogue: 0,0:10:23.43,0:10:26.44,Default,,0000,0000,0000,,Daardoor wordt het plasma \Nveel sneller samengedrukt.
Dialogue: 0,0:10:26.44,0:10:27.93,Default,,0000,0000,0000,,Ik besloot eraan te beginnen.
Dialogue: 0,0:10:27.93,0:10:31.65,Default,,0000,0000,0000,,We bouwden de machine in deze garage.
Dialogue: 0,0:10:31.65,0:10:32.74,Default,,0000,0000,0000,,We maakten een kleintje
Dialogue: 0,0:10:32.74,0:10:34.71,Default,,0000,0000,0000,,waar we een beetje neutronen
Dialogue: 0,0:10:34.71,0:10:36.36,Default,,0000,0000,0000,,uit konden persen.
Dialogue: 0,0:10:36.36,0:10:38.56,Default,,0000,0000,0000,,Die neutronen \Nzijn mijn marketing-neutronen.
Dialogue: 0,0:10:38.56,0:10:40.00,Default,,0000,0000,0000,,Met die marketing-neutronen
Dialogue: 0,0:10:40.00,0:10:42.60,Default,,0000,0000,0000,,kon ik 50 miljoen dollar bijeenrijven
Dialogue: 0,0:10:42.60,0:10:45.49,Default,,0000,0000,0000,,en 65 mensen aannemen.\NDit is mijn team.
Dialogue: 0,0:10:45.49,0:10:48.57,Default,,0000,0000,0000,,Dit is de grote machine \Ndie we willen bouwen,
Dialogue: 0,0:10:48.59,0:10:50.06,Default,,0000,0000,0000,,met een doormeter van 3 meter.
Dialogue: 0,0:10:50.06,0:10:51.86,Default,,0000,0000,0000,,Vloeibaar lood draait erin rond
Dialogue: 0,0:10:51.86,0:10:53.64,Default,,0000,0000,0000,,grote vortex in het midden.
Dialogue: 0,0:10:53.64,0:10:55.77,Default,,0000,0000,0000,,Boven- en onderaan plasma,
Dialogue: 0,0:10:55.77,0:10:57.20,Default,,0000,0000,0000,,zuiger slaat tegen zijkant,
Dialogue: 0,0:10:57.20,0:10:58.71,Default,,0000,0000,0000,,'Bang!' en drukt alles samen,
Dialogue: 0,0:10:58.71,0:11:00.26,Default,,0000,0000,0000,,waardoor wat energie vrijkomt.
Dialogue: 0,0:11:00.26,0:11:01.88,Default,,0000,0000,0000,,Het neutron gaat het metaal in.
Dialogue: 0,0:11:01.88,0:11:04.99,Default,,0000,0000,0000,,Dat gaat dan naar de stoommachine\Nen laat de machine draaien.
Dialogue: 0,0:11:04.99,0:11:07.57,Default,,0000,0000,0000,,Een deel van de stoom \Nwordt gebruikt om de zuiger
Dialogue: 0,0:11:07.57,0:11:09.38,Default,,0000,0000,0000,,één keer per seconde aan te drijven.
Dialogue: 0,0:11:09.38,0:11:14.13,Default,,0000,0000,0000,,Dat gaat 100 megawatt \Nelektriciteit produceren.
Dialogue: 0,0:11:14.43,0:11:16.45,Default,,0000,0000,0000,,We maakten ook deze injector.
Dialogue: 0,0:11:16.45,0:11:18.74,Default,,0000,0000,0000,,Die maakt het startplasma aan.
Dialogue: 0,0:11:18.74,0:11:20.45,Default,,0000,0000,0000,,Dat plasma heeft
Dialogue: 0,0:11:20.45,0:11:24.02,Default,,0000,0000,0000,,een zacht temperatuurtje \Nvan zo'n 3.000.000 °C.
Dialogue: 0,0:11:24.02,0:11:26.63,Default,,0000,0000,0000,,Spijtig genoeg houdt het dat \Nniet lang genoeg vol
Dialogue: 0,0:11:26.63,0:11:29.77,Default,,0000,0000,0000,,zodat we de levensduur van het plasma\Nnog wat moeten opdrijven.
