Higgs nedir*
1964'den beri Englert, Brout ve Higgs tarafından önerilen
boş uzayın bir mecra olduğu
ve parçacıkların bu mecra içerisinde hareket ettikçe
bazılarının bu mecrayla etkileşime girdiği
bazılarınınsa girmediği
fikri var.
Bu mecra ile etkileşimi olanlar
kütle kazanırlar,
ve etkileşime girmeden bu mecranın içinden geçenlerse
kütlesiz parçacıklardır.
Bir benzetme vereyim:
Uçsuz bucaksız karla kaplı bir alan hayal edin
tüm alana yayılan
düzlük, herhangi bir coğrafi özelliği olmayan, tüm yönlere giden,
belki orta Sibirya.
Düşünün şimdi bu kar kaplı alandan
geçmeye çalışıyorsunuz.
Belki bir kayakçısınız.
ve tepeden aşağı kayıyorsunuz
bu Higgs alanıyla etkileşime girmeyen
bir parçacık gibidir,
karın içinde kaybolmaz, çok hızlı gider
Bu ışık hızında hareket eden kütlesi olmayan bir parçaçık gibidir.
Ama belki kayağınız yok, sadece kar ayakkabılarınız var...
Bu durumda Higgs Alanında zorlanırsınız.
Kayakçıdan daha yavaş gidersiniz
ışık hızından daha düşük bir hızda.
Bu parçacık ise diğeri gibi kütlesiz değildir. Higgs alanı ile bağlantı halindedir
etkileşim içerisindedir.
Ve son olarak, sadece botlarınız varsa
kara gömülürsünüz.
çok yavaş gidersiniz
aynı büyük kütleli parçacık gibi.
Yani, bu Higgs alanını düşünmek
bütün evreni içine alan karla kaplı bir alanı düşünmek gibidir.
Peki, Higgs Bozonu nerede devreye giriyor?
Biz karın neyden oluştuğunuğu biliyoruz., değil mi?
Kar tanelerinden oluşur.
Aynı şekilde bu evrensel Higgs kar alanı,
küçük "quantadan" (miktalarlardan) oluşur
bu quanta kar tanecikleri gibidir, işte bu Higgs Bozonu dediğimiz şeydir.
Higgs Bozonunun diğer tüm temel parçacıklara kütle verme
görevi vardır.
Eğer Standart Model'in temel denklemlerine bakarsanız,
ki bunu T- shirt'ümün üzerinde görebilirsiniz,
oldukça simetriktirler; birbirinden farklı
tüm parçacıklar aynı şekilde görünürler.
En azından ilk iki satırda
birbirinden farklı kütlelere sahip parçacıkları birbirinden ayırabilecek hiç birşey yok.
Ama bu simetrinin kırılması gerekiyor.
elektronlar müonlardan hafiftir.
üst kuark ise günlük çekirdeği oluşturan kuarklardan
çok daha ağırdır.
Yani, ilk iki satır, simetrik hatlar,
sadece orada göründüğü gibi olamaz
ayırım yapan birşey olmak zorunda,
farklı tiplerdeki parçacıklar arasında bir ayırım çizen birşey.
Ve bu Higgs Bozonun işi,
bu alttaki iki satırın işi.
Bu farklı tiplerdeki quark, elektron ve müonların nasıl
olduklarına bağlı olarak
Higgs Buzonu, Higgs alanıyla, nasıl bir bağlantı kurduklarına bağlı olarak
parçacıklar farklı kütleler edinirler.
Bu parçacıklar arasındaki simetri bozulur.