1
00:00:01,206 --> 00:00:07,125
(ဂီတသံ)

2
00:00:14,325 --> 00:00:18,822
ဒီပျားကောင်တွေဟာ California၊ Berkeley ရှိ
ကျွန်တော့ နောက်ဖေးခြံထဲမှာပါ။

3
00:00:18,822 --> 00:00:21,221
မနှစ်တုန်းကအထိ ကျွန်တော်ဟာ
ပျားတွေကို မမွေးခဲ့ဘူးပါ၊

4
00:00:21,221 --> 00:00:25,270
ဒါပေမဲ့၊ National Geographic က သူတို့
အကြောင်း ဓာတ်ပုံရိုက်ဖို့ ပြောလာတာနဲ့

5
00:00:25,270 --> 00:00:27,769
ဆွဲဆောင်မှုရှိမယ့် 
ဓာတ်ပုံတွေ ရိုက်နိုင်ဖို့

6
00:00:27,769 --> 00:00:30,253
ကိုယ်တိုင် ပျားတွေကို မွေးရန် 
ဆုံးဖြတ်ခဲ့တယ်။

7
00:00:30,253 --> 00:00:31,948
ပျားတွေဟာ သီးနှံတွေရဲ့

8
00:00:31,948 --> 00:00:34,572
သုံးပုံတပုံကို ဝတ်မှုန် ကူးပေးတာ
ခင်ဗျားတို့ သိကြမယ်ထင်တယ်၊

9
00:00:34,572 --> 00:00:37,730
နောက်ဆုံးအချိန်ပိုင်းမှာ ပျားတွေရဲ့ ဘဝဟာ
အတော့်ကို ခက်ထန်လာခဲ့တယ်။

10
00:00:37,730 --> 00:00:42,281
အဲဒါနဲ့ ဓာတ်ပုံဆရာ တဦးအနေနဲ့ အဲဒီပြဿနာကို 
စူးစမ်းရန် ဆုံးဖြတ်လိုက်တယ်။

11
00:00:42,281 --> 00:00:45,466
နောက်ဆုံး တနှစ်မှာ ကျွန်တော် 
တွေ့ရှိခဲ့တာကို ခင်ဗျားတို့ကို ပြပေးမှာပါ။

12
00:00:46,276 --> 00:00:47,900
အမွေးထူတဲ့ ဒီအကောင်လေးတွေဟာ

13
00:00:47,900 --> 00:00:52,243
ပျားပေါက်စ အကောင်တွေ သူတို့နေနေခဲ့ကြရတဲ့
အခန်းငယ်ထဲမှ ကိုယ်တဝက် ထွက်လာကြတယ်၊

14
00:00:52,243 --> 00:00:55,283
ဒီပျားတွေဟာ ပိုးသတ်ဆေး၊ ရောဂါတွေ နဲ့
နေထိုင်စရာ ပျောက်လာနေခြင်းတို့လို၊

15
00:00:55,283 --> 00:00:59,535
ပြဿနာ တော်တော်များများကို
ကိုင်တွယ် ဖြေရှင်းနေကြရပေမဲ့၊

16
00:00:59,535 --> 00:01:04,146
တခုတည်းသော အကြီးဆုံး အန္တရာယ်မှာ
Varroa ဖျက်ဆီးသူလို့ ခေါ်ကြတဲ့ အာရှတိုက်မှ

17
00:01:04,146 --> 00:01:06,475
ကမျဉ်းကောင်ဆိုတဲ့ ကပ်ပါးကောင်ပါပဲ။

18
00:01:06,475 --> 00:01:09,354
အပ်ခေါင်း အရွယ် အဲဒီကမျဉ်းကောင်ဟာ
ပေါက်ခါစ ပျားတွေဆီကို တွာသွားလျက်

19
00:01:09,354 --> 00:01:11,699
သူတို့ရဲ့ သွေးကို စုတ်ယူပါတယ်။

20
00:01:11,699 --> 00:01:13,696
အဲဒါက ပျားတွေရဲ့ ကိုယ်ခံ စနစ်ကို 
အားနည်းလာစေတာမို့

21
00:01:13,696 --> 00:01:16,940
ပျားအုံဟာ တဖြည်းဖြည်းနဲ့ 
ပျက်ပြုန်းသွားရမှာပါ၊

22
00:01:16,940 --> 00:01:20,476
အဲဒါကြောင့် ပျားတွေဟာ ဖိစီးမှု နဲ့ 
ရောဂါတွေကို ခုခံနိုင်စွမ်း ကျဆင်းလာကြပါတယ်။

23
00:01:21,776 --> 00:01:23,773
ပျားတွေဟာ သူတို့မွေးဖွားရာ အခန်းငယ်ထဲမှာ

24
00:01:23,773 --> 00:01:26,513
ဖွံ့ဖြိုးလာနေချိန်မှာ သိပ်ကို 
ထိခိုက်လွယ်ကြပါတယ်၊

