WEBVTT

00:00:00.246 --> 00:00:03.512
Co to jest Higgs?

00:00:03.785 --> 00:00:07.333
Idea istnieje od 1964 roku,

00:00:07.579 --> 00:00:11.030
kiedy to Englert, Brout i Higgs wysunęli hipotezę,

00:00:11.586 --> 00:00:15.287
że pusta przestrzeń jest jak medium,

00:00:16.117 --> 00:00:19.575
a niektóre cząstki, przemierzając to medium,

00:00:19.775 --> 00:00:21.752
wchodzą w oddziaływanie z nim,

00:00:21.798 --> 00:00:23.906
inne zaś nie.

00:00:24.119 --> 00:00:26.890
Te, które oddziałują wzajemnie na medium,

00:00:26.982 --> 00:00:28.667
uzyskują masę,

00:00:28.744 --> 00:00:31.450
a te, które przemieszczają się bez oddziaływania,

00:00:31.511 --> 00:00:33.557
pozostają cząstkami bez masy.

00:00:34.065 --> 00:00:36.421
Pozwolę tu sobie na porównanie:

00:00:36.421 --> 00:00:39.985
wyobraźmy sobie nieskończone pole śniegu

00:00:40.139 --> 00:00:42.774
rozciągające się na całą przestrzeń kosmiczną,

00:00:43.113 --> 00:00:46.824
w każdym kierunku, płaskie, jednolite,

00:00:47.474 --> 00:00:49.565
może jak pośrodku Syberii.

00:00:50.215 --> 00:00:52.264
A teraz wyobraźcie sobie, że próbujemy przejść

00:00:52.279 --> 00:00:53.720
przez to pole śniegu.

00:00:54.028 --> 00:00:56.295
Może jesteśmy jak narciarze,

00:00:56.356 --> 00:00:58.503
szusując po wierzchu,

00:00:58.503 --> 00:00:59.941
tak jak te cząstki,

00:00:59.941 --> 00:01:02.287
które nie oddziałują na pole Higgsa,

00:01:02.287 --> 00:01:05.869
które nie toną w śniegu i mają dużą prędkość.

00:01:06.053 --> 00:01:09.985
To tak jak bezmasowe cząstki przemieszczające z prędkością światła.

00:01:10.873 --> 00:01:13.236
A może mamy na sobie rakiety śnieżne,

00:01:13.236 --> 00:01:16.841
wtedy śnieg nam się lekko zapada pod butami,

00:01:17.444 --> 00:01:20.678
mamy niższą prędkość niż narciarz,

00:01:20.770 --> 00:01:23.010
mniejszą niż prędkość światła.

00:01:23.071 --> 00:01:25.533
To tak jak cząstki posiadające masę,

00:01:25.533 --> 00:01:29.087
gdyż łączą się, oddziałują ze śnieżnym polem Higgsa.

00:01:29.621 --> 00:01:33.114
A jeśli mamy na sobie ciężkie śniegowce,

00:01:33.160 --> 00:01:35.769
nasze stopy toną w śniegu głęboko,

00:01:35.769 --> 00:01:37.592
poruszamy się bardzo powoli,

00:01:37.638 --> 00:01:40.170
jak cząstki posiadające wielką masę.

00:01:40.508 --> 00:01:44.586
Zatem, skoro pole Higgsa jest

00:01:44.586 --> 00:01:47.466
jak to powszechne pole śnieżne,

00:01:48.149 --> 00:01:51.727
gdzie w tym układzie sytuuje sie bozon Higgsa?

00:01:52.262 --> 00:01:55.188
Wszyscy wiemy, z czego się składa śnieg, prawda?

00:01:55.188 --> 00:01:57.249
Składa się z płatków śniegu.

00:01:57.441 --> 00:02:01.923
Tak samo, powszechne, śnieżne pole Higgsa

00:02:01.923 --> 00:02:04.913
składa się z małych kwantów.

00:02:04.913 --> 00:02:09.654
Kwanty, te płatki śniegu, nazywamy bozonami Higgsa.

00:02:13.076 --> 00:02:16.890
Zadaniem bozonów Higgsa jest nadawanie masy

00:02:16.890 --> 00:02:19.251
wszelkim innym cząstkom elementarnym.

00:02:21.835 --> 00:02:25.414
Jeśli spojrzymy na podstawowe równania

00:02:25.414 --> 00:02:29.629
Modelu Standardowego, wydrukowane na mojej koszulce,

00:02:30.311 --> 00:02:33.013
widzimy ich symetrię po sposobie, w jaki

00:02:33.202 --> 00:02:35.681
różne cząstki są podobnie ułożone.

00:02:36.206 --> 00:02:38.955
W dwóch górnych rzędach nie ma nic,

00:02:39.032 --> 00:02:42.887
co odróżniałoby cząstki, które mają różne masy.

00:02:43.891 --> 00:02:46.459
Ale na tym nasza symetria się kończy,

00:02:46.998 --> 00:02:49.192
elektrony są lżejsze niż miony,

00:02:49.323 --> 00:02:51.318
kwarki szczytowe są o wiele cięższe

00:02:51.349 --> 00:02:53.657
niż te wchodzące w skład pospolitych jąder atomowych.

00:02:54.026 --> 00:02:57.678
Zatem, dwa górne rzędy, te symetryczne

00:02:57.770 --> 00:02:59.350
to nie wszystko,

00:02:59.442 --> 00:03:02.478
musi być coś, co wprowadza rozróżnienie

00:03:02.540 --> 00:03:05.220
pomiędzy różnymi rodzajami cząstek.

00:03:05.824 --> 00:03:07.847
To zadanie spełnia bozon Higgsa,

00:03:07.924 --> 00:03:11.076
to jest zadanie tych dwóch dolnych rzędów.

00:03:11.153 --> 00:03:15.456
Uwazamy, że zależnie od tego, jak różne rodzaje kwarków,

00:03:15.564 --> 00:03:17.763
elektronów czy mionów,

00:03:17.810 --> 00:03:22.839
łączą się z polem Higgsa i z bozonami Higgsa,

00:03:22.839 --> 00:03:25.049
tak otrzymują różne masy.

00:03:25.142 --> 00:03:27.967
Symetria pomiędzy tymi cząstkami zostaje złamana.