Bir diş macunu markası, kendi ürünlerinin
üretilmiş diğer tüm ürünlerden

daha fazla plağı
yok ettiğini iddia ediyor.

Bir politikacı, en fazla istihdamı
kendi projelerinin yaratacağını söylüyor.

Reklamlarda ve politikada
bu tür abartmaları duymaya

çok fazla alıştığımız için
kılımızı bile kıpırdaymayız.

Peki ya tüm bu iddialar
bir grafik eşliğinde sunulursa?

Sonuç olarak grafikler
birer görüş değildirler.

Tamamen sayılardan oluşurlar 
ve bunlara kim itiraz edebilir ki?

Ama görünen o ki, grafiklerde aldatmak
ve doğruları saptırmak için

birçok yöntem mevcut.

İşte dikkat edilebilecek bazı noktalar.

1992'deki bu reklamda 
Chevy bu grafiği kullanarak

Amerika'daki en güvenilir
kamyonetleri ürettiğini iddia etmişti.

Sadece son 10 yılda satılan Chevy'lerin
%98'inin hâlâ kullanıldığını değil,

aynı zamanda Toyota kamyonetlerden
iki kat güvenilir olduğunu gösteriyor.

Ta ki soldaki rakamlara
yakından bakıp

Toyota'nın %96,5'lerde olduğunu
görünceye kadar.

Ölçek sadece %95 ile %100
arasını kapsıyor.

0'dan 100'e doğru gitmiş olsaydı
böyle görünecekti.

Grafiklerdeki verileri yanlış göstermede
en yaygın yöntem budur;

ölçeği saptırmak.

Dikey eksenin küçük bir
kısmına yakınlaşmak,

karşılaştırılan şeyler arasındaki
zor görülebilecek bir farkı büyütür.

Sütunlar arasındaki farkların, değerlerle
orantılı olduğunu düşündüğümüzden

özellikle sütun grafiklerde kullanılır.

Ama grafikler
yatay eksende de saptırılabilir.

Genelde çizgi grafiklerde kullanılır ve
zamanla değişen şeyleri gösterir.

2008'den 2010'a kadar Amerika'daki
işsizlik oranını gösteren bu grafik

yatay ekseni iki şekilde saptırmaktadır.

Birincisi, ölçek tutarsızlığı,

2009 Mart sonrasındaki 15 ay

öncesindeki 6 ayın daha küçük
gösterilmesi için sıkıştırılmış.

Daha uygun veri noktaları kullandığımızda

iş kayıplarının 2009 sonlarında azaldığı
farklı bir tabloyla karşılaşıyoruz.

En başlarda neden yükseldiğini
merak ederseniz

grafiğin, ABD tarihinde Büyük Buhran'dan
sonraki en büyük finansal krizin

hemen ardından
başladığını görebilirsiniz.

Bu teknikler, "işine geleni seçmek"
olarak da bilinir.

Büyük bir olayın etkisini
dışarıda bırakmak için

zaman aralığı dikkatlice seçilebilir.

Belli veri noktaları seçilerek aralıktaki
önemli değişiklikler gizlenebilir.

Grafikle ilgili hiçbir yanlışlık
olmasa bile

ilgili verileri dahil etmemek
aldatıcı bir izlenim verebilir.

Super Bowl'u her yıl kaç kişinin
izlediğini gösteren bu grafik

etkinliğin popülerliğinin
patladığını gösteriyor.

Ama nüfus artışını hesaba katmıyor.

Reytingler aslında aynı seyrediyor.

Futbol taraftarları artsa da

toplam izleyicilerdeki
ortalamaları artmıyor.

Son olarak, neyin
önemli olduğunu bilmiyorsanız

grafikler size pek de bir şey söyleyemez.

İki grafik de Çevre Bilgileri
Ulusal Merkezleri'nden alınmış;

aynı okyanus sıcaklık
verilerini kullanıyor.

Peki neden böylesine 
zıt izlenim veriyorlar?

İlk grafik, 1880'den 2016'ya kadarki

yıllık ortalama okyanus
sıcaklığı göstererek

sıcaklık değişikliklerini
önemsiz gösteriyor.

Ama gerçekte, yarım derecelik
bir ısınma bile

büyük ekolojik bozulmalara
sebebiyet verebilir.

Bu yüzden, yıllık ortalama sıcaklık
değişimini gösteren ikinci grafik

çok daha anlamlıdır.

Doğru kullanıldıklarında
karmaşık verileri kavramamızı sağlarlar.

Görsel yazılımlarla, grafiklerin tüm yayın
araçlarıyla daha fazla kullanımı sağlandı.

Aynı zamanda ihmalkâr ve aldatıcı
yollardaki kullanımını da kolaylaştırdı.

Bir daha grafik gördüğünüzde
çizgiler ve eğrilerle aklınız çelinmesin.

Kategorilere,

sayılara,

ölçeğe,

içeriğe bakın

ve karşınızdaki tablonun
size ne anlatmak istediğini sorun.