25
00:01:26,513 --> 00:01:29,624
အဲဒီဖြစ်စဉ် တခုလုံးကို စူးစမ်း
လေ့လာချင်လို့ ကျွန်တော်ဟာ

26
00:01:29,624 --> 00:01:32,248
U.C.Davis မှ အသင်းဆီသွားကာ
ပျားပုံတွေကို ရိုက်မယ့် အဖွဲ့စီစဉ်ခဲ့တယ်၊

27
00:01:32,248 --> 00:01:35,343
ပြီးတော့ ကင်မရာ ရှေ့မှာ ပျားတွေကို ဘယ်လို
ကြီးပြင်းလာစေမလဲ စဉ်းစားခဲ့တယ်။

28
00:01:35,993 --> 00:01:38,981
ကျွန်တော်ဟာ ပျားဘဝရဲ့ ပထမ ၂၁ ရက်ကို

29
00:01:38,981 --> 00:01:41,770
စက္ကန့် ၆၀ တည်းနဲ့ ပြပေးမှာပါ။

30
00:01:43,763 --> 00:01:48,567
ဒါက ပျားဥကနေပြီး ပိုးလောက်ကောင်
ပေါက်လာနေပုံပါ၊

31
00:01:48,567 --> 00:01:53,012
အသစ်ပေါက်ခါစ ပိုးလောက်ကောင်တွေဟာ
သူတို့ အခန်းငယ်ကို ရစ်ပတ် ကူးနေကြတယ်၊

32
00:01:53,012 --> 00:01:57,335
သူတို့ စားဖို့ ပြုစုရေ ပျားတွေမှ ထုတ်လုပ်
ပေးတဲ့ အဖြူရောင် အကျိအချွဲကို စားနေကြတယ်။

33
00:01:59,616 --> 00:02:04,159
အဲဒီနောက်မှာ သူတို့ဟာ ပိုးတုံးလုံး
ပုံစံပြောင်းလဲသွားရင်းနဲ့

34
00:02:04,159 --> 00:02:07,509
ဦးခေါင်း နဲ့ ခြေတွေ ကွဲပြားလာကြပါတယ်။

35
00:02:09,833 --> 00:02:11,853
ပိုးတုံးလုံး ဖြစ်လာတဲ့ 
ဖြစ်စဉ်က ဒီလိုရှိပါတယ်၊

36
00:02:11,853 --> 00:02:15,243
ကမျဉ်းကောင်တွေ အခန်းငယ်ထဲ ပတ်ပြေးနေကြတာ
ခင်ဗျားတို့ ဒီမှာ လက်တွေ့မြင်နိုင်ကြတယ်။

37
00:02:15,243 --> 00:02:19,510
အဲဒီနောက် သူတို့ကိုယ်ထဲက အမျှင်ဟာ
ဖွဲ့စည်းမှု ပြောင်းလာလျက်

38
00:02:19,510 --> 00:02:24,115
အမည်းစက်ဟာ တဖြည်းဖြည်းချင်း သူတို့ရဲ့
မျက်လုံးတွေ ဖြစ်လာကြမှာပါ။

39
00:02:26,869 --> 00:02:32,757
ဖြစ်စဉ်ရဲ့ နောက်ဆုံးအဆင့် အဖြစ် သူတို့ရဲ့ 
အရေပြား အပေါ်ဘက်ကို ရှုံ့တွထွက်လာပြီး

40
00:02:32,757 --> 00:02:35,245
သူတို့ဆီမှာ အမွေးအမျှင်တွေ ပေါ်လာတယ်။

41
00:02:35,245 --> 00:02:39,237
(ဂီတသံ)

42
00:02:48,805 --> 00:02:51,659
ဒီတော့-- (လက်ခုပ်သံများ)

43
00:02:54,703 --> 00:02:57,907
ခုနက ဗီဒီယို တဝက်နေရာမှာ ခင်ဗျားတို့
မြင်ခဲ့ရသလို

44
00:02:57,907 --> 00:03:00,461
ကမျဉ်းကောင်တွေဟာ ပေါက်ခါစ ပျားတွေ
တဝိုက်မှာ ပြေးနေခဲ့ကြတယ်၊

45
00:03:00,461 --> 00:03:04,390
အစောင့်ပျားတွေက အဲဒီ ကမျဉ်းကောင်တွေကို
ထိန်းချုပ်ကြပုံက

46
00:03:04,390 --> 00:03:07,404
သူတို့ပျားအုံကို ဓာတုပစ္စည်းတွေနဲ့
မွမ်းမံပေးကြတာပါ။