Dialogue: 0,0:11:29.77,0:11:31.40,Default,,0000,0000,0000,,De laatste maand ging het veel beter.
Dialogue: 0,0:11:31.40,0:11:33.98,Default,,0000,0000,0000,,Ik denk dat we het plasma \Naan het samendrukken zijn.
Dialogue: 0,0:11:33.98,0:11:36.95,Default,,0000,0000,0000,,We bouwden een kleine bol,\Nongeveer zo groot,
Dialogue: 0,0:11:36.95,0:11:39.17,Default,,0000,0000,0000,,met 14 zuigers errond
Dialogue: 0,0:11:39.17,0:11:41.23,Default,,0000,0000,0000,,die de vloeistof gaan samendrukken
Dialogue: 0,0:11:41.23,0:11:42.80,Default,,0000,0000,0000,,Het plasma is moeilijk \Nsamen te drukken.
Dialogue: 0,0:11:42.80,0:11:45.16,Default,,0000,0000,0000,,Als je dat doet,
Dialogue: 0,0:11:45.16,0:11:46.62,Default,,0000,0000,0000,,gaat het wat vervormen.
Dialogue: 0,0:11:46.62,0:11:48.43,Default,,0000,0000,0000,,Je moet dus de timing van de zuiger
Dialogue: 0,0:11:48.43,0:11:49.41,Default,,0000,0000,0000,,heel goed maken.
Dialogue: 0,0:11:49.41,0:11:51.76,Default,,0000,0000,0000,,Daarvoor benutten we \Nallerlei controlesystemen,
Dialogue: 0,0:11:51.76,0:11:54.17,Default,,0000,0000,0000,,wat in 1970 nog niet kon,
Dialogue: 0,0:11:54.17,0:11:55.79,Default,,0000,0000,0000,,maar nu kunnen we het
Dialogue: 0,0:11:55.79,0:11:58.29,Default,,0000,0000,0000,,met fijne, nieuwe elektronica.
Dialogue: 0,0:11:58.29,0:12:01.51,Default,,0000,0000,0000,,Om te eindigen: \Nveel mensen denken dat fusie
Dialogue: 0,0:12:01.51,0:12:03.50,Default,,0000,0000,0000,,nooit gerealiseerd zal worden,
Dialogue: 0,0:12:03.50,0:12:06.11,Default,,0000,0000,0000,,maar in feite staat het te gebeuren.
Dialogue: 0,0:12:06.11,0:12:08.32,Default,,0000,0000,0000,,We zijn er bijna.
Dialogue: 0,0:12:08.32,0:12:10.32,Default,,0000,0000,0000,,De grote labs lieten zien \Ndat het kan
Dialogue: 0,0:12:10.32,0:12:12.40,Default,,0000,0000,0000,,en nu zijn kleine bedrijven \Nermee bezig.
Dialogue: 0,0:12:12.40,0:12:14.57,Default,,0000,0000,0000,,Het punt is niet meer dat het niet kan,
Dialogue: 0,0:12:14.57,0:12:16.39,Default,,0000,0000,0000,,het gaat erom \Nhet betaalbaar te maken.
Dialogue: 0,0:12:16.39,0:12:18.85,Default,,0000,0000,0000,,General Fusion is een van die bedrijfjes,
Dialogue: 0,0:12:18.85,0:12:21.84,Default,,0000,0000,0000,,en hopelijk zal iemand \Nbinnen de kortste keren
Dialogue: 0,0:12:21.84,0:12:23.54,Default,,0000,0000,0000,,de noot kraken.
Dialogue: 0,0:12:23.54,0:12:26.41,Default,,0000,0000,0000,,Misschien zal dat wel General Fusion zijn.
Dialogue: 0,0:12:26.41,0:12:28.16,Default,,0000,0000,0000,,Erg bedankt.
Dialogue: 0,0:12:28.28,0:12:30.78,Default,,0000,0000,0000,,(Applaus)