47
00:03:07,404 --> 00:03:09,670
ရေရှည်အတွက် ဒါဟာ ဆိုးဝါးတဲ့နည်းလမ်းပါ၊

48
00:03:09,670 --> 00:03:13,223
အဲဒီ ကမျဉ်းကောင်တွေကို ထိန်းချုပ်ဖို့
အခြားနည်းလမ်းတွေကို

49
00:03:13,223 --> 00:03:15,387
သုတေသီတွေ ရှာကြံနေကြပါတယ်။

50
00:03:16,195 --> 00:03:18,963
ဒါက အဲဒီလို အစားထိုးစရာထဲက တခုပါ။

51
00:03:18,963 --> 00:03:23,328
Baton Rouge မှာရှိတဲ့ USDA Bee Lab မှ
စမ်းသပ်ရေး အကောင်ဖောက်ရေး အစီအစဉ်ပါ၊

52
00:03:23,328 --> 00:03:27,045
ဒီဘုရင်မ နဲ့ သူ့အစေးအပါး ပျားတွေဟာလည်း
အစီအစဉ်ရဲ့ တစိတ်တဒေသပါ။

53
00:03:27,735 --> 00:03:31,430
သုတေသီတွေ တွေ့ခဲ့ကြတာက

54
00:03:31,430 --> 00:03:35,152
အချို့ပျားတွေဟာ ကမျဉ်းကောင်တွေကို 
တိုက်ခိုက်ဖို့ သဘာဝ စွမ်းပကား ရှိကြတယ်၊

55
00:03:35,152 --> 00:03:39,322
သူတို့ဟာ ကမျဉ်းကောင်တွေကို ခံနိုင်ရည်ရှိတဲ့
ပျားတွေအတွက် လိုင်းတလိုင်းကို စီစဉ်ခဲ့တယ်။

56
00:03:40,782 --> 00:03:43,418
အဲဒီလိုနည်းဖြင့် စမ်းသပ်ခန်းထဲမှာ
ပျားတွေကို မွေးကြတာပါ။

57
00:03:43,418 --> 00:03:46,158
ဘုရင်မကို စိတ်ငြမ်းဆေး တိုက်ပေးလိုက်ကာ

58
00:03:46,158 --> 00:03:51,200
တိကျတဲ့ စက်ကိရိယာကို သုံးပြီး 
ဓာတုနည်းဖြင့် သားစပ်ပေးလိုက်တာပါ။

59
00:03:51,200 --> 00:03:53,478
အဲဒီလိုနည်းဖြင့် သုတေသီတို့ဟာ
မျိုးစပ်မယ့် ပျားတွေကို

60
00:03:53,478 --> 00:03:58,500
အတိအကျ ရွေးချယ်ခွင့်ကို ပေးလာပါတယ်၊

61
00:03:58,500 --> 00:04:01,627
ဒါပေမဲ့ အဲဒီလို ထိန်းချုပ်ရွေးချယ်မှုကြောင့်
ဆုတ်ယုတ်မှု တခု ရှိလာတယ်။

62
00:04:01,627 --> 00:04:04,832
သူတို့ဟာ ကမျဉ်းကောင်တွေကို နိုင်နိုင်နေကြတဲ့
ပျားတွေကို မွေးထုတ်ပေးနိုင်ခဲ့ကြပေမဲ့၊

63
00:04:04,832 --> 00:04:07,920
အဲဒီလုပ်ငန်းစဉ် အတွင်းမှာ အဲဒီပျားတွေဟာ
နူးညံ့မှု နဲ့ ပျားရည် စုစည်းမှုလို

64
00:04:07,920 --> 00:04:11,685
သူတို့ရဲ့ လက္ခဏာတွေကို ဆုံးရှံးသွားကြပါတယ်။

65
00:04:11,685 --> 00:04:14,194
အဲဒီပြဿနာကို ကျော်လွှားနိုင်ဖို့အတွက်

66
00:04:14,194 --> 00:04:17,742
သုတေသီတို့ဟာ အခုတော့ စီးပွားဖြစ် ပျားတွေကို
မွေးကြသူတို့နဲ့ လက်တွဲ ဆောင်ရွက်နေကြတယ်။

67
00:04:18,252 --> 00:04:23,120
ဒါကတော့ Bret Adee က သူရဲ့ ပျားအုံ
၇၂၀၀၀ ထဲက တခုကို ဖွင့်ပြနေတာပါ။

68
00:04:23,120 --> 00:04:27,750
သူတို့ ညီအကိုတို့ဟာ ကမ္ဘာမှာ ပျားမွေးမြူရေး
အကြီးဆုံး လုပ်ငန်းကို ပိုင်ဆိုင်ကြပြီး

69
00:04:27,750 --> 00:04:33,409
USDA ဟာ သူတို့ရဲ့ ကမျဉ်းကောင် ပီကြတဲ့
ပျားတွေကို သူ့လုပ်ငန်းထဲ ထည့်ပေးလျက်

70
00:04:33,409 --> 00:04:35,052
တနေ့တွင် သူတို့ဟာ ကမျဉ်းကောင် ပီကြတဲ့

71
00:04:35,052 --> 00:04:38,723
ပျားတွေကိုသာမက ပျားတွေ ကျွန်ုပ်တို့အတွက်
အသုံးဝင်ခြင်းဆိုင်ရာ

72
00:04:38,723 --> 00:04:43,707
အခြား လက္ခဏာတွေကိုပါ ရရှိလာနိုင်ကြမယ်လို့
မျှော်လင့်ထားကြပါတယ်။

73
00:04:44,165 --> 00:04:45,860
အဲဒီလိုပြောလိုက်လို့ ကျွန်တော်တို့ဟာ
ပျားတွေကို

74
00:04:45,860 --> 00:04:49,157
အသုံးချအမြတ်ထုတ်ဖို့ ကြိုးစားနေသလို
ထင်မြင်စရာ ရှိနိုင်ပေမဲ့၊

75
00:04:49,157 --> 00:04:52,593
တကယ်တမ်းမှာတော့၊ လူသားတွေ အဲဒီလို
လုပ်ကိုင်လာခဲ့ကြတာ နှစ်ထောင်ချီနေပါပြီ။

76
00:04:52,593 --> 00:04:57,747
တချိန်တုန်းက အရိုင်းကောင်တွေကို ယူပြီး
သေတ္တာတွေထဲ ထည့်ပေးလိုက်ကာ

77
00:04:57,747 --> 00:04:59,861
အိမ်မွေးတိရိစ္ဆာန်လို မွေးရန်ကြံစည်ခဲ့စဉ်က

78
00:04:59,861 --> 00:05:03,970
အစပိုင်းတွင် ပျားရည်ကို စုစည်းရန် အတွက်ပါ၊

79
00:05:03,970 --> 00:05:06,725
ဒါပေမဲ့ အချိန်ကြာလာတာနဲ့အမျှ ကျွန်တော်တို့ဟာ
မူရင်း ဝတ်မှုန်ကူးစက်ပေးတဲ့ ပျားတွေကို

80
00:05:06,725 --> 00:05:08,420
ပျားအရိုင်းတွေကို ဆုံးရှုံးလာကြပါတယ်။

81
00:05:08,420 --> 00:05:11,485
အခုဆိုရင် ပျားအရိုင်းတွေက လယ်ယာလုပ်ငန်း
အတွက် လိုအပ်သလောက်

82
00:05:11,485 --> 00:05:15,284
ဝတ်မှုန်ကူးမှုကို လုပ်ပေးနိုင်စွမ်း 
မလောက် ဖြစ်လာပါတယ်၊

83
00:05:15,284 --> 00:05:20,508
အဲဒါကြောင့်မို့လို့ လူကထုတ်လုပ်တဲ့ ပျားတွေဟာ
အစားအစာ စနစ်ရဲ့ အစိတ်အပိုင်း ဖြစ်လာခဲ့တယ်။

84
00:05:20,508 --> 00:05:23,227
ဒီတော့ လူတွေကို ပျားတွေကို 
ကယ်တင်ဖို့ကို ပြောကြတဲ့အခါမှာ

85
00:05:23,227 --> 00:05:25,360
ကျွန်တော် အမြင်က ကျန်တော်တို့ဟာ

86
00:05:25,360 --> 00:05:28,588
ပျားတွေဆိုင်ရာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဆက်ဆံမှုကို
ထိန်းသိမ်းထားချင်ကြရင်၊

87
00:05:28,588 --> 00:05:33,592
ပြီးတော့ ဝတ်မှုန်ကူးစက်ပေးဖို့ အဖြေအသစ်တွေ
ရှာကြံချင်ကြရင်၊

88
00:05:33,592 --> 00:05:38,693
ကျွန်တော်တို့ဟာ ပျားတွေရဲ့ 
အခြေခံ ဇီဝဗေဒကို နားလည်ရန်၊

89
00:05:38,693 --> 00:05:44,936
ကျွန်တော်တို့ မြင်မရနိုင်တဲ့ ဖိစီးချက်တွေရဲ့
အကျိုးသက်ရောက်မှုကို နားလည်ရန် လိုပါတယ်။

90
00:05:45,909 --> 00:05:49,114
နောက်တမျိုး ပြောရရင်၊ ကျွန်တော်တို့ဟာ 
ပျားတွေကို နီးကပ်စွာ သိရှိဖို့ လိုအပ်တယ်။

91
00:05:49,114 --> 00:05:51,384
ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

92
00:05:51,384 --> 00:05:53,198
(လက်ခုပ်သံများ)